Lögberg - 12.02.1920, Blaðsíða 6

£!s. 6
LÖGBERG FIMTUADGINN 12. FEBRÍrAR 1920.
Æska er
æfi skólt.
Alt, sem
lærist þá.
Ver'ði vors
að greislum
Vesri litsins á.
P. P. P
Sagan af Monte Cristo.
Hann langaði til þess að tala, en gat ekki kom-
ið ttpp einu erði, heldur beið þegjandi.
Dóttir hans kom til hans og sagði: “Ó, pabbi,
fyrirgefðu mér, þó eg flytji ill fcíðindi.”
“Pharaoih hefir farist,” stundi Morrel upp.
Dóttir hans sagði ekki orð, heldur hallaði
hölfðinu upp að brjósti föður síns.
“En sfeipshöfnin ? ” spurði Morrel.
“Hún bjargaðist”, svaraði stúlkan og bætti
við: “Skip, sem var að lenda rétt áðan, bjargaði
hemii og hefir flutt hana hingað.”
Morrel lyfti augum sínum upp og mælti:
“Guði sé laf, það er iþó ekki nema eg einn, sem \
hrygðin slær. ’ ’
Bftir að Morrel og aðkomumaður voru orðnir
einir oftir, tók Morrel til máls um Leið og hann
lét fallast ofan á stól:
“Eg hefi engu að bæta við það sem þér haf-
ið heyrt.”
“Eg skil,” mælti komumaður. “Þér viljið,
að eg framlengi borgunarfrestinn.”
“Frestur gæti verndað heiður minn og máske
líf mitt,” svaraði Morrel
“Hvað þurfið þér langan frest!” spurði
komumaður.
“Tvo mánuði,” svaraði Morrel.
“Bg skallveita yður þrjá,” svaraði komumað-
ur — til 5. September næsfckomandi kl. 11. Þá kem
eg aftur stundvísilega til þess að vitja peninganna
hjáyður.”
“Eg skal muna eftir því,” svaraði Morrei;
“ og eg skal borga,” og bæfcti svo við í lágum tón:
“‘eða deyja að öðrum kosti”, en það heyrði ó-
kunni maðurinn ekki.
Síðan stóð ókunni maðurinn upp, tók hatt
sinn, kivaddi Morrel með virktum og fór úr skrif-
stofunni.
En á uppgöngunni mæfcti hann dóttur Morrel,
sem Julia hét, þeirri sömu, sem flutti föður sínum
fréfbtimar um afdrif Pharaoh. Hún lézt vera að
fara ofan í stigann, en í raun réttri var hún að
bíða eftir gesti föður síns.
“Ó, herra minm,” sagði hún og leit fallegu,
srtóru augunum sínum á komumann.
“MademoiseUe,” sagði hann, og bætti við:
“ Einhvern tíma fáið þér bréf, og verður “Sinbad
thie Sailor” skrifað undir það. Gjörið þé* ni-
ilcvæmltega eins og fyrir yður verður lagt í því
bréfi. hvað einkennilegt sem yður kann að v:rðast
lað”
“Já, herra minn,” svaraði Julia.
“Verið þér sælar! Ef þér gætið sakleysn
yðar og dvgða í framtíðinni, eins og þér hafið gerí
í liðinni tíð, þá tníi eg þvi, að guð muni launa yð-
ur með því að gefa yður Emanuel fyrir eigin-
n.ann.
Julia kafroðnaði út undir eyru og hallaði sér
upp að handriðinu á stiganum á meðan ókunni
maðurinn fór fram hjá hennL Hann stanzaði
allra snöggvast, þegar hann kom niður úr stigan-
um, \æifaði til bennar hendinni og var horfinn.
I garðinum fvrir utan húsið mætti ókunni
maðurinn bátsi\reininum af Pharaoh, eem Penelon
hét. Hann benti honum að koma með sér, og
hlýddi hinn því tafarlaust. En eftir viðtal það,
eem þeir áttu saman, hvarf Penelon og öll skips-
höfnin.
Svo leið tíminn fram í ágú; t, að fáfct bar til
tíðinda. En það fór að draga að þeim tíma, sem
Morrel þurfti að mæta borguninni til Thomas and
Frenoh. sivo hann fór til París og hafði hann ásett
sér að leita til Danglars, sem þar bjó og átti nú
sjálfur svo miljónum franka skifti, og eitt orð frá
honum gat bjargað Morrel út úr vandræðum þeim
er hann var í. En sú ferð varð árangurslaus, því
Danglars þverneitaði honurn um nokkra hjálp.
Þegar More/1 kom heim aftur, leyndi það sér
ebki, að það var eifcthvað alvarlegt, sem hann setti
fvrir sig.
Hann Iæsti sig inni í skrifsfcofu sinni, hringdi
n fðhirðir sinn, og þegar hann kom út frá honum
aftur, sá Julia, að honum var mjög mikið niðri
fyrir. Hann hvarf inn í aðal s'krifstofuna og kom
þaðan aftur með bvær stórar höfuðbækur og fjár-
K.jóðu þó, sem verzlunin átti yfir að ráða. Og þeg-
ar Morrel hafði talið alt saman, sem til var, sá
hann að hann hafði að eins 14,000 frnuka til þess
að mæta 287,500 frönkum með.
Mæðgunum leizt svo illa á þesar sakir, að þær
réðu aif að skrifa syni Morrel, sem var , herþjón-
ustu í Nismes, bróf, og biðja hann að koma, því þó
hann væri okki nema 22 ára, þá vissu þær að eng-
inn hafði eins mikið vald yfir föður hans sem
hann.
Nóttina á milLi 4. og 5. sepfcember kom Mdme
Morrel ekki dúr á auga. Maður hennar kom ekki
til hvílu um kveldið o/g hún heyrði hann ganga
fram og aftur um gólf í skrifstofu sinni þar til
klukkan þrjú um morguninn. Þá fór hann inn í
«yefn herbergi sitt og fleygði sér út af í fötunum.
ÍSuemma næsta morguns kom hann inn í svefn-
herbergi konu sinnar. Þar voru mæðgurnar báð-
ar fyrir, því þa>r höfðu ekki síkilið um nóttina.
Hann virtist vera rólegur. En eiviðleikarnir,
sem hann átti við að sfcríða, höfðu sofct mark sitt
á andlit Morrel, því það var fölt og þreytulegt.
Morrel var ávalfc góður við konu sína, en í
þotta sinn var hann óvanalega blíður og það var
eins og hann gæti ekki skilið sig frá dótfcur sinni.
Svo gekk hann út úr lierberginu og mintist Júlía
þesis þá, að Emanuel hofði beðið hana að \firgefa
föður sinn okki, og hún stóð upp og ætlaði að fara
með honum.
En faðir hennar ítti henni frá sér og mælti:
“Vertu kyrr hjá honni móður þinni, góða mín”.
Þetta var í fyrsta sinni, sem Morrel hafði
talað í eins alvarlegum og einbei'fctum rómi til
dóttur sinnar, en hún stóð sem steini lostin, svo
mikið varð henni um það, og hún áttaði sig ekki
fyr en hurðinniað herbergi þeirra mæðgna var
lokið upp, og bróðir hennar hélt henni í faðmi
sér.
“Maximillan! Elsku bróðir!” stundi hún
upp. Móðir þeirra, sem hafði ekki tekið eftir
komu sonar síns, fyr en hún heyrði til Júlíu, reis
á fætur og faðmaði son sinn að sér, en kom engu
orði upp.
“Mamma, hvað gengur hér að?” spurði Maxi-
millan, og bætti við: “bréfið frá ýkkur gerði mig
óttasleginn. ’'
“Farðu, Júlía, og segðu föður þínum, að
Maximillan sé kominn,” sagði Mdme Morrel um
leið og hún gaf syni sínum bendingu um að vera
kyrrum.
Júlía brá við undir eins, lauk upp hurðinni á
herberginu og svo var mikill asi á henni, að hún
rak sig á ókunnugan mann, er stóð í ganginum
fyrir utan herbergisdyrnar.
“Fyrirgefið, ungfrú góð!” mælti ókunni mað-
urinn. “Eruð þér Melle Julia Morrel?” spurði
að komumaður og var sfcerkur ítalskur hreimur í
rödd hans. “Lestu þetta bréf,“ mælti maðurinn
enn fremur, um leið og hann rétti Júlíu bréf, sem
hann ihélt á í hendinni, og bætti við: “Það er í
sambandi við föður yðar.”
Júlía tók við bréfinu, reif það upp og las:
“Farðu tafarlaust til númer 15 Meillan götu,
spurðu eftir dyraverði hússins og biddu hann að
fá þér lykil að berberginu, sem er á fimta lofti;
farðu þar inn og muntu finna á hvllu, sem er uppi
yfir eldstæðinu rauða peningabuddu úr silki.
Taktu hana og færðu föður þínum. Það skiftir
miklu, að þetfca sé komið til föður þíns fyrir kl.
11. Þú lofaðir að hlýða mér skilyrðislaust. —
Gleymdu ekki því loforði þínu.
“Sinbad the Sailor.”
Júlía vissi varla hvað hún átti að gera, en þó
undarlegt væri, þá leitaði hún ekki ráða til bróður
síns, heldur til Emnuel. Sagði ihonum öll tildrög
og spurði hann hvað hún ætti að gera.
“Þú verður að fara, Mademoiselle, eg skal
fara með þér og bíða eftir þér á næsta götuhorni.”
“Þú heldur þá, Emanúel, að eg eigi að hlýða
þessari skipun.”
“Já, sagði ekki sendimaðuriun, að velferð
föður þíns væri undir því komin?” svaraði Ema-
núel.
“En hvaða hæfcta vofir yfir honum?” spurði
Júlía.
“Ef honum kemur ekki einhver hjálp fyrir
kl. 11 í dag, þá verður hann knúður til þess að
auglýsa öllum heimi, að hann sé gjaldþrota,” svar*
aði Emanúel.
“Komdu þá, komdu fljótt!” svaraði Jiílía og
þau flýttu sér út og ádeiðis til nr. 15 í Maillangötu.
Á meðan þessu fór fram á milli Júlíu og Ema-
núels, hafði móðir móðir Maximillan sagt honum
alt og eftir að hann hafði hlustað á þá sögu móður
sinnar, þaut hann út úr herberginu og ætlaði beint
á skrifsbofu föður síns, en hún var læst. Hann
drap öfurhægt á dyrnar, en fékk ekkert svar; en
í því heyrði hann að hurðu var lokað og hann sneri
sér við. Faðir hans hafði komið út úr svefnher-
bergi sínu og stóð andspænis syni sínum, sem hann
átti ekki von á.
Maximillan hljóp að föður sínum, lagði hend-
ur um háls honum og þrýsti honum að sér, en
hrökk aftur á bak náfölur og mælti: “Hvað ætl-
arðu að gera við marghleypuna, sem þú hefir í
barminum, pabbi!”
“Maximillan,” svaraði Morrel og horfði í
augu sonar síns. “Þú ert maður, heiðarlegur
maður. Komdu með mér, eg skal segja þér alt.”
Þeir fóru inn í skrifstofu Morrel og þar sagði
hann syni sínum frá ástandinu við verzlunlna, að
skuldin væri 287,500 frankar, sem féllu í gjalddaga
þá nm daginn, og að það væru að eins 15,257
frankar til þess að mæta skuldinni, og bætti við:
“Blóð vort getur að eins bætt úr þeirri
skömm. ’ ’
“Það er satt, faðir minm,” mælti Maximillan.
“Eg skil þig nú,” og hann rétti hendina eftir ann-
ari marghleypu, sem lá á skrifborðinu og mælti:
önnur er handa þér — hin handa mér — þakk.”
Morrel lagði hönd sína ofan á hönd sonar
síns og mælti: “Móðir þín og systir, hver mundi
þá sjá um þær?”
Það fór hrollur um Maximillan og hann mælti:
“Vpiztu það, faðir minn, að þú ert að telja í mig
lífið?”
“Já, eg bið þig um að lifa,” svaraði Morrél
og bætti við: “Það er skylda þín. Þú átt hreina,
staðfasta og djarfa hugsun, Maximillan. Þú ert
enginn bversdagsmaður. Eg skipa þér 'okki neitt,
eg bið þig um ekkert; eg bið þig bara að setja þig
í mín spor og ráða svo gjörðum þínum sjálfur.
Eftir dálitla stund svaraði Maximillan: “Sé
það þá svo, faðir minn.” Hann stóð upp og rétti
föður sín'um höndina og mælfci: ‘ ‘ Far þú í friði,
faðir minn, eg held áfram að lifa.”
Morrel ætlaði að kasta sér niður á gólfið við
fætur sonar síms, en Maximillan greip hann í fang
sér og hjörtu þeirra tveggja manna, hrein eins og
mjöllin, slógu hvort gegn' öðru. “Þú veizt, að
þebta er ekki mín skuld,” sagði Morrel.
Maximillan brosti og sagði: “Eg veit, pabbi,
að þú ert sá heiðvirðasti maður, sem eg hefi nokk-
urn tíma þekt.”
“Jæja, sonur minn, nú er máli okkar lokið.
farðu nú til móður þinmar og systur.”
Um leið og Maximillan kraup á kné, mælti
'hann: “Faðir minn, veittu mér blessun þína.”
Morrel tók höfuð sonar síns milli handa sér
og kysbi á enni hans mokkrum sinnum og mælti:
“ Já, eg blessa þig í mínu eigin nafni og í nafni
ættarinnar, sem í þrjú hundruð ár befir búið flekk-
laus og heiðruð í landinu, sem óskar nú öll, að mér
meðfcöldum, að stofnun sú, sem óhöppin hafa nú
eyðilagt, megi með guðs 'hýálp aftur rísa og
blómgast. Slíkur dauðdagi, sem eg nú kýs mér,
mun verða til þess að mýkja hjarta hins harðgeðj-
aðasta manms gagnvart þér, Dauðum fylg.ja allir
MarseLIIesbúar mér til míns hinsta hvílurúms —
lifandi væri nafn mitt þér til vanvirðu; en þegar
eg er dauður, getur þú haldið uppi höfði þínu og
sagt: “Eg er sonur hans, sem þið drápuð, þegar
hann í fyrsta sinni gat ekki mætt skuldum
sínum. ’ ’
Afmæl.ð han* Bjarna litla.
Það var afmælisdagurinn hans Bjarna litla.
Hann hafði farið snemma fætur um morguninn
og var í beztu fötunum sínum. Honum voru gefn-
ar ýmsar gjafir, ýmislegt fallegt; og hann lék sér
allan daginn og var mjög glaður. Hann var 8 ára.
Þefcta var á Þorranum og var slœmfc veður.
(Jm kveldið fer Bjarni litli snöggvast út, en þegar
hann kemur inn aftur, er hann á/kaflega daufur og
’fæst ekki til að leika sér.
“Hvað gemgur að þér, eLsku drengurinn
minn,” sagði móðir hans. “Erfcu búinn að gleyma
afmælinu þínu? Haltu áfram að leika þér, góði
minn.”
“Eg sá nokkuð úti,” svaraði Bjarni, “sem
mér þótti svo leiðiniegt, og þess vegna þykir mér
ekkert gaman að leika mér lengur. Auminginn
hún Brúnskjóna sbendur undir bæjarveggnum með
folaldinu sínu f bylnum og frostinu. Hún Verður
að standa þar í alla nótt, og hún er svo svöng, og
litla folaldið er alt af að sjúga. Mig langaði til
að hleypa henni inu, en eg þorði það ekki fyrir
pabba.”
“Þú ert góður drengur, Baddi minn,” sagði
móðir hans. “Eg skal biðja pabba að gefa Skjónu
og hleypa henni inn.”
Síðan fór hún til manns sírns og sagði honum
alla söguna. Hann fór undir eins út og gaf Skjónu
fullan laup af beyi og rak hana inn.
Bjarni litli stökk með honum suður að hest-
húsi og óð snjóinn upp fyrir hné, og hann horfði
með ánægjulegu brosi á Skjónu, þar sem hún stóð
við stallinn og át beyið sitt. Þegar hann fór út,
leit Skjóna fram í dyrnar og sagði: “hne, hne,
hne.” Það hafa sjálfsagt átt að vera þakkarorð
til Bjarna. — Nú var litli Bjarni ánægður; hann
lék sér það sem eftir var af kvöldinu. Og Skjóna
var svo hýst á hverri nóttu allan veturinn eftir
þetta.
Tryggvi Oleson.
Glenboro, Man., 19. jan. 1920.
--------o------
Glenboro, Man., 18. jan. 1920.
Kæri ritstjóri Sólskins!
Eg ætla að biðja yður að setja þessa smásögu
í Sólskin, ef að þar er pláss. Hún er svona:
Hægri eða vinstri.
“Hvort viltu heldur í hægri eða vinstri?”
sagði Páll við Maríu systur sína einn sunnudags-
morgun, þegar hann kom inn.
“Eg vil í hægri,” svaraði María.— Páll opn-
oði hnefann og þar voru 20 aurar.
“Hvað er í hinni?” spurði María. — Páll
sýndi það; þar var króna.
“Pabbi gaf okkur þessa peninga,” sagði PáU,
“og eg átti að skifta þeim á milli okkar. Þú vildir
heldur 20 aurana, svo það er bezt, að þú hafir þá.”
“Það er okki rótt skift,” sagði María; “við
eigum sína 60 aurana hvort.”
“Þú kaust þetta,” sagði Páll, og það verður
að vera. “Ef þú hefðir kosið í vinstri, þá hefðir
þú fengið krónuna. Eg er líka karlmaður og þarf
að fá mér tóbak. Eg þarf því miklu fremur að
halda á því en þú.”
María litla fór að gráta; hún sagði samt ekki
pabba sínum frá þyí; hún vissi, að hann mundi
verða vondur við Palla og það vildi hún ekki.
Nokkru seinna var María að ganga úti á göfu.
Þá mætti hún lítilli stúlku, sem var að leita að ein-
hverju. “Hvað vantar þig?” spurði María. —
“Eg týndi 20 aurum, sem eg áfcti að kaupa fyrir
tvinna,” sagði hún grátandi. “Eg kvíði fyrir að
koma beim, ef eg finn þá ekki.”
María litla fór ofan í vasa sinn, tók upp 20
aurana og sagði: ‘ ‘ Eg á ekki meira til en þetta,
þú mátt eiga það.” — Litla istúlkan þakkaði fyrir
og kvaddi.
Rétt á eftir var kallað: ‘“María!” Hún leit
aftur fyirir sig og þai’vstóð skrautklæddur maður.
Hann heilsaði Maríu vingjarnlega, rétti henni 20
króna gullpening og sagði: “*Þú gafst litlu fá-
tæku sfcúlkunni aleigu þína. Þú skalt hafa þetta
í staðinn.”
María varð alveg hissa á gjafmildi þessa ó-
kunna manns, og þakkaði bonuin innilega fyrir.
Að því búnu kvaddi hann hana. Þegar María
kom heim, réði bún sér ekki fyrir gleði yfir að
vera orðin svona rík. Ifún sfcökk með gullpening-
inn til móður sinnar og sagði henni alla söguna.
“En þú mátt okki verða vond við hann Palla, þó
hann skifti svona misjafnt,” sagði hún. Var hún
ekki góð systir?
: ‘ Nú skaltu gera nokkuð, ’ ’ sagði mamma henn-
ar. “kauptu þér sparisjóðsbók og legðu pening-
ana í sparisjóðinn og lábtu pabba ekkert vita af
því. Hver veit nema honum liggi einhvern tíma
mikið á peningum, og þá væri gaman að geta
Ljálpað bonum.” — “ Já, það vœri gaman,” svar-
aði María litla. Svo hljóp hún niður í banka og
keypti sér sparisjóðsbóik, og var heldur en ekki
hróðug, er hún sneri heimleiðis aftur.
En hvað haldið þið að Páll hafi gert við krón-
una sína? Hann keypti fyrir hana eitt pund af
reykfcóbaki, sem kostaði 80 aura og reykjarpípu
fyrir 20 aura.
'Svo leið langur fcími. Einlhverju sinni tók
María eftir því, að pabbi hennar var út við glugga,
þegar hann ha'fði lokið vinnu sinni, sfcuddi hönd
undir ikinn og borfði út á götuna. Maríu sýndisfc
ihann eitthvað öðru vísi en hann áfcti að sér, og
henni heyrðisfchann draga andann þungt og mæðu-
lega öðni bvoru. “Gengur nokkuð að þér, pabbi
minn?” sagði hún og lagði hendurnar utan um
hálsinn á bonum.
“Ó, nei, laimbið mitt,” svaraði pabbi hennar
og klysti hana: María hljóp ti'l mömmu sinnar
og sagði við Ihana: “Hvernig stendur á því, að
hann pabbi er svona daufur? Það hlýtur að ganga
eifcthvað að honum.”
“Þaðer náfctúrlegt, að hann sé daufur,” sagði
móðir hennar. “Hann hefir verið krafinn um 200
króna skukl, sem hann befir nú reyndar borgað.
fyrir löngu. En hann hefir ekki kvittunina og
getur því ekki sannað það. Hann verður að láta
af hendi þessar 200 kv., en af því að hann er fá-
tækur og befir ekkert annað en vinnu sína, þá
þorir enginn að lána honum. Hann sér því ekki
annað fyrir, en að verða setbur í fangelsi.”
“O, guð minn góður,” sagði María.. “Á að
setja hann pabba minn í fangelsi! Það er ómögu-
legt annað en að Guð verndi hann frá því, hann er
svo góður maður. En 20 krónurnar mínar, mamma,
það inunar þó dálítið nrn þær.”
Móðir bennar gekk fcil manns síns, settist hjá
honum og spurði, bvort ekki væri hægfc að gera
neina samninga við skuldheimtumanninn.
“Ójú,” svaraði hann. “Hann sagðisfc skyldi
gera ,sig ánægðan með það, ef eg gæti borgað sér
20 kr. undir eins og 10 krónur á mánuði uyip frá
Iþví þangað til skuldinni væri lokið. En fátækir
menn eins og eg taka ekki 20 kr. upp úr sfceinun-
um, og eg viss um, að enginn þorir að lána mér
þær. ’ ’
“Vertu rólegur, góði minn,” sagði konan
hans. “Við skulum sjá, hvort ekki er hægt að
liafa einhver ráð.” Síðan fór hún fram til Maríu
'litl'U og sagði henni að flýta sér niður í banka og
taka þar út krónurnar sínar. María hljóp eins
og fætur toguðu og ruddist í gegn um mannþröng-
ina og inn að afgreiðsluborði í bankanum.
“Eg ætla að fá út 20 krónur,” kallaði hún
svo háfct og ákaft, að allir litu hana sfcórum aug-
um. “Eg þanf að fá mig fljófct afgreidda,” ragði
hún enn fremur. “Honum pabba iiggur á pening-
unum, eg má til að flýta mér.”
María var afgreidd undir eins, og hún beið
ekki boðanna, þegar hún hafði fengið peningana.
Hún hljóp til pabba síns og spurði hann hvort hon-
um þætti ekki vænt um það. Pabbi horfði á hana
öldungis forviða, og spurði hana hvernig hún
hefði fengnð þetta.
“Manstu, þegar þú gafsfc mér og Palla eina
krónu og tuttugu aura einu sinni í fyrra? Eg gaf
fátæku barni 20 aurana mína, en einhver ríkur
maður gaf mér þetta og gaf mér 20 krónurt Eg lét
þær í sparisjóðinn.“
Pabbi vafði hana að sér og kysti hana. Hann
varð glaðari en frá verði sagt, því þetta kom hon-
um úr krög.gum í bráðina.
Palli litli hlustaði á sögu systur sánnar. Hann
dauð-skammaði'st sín, fyrst og fremst fyrir það,
hversu ranglátlega hann hefði ski'ft milli þeirra,
og í öðru lagi, hversu illa hann hefði varið sínum
parti. En María þvert á mófci, og honum féll það
ptui bá þyngra, að María vildi ekki segja frá því.
Hann saeði nú siálfur frá því og bað foreldra og
svstnr fyrirgefningar og ásetti sér að gjöra aldrei
neitt rangt aftur.
Liney S. Oleson.