Lögberg - 12.09.1918, Page 6

6
LÖGT5ERG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1918
Söngmeistarinn frá Nuremberg.
Klukkan á Sankti Katrínar kirkjunni, sem
stendur í hinum afskekta bæ Nuremberg, var að
enda við að slá fimm. Hinir alkunnu og þýðu
tónar útgöngusálmsins bárust út úr kirkjunni og
út í vorblæinn, svro þeir, sem stóðu aðgjörðalaus-
ir á torginu úti, vissu að guðsþjónustunni var
þegar lokið.
Það var .Tónsmessukvöld, kvöldið .fyrir
miðsumar, og kirkjan var troðfull af fólki,
því fólkið í Nuremberg var einlægt í hverju sem
þíið gjörði, hvort heldur það var að ganga til
tíða, eða til leikja, þegar því var að skifta. Á
meðal þurfamanna, er sátu nálægt dyrum kirkj-
unnar, stóð ungur og fríður maður. Hann hafði
græna húfu á höfði með Arnarfjöður í, sem var
fest með silfurnælu; en niður undan húfunni
sást á hrokkið, ljósgult hár. Hann var hóflega
klæddur, í ódýr grænleit föt, en yzt fata var hann
í skykkju, sem náði niður undir knésbætur; og þó
að hann bærist ekki mikið á í klæðaburði, þá leyndi
það sér ekki að hann var af göfugum ættum, og
varð mörgu af kirkjufólkinu starsýnt á hann, þeg-
ar það gekk út úr kirkjunni.
Eftir að þessi ungi maður hafði staðið þarna
nokkra stund, og veitt kirkjufólkinu nákvæma eft-
irtekt, brá gleðibrosi ýfir andlitið á honum — hann
hafði augsjáanlega komið auga á þá, sem hann var
að bíða eftir.
“Gjörðu það fyrir mig að staldra við í eina
mínútu, Eva, eg þarf endilega ða tala við þig eitt
orð,” hvíslaði hann í eyra á fagurri yngismey, sem
ásamt þjónustustúlku sinni, sem var lítið eldri
heldur en hún sjálf, kom út úr kirkjunni. Mærin
sneri sér skyndilega að þjónustustúlkunni og
mælti: “Lena, eg hefi týnt vasaklútnum mínum,
viltu fara til baka inn í kirkjuna og þangað sem
' við sátum; eg hefi víst gleymt honum þar. ’ ’
“Svona er þitt hugsunarleysi æfinlega,”
mælti Lena; “eg þarf altaf að vera sí leitandi að
einhverju, sem þú hefir týnt.” Um leið sneri hún
sér við og gekk inn í kirkjuna.
“Eva,” mælti ungi maðurinn í hálfum hljóð-
um, “fyrirgefðu ef þér finst eg vera of djarfur;
en svaraðu mér einni spurningu: Ertu trúlof-
uð?”
En áður en Eva fék ráðrúm til þess að svara,
kom Lena til baka með vasaklútinn í liendinni.
‘ ‘ Eg er búin að týna hálsnálinni minni — hvar
skyldi hún vera — eg er hrædd um að hún hafi
hlotið að detta af mér í kirkjubekknum, þar sem
eg sat.” Lena rendi efablöndnu augnaráði til'
unga mannsins, sem stóð við hlið Evu, og tautaði
í hálfum hljóðum, eins og við sjálfa sig: “Certes
Sir Walter von Stolzing, hvað á þetta að þýða?”
og gekk aftur inn í kirkjuna.
Undireins og hún var farin, mælti ungi mað-
urinn: “Segðu aðeins eitt orð til þess að gjöra
enda á þessari óvissu minni. Er það satt að þú
sért heitbundin?”
En áður en Evu vanst tóiíi til þess að svara,
var Lena komin til baka með brjóstnæluna; og um
leið og hún fékk Evu hana mælti hún: “Herra
riddari, það er óvæntur heiður sem þér sýnið oss.
Viljið þér gjöra svo vel að segja okkur, hvort
herra Pogner sendi yður til þess að fylgja okkur
heim?”
“Langt frá,” mælti Sir Walter, “eg vildi bara
að eg hefði aldrei séð hann né hemili hans.”
“Hvað áttu við með því að segja þetta, Sir
Walter,” mælti Lena með þykkju nokkurri. Eg
hefi altaf haldið, að það hafi verið herra Pogner,
sem rétti þér hjálparhönd, þegar þú komst alls-
laus til Nuremberg og þektir þar engann mann.
Það var hann, sem hýsti þig og fæddi þá.”
‘Hafðu þig hæga, Lena,” mælti Eva. “Þú
misskilur það, sem Sir Walter sagði. Hann bað
mig að svara spurningu, en eg veit ekki hvað eg á
að segja. Það er viðvíkjandi trúlofun minni,
Lena. Hann vill fá að vita hvort eg er lofuð eða
ekki.”
“Hafðu ekki svona liátt,” mæld Lena. “Það
væri dáfallegt ef að fólkið heyrði Til þín og sæi þig
og Sir Walter saman hérna. Komdu undireins
heim með mér.”
“Nei,” greip Sir Walter fram í, “svaraðu
mér fyrst. Segðu bara eitt orð, þá skal eg fara
og ónáða þig ekki framar.”
‘Ó! Ijena, svaraðu fyrir mig!” mælti Eva í
hálfgjörðu fáti.
‘Skyldi nokkur maður vera eins áleitinn og
frekur, sem þessi maður,” mælti Lena, með tals-
vert mikilli þykkju í röddinni. “Þessari spurn-
ingu er ekki eins auðsvarað og þú hyggur, herra
riddari. Ef satt skal segja, þá er húsmóðir mín
trúlofuð.”
‘En það hefir enginn séð kærastan minn enn-
þá,” greip Eva fram í.
“Eg hélt að þú hefðir beðið mig að svara fyr-
ir þig,” hreytti Lena fram úr sér. Henni var far-
ið að finnast nóg til um samtalið milli Evu og fá-
tæka aðalsmannsins. “Það fær enginn að vita
hver kærasti Evu er, fyr en annað kvöld, Sir Walt-
er,” mælti Lena. Þá ætla allir söngmennirnir í
Nuremberg að reyna sig, og sá sem ber sigur úr
býtum í þeirri samkepni, hann á að fá Evu að laun-
um. ”
‘Og eg sjálf á að setja sveig sigurvegarans á
höfuð honum,” mælti Eva.
“Bezti söngmaðurinn, ” mælti Sir Walter, ut-
an við sig af undrun.
“Getur þú ekki sungið?” spurði Eva með eft-
irvæntingu.
“Sungið frammi fyrir dómurum,” mælti Sir
Walter eins og í draumi, “til þess að fá hönd þína
og hjarta að verðlaunum.,,
“Já, og þú verður að gjöra það, einmitt þú,”
mælti Eva. “Eg vil ekki að nokkur annar en þú
vinni þann prís.”
‘ ‘ Eva, Eva! Ertu gengin af vitinu! ’ ’ hrópaði
Lena. “Hugsaðu um það sem þú ert að segja.
Þú sást Sir Walter fyrst í gærdag, og nú ertu að
óska eftir því að hann verði maðurinn þinn. ’ ’
“Kæra Lena, vertu ekki reið,” mælti Eva;
“og ef þér þykir nokkuð vænt um mig, þá hjálpaðu
mér til þess að njóta elskhuga míns. Ást mín til
hans hefir verið bráðþroska, fyrir þá sök, að eg
hefi haft myndina af Sir Walter fyrir augum mín-
um síðan eg man fyrst eftir mér. Lena, er hann
ekki líkur honum Davíð?”
“Davíð?” át Lena eftir henni, og hélt að hún
ætti við ungan mann, lítinn vexti, með freknótt
andlit, sem þar í bænum var að læra handiðn, og
sem Lena þekti og þótti vænt um. “Ertu frá þér
Eva, ’ ’ mælti hún.
“Nei, Nei, Lena,”sagði Eva brosandi. “Það
var ekki hann Davíð þinn, sem eg átti við, heldur
unglingurinn göfugi, sem stendur með hörpu við
hlið sér, en með stein í hendi, til þess búinn að ráða
niðurlögum risans Golíat. Eg hygg að hann, sem
söng fyrir Sál konung, liafi verið fyrsti söngmeist-
ari heimsins. Mér finst að eg sjái Sir Walter í
hvert skifti, sem eg lít á myndina af honum.”
“Davíð, — Davíð konung,” gall í Lenu, scm
enn var ekki búin að ná jafnvæginu.
“Eva, komdu undireins heim; hann faðir þinn
fer að undrast um þig,” mælti Lena og tók undir
handlegginn á húsmóður sinni, og hélt af stað með
hana í áttina til húss föður hennar.
Þegar að þær voru að ganga í burt frá kirkj-
unni, þar sefti samtal þetta hafði farið fram, mætfu
þær Davíð, unnusta Lenu. Hann hafði mælistiku
við belti sér, en í hendi hafði hann mælismlru og
var krít bundin í annan endann.
“Hvað ertu að gjöra hérna, Davíð?” mælti
Lena.
“Eg er í mikilsvarðandi erindum,” mælti pilt-
urinn. “Eg er á leiðinni til þess að afraarka
svæðið, þar sem söngmenuirnir eiga að reyna sig.”
“ Söngsvæðið, ” endurtók Eva. “Á þetta að
verða kappsöngur?”
“Já,” svaraði Davíð. “Kappsöngurinn á
milli söngnámsmanna bæjarins fer fram í kvöld;
og sá, sem ber sigur úr bítum, fær söngmeistara-
nafnbót. ”
“Þá hefir Sir Walter komið á hentugum
tíma,” sagði Lena; sneri sér að Sir Walter og
mælti: “Nú gefst yður tækifæri; eg er búin að
segja yður, að engum nema þessum söngmeistara
getur Eva gifst. Nú er yður bezt að fara með
Davíð og sýna, að þér séuð fær um að vinna þá
nafnbót.”
“En segðu mér, hvað á eg að gjöra?” mælti
Sir Walter.
“Davíð getur sýnt þér reglurnar,” sagði Lena
og bætti við: “og ef að þú berð sigur úr bítum á
morgun. þá skulum við verða fyrstar til þess að
fagna sigurvegaranum.” Sneri hún sér síðan að
Evu, og mælt^: “Komdu undireins heim, Eva;
eg bíð ekki mínútu lengur.
Elskendurnir kvöddust. En Lena tók ekki
eftir því, að um leið og Sir Walter kvaddi Evu,
laut hann að henni og hvíslaði í eyra hennar:
“í kvöld undir linditrjánum, þegar tunglið kemur
upp,” og svaraði Eva því með “ Já-ii”, sem enginn
heyrði nema Sir Walter..
Síðan héldu þeir Sir Walter og Davíð til skál-
ans, þar sem söngkepnin átti fram að fara. Hvert
einasta félag, sem til var í Nuremberg, hafði fest
fána sinn upp í þeim parti salsins, er þeir höfðu
valið sér sæti í. Þar var bakarafélagið, vefarafé-
lagið, silkikaupmannafélagið og mörg fleiri. En
allra þeirra var skósmiðafélagið fjölmennast —
var stærsta og sterkasta félagið í Nuremberg, og
orðstýr bæjarins fyrir það, hvað góða skó félagið
byggi til, fór víða um lönd; og að vera líkt við
Hans Sachs, var sama og segja að maður væri sá
bezti skósmiður í heimi — en svo hét formaður
skósmiðafélagsins í Nuremberg.
“Davíð, segðu mér eitthvað um þessa söng-
samkepni og hvað eg þarf að gjöra til þess að
verða söngmeistari,” mælti. Sir Walter þar sem
hann stóð og horfði á Davíð gjöra stóra og smáa
hringi með krítinni, sem hann hafði með sér.
“Þú verður að syngja,” svaraði Davíð, “og
ef þú fylgir öllum reglum nákvæmlega, og ef að
prófdómendunum líkar hvernig þú svngur, þá /
verður þú tekinn í söngmeistarafélagið, og þú
verður að byrja þegar sérfræðingurinn skipar.”
“Sérfræðingurinn,” mælti Sir Walter, “hver
er hann?”
“Veiztu ekki einusinni hver liann er?” mælti
Davíð. “Hefirðu aldrei verið við söngkepni áð-
ur?”
“Nei, aldrei,” mælti Sir Walter.
“Kantu annars að syngja nokkurn skapaðan
hlut?” spurði Davíð. “Ertu skáld? Þú veizt
vænti eg hvað orðin lærður máður og lærdómsmað-
urþýða?” *
“Eg hefi aldrei heyrt þau fyr,” mælti Sir
Walter með áhyggjuróm, og Davíð leit til hans
augum, fullum af vorkunnsemi og meðaumkvunar.
“Eg hefi aldrei heyrt slíkt áður. Þú þekkir
ekki einu sinni undirstöðuatriðin, og þó ætlar þú
þér að verða meistari á einni svipstundu.”
“En getur þú ekki sagt mér til? Eg get þó
vissulega lært,” mælti Sir Walter.
Davíð mælti: “Jú, sannarlega get eg það,
en ekki samt á einni klukkustund. 1 fimm ár hefi
eg verið að læra hjá bezta söngkennaranum í Nur-
emberg, honum Hans Sachs, — söngmeistaranum
sjálfum. Hann er líka t'ormaður skósraiðafé-
lagsins. Og hjá honum er eg að læra skósmíði;
eg vinn með honum á hverjum degi, og þegar eg er
að berja leðrið í sólana og sauma þá, hefi eg altaf
upp fyrir sjálfum mér í hljóði sönghraðann; hann
er misjafn, hægur og fljótur, mismunandi áherzl-
ur, stuttar og lángar; og eins og eg sníð sólana í
skóinn, svo felli eg saman sönghraðan og áherzl-
urnar. Og kennarinn minn segir mér til þess, sem
aflaga fer við skósmíðið og söngnámið. Það eru
' ótal tónar, sem þú verður að læra, og það tæki þig
heilt ár að læra textana.”
Sir Walter mælti: “Það er í augum uppi að
mér er ómögulegt að ná söngmeistaratakmarkinu
á þann hátt, sem þú talar um. En eg ætla að vita
hvort mér auðnast ekki að bera sigur úr býtum
með því að syngja orðin og músíkina, eins og þau
ffrst voru sarnan stefnd, ántillits til nokkurra sér-
_ stakra regla. ’ ’
Eftir litla stund tóku söngnemarnir, sem þátt
áttu að taka í samkepninni, að drífa að. Hver
um sig hafði sönglag það, er hann vonaðist eftir
að mundi hrífa dómarana og vinna sér sæti í flokk
söngmeistaranna, með sér.
Davíð, sem var einn þeirra manna, sem þátt
átti að taka í þessari samkepni, var vinsæll mjög
á meðal keppinauta sinna; og það var ekkert leynd
armál, að ef hann bæri sigur úr bítum, þá átti hann
að fá sveinsbréf sitt frá Hans Sachs sem fullnuma
skósmiður; og sem fullnuma handverksmaður gat
hann gengið að eiga unnustu sína, Lenu; og marg-
ar voru óskirnar um það, p,ð hann hrepti kórónuna,
sem beið sigurvegarans.
Á eftir söngnemunum komu söngmeistararnir.
Þeir áttu að dæma á milli keppinautanna, og sátu
þeir allir í sérstöku virðingarsæti. Og við hlið-
ina á sætum söngmeistaranna var bygður pallur,
líkur prédikunarstól. Hann vaír innibirgður með
borðum upp að miðju, en að ofa nvoru tjöld dregin
fyrir, svo maður sá, sem þar var inni, gat ekki séð
eða þekt þá, sem fyrir utan voru. Þarna inni var
sá maður, sem til þess var kjörinn að marka niður
mistök söngvaranna, og varð sá maður að vera
einn úr tölu söngmeistaranna. Maður þessi, sem
heyrði hverja einustu nótu, markaði með krít nið-
ur á spjald öll mistök söngmannanna, og þegar
einhver hafði misboðið sönggyðjunni sjö sinnum,
rétti hann spjaldið út fyrir tjaldð, og var það
merki þess að sá maður væri óhæfur til inngöngu
í söngmeistarafélagið.
Með herra Pogner, föður Evu, sem var ein í
tölu söngmeistaranna í Nuremberg kom inn í sal-
inn herra Beckmesser. Hann var eini ógifti mað-
urinn í söngmeistarafélaginu, að undanteknum
gamla Hans Sachs, og hafði hann um langa tíð bor-
ið ástarhug í brjósti til Evu. Hann var fremur
lítill maður vexti og krangalegur, illa farinn í and-
liti og rangeygður, og bauð ekki af sér góðan
þokka, enda var hann óvinsæll og varð fátt til vina,
einnig hjá þeim, sem mest höfðu saman við hann
að sælda, og Eva hafði aldrei veitt lionum veru-
lega eftirtekt þar til nú.
En Beckmesser var vel að sér í söngfræði, og
hann var valinn til þess að marka sönggalla keppi-
nautanna við þetta tækifæri. Rétt þegar hann ætl-
aði að fara að stíga inn í afkima sinn, tók herra
Pogmer eftir Sir Walter, sem stóð rétt hjá honum,
og mælti: “Hverju sætir þetta? Ert þú að leita
mín hér í söngskálanum ? ’ ’
“Vissulega,” mælti Sir Walter. “Það vay
söngþrá mín og orðstýr söngmannanna í Núrem-
berg, sem kom mér til þess að yfirgefa land mitt
og feðra minna, og hingað er eg kominn til þess að
beiðast inntöku í söngfélag yðar, og verða einn af
söngmeisturunum í Nuremberg.”
Herra Pogner sneri sér að söngmeisturunum,
sem allir höfðu tekið sæti sín umhverfis hann í
salnum, og mælti: “Ileyrið vinir, hér er á meðal
vor göfugur riddari frá Franconía, sem biður um
inntöku í félag vort. Eigum vér að veita honum
rétt til þess að taka þátt í söngsamkepninni eða
ekki?”
Beckmesser leit til Sir Walter, þar sem hann
stóð hjá herra Pogner, og þegar hann sá, hve tigu-
legur ásýndum þessi ungi riddari var, fyltist hann
afbrýðissemi, sneri sér að herra Pogner og mælti:
“Bíðið eina mínútu, vinur. Má eg spyrja, hvað
er það, sem kemur Sir Walter, al-ókunnugum
manni, til þess að beiðast inngöngu í félag vort?”
^ “Eg aðeins fer fram á að fá að taka þátt í
söngsamkepninni,” svaraði Sir Walter, og furð-
aði sig á því, íhver þessi rangeygði maður mundi
vera. “Að fá»að reyna að vinna sigursveig þann,
sem í boði er í sambandi við þesa samkepni, og
verða meðlimur í söngmeistaraíelaginu í Nurem-
berg; það er alt, sem eg fer fram á,” bætti hann
við.
“Sir Walter!”.mælti herra Pogner, “vér
verðum að fylgja reglum félags vors; en eg veit
ekki af neinu þar, sem bannar að ókunnir menn
taki þátt í þessum félagsskap vorum, og eg mælist
til þess við félagið, að það leyfi þér að taka þátt í
samkepni þessari.”
‘ ‘ Samþykt, samþykt! ’ ’ hrópuðu flestir félags-
menn, og Sir Walter tók sér sæti við hliðina á Da-
víð, lærisveini Hans Sachs.
Framh.
Sólarlag.
Með slegið gulDiár gengur sól
á gleðibeð með dag á armi,
og dregur glæstan gullinkjól
af glæstum hvelfdum móður barmi,
og breiðir hann við rekkjurönd
og roðnar er á beð hún stígur,
og brosi kveður lög og lönd
og ljúft í Ægisfaðm svo hnígur.
H. Hafstein.
Gjafirnar.
Fátækur daglaunamaður átti dálítinn mat-
jurtagarð. Eitt haust, er hann var að taka upp
úr garðinum, var þar ein gulrófa, , sem var svo ó-
vanalega stór, að allir, sem sáu hana, furðuðu sig
yfir því. “Eg skal gefa húsbónda mínum þessa
rófu,” sagði daglaunamaðurinn, “honum þykir
vænt um, að við ræktum vel garðana okkar.”
Hann fór því næst mcð rófuna til húsbónda
síns, og gaf honum hana. Hússbóndinn lofaði
hann fyrir hirðusemi og ástundun, og gaf honum
þrjá gullpeninga.
Skamt þaðan bjó bóndi einn, auðugur og k-%
gjarn. Ilann frétti hvað herramaðurinn hafði
gefið bóndanum fyrir gulrófuna, og hugsaði sér nú
einnig að maka krókinn. “Eg skal gefa herra-
manninum kálfinn minn,” sagði hann við sjálfan
sig, “ef hann borgar þrjá gullpeninga fyrir eina
gulrófu, þá vona eg að liann greiði fyrir sig, ef eg
gef honum kálf. ’ ’
Hann teymdi síðan kálfinn upp til herra-
mannsins og bað hann að þiggja hann. En herra-
inaðurinn vissi í hverjum tilgangi bórdinn færði
sér kálfinn, og kvaðst ekki vilja þiggja liann. Bónd
inn b^ð liann innilega að sýna lítillæti, og gjöra sig
ekki afturreka með þessa litlu gjöf. Loksins sagði
herramaðurinn: ‘ ‘ Fyrst að þér er svo ant um
það, skal eg þiggja gjöf þína. En þar sem þú ert
svo örlátur*við mig, ætti eg að sýna lit á að gefa
þér eitthvað í staðinn. Gjörðu svo vel og þigðu
af mér þessa gulrófu, hún hefir kostað mig þre-
falt við það, sem kálfurinn þinn er verður,” og um
leið fékk hann honum gulrófuna, sem daglauna-
maðurinn hafði gefið honum.
Bóndinn labbaði sneyptur burt með gulrófu
sína.
Gátur.
1. Smalar tveir hittust með nokkrar kindur. Ól-
afur mælti/við Jón: “Láttu mig fá'eina kind,
þá á eg helmingi fleiri en þú; það er hæfilegt,
fyrst eg er helmingi eldri. “Nei,” mælti Jón,
“láttu mig fá eina, þá eigum við jafnmargar;
það er hæfilegt, því fyrst við erum smalar, þá
erum við jafningjar.” Ilve raargar átti hver
þeirra?
2. Kona nokkur seldi grannkonu sinni helming
eggja þeirra, er hún átti, og hálft egg betur.
Síðan seldi hún annari bolminginn af því, sem
hún átti, og hálft egg betur; íþriðja sinn hafði
hún enn hina sömu verzlan, og átti þá aðeins
þrjú egg. Ekkert egg skar hún í sundur. Hve
mörg egg átti hún upphaflega?
3. Ferðamenn tveir voru seztir niður til að mat-
ast bar þá að hinn þriðja, er bað þá að selja
sér mat. Sigurður átti 5 kökur, en Ásgeir 3,
og átu þeir þrír jafnt af þessum átta kökum.
Að skilnaði lagði hinn að komni 8 skildinga á
stein og bað þá að skifta þeim rétt á milli sín.
Sigurður vildi þá taka 5 skildinga, en láta Ás-
geir hafa 3, eftir því hve margar kökur hvor
átti, en Ásgeir áleit að peningarnir yrðu að
skiftast jafnt, af því að allir hefðu etið jafn-
mikið. Hinn aðkomandi mælti: “Sigurður á
að hafa 7 skildinga, en Ásgeir 1 skilding.” Var
' það rétt?
4. Orðhvatur maður spurði einhverju sinni í
veizlu þann er næstur honum sat: “Hve gam-
all ert þú, faðir þinn og afi þinn. Þeim, er
spurður var, þótti spurningin óþörf og mælti:
‘ ‘ Það er liægt að vita; við feðgarnir erum til
samans 54 ára; faðir minn og afi eru 109 ára
og við, afi minn og eg, erum 85 ára samtals.”
Hve gamall var hverr þeirra?