Lögberg - 29.08.1918, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. ÁGÚST 1918
5
og leggja hart á sig Ihvenær sem land
og þjóð er i vanda og þarfnast lið-
veizlu þeirra.
Vestur-íslendingum hefir eiginlegá
aldrei fyr en nú á þesum síðustu fjór-
um árum gefist kostur á því að sýna
hvort þeir bera nokkra velvild í
brjósti til þessa nýja fósturlands sins,
eða ekki, og hvað góðir borgarar
þeir eru.
I hinni ógurlegu eldraun, sem land-
ið okkar og þjóðin okkar hafa gengið
í gegn um á síðustu tímum, hafa
Vestur-íslendingar gengið undir próf,
er ber þeim vitni um það, hvernig von
þeirri og ósk hefir farnast, sem fram
var borin á fyrstu íslenzku þjóðhátíð-
inni, og bergmálaði í hjörtum allra
viðstaddra: að það mætti fyrir Vest-
ur- Islendingum liggja að verða góðir
Ameríkumenn.
Og nú kem eg að fagnaðarefninu
mesta; að því sem hrósvefðast er i
sögu Vestur-íslendinga.
Þrátt fyrir illu öflin, þrátt fyrir
hina djöfullegu fálmanga prússnesku
ófreskjunnar, sem hér hafa verið á
ferðinni og, aS því er virðist, lagt
fólk v'ort í einelti, þá hafa Vestur-ls-
lendingar, sem heild, staðist hið þýð-
ingarmikla próf meS heiðri.
Siöan yfirstandandi voöa-styrjöld
hófst, hafa Vestur-íslendingar betur
og betur sýnt það, að þetta land er
þeirra land, sem þeir elska; Canada-
og Bandaríkjaþjóðirnar þeirra þjóð-
ir, sem þeir unna og líta á sem ljúfa
og sjálfsagða skyldti sína að líða og
striða með og, ef þörf gjörist, leggja
lífið í sölurnar fyrir.
Fyrir skömmu var birt bréf í Lög-
bergi til forseta Jóns Sigurðssonar
hjálparfélagsins, frá íslenzkum her-
manni á Frakklandi, G. Magnússyni
að nafni. I bréfi því standa þessi
orð:
“Maður grætur yfir óförum vesa-
lings Frakklands. Ó, 'hve þakklát
við ættum öll aö vera, að slík eyöi-
legging ekki á sér stað í okkar eigin
kæra landi, Canada. Hver er sá sem
ekki vildi gefa sinn siðasta blóð-
dropa til þess að varðveita land
það, er hann elskar, frá slíkum ó-
förum?”
Svona hugsar enginn, sem ekki er
einlægur og góður borgari, og á yfir-
standandi tima er enginn Canadamað-
ur góður borgari, sem ekki hugsar
eins og þessi islenzki hermaður. Og
sami andi kemur fram í bréfum ann-
ara íslenzkra hermanna, þar sem þeir
standa augliti til auglitis við dauðann
á vígvöllunum á Frakklandi, því að út
drátturinn, sem eg las úr bréfi G. M.,
er tekinn af handahófi.
Vestur-lslendingar eru í mikilli
þakklætisskuld við hermenn sína fyrir
það, hv'e dásamlega þeir hafa haldið
uppi heiðri vorum siðan striðið byrj-
aði; skuld, sem oss ber að lúka af
ítrasta megni, þegar þeir hverfa heim
aftur.
Mörgum, sem heima sitja, ber einn-
ig að þakka, og þá fyrst og fremst is-
lenzku konunum, sem sívinnandi hafa
verið að hermálunum siðastliðin 4
ár, bæði heima fyrir og út á við. Það
er ekki verið að auglýsa starf ís-
lenzkra kvenna í þarfir hermálanna,
með þvi að fylla blöðin með myndum
af þeim; en talið þið við íslenzku her-
mennina, þegar þeir'koma heim, þá
fáið þið vonandi að heyra, að þær ekki
hafa verið aðgjörðalausar.
Vafalaust hafið þið veitt eftirtekt
einum manni öðrum fremur, sem á
undan hefir gengið í því að benda
Vestur-íslendingum á skyldur þeirra
við land og þjóð í sambandi við stríð-
ið, sem hefir lagt það í .sölurnar að
missa fylgi félags- og flokksbræðra
sinna til þess að styðja að því, að
Vestur-lslendingar áynnu sér viður-
kenningu þá, er þeir nú hafa fengið,
sem þjóðhollir og góðir borgarar. Ef
ttl vill verður manni þessum aldrei
þakkað sem skyldi; en samt ætla eg
að spá því, að áður langir timar líða
átti menn sig á því og viðurkenni, að
haijn hafi á þesum tíma reynst nýt-
asti maður þjóðflokks sins.
Sérhver sá okkar á meðal, sem hins-
vegar hefir reynt að draga úr þjóð-
hollustu Vestur-íslendinga á einn eð-
ur annan hátt á siðustu tímum og
þannig verið, vitandi eða óafvitandi,
verkfæri í höndum óvinanna, verð-
skuldar óþökk allra góðra manna;
enda sannast það á sínum tima, að
frammistaða slíkra manna mun þeim
í koll koma.
Þegar stríðinu lýkur og friður er
fenginn, sem við öll óskum og biðjum
að bráðum verði, þá verða svo sem
að sjálfsögðu mörg auð sæti á vestur-
íslenzku heimilunum, og margur Vest-
ur-lslendingur verður lemstraður og
bæklaður. En okkur er kent það, að
blessun fylgi böli hverju og að það sé
geisli í hverju tári. Og eg hefi þá
trú, að Vestur-íslendingar græði í
vissum skilningi á striðinu, þótt óneit-
anlega verði gróði sá dýrkeyptur; að
þeir komi út úr hinni ægilegu eld-
raun betri Canada- og Bandaríkja-
borgarar, óeigingjarnari og fórnfús-
ar menn, meiri og betri menn. Eg
trúi þvi, að yfirstandandi hörmunga-
ástand hafi kent okkur að tileinka
okkur þessi orð, sem George Was-
hington eru eignuð: “Let us raise a
standard, to which the wise and the
honest can rapair. The event is in
the hand of God”.
Svo langar mig til að biðja um þre-
falt húrra fyrir islenzka Ameríku-
mertn.
Avarp
Flutt í samsœti er Isl. héldu Einari
Jónssyni frá Galtafelli og konu
hans í Tjaldbúðarkirkju 23. ág.
Eftir séra Rögnvald Pétursson.
Kæru heiðursgestir!
Herra forseti og heiðraða samkoma:
Það á ekki við að flytja langa ræðu
hér í kveld. Maður sá, sem vér erum
að fagna og bjóða velkominn hingað
á þessar slóðir, hefir ekki vakið eftir-
tekt þjóðarinnar á sér fyrir orðgnótt
og mærð, heldur fyrir þá undursarrr-
legustu gáfu, sein nokkrum dauðlcgum
manni er veitt, — sjónina glöggu og
skíru, á tigninni, sannleikanum og
fegurðinni í andans heimi.
Þessar sýnir, í algengum skilningi
hafa augu eigi séð. Hann hefir höndl-
að þær, búið þær í fastan búning,
greypt þær í grjót og málm og gefið
oss þær til að horfa á, skoða og undr-
ast yfir. Fyrir þetta hefir hann orð-
ið þjóðkunnur og viðfrægur, fyrir
þetta elskar þjóðin hans hann og nefn
ir nafnið hans þegar hún lyftir hlið-
inu fyrir listasafni sinnar 1000 ára
sögu. Með mælsku hefir hann ekki
hrifið hlifstir hennar og huga, en með
dýrmætum gjöfum og óséðum dýr-
gripum unnið hjarta hennar og öndu,
svo að hann á hana alla, unga og
aldna, eins og hún ein á hann heilann
og óskiftan, vöggu hans, vaxtarár,
anda og starf.
1 ósýnlega ríkið mikla, sem umlyk-
ur þenna heim og þetta mannlíf, sem
fjölskrúðugra og auðugra er en svo,
að það hafi nokkur kannað, hið mikla
ríki virkilegleikans, þar sem mannlifs-
myndirnar eru geymdar í sinni réttu
mynd, og mjög svo frábrugðnar þvi,
pem oss virðast þær vera hér, þar sem
geymdur er hin-n æðri skilningur á
frelsi, réttlæti og kærleika, er einhvern
tíma verður leiddur í Ijós, til þessa
lands sótti hann þessa kjörgripi, —
því hann er listamaður, og færði þá
þjóðinni og fyrir það þakkar hún og
fyrir það þökkum vér.
Það hefði sjálfsagt átt bezt við, á
samkvæmi eins og þessu, ef vér hefð-
um verið þess umkomnir, er ávarpa
eigum þenna kærkomna gest vorn, að
lýsa þýðingu og gildi listamanns köll-
unarinnar fyrir menningu þjóðarinn-
ar, skoðana blæinn, sem hvílir yfir
iverkum þeirra og auðkennir þá einn
frá öðrum —því þeir eru líka skiftir
í skoðunum, á tilgangi og eðli lifslns,
eins og sumir aðrir góði menn, —
þeim boðskap, sem þeir bera, en fyrir
sjálfa oss getum vér sagt það, að til
þess erum vér eigi færir og munum
þv'í eigi reyna það. En hitt fáum vér
skilið, það sama og öllum er ljóst hve
mikla þýðingu það hefir fyrir almenna
framför í vanalegum skilningi að eign
ast slíka menn, slík verk, að efla slíkt
samband við hugsjónaríkið mikla.
Myndirnar sem listamaðurinn greyp
ir í grjót eða málm, eru að vísu kald-
ar og dauðar, en sál þeirra andi og líf
tekur sér bústað í þjóðarsálinni, i
þjóðarandanum, í þjóðlífinu, og það-
an þaðan veita út frá sér þeim áhrif-
um, sem megna að lyfta þjóðinni upp,
göfga hana og glæða hjá henni sanna
virðingu, fegurðarsmekk, sjálfstraust,
sannleiksþrá, lotningu fyrir dásemi og
undrakrafti og miklleika, ómælileika
alls lífsins. Þetta er sú almenna þýð-
ing sem listastarfið hefir í sér fólgið
fyrir þjóðminninguna. það er þvl
þýðingarmesta starfið sem nokkrum
er fengið að gjöra og krefur meiri á-
reynzlu andans, sálarraun, en nokkurt
annað starf, og hvað þann áhærir
sem til þess er kallaður, oftast unnið
fyrir gýg, en ber þó þúsundfaldan á-
vöxt fyrir sameiginlegu heildina.
Afleiðingarnar, ávextirnir, koma
ekki alt í einu i ljós, heldur hægt og
seint. Stig af stigi rís þjóðin að göfgi,
að sjálfsvirðingu, öðlast dýpri lotning
fyrir dásemd lífsins, voldugri frelsis-
þrá, hreinni fegurðarsmekk, helgari
^annleikslöngun. En þessu fer svo
hægt, að oftast löngu áður en kornist
er alla leið upp á sjónarhæðina, er
torfan orðin græn og grasivaxin niðri
í dalnum, á leiði sjáandans, er sjálfur
gekk fyrstur upp á hæðina og kom
svo aftur til að fylgja hinum, sem
neðar biðu. Þessvegna — þó unnið
fyrir gýg, er það marglaunað, marg-
blessað með fullvissunni, sem I fyrir-
heiti starfsins sjálfs býr, að “af því
skuli allar þjóðir jarðarinnar blessun
hljóta”.
Eins og nú er statt meðal þjóðar
vorrar ölum vér þá von í brjósti, að
henni varð eigi eins seinfarið upp á
sjónarhæðina nú og oft hefir áður
komið fyrir i sögu þjóðanna. Hún er
búin til ferðarinnar. Hún hefir nógu
mikla trú á sannleiksgildi hugsjóna-
lífsns til þess að hana skorti eigi á-
ræðið. — Sú trú hefir aldrei yfirgefið
hana, og var hennar vöggpigjöf. — Að
hún komist upp á hæðina með leið-
sögumanninum, svO að þegar sú stund
kemur að torfan grænkar og grasið
grær, að þá verði það upp á efstu
brúninni, og að morgni, við upprenn-
andi sól, að fegurri, víðsýnni, heiðari
og bjartari degi, en hún hefir nokkru
sinni lifað. Og enn fremur að vér,
sem hér megin hafsins búum, séum
þar þá einnig með, lútandi höfðum
með hljóðu þakklæti, sem bræður og
systur, sem synir og dætur sömu þjóð-
ar, er ekkert hefir megnað að skilja
oss frá, engin heimska, engln sjálfs-
dýrð, engin fagurmæli; sameiginlega
fagnandi komu hins nýja dags, með
einu hugarfari og einni tungu.
Vonin, um að þjóðinni verði eigi of
seinfarið upp á sjónarhæðina byggir á
forni trú, — trúnni á giftu hennar og
feðra hennar. Sú trú hefir eigp enn
brugðist. Þrátt fyrir fámennið, er
það undursamlegt hve mörg eru stór-
mennin, þrátt fyrir fátæktina hve
mikill er auðurinn. Og það er giftan
meiri en að orð fái lýst. Eigi hefir
liðið sú öld að eigi hafi hún átt ein-
hverja heimsfræga menn. Og hver er
þjóðarauður meiri en sá? Hinn rétti
mælikvarði á mikilleik þjóðanna er
hinn andlegi aúður, tala afreksmann-
anna.
Að réttum hlutföllum bæri oss að
líkindum enginn frá því ísland bygð-
ist. Tala þeirra er eigi fleiri en svo
í heiminum, að það sé einn fyrir hverj
ar 10 miljónir, er lifað hafa, frá því
sögur höfust. En nú hafa áreiðanlega
eigi fleiri en 2,000,000 lifað á landi
voru frá því það bygðist og til þessa
dags. Það má gjöra ráð fyrir að liðn
ir séu 25 mannsaldrar frá Islands
bygging og jafnaðartala ibúa hafi
v'erið 80,000 ár hvert, og verður þá
Jieildartalan að eins 2 miljónir.
Og allir þessir menn hafa og jafn-
framt undirbúið tilkomu þessa bjart-
ari og heiðari dags. Og aðstoðar við
það undirbúningsstarf hafa þeir notið
frá sögunni, “Góðasystir”, eins og Dr.
Gr. Thomsen nefnir hana, “setn að
aldrei heiman gekk”,—fræðinni, sýn-
unum, eilífleikamyndunum, sem hún
hefir í ietur fært og geymt. Með þær
sýnir fyrir hugskotssjónum var léttara
að eygja aðrar og nýrri. En eftir þvi
sem þeim fjölgar, birtir betur og dreg-
ur nær sólarupprás.
Fyrir þau verk, er frægð verða
meðan heimur varir, verður aldrei
nógsamlega þakkað, og arfur sá aldrei
of dýru verði seldur. ‘Þaðan er leom-
in” listamönnum vorum, “meginkyngi
og myndagnótt”, og eigi sízt þessum
gesti vorum, sem hjá oss er staddur á
þessu kveldi. Sýnirnar allar, sem
hann hefir holdi klæddar, gefið bún-
ing, eru sýnir, sem sagan hefir vísað
til. Og flest allar eru það sýnir
er saga íslands hefir vísað til.
“Ingólfur”, “Útilegumaðurinn”, “Þor-
finnur karlsefni”, “Jón Sigurðsson”
eru myndir úr íslandssögu. Og þá
eigi síður “Fátæktin”, sem hallær-
in hafa tilbúið, og siðan eftir þeirri
fyrirmynd allra fyrirmynda volæðis
og eymdar, mannfélagsástandið, stór-
þjóðanna og stórborganna. Jafnvel
“Drengur á bæn”, minnir á fornan
sið, að engin smádrengur hallaði svo
höfði til svefns, að hann eigi fyrst
læsi bæn, sem faðir eða móðir hafði
kent. Það er næstum eins og manni
heyrist hann vera að lesa: “Vertu
guð faðir faðir minn!”.
Þau virðingarmerki, sem þjóð vor
hefir viljað sýna þessum syni sínurn,
styrkir og enn fremur þá v'on, að hon-
um auðnist að lyfta henni til sín upp
á sjónarhæðina, og að henni auðnist
að sjá það sem hann sér og auðga
svo anda sinn og auka fegurðarnæmi
sitt. Og í starfi því árnum vér honum
öll, allra heilla.
Að verkið er örðugt dylst engum.
að brautin sem farin er, hefir verið
ervið og við fæstra hæfi játa og allir.
En eins og Eiríkur viðförli heit-
strengdi að fara um heim allann og
leita að Ódáinsakri, svo hefir og þessi
síðari Eiríkur víðförli og efnt þá
heitstrengingu. Með innsigli konungs-
ins i Miklagarði hefir honum auðnast
að ganga í drekagynið, ganga stein-
bogann og litast um í landinu þar sem
grösin voru hirt sem purpuri við sæt-
,um ilm. Þar sem sólskin var svo að
(ajdrei var þar myrkt ok aldrei bar þar
skugga á, þar sem logn var í lofti, en
lítill vindur á jörðu, til þess að þá
kendi hinn sæta ilm”. Leiðin þangað
“lá til myrkva héraða þar sem jafn-
glögt sá til stjörnu um daga sem
nætur”. En eftir að sigrast hefir
verið á þessum torfærum, er leiðin
létt og greið til baka. Eiríkur var
spurður að hv'ort hann vildi vera þar
eftir á Ódáinsakri eða hverfa aftur til
sinna áttjarða. Svaraði hann þá,
“aftur vil ek hverfa”; en engillinn
mælti; “hví viltu þat?” Eiríkur seg-
ir; “því ek vil segja frá slrkum dýrð-
arverkum”. Engillinn mælti: “Þá gef
ek þér leyfi til aftur at fara ok til at
segja þínum vinum frá því sem þú
sátt og heyrðir. En ver hér sex daga
ok tak síðan leiðarnesti ok far norður
aftur síðan”. En Eiríkur gjörði alla
hluti sem engillinn hafði boðið honum
I kveðjuljóði, sem skáldið Jónas
Hallgrímsson orti til Alberts Thor-
valdsens haustið 1838 er Thorvaldsen
kom öðru sinn frá Róm til Kaup-
mannahafnar, standa þessi orð:
“Hver hefir dýrra,
af Drottni þegið
annar og unnið,
erindi þér?
Veitti þér fulla,
fegurð skoða
himna höfundur,
heimi veittir þú”.
Kveðjuorð þessi viljum vér Islend-
ingar enn bera listamanni vorum, nú
að liðnum 80 árum, þeim mesta og
góðfrægasta sem vær eigum, en venda
þar við einu orði, og flytja þau sem
innilegustu ósk og bæn.
“Veitti þér fulla
fegurð skoða,
himna höfundur,
heimi veiti þú”.
Veit heimi að skoða þá fegurð sem
saga vor, sem hugsjónaheimur vor,
sem þúsund árin hafa leitt í ljós; sem
þúsund árin hafa varðveitt og geymt
frá horfnum þúsundum árum; svo að
hún verði hvatning til ævarandi fram-
sóknar á menningarbrautinni. Veit
heimi að skoða þær fegurðarmyndir,
sem þú hefir séð i ódáinsakri og þú
hefir haft með þér utan.
Ferð um Skaftafells-
sýslu 1918
Eftir G. Hjaltason.
8.. .Fögur fjöll og hlíðar. — Éitt
hið fegursta og merkilegasta fjall á
landinu þykir mér Lómgnúpur.
Hann er rétt vestan við Núpsvötnin.
Hann sést svo vel um alla Vestur-
sýsluna nema úr Mýrdalsbygðinni.
Hann er nú að vísu ekki mjög hár
(2500 fet yfir sjó). En hann er nær
stallalaust um 1800 feta hátt stand-
berg að sunnan og vestan með brekk-
um og skriðum undir, og er því hæsta
standbergið á landinu, og þó viðar
sé leitað; hvergi í Noregi man eg eft-
ir jafnháu stallalausu standbergi.
Vestan í honum og innan til sá eg í
vor 4 háa smáfossa, alla með mjög
fögrum regnbogaböndum sem ljóm-
uðu langt tilsýndar; hefi eg aldrei séð
fegri fossa-regnboga. — Þá eru Síðu-
fjöllin fögur, einkum þau neðstu, bæði
hjá Kirkjubæjarklaustri, Keldugnúpi
og Fossi. Sléttir og snarbrattir hamr-
ar, grænar brekkur undir, og fagrir
fossar í hamraskörðunum. Fannhvít
og auð Klettafrú utan í hömrunum,
blágresi í brekkunum, slétt tún og
engjar undir, og svo grashraun, slétt-
ur og ár nokkuð fjær, og alstaðar
endalaus hafsbrún í suðri, og jökla-
keisarinn í austri, ýmist skýkrýndur,
eða albjartur við heiðbláan himlnn,
eða rósfagur af kvöldroðanum. — Þá
er Landbrotið. Þar eru einlægir af-
langir, en oftar þó toppmyndaöir hól-
ar með lautum í kolli, líkt og á sumum
höttum, eða þá eins og trekt; eru þeir
því líkir smá-eldfjöllum útkólnuðum
og algrónum. Þetta er fallegas*a
fjallaland í smámynd. öræfajökull
keisari og Lómagnúpur konungur
fjallanna blasa þaðan í einna falleg-
astri mynd. Þá eru fagrir grasbrekku-
dalir við sjóinn í Vík, við á í Kerl-
ingardal og v'ið stöðuvatn hjá Heiði i
Mýrdal. — Þá er Hjörleifssöfði og
Pétursey, hamra og grasbrekku-eyjar
upp úr sandhöfunum, sjást þær langar
leiðir. — Þá eru öræfin sjálf, með
hinum indælu skóga- og fossahliðum
Skaftafells og Svínafells, með lindar-
brekku- og stallhamrahlíðunum hjá
Hofi, og lágu hamrabeltunum með
engjunum undir hjá Fagurhólsmýri,
með útsýninu þaðan austur fyrlr
Hornafjörð og vestur á Mýrdalsfjöll,
út og suður að Ingólfshöfða og upp
og_ norður um fannhvítan, glampandi,
eða skýklæddan Öræfajökul. — Þá er
fagurt á Mýrum. Túnin á klappa-
og hamraeyjum upp úr sléttlendinu
milli ánna. Og í Nesjum snotrar
og grösugar hamrahæðir, líkar fjöll-
um og dölum í smástíl, nokkuð Iikt og
í Landbrotinu, en gígalaust. Og svo
Hornafjarðarfjallahringurinn kring
um Mýrar og Nes, samfastir jöklar,
er senda 5—6 mikla skriðjökla milli
hárra fjallatinda alveg ofan í bygð,
og fjallakeisarinn lengst í vestri ‘situr
við sjóinn. — Fagurt er og í Lóni,
miklir tindar, og langt inn í land að
sjá'; verður þess getið síðar, þvi þar
kom eg nú í fyrsta sinn. —
9... Grjótið fágæta.
Mörg eru móbergsfjöll í sýslunni, og
svo blágrýti og annað algengt grjót,
einnig líparít, einkum austan til í
henni. — En þegar kemur austur fyr-
ir Kvísker á Breiðamerkursandi, þá
fer mað.ur að sjá grádröfnótta og
gljákornótta gabbrósteina. Dólerit
eða grágrýti er stundum Iika grá-
dröfnótt og gljákornótt, en dröfnur
þess og korn eru svo miklu smærri, að
það er auðþekt frá gabbrói. Blá- og
grágrýtið í sadinum er einlitt að sjá,
gabbróhnullungarnir þekkjast vel frá
því, af hestbaki, þeir eru oft að sjá
alveg eins og ýmisleg egg, dökk- eða
ljósdröfnótt, ag gljákornin eru svört,
grá, hvít og græn og stundum dökk-
fjðlublá; ekkj hefi eg séð Ijósrauð
korn í gabbrói, en þau eru það i gran-
íti. — Grjót þetta er fastaberg í Mið-
felli og Geitafelli í Hornafirði og
fleiri fjölum þar; eru þau lægri en
hin fjöllin. Líka er það í Hornun-
um beggja megin við Lónið. Eg sá
það í Mið- og Geitafelli, og er það
mjög ólíkt vanalegu íslenzku bergi,
stalla— og stuðlalaust og lítið hrufótt,
fremur sléttar, hólmyndaðar klappir,
er mjög hart, lítið um möl og Iausa-
grjót íþví, fremur gróðursælt. — En
hvernig ætli það væri nú til bygg-
inga? Utanlands er sumt gabbró
haft í ker og önnur listasmíði. —
Granófýr, sem dr. Þorvaldur kallaði
framan af stórkornóttan Iíparit, líkan
granít, en seinna hinu nafninu, sá eg
þar eystra hingað og þangað, er miklu
líkari líparíti en gabbrói.
10. Skógar, fáséðar plöntur, tún og
engjar.
I Mýrdal er skógarlaust. Lítil
kiarrvera í Hafursey. En aftur er
mikill skógur í Skaftártungu vestan
við fljótið, mest í Hrífunesi, nokkuð
í Flögu og Hemru, og í “Giljunum”
austan við fljótið. Svo koma skóg-
lausar sveitir að heita má, þangað til
í Fljótshverfi, þar er Núpsstaðaskóg-
ur; þar kom eg ekki, en stórar hríslur
sá eg þaðan. 1 örfunum eru mestu
skógar Skaftafellssýslu: Bæjarstaða-
skógur er stórvaxnastur; í honum eru
20—30 feta tré, bein eins og fánasteng
ur; er hann um 300 faðma langur og
100 faðma breiður. En austur af
A/
Hvað œtlarðu að gera með hjálp?
VINNUKRAFTUR til sveita er takmarkaður, en
úr því má mikið bæta, með því að nota vélar, sem
vinna meira verk á ákveðnum tíma, með minni
mannafla.
Því ætti bændurnir að binda sig við hesta, sem er dýr
og seinn vinnukraftur, þegar allar aðrar atvinnugrein-
ar, nota truck og lækka þar með kostnað við alla að •
drætti?
Mótortruck, vinna því sem næst eins vel, með sæmileg-
um þunga, hvort heldur er í sumarhitanum, eða hinu
ákafasta vetrarfrosti. Þau þurfa enga hvíld, eins og
blessaðir hestarnir, og ekki éta þau fæðu, nema að eins
meðan á vinnunni stendur, og þegar dagsverki þínu er
lokið, þá truflar þig ekkert eftirlit. Móturtruck kemst
fyrir í minna en fjórða hluta þess rúms, er þú þurftir
fyrir vagn, hesta og aktýgi.
Það er mesti misskilningur, að Trucks, séu einungis
nothæfar á steinlímdum brautum. Þú getur notað Ford
hvar sem vera vill á bóndabýli, til þess að flytja korn
kartölfur, skepnur, mjólk og hvaða framleiðslu, sem
vera skal. Hraðinn, tíma- og vinnusparnaðurinn, og
hið ótrúlega lága verð, fellur öllum Forð notendum vel
í geð. Ef þú þarfnast hjálpar, þá skaltu panta Ford
One Ton Truck undireins.
Fæst á öllu verBi að viðlögSum striðs Isx, nema truclts og ckassis
Ford Motor Company of Canada,
Limited
Ford - - Ontario
d
Touring $690
Runabout 660
Chaesis 625
Oonpe — . 875
Sedan 1075
Truck i 750
P. O. B. Fonl. Ont.
h
honum inn meö fjöllunum er Háls-
skógur; hann er smávaxnari, en miklu
stærri uin sig og er í vexti. Svo er
skógur cnn lengra inn viö jökla, er
MiSfellsskógur heitir. Svo þar suSur
og austur af kemur Skaftafellsskóg-
ur; nær yfir mikið svæöi og liggur eins
og skeifa um Skaftafellsfjöllin neðri,
og er sumstaöar all-stórvaxlnn. —
Talsveröur skógur er og í Svínafelli
og stór tré þar í giljum. Talsvert
kjarr er og við Kvísker, og þar eru
þyrnirósarunnar; er hún óviSa hér-
lendis. Var 1901 fundin á þrem stöö-
um annarsstaöar. I SuSursveit er
nokkur skógur í fjöllunum suövestan
'VÍS KálfafellsstaS, og mig minnir víö-
ar þar. — 1 Hornafiröi er smákjarr á
einum 3—4 bæjum upp viS jöklana.
Og i Lóni á mörgum bæjum. En lit-
iíS sá eg alstaöar af víöi og fjalldrapa.
Reynitré og hríslur eru hingaö og
þangaö í stærri skógunum, oft stór-
vaxin. Klettafrú er víöa í hömrum;
sá eg hana á SíSu i Fljótshverfi, í
öræfum og Mýrum. Er óvíöa ann-
arsstaöar á landinu. öngótt blómstr-
aöir ljósberi ("MúkahettanJ er i Mýr-
dal og öræfum, undir Eyjafjöllum og
1 Fljótshliö og líklega viöar á land-
inu. —Er auöþektur frá almennum
ljósbera, og öllum íslenzkum blómstr-
um, á þvi, aö krónublööin, sem eru 5,
fagurrósrauö, eru meö fjórum öngum
út úr sér, svo hvert blaö er líkt hendi
meö 4 fingrum. —< Stúfa er lika i
sýslunni, hefir bláan blómkoll, nokk-
uö líkan geldingahnapp eöa fífli i
lögun. — En sumar fagrar plöntur
v'antar nú þar, eins og annarsstaÖar
frá Lóni til BorgarfjarÖar stóra, t.
d. þrílitu fjóluna, sem gjörir svo
margar norölenzkar brekkur rauöblá-
ar, t. d. í Langadal. — Flest tún i
Vestursýsluni eru slétt af sjálfu sér.
En í Austursýslunni sá eg meira af
þýföum túnum, og var talsvert búiö
aö slétta af þeim. — Engjar virtust
mér víöast hvar vera fremur sléttar,
er all-víöa veitt vatni á þær. Vötnin
eyöilegja þær sumstaöar, en hafa aft-
ur aukiö þær og annaö graslendi sum-
staöar, t. d. á Brunasandi; hann er
aö gróa upp. Býlum hefir fjölgað
þar.
Framhald.
GJAFIR
til Jóns Sigurðssonar félagsins
Solveig Bjarnadóttir, Betel 2 pör
sokkar, Sigurveig Olafsson, Glenboro
2 pör sokkar. Fyrir þessar sendingar
þakkar félagiö hér meö.
Gjafir til Betel.
Mr. og Mrs. Gillis. 1 minningu
um Jón Benjamín GiUies, dá-
inn 4. ág. 1918 10.00
Metúsalem Olson, Hensel ,N.D. 8.00
Mrs. Nanna Benson, Wpg...... 2.00
Mrs. Bjarni Martein9on, Hnausa 5.00
Ónefnd kona aö Hólar P. O. .. 5.00
Þorstenn Helgason, Hekla P.O. 1.00
Mr. og Mrs. Jóihann Jónsson,
Bólstad .., .............. 20.00
W. H. Olson, Wpg............. 5.00
J. J. Swanson, Wpg...........15.00
Sigríöur Goodman, Baldurshaga
fiskinet 20 dala viröi.
J. Jóhannesson, féh.
675 McDermot Ave., Winnipeg.
Orpheum.
Eins og aö undanförnu vrröur
Orpheum leikhúsiö jafnbeztl skemt-
staöurinn í bænum. 1 þetta sinn skift
ast á fagrir söngvar, íþróttasýningar
skrautdansar o. s. frv. Þá má heldur
eigi gleyma hinum vöburöarríku
hreyfimyndum, sem ávalt eru sýndar
síöast á skemtiskránni og dregiö hafa
aö sér almenna hylli aö undanförnu.
Walker.
Þeir, sem unna sannri list ættu aö
nota sér tækifæriö aö sjá hinn undur-
fagra leik, “The Wanderer”, sem
Walker leikhúsið sýnir um þessar
mundir. — EfniÖ þekkja allir og lek-
tjöld og allur annar útbúnaöur, er í
bezta lagi, sniörð í Austurlanda stýl.
Þaö er sannmentandi að horfa á leik
eins og þenna.
Wonderland.
Eins og aö undanförnu veröa mynd-
irnar á Wonderland óvenju góöar. Á
mánudag og þriöjudag veröur sýndur
lekur, sem heitir “Camille”, þar sem
Tíheda Barra leikur aöalhlutverkö.
En á miðviku- og fimtudag “Come
Through, meö George Bronson. —
Sýnir leikur sá allskonar pólitÍ9k
hrekkjabrögJS og glæpsamlegt athæfi.
Föstudags- og laugardagssýning-
arnar fjalla aö miklu Ieyti um hryöju-
atburöinn mikla, þegar Lusitaniu var
sökt. Á verkamannadaginn gefst
fólki kostur á aö sjá frægan kvik-
myndaleik, er nefnist “The Glorions
Adventure”.
Sokkalisti.
Hér méð kvittast fyrir sokkagjafir
til Jóns Sigurðssonar félagsins:
Kvennfél. Viljinn, Mozart, Sask.,
20 pör.
Mrs. Ólafur Hall, Wynyard, Sask.,
1 par.
Fyrr hönd félagsins þakka eg af
hjara fyrir þesar gjafir.
Mrs. Gunnl. Johannson,
572 Agnes Str., Winnipeg.
9 Mr. Jón H. Johnson frá Hove kom
til bæjarins í fyrri viku.
ÁSK0RUN
tii
Vinnufærra Kvenna
Með hinum aukna ekrufjölda, sem sáð hefir verið í,
og hinn vanalega skort, vinnukvenna á bændabýlum,
hefir fylkið að ráða fram úr alvarlegum ©rðugleikum í
því að útvega
KVENN-VINNUKRAFTA.
Bænda eða borgahcimili, sem hafa, yfirfljótanlegt af
dætrum eða vinnustúlkum, ættu að brýna fyrir slíkum
persónum, að skifta sér niður til vinnu á bændabýlunum,
þar sem vinnukrafturinn er minstur.
1 ár verður að flýta fyrir uppskerunni, þreskingu og
flutningum, Til þess að svo verði, verða fleiri karlmenn
fengnir til aðstoðar bændum, heldur en að undanförnu.
0g slíkur mannf jöldi hlýtur að auka mjög á
STÖRF KVENNA
sem þó höfðu áður víða ofmikið að gera. Það er því
bráðnauðsynlegt, að konur og stúlkur bjóði sig fram
sjálfviljugar til þess að vinna á búgörðum, um mesta
anna tímann.
Og yfir höfuð verður hver vinnufær maður og hver
vinnufær kona, að fara út í bændavinnu í þetta sinn, og
hjálpa til.
Það fólk, sem ekki hefir enn þá ákveðna staði í hug-
anum, ætti að skrifa hið allra fyrsta til
THE BUREAU OF LABOR.
Department of Agriculture.
Regina, Sask.