Lögberg - 17.04.1919, Blaðsíða 2

i
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. APRÍL 1919
Til St. G. Stefánssonar.
í “Voröld” 1. apríl er ritgjörð
frá Stepháni G. með yfirskrift-
inni: “Árni Sveinsson til sanns
vegar færður.” Sem samkvæmt
innilhaldi ritgjörðarinnar á lík-
lega að sannfæra íslendinga um
það: að eg sé svo heimskur og
illa ritfær; að allir séu hættir að
lesa það sem eg skrifa. Og því
til sönnnunar segir hann að einn
nágranni sinn hafi sagt: “Alt
af er Árni að! Alt af lít eg á
það; en nú les eg aldrei annað af
greinum hans en orðin Árni
Sveinssoon.” — Nú hefir Árni
Sveinsson breytt þessu svo til
bóta, að grein hans í Lögbergi
um mig er að því leyti eitt hið
læsitegasta sem eftir hann ligg-
ur. Eg vona að sem fæstir hafi
gengið fram hjáhenni fyrir und-
írskriftina.” — Sú von þín hefir
sannarlega ræst; því eghefi feng
ið bæði munnleg og skrifleg
þakklætisorð fyrir ritgjörðina.
Eg fékk líka skriflegt og munn-
legt þakklæti hjá St. G. á fyrri
árum, þegar eg var að selja ljóð-
in hans, og þá var líka annað
hljóð í strokknum.” hjá Stepháni
sjálfum. Hann segir meðial ann-
ars í bréfi til mín: “Með mig
hefir Argyle-bygð farið ágæt-
lega, og hefi eg í því skyni ekk-
ert nema gott um hana að segja.
Heldurðu að eg muni ekki hve vel
þjð tókuð mér, þú og konan þín.
Hve góðar þær voru mér þing-
eysku-telpumar, sem einu sinni
voru, en nú orðnar “misstressur”
og “frúr” þarna í Argyle; rétt
eins og eg væri heimkominn
bróðir þeirra.
nema ef svar mitt til séra G. Gutt
ormlssoar, getur kallast því nafni
Ef Stephán hefir fylgst með trú-
málum vorum, ætti hann að
muna að séra Guttormur skrifaði
til mín ”opið bréf“ í Sameining-
I una, sem tók hann ellefu mánuði
og auðvitað svaraði eg honum
strar, fyrst í Heimskringlu, og
margir þökkuðu mér fyrir svar-
ið, og sumir báðu mig að láta sér
prenta það í bæklinsformi, og
sögdu að þeir skyldu kaupa
bæklinginn—en eg þáði það
ekki. Eg hefi ætíð borgað úr
mínum eigin vasa, alt sem aðrir
hafa unnið fyrir mig, hvort
heldur það hefir verið prentun,
eða vinna á bújörðum mínum.
Að ,þú hefir enga heyrt á það
minnast lífs eða liðna er af því
að þú fylgist ekki vel með í sér-
málum okkar íslendinga. Hinn
góðkunni og gáfaði séra Friðrik
Bergmann skrifaði langa og
greinilega ritgjörð í Breiðablik,
urn ritdeilur okkar séra Gutt-
orms.—Auðvitað eru það ósann-
indi eins og fleira frá þér, að eg
hafi tekið nokkuð upp í bækl-
inginn, sem lengi hafi áður ver-
ið kent í “Kringlunni—það voru
Lúterskar kreddukenningar og
Gyðinga sagan sem eg tók til yf-
irvegunar.—pví miður kom það
aldre til orða mér vitanlega, að
heiðra minning skáldanna sem
eg nefndi í ritgjörð minni. Hefði
íslenzka þjóðin verið svo rækt-
arsöm að heiðra minning þeirra
mundi eg með ánægju hafa
reynt að leggja fram minn
skerf. Herra Stephán G. segir:
“f Voraldar , grein minni er
sinni, til hinna hugprúðu her-
manna. Og svo nú í Voraldar-
grein sinni til mín. Eg vona nú
ð hann sjái glóptsku sína og fram
hleypni; iðrist og gjöri yfirbót.
Ámi Sveinsson.
Bolshevikistjórnin
í Rústlandi.
framundan
við Tatar
hvorki klám ne nokkurt kögur-
ifrði til hermannanna, það veit
Viðvíkjandi sölu ljóða sinna • hygj. sem les, svo meinlaust
kemst Stephán svo að orði: ‘f verður mér og öðrum þó Ámi
minni heima bygð hér, seldust
skruddur mínar, svo sem bók
kæmist á hvert heimili. pað var
skrökvi þessu að sjálfum sér,
En það er nú einmitt Stephán G.
sjálfur sem er að skrökva þessu
ekki af því, að við Albertamenn, i ser til skemtunar, iþví eg nefni
séum örðum fslendingum vitrari hvergi klám eða klámorð í rit-
yfir höfuð pað var af því, að gjörð minni; eg segi aðeins: Með
eg á hér heima. Kunnugasti jilgirnislegum orðum og klúrum
maðurinn hefir marg sagt mér rithætti". Orðið klúr er ekki klám
orð, eins og honum þóknast að út
Eg var á gangi
Kínverska hliðinu
bæinn í Moscow, einu sinni í
fyrra sumar, og sá eg þar sýnis-
horn af hinum svo nefnda “red
terror,” sem hafði varanleg á-
hrif á mig. Atvikið sjálft v'ar i
sjálfu sér ekkert mikilfengt,
ekki nema það sem fólk átti að
venjast, en þessi atburður eða
þessi sýn fékk svo mikið á mig
ef til vill af því að ótti hafi gagr.-
tekið huga minn, sem og allra
borgara landsins, bæði bolshe-
vikimanna og annara. þetta Kín-
verska hlið minnir menn á hið
mjúka viðmót og eftiriátsemi
Rúsisa, við útlendinga, sérstak-
lega við austurlándaþjóðir.
pama fram undan hlðinu, með
al f jölda af letilegu fólki sem var
bleningur, alt til hálfs af austur-
og vesturiandiabúum, gekk þar
fram og aftur Mongola-hermað-
ur; hann bar rússnesk herklæði,
og bar skammfoyssu í belti sínu.
Hann var valdsmannalegur að
líta og gekk þar um eins og með
fyrirmannasvip, eins og margir
aðrir mongólar hafa gert í Hð-
inni tíð; en þessi hafði sérstaka
ástæðu til þess, að finna til sín,
því hann var einn af böðlum
Mér er hið fyrsta réttarhald
þeirra í fensku minni. Countess
Panin, sú kona sem þekt var um
alt Rússland fyrir mannkær-
leika sinn og hjálp, sem og var
forstöðukona barnaheimila og
sjúkrahúsa, á meðan að Keren-
sky sat að völdum, en sem neit-
aði að afhenda Bolshevikimönn-
um eigur sínar eftir að þeir náðu
völdum, og fyrir það var hún
kærð um landráð. Auðvitað var
sú kæra fyrirsláttur; aðalástæð-
an var sú, að foún var mótfállin
Bols'hevismanum. Vitnaleiðsla í
málinu var mjög einhliða, en
þrátt fyrir það sleptu þeir henni,
með því opinberlega að ávíta
hana. Næsti sakadólgur hét
Pauriskkevab, keisarasinni og
auli. Hann var uppvís að samsæri
til þess að koma keisaranuum
aftur að völdum. Hann var dæmd
ur í fjögra mánaðar fangelsisYiS't
En þetta hélst ekki lengi- Lenine
og Trotsky voru ekkí ánægðir
með réttvísi sem svona fór að
ráði sínu, og fundu upp ráð til
þess að setja í dóminn, menn sem
að betur gættu skyldunnar eins
og þeir sáu hana, heldur en þeir
sem í 'honum sátu, gerðu og til
þess fengu þeir litla manninn frá
Ukrania, ihann Krylenko, sem er
félagsbróður þeirra og aðstoðar-
maður, og var aðalforingi Rúss-
neska hersins, þegar að hann
leystist upp og enginn maður
gengdi honum framar. pessi mað
ur var gerður að yfirmanni dóm-
þinga þeirra, er um sakamál
fjálla í Rússlandi, og er það enn.
pað var ekki fyr en eftir frið-
arsamningana i Brest-Litovsk,
sem að grimdarverkin byrjuðu.
Fram að þeim tíma var engin-
að Argyle-bygð gengi okkar næst
í þeim bókakaupum. Og það er
af því að Ámi Sveinsson á þar
heima. Blessaður og sæll og
fyrirgefðu.
Vinsamlegast,
Stepán G. Stephánson.
bolshevikistjómarinnar, sem að mótspyma á móti Bolshevikis-
tók á móti föngum Jþeirra; her- mönnum. Friðarþráin hjá Rúss-
foringjunum rússnesku, efna-1 uesku alþýðunni var svo sterk að
mönnum og bændum sem eitt- fólkið hafði enga hugsun á slíku
fovað áttu, og sem eitthvað mögl-1 <>£ því hreyfing gegn Bolsfoevism
uðu á móti einveldi Lenine og;anum með öllu ómöguleg, þó mót
Trotzky — tók á móti þeim sem ! »taða gegn þeirri hreyfingu hafi
Bolsheviki- embættismennimir ’ altaf liíað hjá Kósökkum, þá
höfðu ýmigust af og fóru með þá ; >\aut hu.n sín ek.ki '• >ví að h.ía
inní eitthvert kjailarahomið og i eirihverjum hafi vakað sú tilfinn
skaut þá. ing, að ódrengilegt væri að skilja
Rétt um teið og þessi maður hann/ Jiðrrsam1her-1'a. sína’ >a
sannfærði Trotsky þa um, að
það eina sem í því sambandi
væri ódrengilegt, væri að berj-
ast einn einasta dag lengur. SVo
það var ekki fyr en Rússar voru
var a leiðinni til Kermhu.'Undir vikimenn fóru að mæta móstöðu.
pegar að menn sau að þeir voru
leggja það, og það ætti St. G. að j
vita, — það þýðir aðeins: Gróft, jgekk fram h.já, kom Íöregluvagn
ófagurt eða ósmekklegt, hvort I inn. pað var mjö laglegur vagn
sem talað er um rithátt eða verk-1 grænn að lit, og var auðs.jáan-
lega smíðisgripi. En ef honum erjaniega vel litið eftir honum, því
eðliíegra og kærara að taka ti’l sín . foann var hreinn og heill, líklega . . . , ,
pannig fórust Stepháni orð þeg: sem‘’klámorð‘\ þá er honum það sá eini hlutur í Moscow. Hann | knmnir__“r, að Bolshe-
ar eg var að selja bókina hans. velkomið mán vegna. — Svo er
Og útgáfunefndin var mér svo nú fjallaskáldið að dylgja um
þakklát, að hún sendi mér ljóðin það, að eg muni sjá til þess að
hans öll innbundin í giltu og L-nginn tölustafur týnist af því.___________________
þykku skinnbandi, með naíni j sem af hendi minni raknar, því j þéttskipaður, og á nokkur manns
Stepháns á kjölnum, og er nú pg se höldur góður og sómamað- höfúð sá eg í gegn um járngrind-
talsverð prýði að bókinni í bóka- ur, á almenna álnatölu, og slíkum j urnar, sem voru á hurðinni að
skáp mínum. — í bréfi til mín höfðingja sé ekki láandi, þó hon-:aftan.’ Ekki gat eg greint fólkið,
kemst formaður útgáfunefndar-! um sjáist yfir — eg meina ekki j sundur bó bekti ev einn herfor-
innar. hr. Eggert Jóhannsjon ln,í„a _ feir en, eleki teljandi | ing™“em i raulni vaí nú ekk-
þanig að orði : “Innilega þökk heidur t. d. einskilding ekk.junn-i ert nema hermaður. Hann var
fyrir bréf og ínnlagða ávísun að ; ar í fátækrahyrslunni, sem Ámi! tekinn fastur fyrir að vera meira
upphseð $61.50 (aills mun eg hafa ; hefir ef til vill foeyrt getið um“. er sléttur hermður, hafði verið
vanalegum kringumstæðum
mundu um þrjátíu manns hafa
rúmast í honum, en nú var hann
tekinn í gisl, en af þvi að hann
var á leiðinni til að mæta frammi
borgað til útgáfunefndarinnar i Já, eg hefi heyrt getið um ekkj-
um $180.00). Reikningur þinn Una. Hún lagði ekki einn, heldur __________ _____________________
er alveg réttur, og því ekkert um | tvo smápeninga í f.járhyrsluna, fyrir nefn þeirri, er ryðja á úr
hann að segja, nema færa þér i og það var öll sú b.jörg sem hún mótþróa og uppreist á móti Bol-
innilegasta þakklæti nefndarinn-; átti; en þú hefir ekki lagt einn j shevismanum Mér datt ekki í
ar, fyrir alla frammistöðuna. smápening í þjóðræknissjóðinn, j hug að eg mundi sjá þann mann
Að eims ein bygð, bygð St. G- til minningar um het.jurnar, sem nokkurn tíma framar, eða heyra
sjálfs hefir gjört betur en Ar-j íögðu líf og heilsu í sölumar fyr- Um afdrif hans, og það gjörði
gyle að tiítölu eftir fólksfjölda. j ii- okkur, — pví siður alla þá.fovorki eg eða ættingjar hans-
ófærir til þessað koma nokkrum
sköpuðum hlut í lag, eða á nokk-
urn hátt að ráða fram úr erfið-
leikunum, að mótstaðan á móti
þeim fór að koma fram úr öllum
áttum ; að þeir mynduðu ’ Extra-
ordenary comuission" (hina
miklu nefnd) til að br.jóta niður
þá mótspyrnu.
Með einVeldisstjórn sem var
mattug á meðan hún var að
koma þjóðinni út úr ófriðnum,
petta er að mínu áliti yfirgengi-
íegt, þegar athuguð er skoðunin
í bókinni og skoðun fólks í Ar-
gyle að því er álitið er. pað
dylst engum í nefndinni að Ámi
Sveinsson er bókstaflega eini
maðurinn, sem fær var um að
g.jöra jafn mikið, eins og kring-
uimstæðumar em. — pökk, og
b.jörg sem þú átt, enda mun eng-; Við vissum aðeins að hann hafði
inn hafa vonast eftir slíku frá; verið fluttur í Bolsheviki-vagn-
þér En sanngjarnt var áð von-! inum, sem þeir kalla ”tumbret“
ast eftir því, að þótt þú tímdir j og það var það eina sem menn
ekki að gefa neitt sjálfur, þá fengu að vita.
mundir fþú þó láta málið afskifta! ________
laust;ogsístaföllureynakoma Fyrir nokkru síðan var eg
i veg fyrir það, að aðrir þer o- staddur j Kaupmannahöfn, og
mætti þar einum af þessum Bol
shevikimönnum frá Moscow, og
viðkomandi menn — legðu fram
og þökk aftur þér- — Seljist peninga, til að viðhalda minningu
okfer ísérh!2n“^f™"2' i ó^arMandiS
að við neyðumst. til að fa bók-j Tilvitnan þm til ekkjunnar, er j Russ]andi Hann svaraði.
solum alt saman, en það gjorum ; aðeins högg á sjálfan þig, sem “FIestir ókkar eru nú komnir
við ekki fyrr en í síðustu lög. - ert þeim mun verri en ’Farisearn að Si niðVrstöðu aTviHöf
pví þeir taka allann rjómann frá ; ir\ að þú leggur ekkert fram, ^ mðurstoðu. aö við hof-
St. G. En það er ekki tilgangur-
inn“ Auðvitað var það sjálfsagt,
að eg gerði mitt bezta til þess að
blessaður Stephán fengi allann
”rjómann“. En nú er víst rjóma-
bragðið alt út sogið úr munni
Stepháns, eftir því þakklæti að
dæma sem kemur fram í ritgjörð
inni: “Árni Sveinsson til sanns-
vegar færður“. En það misheppn
ast alveg, og ekki bætir það mál-
stað hans, þótt hann reyni að
styrk.ja og styðja þetta afkvæmi
sitt, með missögnum og ósann-
indum, 15kt og stallbróðir hans,
Sig. Jútíus. T.d. kemst hann þann
ig að orði: ”jEn ljóð Stepháns
munu foelzt pryða hillur og bóka-
skápa þeirra, sem fást til að
kaupa þau“ ályktar Árni, enda
má hann djarft úr flokki tala.
Hann kostaði sjálfur kirkju-
málarit eftir sjálfan sig, hvort
sem það var af því að eng-
inn annar bauðst til þess, og
með svo þegjandi samþykki
manna hefir því verið tekið, að
enga hefi eg heyrt á það minn-
ast, Mfs eða liðna, alt til þessa
dags, og aldrei séð það í skáp
né á hillu nokkurs manns, var
þó ýmislegt í því sem Árnj hafði
eftir öðrum, er vel var þess virði
að lesa; ef mig minnir rétt, eitt-
hvert ódýrasta drottins orð, og
lengi áður kent í ”Kringlu“.
Ekki þreytist Stepán á því, að
koma fram með tilbúnar og til-
hæfulausar ósannindasögur. Eg
hef aldrei gefið út kirkjumálarit
nema svívirðingar árás þína, á
minning hermannanna. Eg hefi
rakið viðskifti mín, útgáfunefnd
arinnar og Stepháns G., til að
sýna álit foennar og St. G. á mér,
mðan eg var við útsölu ljóðanna;
ekki til að miklast af eim, því eg
áMt að eg hafi aðeins gjört skyldu
mína, heldur til þess að menn
geti borið það saman við þann
vitnisburð og álit Stepháns G. á
mér nú, sem kemur fram í rit-
gjörð hans: “Árni Sveinsson til
sannsvegar færður.” — pað sýn-
ir greinilega hversu mikið lítil-
menni hann er í raun og veru,
að koma svona illgimislega og ó-
mannlega fram gagnvart mér,
þótt eg mótmælti hinnj óheiðar-
legu framkomu hans gagnvart
minning hinna heiðariegu og ó-
sérhlífnu hermanna. Mér stend-
ur alveg á sama hvemig hann
níðir mig, hvort heldur í ljóðum
eða óbundnu máli. — Heiður
hans vex ekki við það, og það er
fremur virðing en óvirðing að
vera svívirtur eða níddur af sílk-
um manni, sem er fullur af sjálfs
áiiti og fyrirlitningu á öðmm,
og kærleiksverkum þeirra. Með
þrjú orð finst mér vér menn
fömm meiningarlausí, en oftast,
þau em: “friður, freki og kær-
leikur” segir Stephán G. Steph-
ánsson í bréfi til mín, og sjálf-
sagt sannar hann þessi orð sín,
fovað sjáifan hann snertir; með
hinni iMgjömu ðþokka ritgjörð mönnum.
um farið villir vegar.
pað er þokkalegt að sjá yfir-
sjón sína, þegar hún er búin að
verða um 50.000 mönnum að
bana“ 'og var bótin að eg sagði
þetta í Kaupmannahöfn en ekki
í Moscow, en þar hefði eg aldrei
þorað að láta mér neitt sKkt um
munn fara.
Frá þvf fyrst að stjórnarbylt-
ingin hófst í Rússlandi, létu þessi
hryðjuverk á sér bæra. Hermenn
irair myrtu yfirmenn sína, og
s.jómennimir drektu foringjum
sínum. Á þriðja eða fjórða degi
byltingarinnar, bjóst eg við að
heyra þá frétt, að borgarar lands
ins hefðu verið strádrepnir. En
af því varð þó ekki, nema hvað
maður heyrði stöku sinnum, að
einhverjum vekamönnum hefðu
lent í illdeilum við einhvem úr
flokki þeim er þeir kölluðu
“efnamenn,” og nokkmm stút-
að. En morð af ásettu ráði,
Rússlandi, fram eftir sumrinu
1917, vora sár fá. pað leit út fyr-
ir, að þjóðin væri að gróðursetja
hjá sér stjómarfarslegt frlsi, því
jafnvdl gyðimga-ofsókniraar
hættu.
Flökkur sá sem er valdur að
hörmungunum í Rússlandi, varð
til strax eftir að Bolsheviki-bylt-
ingin komst á, og var langt frá
því að vera óttalegur í byrjun.
Völdin voru þá í ihöndum verka-
manna sjálfra, en ekki þá komiin
í höndur á alræmdum æfintýra-
en sem eftir það naut tiltrúr mik
ils minni hluta þ.jóðarinnar, gat
þessi mikla nefnd (Extraordin-
ary commission) gjört * alveg
eins og henni sýndist; það voru
engin lög sem settu henni tak-
mörk, og eítir að hún hafði
setið að völdum nokkura tíma,
réði stjórnin ekkert við hana.
f apríl og maí 1918, þegar
nefndin mikla fór fyrir alvöru að
sýna gjörræði sitt, var eg stadd-
ur í Svíþjóð, en eg komst til baka
í .júní og var þangað til í sept.
og það var á þeim tírna sem
þessi hryðjuverkastefna fékk
fast form. Og það var líka
um sama leyti sem áformað
var að flyt.ja stjóraarsetrið frá
Petrograd til Moscow. petta lík-
aði Petrograds verkalýðnum
m.jög illa, og afleiðingin var sú
að hið svo kallaða “commune”
(samfélag) fyrir norður Rúsö-
landi var myndað og önnur Extra
ordinary commission (Hina
mikla nefnd no. 2) var mynduð
til að stjórna því umdæmi, en
henni tókst aldrei að stjórna
nema Petograd, þrátt fyrir hót-
anir og hryðjuverk. f Moscow
sat hin mikla nefnd No. 1 og
beitti áhrifum sínum þaðan út
um alt land.en samt hélt Petro-
grad sjálfstæði sinni fyrir henni
pegar eg fór frá Petrograd tveim
mánuðum áður en þetta skeki
var Soviet stjórn r borginni, og
gengi stjómmálin mjög svo illa
en samt var mönnum þeim, sem
ékki komust beint í ónáð við
stjórnina vel vært.
Forseti þeirrar stjómar, Bol-
shevikinn Zinoviev, sem var þar
skipaður af Lenine, setti sig al-
drei úr færi með að reyn að troða
illsakir við efnamennina, og líka
reyna til þess að fá alþýðuna til
þess að rísa upp á móti þeim, en
það tókst ekki. pað tók einveld-
is harðstjórann og æfintýra-
manninn Ouritzky, sem nokkm
síðar varð forseti hinnar miklu
nefndar í Petrograd til þess
verulega að skjóta verzlunar og
bændastéttinni skelk í bringu.
Ouritzky var sjálfur ekkert
annað en æfintýramaður, sem
beitti sér fyrir óeyrðir og óreglu
í Petrograd. Hann rakaði sam-
an fé og var búinn að koma und-
an 4,500,000 rúblum á útlenda
banka, en var skotinn áður en
hann komst í burtu með það- Pen
ingar þeirra voru allir teknir af
Soviet stjórninni, en dráp Ourit-
zky kostaði 512 manns Mf sem alt
voru menta og efnamenn, sem
teknir vom og átti að halda í
gisMng, fyrir dráp Ouritzky, en
voru allir drepnir.
Eftir dráp Ouritzky byrjuðu
ógnanirnar fyrir alvöm, svo að
umheimurinn fór að veita þeim
eftirtekt, þótt að hin mikla nefnd
undir eins og foún var sett á
stofn, sem var nokkra fyrir
þennan atburð, eins og sagt
hefir verið gerðist einráð og
hafði ógnanir í frammi við hvem
þann sem eitthvað mælti á móti.
Réttara væi samt að seg.ja að
ógnanirnar Ihefðu byrjað með
einræðinu. En morð fólksins í
stórum stíl byrjaði ekki fyr en
eftir allsherjar Soviet samkund-
una í Moscow 5. júM, þegar að
Boteheviki leiðtogamir sáu að
valdi sínu var foætta búin og það
var á því þingi, sem að Maria
Spiridonovo sagði við Lenine að
bændafólkið væri alt á móti hon-
um, þann litla stuðning, sem að
hann hefði, hefði hann frá slæp-
ingum og allra versta úrhraki
þjóðarinnar. Síðan hefir hún
verið í fangelsi og er þar enn, og
þó að foenni hafi verið gefið að
sök að vera í samsæri með að
myrða þýzka sendiherrann Mir-
bach, þá var sökin sem hér hefir
verið greind.
Svo í septemfoer kórónaði Bol-
sheviki stjómin verk sín með
því að gefa út skipun, sem rituð
var af Carl Radek, sem er víst
það óskaplegasta, sem til hefir
orðið í iheila nokkurs manns.
Ekki ætla eg að reyna að hafa
hana eftir með því líka að eg
hefi ekki skjalið við hendina. En
aðalinnihald skipunarinnar var
að allir verkamens skyldu tafar-
laust, og án allrar umsvifa drepa
hvern einasta mann, sem að þeir
héldu að væri mótfalMnn Bolshe-
vikistjóminni eða væri að hugsa
um að gera uppreisn á móti
henni.
•
pessi skipun ruddi úr vegi öll-
um skorðum, opnaði allar dyr,
fyrir heift, ránum og Anarkis-
mus. pau ósköp, sem framin
hafa verið á Rúsislandi og eiga
rót sína að rekja til þessarar
skipunar þeim fá engin orð lýst.
pessi skipun burt nam hinar síð-
1 ustu leyfar borgararlegra laga,
og réttlætis í Rússlandi. Hún
gaf anarkismanum lausan taum-
inn, hún setti mann á móti manni
nágranna á móti nágranna,
gjörði hvert einasta íveruhús að
vigi og var vissasti vegurinn til
þess að eyðileggja þann part
Rússnesku þ.jóðarinnar í tugum
þúsunda sem nokkur von var að
muni geta endurreist þjóðina.
Hin mikla nefnd g.jörði sitt ítr-
; a sta til þess að eyðileggja þann
! part þjóðarinnar rússnesku, sem
jhæfastur var og þeir fylgdu
! föstum reglum og gengu svo
! langt að það var ærin dauðasök
jfyrir menn að tilheyra vissum
iflokkm þjóðfélagsins, eða stunda
I vissar atvinnugreinar.
Vélast.jórar er sá flokkur
manna. sem hvað nauðsynlegast-
ur er í hinu víðáttu mikla Rúss-
landi.
í september byrjuðu Bolshe-
vikimenn á því að taka þá fasta
og myrða. Réttvísin var lítil
þar sem Krylenko réð lögum.
En formaður þessarar miklu
nefndar, á meðan á iþessum ógn-
um og ósköpum stóð, var Letti
einn sem Peters beitir, og vom
þeir önnum kafnir við að skrifa
•undir dauðadóma, og að eins við
og við veittu þeir hinum og þess-
uum viðtal, sem komu að biðja
um líkn, eða vægð fyrir sig eða
sína, þannig er víst óhætt að
seg.ja að þúsundir manns á dag
hafi verið skotnir í fangelsunum
á Rússlandi haustið 1918, og ef
menn vilja bera það saman við
hryðjuverkin sem framin vora í
sambandi við stjórnarbýltinguna
á Frakklandi frá því að Bastil-
arair féHu og þar til að Robe-
spierre var hálshöggvinn létu um
10,000 manns Mfið á Frakklandi,
þá er munurinn auðsær.
En Bolsheviki menn voru ekki
ánægðir með þetta, þeir sáu að
þótt á þennan ihátt væri foægt að
drepa tugi þúsunda og jafnvel
hundruð þúsunda, þá var það
ekki nema örMtiR partur af tíu
mil.jónum, svo þeir urðu að taka
eitthvað annað til bragðs Mka,
og það gjörðu þeir, með því að
taka állan vistaforða í sínar hend
ur og svelta þá til dauða, sem
þeir vildu losna við, þeir höfðu
áður haft matarseðla í borgum
og var margt af bæjarfólki illa
farið, en nú tóku þeir það ráð að
svelta alla nema verkamenn, þeir
skiftu fólkinu niður í fjórar
deildir.
Fyrst menn sem uhnu með
höndum sínum harða vinnu. f
öðru lagi, þá sem unnu með hönd
uuim sínum að (hægairi vinnu
priðja þá sem unnu við atvinnu
er þeir sjálfir kusu og fjórða þá
sem lifðu af eignum.
Áform 'þeirra hefir verið og
er að svelta í hel þá sem tilheyra
þriðja og fjórða flökknum. —
peirra menning er bygð á skökk
um gruundvelli, þeir geta ekki
unnið með foöndum sínum, og svo
er ekkert handa þeim að gera, og
þeir verða að deyja, segja þeir.
En þessir menn deyja ekki alí-
ir strar. peir fara í kringum lög
in, og foændumir, sem líka virtu
þessi lög að vettugi, selja vörur
vörur sínar til þessa fólks, þrátt
fyrir það iþó þeir geti búist við
að verða skotnir fyrir þá sök af
hermönnum rauðu hersveitar-
innar ef þeir sjá þá.
peir era á sölutorgum bæjar-
ins og Mta eftir því að bændur
selji ekki vörur nema til þeirra
sem hafa matarseðla númer 1
eða 2 í höndunum. Hinn dag-
legi skamtur hinna, sem eru í no.
3 og 4 var tvær síldir á dag.
pessar of sóknir eru að ná sánu
setta marki, því að eyðileggja —
deyða menningu þá, sem til var í
Rússlandi, og ef þær halda á-
fram nógu lengi, þá verða eftir
nokkur þórp, sum í friði, hin í
ófriði. Borgirnar bafa verið að
leggjast í eyði og nú eftr að Bol-
sihevi'ki stjórnin foefir setið að
völdum í heilt ár er ©kki hægt að
foenda á eina einustu framkvæmd
sem stefnir í viðreisnaráttina. Og
hún sitor enn að völdum í nóv-
ember þegar eg skrifa þessar
Mnur, og á meðan að hún situr
að völdum halda ofsóknirnar á-
fram.
Arno Dosch Fleurot.
(“Worlds Work”).
Frá Gimli.
pað er ekki ósvipað með gam-
almenha stofnunina eða Betel, og
þjóðina ís'lenzku hér vestan hafs
— eins og með móðurina og böra
in hennar. ís'Ienzka þjóðin hér
hefir í mörg horn að líta og
mörgu að sinna, og það hefir
góða móðirin einnig, sem hefir
mörg börn. — En sé eitthvað
barnið meira veilkláð, eða frekar
hjálparþurfandi heldur en hin,
þá er eins og öl’l elskusemi móð-
urinnar og aðgæzla snúist frem-
ur að því bami en hinum, sem
henni finist að vera hrauistari í
sjáifsvörninni, og minni þörf að
að annast. —
Oft, og á ýmlsum stöðum, af
ýmsu fólki, og oft með sundur-
leitum skoðuum, er minst á Bet-
el eða gamaímennaheimi 1 is-stofn
unina. — öllum ber þó samam um
eitt: að hún sé þ.jóðarinnar óska
barn; hin fegursta þjóðemislég
pería. En eins og um alt í heim
imum eru deildar skoðanir, jafn-
vel um hin háleitustu gæði, eins
finst einu'm þetta, öðmm hitt
um sitjórn stjóraarnefndarinnar
eða fyrrkomulag heimilisinis. En
allir, sem að koma og sjá og kynn
ast sega eftir að þeir hafa skoð-
að alt og athugað: “petta er
mikið blesisað Iheimili, — þetta
er í sanmleika fögur stofnun.”—
Eins les eg það oft í bréfum frá
hlutaðeigendum sem eiga einhver
skyldmenni hér á Betel, föður,
móður, systir eða bróðir: “Mikil
blessuð, stofnun er þetta, menn
igeta aldrei nógsamlega þakkað
hana.”
Aðal meiningamunur magra
um fyrirkomulag iheimilisins er
þetta: Að þar ættu ekki aðrir
að eigafoeima, en dauðvolaðir, ör-
snauðir og örkumlaðir aumingj-
ar, sem em víst mjög fáir í
iþannig ástandi, að einhverjir
mannelskufullir guðs vinir hafi
ekki hrærzt til meðaumkunar
með þeim og sjái þeim á einhvem
annan hátt borgið).
Aðrir aftur halda því fram, sem
í sannleika er rétt, að það séu
engu síður hinir, er ýmsra á-
stæðna vegna k.jósa sór að kom-
ast á heimilið, og eru búnir að ná
heimiluðúm lögaldri, sem eigi
'þar fullkominn rétt til veru, og
er eg einn á þeirra hóp.
Eg álít heimilið ekkert betur
komið fyrir það á neinn hátt þó
að þar væru eintómir karlægir
aumingjar, og kös af lítt sjálf-
bjarga, andlega og líkamlega
aumum gamalmennum, sem að
úthéimti tvöfaldann og þrefald-
ann vimnukraft, og en'ginn væri
öðram fremur til að rétta h.jálp-
arhönd og veita lífi og yl um
heimilið hvter til annars.
Allur fjöldinn af fólkinu hér á
heimilinu er sannarlegt gustuka
fólk. pað er fólk, sem hefir kos-
ið sér í guðs nafni að eiga hér
griðastað, hjá þessari mannúðar-
stofnun. pað er fólk, sem í sjálfu
sér á engan að (einistæðingar í
baráttumni) og því era þeir hing-
að komnir, og kjósa að vera hér
jafnvel þó það (fólkið) kunini að
eiga foreldra og börn, bræður og
systur; þvl það, að maðurinn
(hann eða hún) kýs heldur að
vera hér á Betel, er þögul tunga,
sem að talar frá báðum hliðum,
og segir frá ómöguieglteikanum:
að geta verið samvista jafnvel
iþótt goft fólk af báðum pörtum
eigi í hlút.
pví segir máltækið: .“Yfirgef
ekki vin þinn, og ekki vin föður
þíns; því í hús bróður þíns getui'
þú ekki komið á þínum neyðar-
degi.” — Jafnvel þó að bróðirinn
sé góður, getur verið svo ákaf-
lega margt, sem hamlar því að
samilíf geti verið æskilegt, þó að
ia!t sé heiðarlegt- Og það vita
allir, að sama gildir svo ákaflega
víða með foreldra og börn, sem
saman eiga að Vera. Og það er
elkki sist fyrir þannig angur-
beygða einstæðinga, sem að gam
almennaheimilið er lífsnauðsyn-
legur griðastaður, engu síður, en
fyrir aðra auma og gamla. Og
mest fyrir það er heimilið bless-
að, og lofað af jafnmörgum eins
og raunin gefur vitni. Eg ætla
að spara mér lengri útmálun á
þessu efni með því að fóma sjálf
uim mér sem “lifandi dæmi.”
pegar eg var foúinn að ná lög-
aldri til að komast hingað á
heimilið varð eg stóriega feginn,
kraup á kné og þakkaði guði þeg-
ar eg fékk bréfið frá stjómar-
nefndinni, “að eg væri í sann-
leika velkominn.” pá var eg
Mka svo ifoeppinn að nóg var pláss
svo eg þurtfti ekki að iþrengja
mér þar inn fram fyrir aðra um-
sæfcjendur. Auðvitað á eg bróðir
heima á fslandi og annan hér í
Ameriku. — Munu þá máske ein
hverjir f'ljóthugsandi menn stegja
“Hví er hann ekki hjá hræðram
sínum ?” — En eins og eg sagði
hér að framan, það getur verið
svo margt því til fyrirstöðu bœði
í ytri og ynnri kringumstæðum
eða aðstæðum. Raunin gefur
vitni, þar sem hann er. Hann
getur máske heimtað of mikið af
þeim, — og þeir aftur af 'honum.
En þesskönar er engin sfcerðing
: á virðingu þeirra og mannkoat-
um, svo 'geta engin lög heimi'liað
þá til að anmaslt bann. Og ef
ekki falila Ijúfltega saman viljar,
er hann eins mikill einstæðingur
fyrir það, — og m'áske meiri.
petta dæmi fyrirmyndar mörg
önnur dæmi, og því set eg íþað
hér fram. En þar eð eg hefi
komist að því, að einstaka menn,
(en efiaust fáir) hafi fleygt því
fram að á Betel ætti eg ekki að
eiga heima, |þá get eg við þetta
tækifæri sagt þeim það, og sann-
að, að eg hefi oft og iðulega sið-
an eg kom á þetta beimili fengið
bréf frá mörgum góðum drengj-
um og mörgum mikilsvirtum
mönnum er hafa lagt drjúgan
foluta tiil þessarar stofniunar, —•
þar sem þeir hafa sagt mér, að
eg væri sannarlega verðugur að
vera á þeseum stað, úr iþví eg
kysi mér það. par siem eg, frá
því, eg var Mtlh drengur hefði
bari9t áfram foaitur og handar-
vana til 60 ára alduns. peir hafa
einnig oft tekið Iþað fram, að eg
'ætti ekki að þurfa að borga neitt
með mér. Ef ýmiisilegt, isem eg
gerði á heimiilinu, væri ekki álitið
nægilegt, væri áreiðamlega borg
að fyrr mig að fullu af styrk-
veitendum, mannúðarvinum (vin
um stofnunarinnar). Enda mundi
eg ekki hafa getað dregið svo
mikið saman þann tíma er eg var
að ísltenzku kenslu í Winnipeg.”
Samt sem áður hefi eg einlægl
til þesisa getað borgað það, sem
eg talaði um fyrst, 10 dollára um
mánuðinn. Og hefir mér ein-
lægt iliðið vel á Iþesu bltessaða og
kærikomna foeimili.
Eins og siður var -í gamla daga
hjá foöfðingjum og sitórmennum
að koma eiríhverju foaminu sínu
einkum “óskaHbarninu” í fóstur
og umönnun hjá frænd-menni eða
mikilsvirtum lærdómsvini, eins
er þessi stofnun óskabam iþjóð-
arinnar íslenzku ’hér; fósturbam
Hins fyrsita lútenska kirkjufé-
lags hér í álfu- En það aftur
(ikiirkjufélagið) fcosið nefnd af
sínum beztu mönnum og ti’l þess
hentugustu, að annast á állan
Ihátt sómasamilega um jþetta ibarn
er isíðarmedr á að verða stór og
umfangsmikill vtelgjörari og heið
ursberi þjóðarinnar. Og þessi
fósturfaðir hefir í sannleka á eng
am háitt brugðist baminu né
fóstra sú (nefndin) er stöðuga
umsjón hefir með þessu óska-
bami þjóðarinnar.
April 1919.
J. Briem.
Úr bréfi.
Eg hefi foeyrt ýmsa segja:
það er ekki til neins að vera að
eyða peningum fyrir dagblöðin
þau gera manni ekkert gott. Eg
vill ekki samþykkja þeirra skoðun
sem halda slíku fram, og að
minsta kosti er greinin “Móður-
ást og móðurskylda” 2 dala virði
fyrir þá sem taka vel eftir og
nota sér efni hennar, og væri
mikiilsvert ef blöðin okkar fllyttu
sem mest af svo vel hugsuðum
heih’æðis greinum í stíaðinn fyr-
ir sögu ruslið, sem engum verður
til nytsemdar en mörgum ti’l
leiðinda
Todda þú átt þafckir skyldar
þessa fyrir skíru grein,
hugsanimar mjög svo mildar
megna að hræra kaldam stein.
O. G.
I