Lögberg - 13.02.1919, Side 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. FEBRÚAR 1919
/
Jóhannes Magnússon
pað hiefir dregist óviðeigan-
lega lengi að minnast fráfalis
.þessa merka manns. Er það
eigi sök aðstandenda hins látna,
heldur þess, sem trúað var fyrir
framkvæmd þöss. En þó hon-
um finnist hann !hafa ástæður
fyrir drættinum, nennir hann
ekki að eltast við að afsaka sig.
Jóhannes Magnússon bóndi á
Dögurðamesi í Ámesbygð í
Nýja fslandi, andaðist að heimili
sínu laust fyrir ihádegi 21. des-
ember 1917, eftir löng, og sein-
asta árið kvalamikil, veikindi.
mun hann hafa kent veikinda
þeirra, sem urðu honum að bana,
tíu síðustu ár æfi sinnar, þótt
fáir eða engir út í frá hefðu af
því að segja, fyr en síðasta árið,
sem hann ilifði. Hann var jarð-
settur sunnudaginn 23. des.
1917, að viðstöddnm fjölda
fólks úr nágrenninu. En þar
eð svo stóð á, að ekki var hægt
að ná í prest, þá voru hinir vana-
legu útfararsálmar sungnir, og
einn af vinum hins látna mælti
fáein orð' áður en hann lagði af
stað í seinustu ferðina fra heim-
íli sínu.
Jóhannes Magnússon var
fæddur í Amarbæli á Fells-
strönd í Dalasýslu á íslandi 10.
apríl 1852. Foreldrar hans voru
Magnús Magnússon og kona
hans Guðrún Jónsdóttir, sem
bjuggu þá í Arnarbæli, er hann
fóstra síns, Jóhannesar Bærings
sonar og konu hans Sigríðar
Jónsdóttur, á Breiðabólsstað í
sömu sveit. Hjá þeim hjónum
ófet Jóhannes upp, þar til hann
varð tutugu ára. pá fór hann
um Goethe:
ur.’’
‘parn^
er mað-
En ef áherzlu skýldi leggja á
nokkra vissa gáfu ihans, mundi
það verða hans skarpi, fljót-
hvassi skilningur á hverju því
málefni, s-em fyrir lá til úrlausn-
ar, hvort 'heldur í umræðum um
almenn mál, eða flóknum vanda-
sömum sveitamáium, þegar hann
var sveitarstj ómar oddviti.
Skýrði hann þá skoðun sína með
fáum, skörpum og ljósum orð-
um. Listaskrifari var hann;
votta það bezt hinar mörgu jog
stóru skrautrituðu bækur 'frá
yngri ámm hans. Einnig eru í
þeim bókum nokkrar fommanna
myndir, sem hann málaði eftfr
lýsingum úr sögunni, og hefir
þeim, er séð hafa, fundist mikið
um. J>að mun sanni næst, að í
þessum manni hafi verið saman
tvinnuð gríska listin, rómversk
lögskygni og norrænt dreng-
lyndi, sem síðan þroskaði ís
lenzka fróðleiksþrá og bókvísi,
Auk síns móðurmáls, íslenzkunn
ar, sem hanfi kunni vel, ias hann
og skrifaði danska og enska
tungu.
Jóhannes var höfðinglegur, en
þó Ijúfmannlegur og snyrtimenni
í allri framkomu heima og heim-
an. Fastur í skoðunum og lund,
vinfastur og tryggur vinur. ó-
vini átti hann enga eða fáa, en
leiddi þá hjá sér, sem bonum
gazt eigi að, því hann var /frið-
fæddist. ^ pegar hann var a eiskur maður, en hélt þó fast á
sjounda an, dou baðir foreldrar
hans. Fluttrst hann þá til
™ Kidhters Raupmanns í Stykk-4‘jngSilvaSiSa manns sem var
íaholmi, og var þar til þess er
hann flutti vestur um þaf árið
1874. Staðnæmdist hann fvrst
í Ontariofylki; en kom til Nýja
Mands árið 1875, og átti þar.á-
valt heimili síðan.
Árið 1885 giftist Jóhannes
fyrri konu sinni, Kristínu Jó-
hannesdóttur. Varð sambúð
þeirra skamvinn, iþvií eftir rúmt
ár gekk hún til hinstu hvíldar.
pau eignuðust eina dóttur, sem
er nú gift kona í Inda í Banda-
ríkjunum.
Arið 188g giftist Jóhaanes
Kristínu Sigurbjömsdóttur. For
eldrar hennar eru þau heiðurs-
hjónin Sigurbjöm Hallgrímsson
og kona hans Anna Sigfúsdóttir,
bæði ættuð úr Eyjafírði. Eru
þau úr flokki hinna fyrstu land-
nema Ámesibygðar, og eru bú-
sett í Flatatungu, næstu jörð
/iyrir norðan Dögurðames; ail
em enn, en við háan aldur.
Með seinni konu sinni eignað-
ist Jóhannes 16 börn. Af þeim
dóu tveir drengir í æsku. Sig-
urður, elzta bamið, giftist, gift-
ist W. A_ Pruden í Popler Park;
er dáin fyrir átta árum. Hall-
grímur Friðrik, innritaðist í
Canadaherinn, 34. Fort Garry
riddaradeildina, 25. apríl 1918.
Jóhannes, er giftur og býr við
íslendingafljót. Anna, gift
Pálma Jórannessyni (frá Ból-
stað í Víðinesbygð), búa þau í
Víðinesbygð suðvestur af Gimli.
Guðrún, gift Ásgrími Guðmunds
syni í Poplar Park, Man. Sig-
urbjörg, gift A. B. Robinson, nú
í her Breta. — Átta börain eru
enn heima hjá móður sinni, það
elzta 16 ára, en þó var elzti son-
urinn og eina sfoð ekkjunnar
herskyldaður.
Jðhannes var höfðinglegur í
sjón og reynd. Meira en meðal-
maður á hæð, grannvaxinn og
beinvaxinn, ve! limaður, liðugur
og lipur í hreyfingum; var því
líkast sem grískur lista- og sam-
skoðunum og málefnum, ef iþví
var að skifta, en hringlandahá-
vaðinn og hérlendi glamrandinn
átti ekki við hann. Álitu því
sumir að hann væri ekki nægi-
lega framsækjandi, en sem mun
haía orsakast af misskilningi á
gáfum og lundarfari hins' sjrfln-
inn að hitta ástæður með og mót
löngu á undan* flestum öðrum,
og hefir því fundist það smásál-
arskapur, að vera að þvæla og
þæfa það, sm honum sýndist op-
ið til úrlausnar. Ennfremur
hans fyrirmanntega lund leyfði
honum ekki að hafa hönd á því,
sem var lítilfjöílegt og lágt, þó
það gæfi von um arð, upphefð og
álit. I flokki eldri íslenzkra
landnema munu fáir hafa skilið
hið hértenda þjóðlíf, háttu þess
og málefn, kosti þess og galla,
eins vel og Jóhannes, án þess ís-
tenzki strengurinn, sem var hans
sterki og l§iðandi þáttur í per-
sónueðli hans, ætti við það nokk-
urs að misisa.
f stjómmálum fylgdi hann
stefnu frjálslynda flokksins
-Liberala), og veitti þeim flokki
að málum, ekki af því að hann
viðurkendi ekki gallá á stfómar-
farinu oq meðferð almennings-
mála hjá þeim flokki. Hann leit
svo á, að stefna frjálslynda
flokksins væri þannig, að hvenær
sem atkvæðamiklir framsóknar-
menn væm uppi innan flokksins,
og beittu sér af alúð fyrir um-
bótamálefni, þá væri þeim mogu
legt að hafa áhrif á flokk sinn
til breytinga og bóta. Stefna
afturhaldsflokksins væri þar á
móti, að draga völdin sem mest
á einn miðpúnkt í höndum þeirra
sem með völdin færu í það og
það skiftið. peir væru áfram-
hald af gamla enska íhaldinu, og
beittu valdinu til yfirgangs_og
heimsófriður hefir leitt í ljós, í
meðferð margra almennra þjóð-
nytjasitofnana.
Að svo miklu leyti sena hann
lét kirkjumál til sán taka, fylgdi
hann lúiterskum að málum, vildi
sjá hverju góðu sá félagsskapur
fengi til leiðar komið, og vænti
lengi vel góðs af honum; en
hvort honum upp á síðkastið
hefir fundist von sín rætast,
skal ósagt, því hann var fremur
dulur um þau. mál, og var lítið
gefið' um að ræða þau,/jafnvel
við kunningja sína.
Fyrsta árið (1887), sem lög-
bundin sveitarstjóm var sett á
stofn í Gimlisveit, eða sem þá var
þekt sem Nýja fsland, var hann
skipaður virðingamaður (asse-
sor) sveitarinnar. Voru ekki
margir vaxnir því starfi í þá
daga. Enginn gamall gmnd-
völlur til að byggja á eða smíða
úr, og öll bókfærsla og skriftir
urðu að fara fram á ensku. peg-
ar fyrsta sveitarstjómarár var á
enda, og Jóhanmes hafði lagt
grundvöll að virðingu og virðing-
arformi á eignum manna í sveit-
inni, var hamn beðinn að gefa
kost á sér til sveitaroddvita, og
var hann kosinn gagnsóknar-
laust. — Gimliisveit náði þá frá
Merkjalæk (Boundany Creek)
að sunnan og 15 mílur nojður
fslendingafljótsbygðina, eða um
48 mílur á tengd frá norðri til
suðurs, og frá Winnipegvatni að
austan vestur að aðalhádegis-
baug, 21 mílu frá austri til vest-
urs, og auk þess Mikley., Aðal-
bygðin var kragi með fram vatn-
’inu á öllu þessu svæði, með smá-
töngum út frá, sem dreifðust
upp með smá ám og lækjum, eins
og greinar út frá trjáböl, vestur
í landið. Hvergi var á öllu
þessu landflæmi einn einasti
faðmur af upphækkuðum vegum,
aðeins mdd vegstæði fslendinga-
vegarins eftir endilangri nýlend-
unni, yfir öldur, flóa, fen og
hvað sem fvrir var. og braut eða
brautarstæði méðfram fslend-
jngafljóti, eftir bökkum fljóts-
ins, og var því allgóður vegur.
Engin fastaverzlun var þá 4 ný-
lendunni, næsti kaupstaður Sel-
kirk 40 mílur frá Gimli, en 70
eða meira vatnaleið frá íslend-
ingafl.jóti. petta er hér fram-
sett til að gefa skýmnf mönnum
hugmynd- um hvað menn þeir
höfðu við að stríða sem stóðu
fyrir álmennings málefnum, og
þá ekki sízt sá sam varð sökum
embættisstöðu að bera alla á-
byrgðina og vandann, nefnilega
oddvitinn. Jóhánnes var oddviti
í 6 eða 7 ár samfteytt, eftir eins
árs hvíld frá því starfi var hann
aftur oddviti 3 eða 4 ár, éða alls
10 ár. Eftir nokkra ára hvíld
frá oddvitastörfúm, var hann
skrifari sveitarinnar í samfleitt
7 ár, svo að startfstími Jóbann-
esar í opinbemm átöðum l sveit-
inni heJzt í hendur við viðreisnar
,og framfarasögu tímabil nýlend-
unnar.
pegar hinn lögbundni sveitar-
búskapúr byrjaði, mætti það
nokkri mótspymu að koma á lög-
fastri stjóm, því bygðin var fá-
menn, gjaJdþol manna lítið og
örðugt að koma iþví í peninga sem
menn framíteiddu sökum mark-
aðsleysás innan nýlendunnar.
Sumir gátu þess til að Jóhannes
og aðrir er fyrir þessu gengust
gerðu það til að búa sér til em-
bætti. pað er efasamt hvert
þóknun til oddvita þessl 10 ár,
sem hann hafi þá stöðu, hafi
nokkurt árið komist upp I $30,
en tíðast mun það hafa verið um
$20 til $24. Nei, það var ekki em-
bættisfýkn, sem þessum mönnum
gekk til þess að koma á fastri
stjóm. pað voru tvö þýðingar
rnestu atriði í lífi íhvers mann-
félags, bættar samgöngur, vegir
og einbum uppfræðsla ungdóms-
ins.
hans og mannkosta eins og hin
langa embættistíð hans sem odd-
vita sýnir, að hann gat ekki losn-
að við þessi störf, þó hann hefjði
feginn viljað.
0 pau em með ýmsu móti hlut-
skifti einstaklinganna, og svo
var það með Jóhannes, að örlög-
in skyldu setja hann niður á
bökkum Winnipegvatns, í stór
skógi og vegteysum alt í kring
nema eftir vatninu, í 50 mílna
fjarlægð frá kauptúni )Selkirk).
pað var því ekki að undra, þó
listamannshöndin væri orðin
æðaber, því í þeim höndum lét
jafn lipurt að verki: penninn,
exin og árin', og í öllu afkasta
miklar. En sannarlegt happ var
það fyrir Nýja Island að hann
váldi sér þar bústað, því sökum
mannkosta og hæfileika sinna,
safnaði hánni að sér hæfustu og um
göfugushu kröftum sem vö-1 var
á nýtendunni til samvinnu í fram
faramálum hennar. *.
pað er undra og aðdáunarvert
hvemig þessi maður, sem virtist
hafa verið bezt hæfur til vísinda,
lista eður þessu skildra starfa,
og þess utan varð að verja mjög
miMum tíma undir örðugum
kringumstæðum í argaþraS við
opinber störf, hve hönum tókst
að fnámfteyta sinni mannmörgu
íjölskyldú, ekki að nafninu, held
ur sniidarlega vel.
Ein af dygðum íslendinga,
hvar sem þeir eru, er gestrisni,
engu síður í Nýja fslandi en ann-
arstaðar, drága þau heimili að
sér straum ferðamanna, sem
fram úr skara að gestrisni, en
Jítil búbót reyniist það flestum.
Um mörg ár var það vandi ferða
manna, bæði íslenzkra og inn-
lendra, að ægja, eður gista að
Dögurðamesi, og þótti öllum
rausnartegum, höfðingtegum og
alúðlegum viðtökum að mæta
bæði í greiða og viðmóti. * pað
sem hér hefir verið sagt, sýnir,
að Jóhannes var vel gefinn mað-
ur ,frá alföðurs hendi, og það
sýnir að hann fór vel með það
starfskraftapund er honum var
úthiutað í jarðlífs vegferðamesti
En samt væri ekki rétt, þó þetta
séu miningarorð um Jóhannes
og því aðallega um hann talað,
að minnast þess ekki að hann
naut samvinnu stórmyndariegr-
ar og höfðinglegrar eiginkonu,
sem sikipaði sitt sæti sem móðir
og búsmóðir að sínu leiti eins vel
og ihann skipaði föður og hús-
föður sætið. Unnu þau í einingu
og ástúð, að því að gjöra heimili
sitt fyrirmyndarheimili utanhúss
eg innan.
Vandamenn', vinir og kunn-
ingjar Jóhannesar Magnússonar
Dtessa minningu hans. LáCum
Endurminningarnar um sam-
fylgd hans vera oss hvöt til sarri-
úðar og velvilja til meðbræðr-
anna, og jafnframt til þess, að
yinna móti öJlu ranglæti hvar
sem það hredfir sér, hvort heldur
hjá sjálfum oss eða öðrum. Með
því eina móti heiðrum vér bezt
minningu Iþessa heiðvirða, hrein-
lífa, göfuga manns. Að endingu,
þó það háfi áður og um annan
mann sagt verið, þá á það vel við
Jóhannes: Vitur og vinsæll,
varstu til heiðuns, í þinni bygð
og þinni stétt.
Far vel, friður sé með þér.
Vinur.
þínum að drekka,” sagði Rebekka
við Eleasar. pað er þesskonar
hugulsemi og gestrisni, sem ætíð
mun þykja mest í varið.
Vér, Tslendingar/ höfum löng-
um þótt sérlega gestrisin þjóð,
og það finnur sá gjörst er reynir1
að ferðast um landið, að viðtök-
úmar eru víðast hvar ágætar og
tiltölulega eins á efnalitlum
heimilum sem þeim efnuðu.
Hjá okkur hefir góðgerðin
smátt og smátt fengið þá þýð-
ingu, að tákna aðallega það, sem
gæðir munni og maga. pað er
ekki laust við að þetta bendi á,
að hér.hafi menn einkum og sér
í lagi haft magann fyrir sinn
guð. — En ef til vill stafar þetta
frá þeim tímum, þegar hér var
hungur og hallæri í landi, og
þarfirnar helztar þær, hjá vilt-
og vegfarandi, að fá satt
hungur og þorsta. Hvað sem
því líður, þá er það orðið rótfest
í málinu, að kallá það helzt góð-
gjörðir, sem í magann er látið —
og sé það svo, að þetta sé .upp-
runatega til komið á hallæris- og
sultarárum, þá íhefir sú venja
haldist fram á þenna dag, að
hugsa um það fyrst og fremst,
að reyna að fylla maga náunga
síns, jafnvel þó nú sé síður þörf
á því en fyrrum — og ekki horft
i að þó maginn sé fullur fyrir —
um að gjöra að troða einhverju í
bann. •
, í þessu atriði finst mér satt
að segja vera kengið heldur
langt. pað er árSðanlegt, að
mikjð af því, sem kallað er góð-
gjörðir, er í rauninni misgjörð-
ir, þó í góðum tilgangi gjörðar.
Menn gjöra þeim gott (sem kall-
að er), sem óþarfi er að gjöra
gott, því óþarfi er að seðja sadda
og svala óþyrstum. Já, ekki
einungis óþarfi, heldur ósiður,
sem hefir óhollnustu í för með
COPENHAGEN
Munntóbak
Búið tilúr hin
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
Þetta er tóbaks-askjan sem abyfgSt að Vefa
hefir að innihalda heimsin cilgJÖrlega hfeint
bezta munntóbek '
Hjá öllum tóbakssölum
ser.
Góðgjörðir
við sjálfan sig og náungann.
Fyrirlestur haldinn í Rvík 1918.
Reynt hafði verið méð frjáls-
um samtökum að bæta úr þessu
hvortveíggja, en miklu teyti mis-
hepnast, og laga aðlhaldið sýnd-
ist þeim mönnum, sem hugsuðu
um framtíð nýl. vera elna úr-
ræðið. En mikið og vandasamt
var verk það er þessir menn með
Jóhannes í broddi tóku að sér,
alls þurfti með, en lítið til að
borga með, kostaði það mikla
snúninga og ferðalög að sarga út
úr fylkisstjórninni styrlk til vega
, . i giörðar í viðbót ■ýið það litla sem
kugunar fioldans, styddu að auð , -4.- * x-nx, t c. ,
i ’ J „ sveitm gat tilágt. i fam orð-
safni emstakra manna og félaga , _ % . , .
6 6 um, það þurfti að vinna að ínn-
og mynduðu á þann hátt ment-
unarsnauða, óhlutvanda sjálf-
kjöraa höfðingjastétt 1 landinu.
Um sbefnu jaíimoarmanna
(Sólíalista) mun hann hafa látið
sér fátt um finnast sem flokks,
eða svo mun það hafa verið á
starfsmesta parti æfi hans:. má
vera að það hafi breyzt á efri
árum hanis; en hann átti sam-
ræmissvipur svifi um hann og út j merkt við fleiri skýra menn í
frá hönum og blandaðist svo sam
an við hið fomnorræna höfðing-
lega yfirbragð ihans. Hann var
því, að álíta hugsjónir jafnaðar-
manna örðugar til framkvæmda.
Hann lifði ekki nógu lengi til að
í öllu vel gefinn maður, og gædd-1 sjá það í framkvæmd á hættu og
ur miklu meira en meðal atgervi | háskatímum þjóðanna, sem álit-
bæði til sálar og líkama, og hefði; ið hiefir verið óholt og ‘hættutegt
vel mátt iheimfæra upp á hann,
það sem haft er eftir Napoleon
I
að leggja út 1 friðartímum, eins
og hinn nýafstaðni, hryíliTegi' svo mikið traust
flutningi, vegabótum og er árin
liðu að hafnabótum og jámbraut
arlagning inn í sveitina. Og Jó-
hannesi auðnaðist að lifa það, að
sjá fram úr ötfflu þessu rætast, og
afkomu héraðsmanna sinna stór
batna, áður en hann lagði frá sér
opinber störf, munu það helztu
launin er ihann bar úr býtum.
öll þessi opinberu störf rækti
Jóhannes með stákri alúð og
samvizkusemi, svo fáir höfðu
eins vel gert, og því síður betur,
því fremur sem bann mátti alls
ekki missa þann mikla tíma, sem
í þau eyddist frá beimilisstörfun-
ttm, fyrir sama sem ekkert end-
urgjald, en sveitungar hans báru
til hæfileika
Motto:
Drektu bara, drektu fast.
Dreptu þig helzt á viku.
J. T h o r.
í Austurför Kýrusus lýsir
Xenofon Kýrosi konungssyni
þannig, að hann hafi ýmsa þá
beztu mannkosti til að bera, sem
prýða megi góðan 'höfðingja, og
þar á meðal þann, að hann hafi
verið manna örlátastur og ágæt-
ur vinur vinum sínum. Hann
segir, að Kýros hafi verið vanur
er honum hlotnaðist eitthvað góð
gæti, að senda vinum sínum góð-
an hlut af því, með þ«im ummæl-
um: petta þótti Kýrosi gott.
En þega eiúhver gjörði Kýrosi
greiða, þá Taunaði hann ætíð með
ennþá stærri greiða. Og það er
sto til orða komist, að Kýros
hafi ætíð viljað sigra eða yfir-
stíga aðra ívgóðgjörðum.
parna sjáum vér ljóst dæmi
þess, að heiðnir menn, jafnt sem
kristnir hafa, eins í gamla daga
eins og nú á tímum, viljað fylgja
reglunni gullvægu: Svo sem
þér viljið að mennimir gjöri yð-
ur, svo eigið þér og þeim að gera,
og jafnvel að gjöra enn betur.
Gestrisni og góðgjörðir hafa
tíðkast hjá öllum þjóðum frá
alda öðli, meira og minna. Fáir
mannkostir hafa verið jafnmik-
ið notaðir og þeir, að kunna að
gefa gaum og um leið fullnægja
annara þörfum og ekki sízt að
verá getspakur, og kunna að
gizka á ihvers náunginn■ þarfnast
og án þess að hann sjálfur þurfi
pað er haft eftir einhverjum
merkum manni í veraldarsög-
unni, að hann hafi verið vanur
að segja: “öætið mín fyrir
vinum mínum, á óvinum mínum
skal eg treysta mér að vara mig
sjálfur.” pessi setning heiir
oft komið mér í hug, þegar vinir
mínir hafa viljað ofbjóða mér í
mat og drykk. pað eru einmitt
vinir manns, sem eru hvá^ hættu
legastir í því að misbjóða vesal-
ings maganum og hans melting-
arkröftum. -Sá óvani er kominn
á, að um það er aðeins hugsáð,
að veita sem mest, en minna um
hit't, hverju gestinum vefður
verulega gott af. pað gleymist
alt of oft, að magarúm manna er
misjafnt og misjafnt hvað hann
þolir og megnar að melta, Nú
mun margur þar til segja, að
það sé ihverjum í sjálfsvald sett,
að þiggja eða hafna þegar honum
er eitthvað boðið. En það er
oftast hægra sagt en gjört. Eg
tala nú ekki um þegar áfengi er
í iboði:
“pað geta ökki ætíð allir verið
eins og hann sankti Páll ,
við brimlöðrandi brennivínskerið
er breiði vegurinn háll.”
Og sama gildir kaffi og mat.
Húsmæðumar eru alla jafna
svo ötulair í að ota fram hinum
ýmsp krásum, að það þarf harð-
svíráðan mann til að falla ekki í
freistni — bíta frá sér, og þó að
maður falli ekki í freistni, þá
bý$ur einhver kurteisisskylda
við kvenfólkið að verða við ósk-
um þess og láta þá slag standa
— huggandi: ‘ímér er ekki vand-
ara um en hinum — látum osé
alla eta okkur í spreng!”
En sé einhver svo stífur á
svellinu að standast freisting-
una, þá er hann annaðhVort álit-
inn vera veilkur, og helzt maga-
veikur, eða hreinn sérvitringur.
Kvenfólk furðar sigoft á, hvað
karlmenn geta dmkkið mikið af
áfengum drykkjum sér til óholl-
ustu. En reyndar er það lítið
betra, hvemig það notar oft
kaffi og súkkulaði í óhófi og of-
jetur sig á kökum og sætindum.
petta á sér einkum og oftast stað
í öllum kaupstöðum landsins.
Eg hefi oft vorkent ýmsum
koi|um, sem fara sér til upplyft-
ingar. að heimsækja kunningja
í kaupstöðum vorum, og dvelja
þar nokkum tíma. pað gengur
ekki á öðru en eilitum heimboð-
um á víxl — oftast bæði kaffi og
súkkulaði á boðstólum — ótal
kökutegundir, sem aJlar þarf að
smakka, og þegar iftaður skyldi
halda að nóg væri komið, þá þarf
að bjóða einhverja ávexti til á-
bætis, og ekki dæmalaust, að á
eftir fylgi dugleg kvöldmáltíð,
með mörgum réttum matar, sem
hver út af fyrir sig mundi nægja
til málsverðar.
pegar eg hefi talað eða skrif-
að um ofát, þá hafa margir duss-
að við, og taliðmig fara með fjar
stæðu, og neitað að nokkuð slíkt
væri algengt hér á landi. En ýms
ar konur hafa þó talað um þetta
við mig að fyrrabragði, og gjört
gys að öllum góðgjörðúnum, sem
þær hafa orðið að þiggja, og
inni haft andstygð á þ^ssu óhófi,
en vaninn er orðinn svo rótgró-
inn, að hver verður að taka þessa
osiði upp eftir öðrum. pað þarf
engum blöðum um Iþað að fletta,
að þessar kaffi- og súkkulaði-
drykkjur og kökuát, dag eftir
dag, er of mikið af því góða. pó
stöku sinnum komi fyrir við há-
tíðleg tækifæri, er ekkert tiltöku
niál, en til len'gdar verður slíkt
engu betra en ofdrykkja, eða
margréttaðar veizlur hvað eftir
annað. pað er ætíð óholt að
belgja í sig miklum sætindum,
en einkum er óholt að gjöra það,
eins og oft vill verða, saddur af
öðrum mat, og án þess að hreyfa
sig á eftir eða vinna í sveita síns
andlitis úti undir beru lofti.
Fyrir nokkrum árum tíðkaðist
Iþetta kaffi-Sjijkkulaði-óhóf hér í
Reykjavík, og héðan hefir það
breiðst út, og kauptúnin úti um
land tekið það eftir, eins og ann-
að bæði ilt og gott — en einkum
ilt. Sem betur fer hefir höfuð-
stáðurinn bætt ráð sitt í þessu
efni. Fólk er farið að skilja, að
slíkt sætindasvall er bæði óholt
og ógeðslegt, enda á það sér lít-
inn stað lengur í nokkrum vel
siðuðum löndum. Einkum hafa
Eifglendingar fyrir löngu lagt
slíkan óvana niður. par er það
venja á öllum góðum heimilum,
að bjóða gestum engar góðgjörð-
ir á milli máltíða — hvorki mat,
kaffi, áfengi, tóbak né annað.
En komi gesturinn á matmáls
eða te-tímum, þá er honum heim
ill matur eða annað, sem á borð
er borið.
pessi venja þarf að komast á
hér. Ekki að vera með neitt
góðgjörðasull eða'svall á milli
máltíða, heldur reyna að láta
maga sinn og gesta sinna í friði,
og lofa ihonum að neyta þeirrar
máltíðar óáreittum, sem hann
síðast neytti, þangað til hann
hefir lokið því starfi, og kallar á
nýja máltíð með sulti.
Danski lteknirinn Hindhede
ræður húismæðrum til að skrifa
með stóru letri yfir ‘hivert mat-
borð:
Enginn má borða ósvangur.
Við borðið á aV tiggja en ekki
tala.
Heilræði þetta finst mér gott,
og ættu sem flestir að fylgja því.
í miðri þessari heimsádeiTu
verð eg að bæta því inn í, að það
særir mig raunar í hjartastað,
að þurfa að vera að finna að við
blessað kvenfólkið, og þá ein-
ftiitt líka það, sem svo oft hefir
viljað gjöra sjálfum mér gott,
með því að skenkja mér bolla af
kaffi eða súkkulaði. pað má
ekki reiðast þessum gikkshætti
miínum, því hann er sprottinn af
þeirri sannfæringu, að margar
svonefndar góðgjörðir í mat og
drykk, em alls ekki til góðs.
Eg man ekki eftir þegar eg
fæddist, en eg tel alveg víst, að
eg hafi þá eins og fleiri þegið þær
góðgjörðir, sem alvanaíegt er að
bjóða nýfæddum — auðvitað í
góðu skyni, en öldungis óþörfu,
og sennilega fremur til Óhollustu
— nfl. sykurvatn framan 1 te-
skeið. Ftestar yfirsetukonur og
mæður geta ekki hugsað sér ann
að, þegar bamið skælir, en að
það sé soltið. En það er ekki af
sulti, sem börnin skæla, heldur
af óþægiTegum viðbrigðum við
að koma úr hlýindunum og
vakna úr værum svefni inn í
þenna kalda og hryssingslega
heim. — petta voru fyrstu góð-
gjörðimar — og það vom sæt-
indi. Svo komu þær næstu, og
það voru líka sætindi. Eg ólst
upp hér í Reykjavík fyrstu fimm
ár æfi minnar. Og þegar eg var
farinn að geta gengið á eigin fót-
um um bæinn, eignaðist eg fljótt
kunningja. Einkum eru mér
minnisstœðir (af ‘því þeir voru
mér kærastir) ýmsir kaupmenn
og búðarmenn, sem tóku mig
hreinu ástfóstri (þeir voru vinir
föður míns). Pegar eg kom í
búðir þeirra, var eg viss um að
“fá gott”: brjóstsykur, rúsínur
eða gráfíkjur í poka. pess vegna
kom eg þangað oft. En bezt lík-
aði mér við einn kaupmann.
Hann tók mig inn fyrir búðar-
að biðja um eða láta það í Ijós
“Eg skal einnig gefa úlföldum veit^ á móti. pær hafa í raun- borðið, opnaði þar sætabrauðs
skúffu, léf mig setjast við hana
og bjarga mér eins og eg bezt
vildi, — þetta þótti mér heldur
en ekki meðlæti. Eg gieymi hon-
um aldrei ‘hve hann var góður við
mig, og ekki erfi eg það við 'hann
þó eg fengi kveisusting í mag-
ann, þegar eg var korninn heim,
því iþað var ekki ihans tilgangur.
Og heldur ekki kenni eg honum
um það, þó eg fteri snemma að
finna til tannverkjar — en sjálf-
sagt var það meðf ram kökum og
rúsínum að kenna.
pegar eg var kominn á 6. árið/
flutti faðir minn austúr að Odd'a.
Eg var reiddur í hripi á móti
eiztu systur minni, oglþótti held-
ur en ekki sport í. Kaupmenn-
irniir höfðu gefið mór brjóstsyk-
ur og önnur sætindi í nestið. Eg
hálf saknaði sætabrauðsskúff-
unnar þegar þangað var komið,
en gleymdi henni þó fljótt, Iþví
nú var svo margt nýtt í boði, sem
var engu síðra en sætindin, þó
ekki væri eins sætt. Og þó mér
hefði þótt sætindin igóð, þá/Kynt-
ist eg nýjum gæðum í sveitinni,
sem að vísu voru fábreyttari en
kökurnar og krásimar í höfuð-
staðnum, en reyndust þó miklu,
millku betri og hollari, og brátt
fékk eg þær góðgjörðir, sem eg
gléymi aldrei. — Eg hafði stol-
ist að heiman með öðrum krökk-
um, og hlaupið langt út í móa.
Eg gteymdi tímanum í ærskm-
um, og gJeymdi að koma heim að
borða á réttum tíma. Eg fór að
verða svangur. pá kom eg á bæ
— konan var að skamta. Hún
sá á mér að eg var matlystugur,
og rétti mér flatbrauð, er hún
hafði drepið á nýju smjöri. Og
— hvað mér þótti það gott!
Mér fanst eg aJdrei hefði nokk-
urntíma bragðað neitt því líkt,
og það kemur enn vatn í munn-
inn á mér, þegar eg ihugsa til
þess.. Eg hafði oft borðað flat-
brauð áður, en það hafði aJdrei
smakkað jafn vel. Eg hafði
nefnilega aldrei fyr borðð svang-
irr. Sætindin í ReykjaVík höfðu
vénjulega tekið af mér matar-
lyst, og komið mér til að líta
smáum augum á brauð og smjör
eða graut og mjólk. En nú Tærð-
ist mér að þessir óbreyttu réttir
vom í rauninni miklu ágætari.
pað þurfti ekki annað en að
neyta þeirra svangur, þá urðu
þeir ljúffengari en éérhvað ann-
að. Með aldrinum hefi eg smám
saman kynst hinum margvísteg-
asta mat og drykk, bæði sætum
og krydduðum, óáfengum og á-
engum, en ekkert hefir mér fund
ist jafnast á við einfaldan óbrot-
inn mat, eins og t. d. brauð og
smjör, skyr og mjólk eða graut
og mjólik eða kartöflur og smjör.
Ef eg er orðinn svangur og hefi
þá réttu eðlilegu matarlyst, sem
er betra en nokkurt krydd, snap-
sar eða magabitterar — þá er í
rauninni allur matur sælgæti.
.r ramhald-
Söluverð á nokkrum gripum.
A. B. Sweet Cavalier N. D.
seldi gripi í St. Paul í fyrstu
viku janúar, og í þeim hóp vom
5 Heresford-gripir frá Leo Sam-
son, Akra, N. D., sem hann var
búinn að gefa inni í tvo mánuði
hey og malað bygg tvisvar á
dag. pað voru 2 ungar kýr og
3 ungir uxar, tveir af þeim
tveggja ára og átta mánaða, en
einn tveggja ára og fjögra mán-
aða. önnur kýrin vóg 1170 pd.,
$10.00 pr. 100 pd., verðið $117.-
00. Hin kýrin vóg 1040 pd.,
verð á hverjum 100 p<þ $12.00,
og kostaði hún $124.80. Uxam-
ir vógu til samans 2910 pd., verð
á hverjum 100 pd. $14.25, heild-
arverð $414.67. AIs seldust
þessir fimm gripir fyrir $656.47.
Á ofanritaðri skýrslu má sjá,
hvað það meinar að vanda naut-
gripakyn isitt. pað kostar ekk-
ert, eða sáralítið meira, að fram-
fleyta gripum af góðu kyni.
heldur en það kostar að fram-
fleyta gripum af ruslkyni; en
eftirtekjumar *eru margfalt
meiri. — fslenzkir bændur, hugs
ið vandlega um þetta. *