Lögberg - 13.05.1920, Blaðsíða 2

K's. Í
LÖGBERG FIMTUADGINN 13 MAÍ 1920
Þurfti ekki að fara
undir uppskurð.
“FRUlT-A-TIVES” KOM HENNI
TIL FULLRAR HEILSU
AFTUR.
153 Papineau Ave., Montreal.
“í þrjú ár leiö eg miklar þján-
ingar í neðri parti líkamans; auk
bólgu og uppþembu. Eg talaði við
sérfræðing, sem sagði mér, að eg
yrði að ganga undir uppskurð. Eg
neitaði þvi. — Eg heyrði getið um
“Fruit-a-tives”, svo eg fór að
reyna það.
Fyrsta askjan linaði mikið kval-
irpar, svo eg hélt áfram. Nú er
heilsa mín ágæt — hefi engar
þrautir og eg minnist því Fruit-
a-tives með hlýjum huga.
Mme. GAREAU.”
50 cent askjan, 6 fyrir $2.50, en
reynsluskerfur 25c. Fæst í öllum
lyfjabúðum eða sent með pósti frá
Pruit-a-tives, Limited, Ottawa.
Hinn “óði” dollar.
Eftir Garet Garrett.
Samt sem áður er ekki hægt að
hylja svik og fjárdrátt til lengdar,
og hvorutveggja er fyrirlitið sök-
um þess að tilfellin eru ekki al-
menn. Fólkið í heild sinni
vinnur að framleiðslu á ærlegan
hátt; pað er, margviíslegan iðnað
mannkyninu til þarfa. Undir
núverandi iðnaðar fyrirkomulagi
er framleitt minna og minna með
hverju árinu 'af vörum verka-
mönnunum sjálfum til afnota, en
aftur meira, og meira til afnota
öðru fólki. petta orsakast af
iðnaðar og verzlunar samtök-
unum.
púsund á þúsund ofan, vinna að
því að framleiöa vélar ekki fyrir
sjálfa sig, heldur fyrir Mr. Brown
peim þúsundum eru greidd verka-
það er að færa verðið niður. Á
endanum komast menn svo langt
áfram á þessari braut að prísarn-
ir verða klofnir í tvent, eins og
peningarnir voru, og því er jafn-
vægið aftur fengið á milli kaups
og sölu.
Ef að mönnum er þetta ljóst
verður svarið við siðari spurn-
ingunni auðleystara.
Segjum að tala dollaranna hefði
verið tvöfölduð í staðinn fyrir að
vera flokkuð til helminga. Hvað
hefði þá komið fyrir,
Pað sem þá hefði skeð, hefði í
öllum atriðum verið mótsett þvi
sem skeði í hinu tilfellinu. Eftir-
spurn og kaup ihefði tafarlaust
aukist, mönnum hefði fundist að
þeir væru orðnir ríkir alt í einu
og þyrftu ekki að neita sér um
neitt. páð er naumast þörf á að
taka það fram, að þetta er bara
hugarburður. peir eru aldeilis
ekki auðugri, og til þess að sýna
að svo sé þá látum oss hugsa,
að tilfinningin út af hinum
aukna auð komi þeim alt í einu
til iþess að kaupa allar vörur sem
menn hafa á boðstólnum.
Og þegar þeir hafa keypt upp
allar vörurnar, þá hafa menn að
eins eytt helming peninganna —
eiga helminginn eftir. En sá helm-
ingur hefir ekkert verðmæti, er
einkisvirði. Ef að ekkert er til
þess að kaupa, þá finnur maður
bezt hve lítilsvirði að dollarinn
er i sjálfu sér.
En slík vandræði hafa aldrei
komið fyrir, og koma væntanlega
aldrei, sökum þess að varan hækk-
ar ávalt í verði i hlutfalli við
aukning peninganna.
pegar kaupandi fer að sækja á
með að kaupa, fer seljandin að
verða tregari á að selja. Eða
öllu heldur; þar sem allir eru
bæði kaupendur og seljendur þá
fellur áhugi eins til að selja, eft-
ir þvi sem ákefð annars vex til að
kaupa, og verður meðaltalan því
laun sín í peningum, og fyrir þá
kaupa margvíslega muni, en að-lsú sama. þannig er aukin eftir-
allega þó föt og fæði. J spurn á vörum til kaups eftir að
Svo er bóndinn sem framleiðir | ménn hafa aukið peninga forðann
mikið meira af matvöru en hann I um helming eins og hér að fram-
þarf fyrir sig og sína afganginn
selur hann fyrir peninga, og kaup-
ir með iþeim bifreið frá Mr.
Brown.
an er gjört ráð fyrir, haldið í
skefjum með tregðu þeirra sem
vöruna eiga, til þess að láta hana
af hendi. Eigandinn setur upp
Vörum er skift fyrir peninga, I verðið. Bóndinn krefst hærra
og peningum fyrir vörur á marga | verðs fyrir hveiti sitt. Verksmiðju-
og margvíslega vegu.
pað eru engin takmörk fyrir því
hvað oft að hægt er að velta
eigandjnn fýrir sínar Vörur.
Verkafólkið krefst hærra kaups
til þess að mæta hinum aukna
dollarnum yfir. Tökum til dæm- j kostnaði sem dýrtíðin hefir í för
ís. Eg borga þvottakonunni; með sér.
minni einn dollar, hún borgar! Vörurnar hækka smátt og smátt
hann til matvörusala, hann borg-
ar hann ásamt fleirum til bónda
i verði, þar til þær hafa risið nógu
rr.ikið til þess að mæta hinum
fyrir kartöflur sem leggur hann aukna peningaforða, og þá kaupir
á bánka. Bánkinn lánar hann | fólkið jafn mikið og það gerði áð-
aftur út til forstöðumanna fyrir ur.
verksmiðjum sem þarf á pening-
um að halda til þess að borga
verkafólki sinu, og áður en kvöld
er komið, er dollarinn aftur kom-
inn í búð matvörusalans í mörg-
um tilfelluum.
Látuni oss nú athuga tvær
varanlegar grundvallarreglur.
Að það er ávalt til ákveðin
upphæð af vörum sem hægt er að!
Jafnvægið á milli framboðs og
eftirspurnar er aftur fengið,
menn kaupa jafn mikið og þeir
selja, og eigindómurinn er jafn
niikill og hann áður var hjá öll-
um nema okrurum og þeim sem
vogunar verzlun stunda, þeir eru
hvorki kaupendur né seljendur
eins og aðrir.
peir framleiða hvorki það sem
niður — prísar á hlutum sem
keyftir eru fyrir dollarinn.
Vér heyrum fólk tíðum tala um
hve óhæfilega háir prísarnir séu
í staðinn fyrir að segja. Hve
verðlítill dollarinn sé.
Menn segja að prisarnir séu
“óðir”. í staðinn fyrir að segja að
dQllarinn sé “óður”.
Hann er óður af því hann hefir
verið teigður, togaður, margþvæld-
ur unz hann er orðin úttogaður
En hann lítur samt .út eins og
áður, og helduur sömu þýngd. pað
hefir verið gert án þess að breyta
lagi ihans minstu vitund, pað sem
hefir breyst er afstaða hans við
vörurnar sem til sölu eru boðnar
á markaðinum.
Verðmæti dollarins til innkaupa
hefir gengið úr skorðum, án þess
að menn sjái það. Vér höfum
bent á, að til séu þrjár tegundir
af dollurum.
1. Málmdollarana er má auka
ef menn finna auðugar námur,
eða flytja gull og silfur inn í
landið.
2. Bréfdollarana er hægt að
aukia með aðstoð uppdráttar-
mannsins og snild prentaranna.
3. Lán á bönkum er hægt að
auka með trausti, áhuga, fyrir-
mynd og þörf.
Með Öllum þessum aðferðum,
sérstaklega 'hinni siðatnefndu,
hefir peningaforðinn verið aukinn
1 Bandaríkjunum um tíu biljón-
ir dollara. pað er að segja að
tala á gull, silfur, bréfa og lán-
dollurum til þess að kaupa fyrir
vörur, fasteignir, ihlutabréf,
skuldabréf og allra handa óþarfa
hefir aukist sem nemur eitt hund-
rað dollurum á hvert mannshöf-
uð, manna, kvenna og barna, og
er það framfærsla sem nemur
fimtíu af hundraði.
pannig hefir verið farið með
dollarinn, það er sparnaðar saga
.stríðsins.
pað er sama sagan og vér sjá-
um daglega í blöðunum með fyrir-
sögninni “Dýrtíðin” “okur” æs-
ingar og Bolsihevism.
Hvað verða afleiðingarnar ?
Er dollarinn sem svona hefir
tapað mætti sínum ábyggilegur
til þess að 'byrja með?
Svarið við annari þessari spurn
ingu verður að vera nokkurskon-
ar spádómur.
En hitt veröur að vera undir
dómgreind komið.
Vér höfum verið að tala um
hvað fyrir dollarinn hafi komið.
En það eru fleiri torfærur til
þess að komast yfir, vér verðum
að athuga Hka hvernig á því 'stóð
að svona fór.
Hvað hefir Canada
grætt á stríðinu?
miðla í skiftum, til þarfa mann-j þeir selja, né heldur nota þei
félagsins. pær eru í búðum og handa sjálfum sér það sem þeir
vörugeymsluhúsum, á sölutorg- kaupa.
um, á ökrum og í kornhlöðum
bænda.
Að það er ávalt til ákveðin upp-
peirra athafnir eru fyrirlit
legar og skaðlegar. En hinir
miklu erviðleikar sem verðhækk
hæð af dollurum til þess að kaupa unin hefir í för með sér sökum
þessar vörur fyrir, þeir eru í
bönkum, í .öryggisskápum verzl-
unarmanna og í vösum fólksins.
petta er ráðandi sannleikur, en
við verðum að gjöra oss glögga
grein fyrir þeim áður en vér
spyrjum að spurningunni sem
fyrir oss vakir.
Fyrsta spurningin er:
Setjum svo að helmingurinn af
öllum dollurum sem til eru í
bönkum og öryggisskápunum, og
i vösum fóltosins, hyrfi snögglega
— hvað mundi þá koma fyrir?
Afleiðingarnar mundu verða
tvenskonar, önnur afleiðingin
kæmi strags í ljós, hin síðar.
önnur afleiðingin sú fyrri yrði
sú að menn mundu takmarka
innkaup sín skyndilega. Mönn-
um mundi finnast harðna í ári, og
sparnaðartilfinningin gripi fólk-
ið, og það færi undir eins að
hugsa um hluti þá sem það gæti
verið án.
pörfin að selja er í jafnvægi
við þörfina á að kaupa. pessar
tvær þarfir eru jafnar. Sá sem
kaupir verður einnig að selja.
Svo þverrandi leftirspurn á
vöru eða þverrandi kaupþol
manna er hið sterkasta afl til
þess að iþrýsta mönnum til að selja
— til að leita eftir jafnvæginu á
milli kaupþols, og vöruframboðs
— en afleiðingin af því er ávalt
verðlækkun.
Fólk:ð getur ekki keypt eins
mikið af- vöru fyrir sama verð og
það gerði áður sökum þess að
það hefir ekki nema hálf peninga-
ráð við það sem það hafði áður.
En þörfin til iþess að selja er
eins brýn og hún var til þess að
kaupa, annars liggja vörurnar og
skemmast, eða ganga úr móð.
pað er því að eins einn vegur til,
til þess að verða laus við þær og
aukins peningaforða á rót sína að
lekja til mannfélags, og stjórn
mála.
Slík verðhækkun getur ekki átt
sér stað í reyndinni á sanngjarn-
an hátt.
pegar slíkt kemur fyrir, þá
kemur það eins og þrumu veður,
með brestum og braki. Bændur
verksmiðjueigenduur, kaupmenn
og vinnufólk, allir hópa þeir sig
og keppa hver í kapp við annnan,
og hver á móti öðrum.
Ef að eins einhver væri sem
ekki reisti prísa sína nógu hátt
þá hlyti hann að troðast undir og
tapa.
Menn geta hugsað sér þessa
keppni eins og kapphlaup manna
undan vatnsflóði til hæsta hnjúks
— til hæsta tinds dýrtíðarinnar,
undan flóði verðlítilla dollara.
En samt getur fólkið ekki slept
úr huga sér þeim óskiljanlega
rrtisskilningi, ^aið /fólk heldur að
einmitt þessir háverðs hnjúkar
séu valdir að öllum erviðleikun-
um, og krefjast þess að þeir séu
jafnaðir við jörðu.
Ástæðan fyrir þessum mis-
skilningi er sú að dollarinn—
Einlngin sem fólkið handleikur,
er ávalt hin sama. Ef að það er
gulldollar eða silfur þá hefir hann
ákveðna þýngd, og blandaður eftir
föstum reglum. Ef að það er
bréfdollar, þá er hann altaf af
sömu stærð, með sama lit og með
sömu áletran. Ef að það er lán á
fcánka sem að þú gefur ávísunina
á, eru það sömu dollararnir, ann-
aðhvort í sdlfri, eða bréfi sem
borgaðir eru út.
pess vegna er ,svo ervitt fyrir
fólk að kom sér til þess að trúa
því að verðmæti dollarins breyt-
ist. pað er miklu þægilegra að
tala um að prísar fari upp og
“Að þekkja þjóðerni sitt og
treysta á það,” segir í ritinu
“Current History”, hefir Canada
áunnið við stríðið. Hvorttveggja
kemur fram'í athöfnum og hugs-
unum landsmanna síðan 1914. Á
hvorutveggju' eru reist þau fyrir-
tæki, sem ráðist hefir verið í, svo
og sú skoöunargerð, sem fram fór
eftir stutta óvissu og hik í striðs-
lok. Áhyggjur út af því, hvað
gera skyldi við þau haglega gerðu
iðnaðar samtök, sem sett voru
upp að eins til stríðsþarfa, eru
löngu horfnar, og furðarnú flesta
að nokkurt hik eða óvissa skyldi
eiga sér stað.
Traust á getu sína sýndi þjóðin,
er leiðangurs liðið var að heiman
gert. Meðvitund um þjóðernið
kom síðar, er athugi var að því
leiddur, hvernig ástatt var fyrir
mörgum í þjóðfélaginu er yfirsézt
hafði áður, í eftirsókn veraldlegra
framfara og hagsmuna. Jafn-
framt því var hugum- leitt hversu
við véki smbandi Bretlands og
Canada og afstöðu hins síðara við
önnur lönd, utan ríkisins brezka.
Til að byrja með voru verzlun-
ar og viðskifta efni látin í fyrir-
rúmi. pegar eftir vopnahlé var
maður settur, með aðstoðarnefnd,
til að sjá verðbréfum Canada borg-
ið, leita upplýsinga er iðnaði og
landbúnaði gæti í hag komið. Sá
heitir Lloyd Harris, og hafði
margt röskra manna, er sumir
voru á meginlandi Evrópu, sumir
í London, með honum. Hann hafði
nægta nóg fó yfir að ráða og af
hans ráðum fengu þrjú lönd:
Grikkland, Rúmenía og Frakk-
land, 40 miljón dala lán í vörum
frá Canada, gegn gildu veði.
Meðan stríðið stóð, skifti svo
um, aí^Canada seldi meira af vör-
um út úr landi en inn var flutt.
Fimm árin næstu fyrir stríðið,
1910-14, nam sú upphæð meir en
1,000 miljónum dala, er lands-
menn keyptu um fram það, sem
peir seldu. Fimm stríðsárin seldu
>eir fyrir 1,370 miljónir umfram
>að sem þeir keyptu. pað sem
keppst verður eftir, er það, að
halda þessu í sama horfinu, og er
útlit fyrir, að það takist; árið sem
leið námu útfluttu vörurnar
1,294 miljónum, þær innfluttu
941 miljón dala.
Einn hængur er á þessum við-
skiftum við ýtlönd; verzlun lands-
ins við Bandaríkin er þannig hátt-
að, að Canada keypti þaðan árið
sem leið, vörur fyrir 740 miljónir,
en seldi þangað að eins fyrir 454
miljónir. Nálega fjórfcr fimtu
hlutar af öllum varningi, sem
flyst inn í Canada, kemur frá
Bandaríkjunum. Af þessu stafar
mikil óhægð og ervið aðstaða á
peningamarkaðinum, og því eru
landsmenn mjög eggjaðir á að
takmarka kaup sín þar syðra,
auka heldur framleiðslu þeirra
hluta, er selja má úr landi.
Fyrir stríðið námu skuldir
landsjóðs 336 rniljón dala, en nú
eru skuldirnar komnar upþ í hér
um bil 2,000 miljónir; bót er það
í máli, að um 1,700 miljónir af
þeirri upphæð hafa landsbúar
sjálfir lagt fram og leigan, um
100 miljónir dala á ári, rennur
því ekki út úr landinu. Árlegar
tekjur hrökkva hvergi nærri fyrir
útgjöldum. Hinar fyrnefndu voru
um 270 miljónir, árið sem leið, en
útgjöldin rúmar 500 miljónir. Út-
gjöldin fara minkandi að vísu, en
fult í fangi eiga þeir, sem fjár-
málunum stjórna, að ráða fram
úr vandanum. Hvernig þeir líta
á málin, sem auðnum ráða og
völdin hafa, má sjá af ræðu Sir
George Fosters, er hann mælti á
þessa leið, að það væri til einskis
að blóta stjórninni eða bölva auð-
mönnjjum. pað væri ekki mögu-
lgt að brjótast beint til að koma
hinu gamla skipulagi á, hvorki
með verkföllum, löggjafar ráð-
stöfunum, né með því að kollvarpa
því fyrirkomulagi samtaka, sem
nú væri u.ppi; eina leiðin, sem fær
væri og fara yrði, væri sú—að
vinna harðara og framleiða
meira.
Fyrir utan þau fyrirtæki, sem
reist hafa verið með efnum og
framkvæmd einstakra manna,
kemur traust landsbúa á mátt sinn
og megin einna glöggast fram i
því stórræði, að eignast yfir 22
þúsund mílur af járnbrautum inn-
anlands, og þótt mjög væru skift-
ar skoðanir um þá ráðagerð, fór
hún fram,.og þykir nú mikið undir
þvi komið, að því mikla fyrirtæki
verði haganlega og röggsamlega
stjórnað. Landið átti nokkrar
járnbrautir fyrir, austanlands, er
misjafnt gekk að láta bera sig.
Allar aðrar járnbrautir landsins
eru eign C. P. R. félagsins, sem
alla tíð færir út kvíarnar og aldr-
ei tapar. pað félag á skip í förum
frá öllum höfnum landsins. í lík-
an máta er ráðgert af þeim, sem
stjórna járnbrautatoerfi landsins,
að hafa skip í förum; milli 20 og
30 skip eru þegar í ferðum til
Bretlandseyja, N.Sjálands, Vestur-
India, Suður Ameríku og Cuba;
önnur eiga sað koma á eftir, til
Miðjarðarhafs og Suður Afríku.
Góður hagnaður tjáist vera á þeim
sem þegar eru í förum, og eiga
enn fleiri að bætast við. Sextíu
skip hefir stjórnin þegar samið
um smíðar á, fyrir meira en 70
milónir dala, að þeim meðtöldum,
sem þegar eru fullgerð. og í för-
um; öll eru bygð í Canada, með
þeirri reynslu og þroska, sem
smíðastöðvar landsins fengu með-
an stríðið stóð og mest lá á að
reka saman ýmislegan farkost,
kafbáta, stáli varða togara, tund-
ur reköld og barða, fyrir stjórnir
stríðslandanna!; von og áform
ráðamanna er, að skipasmíða-
stöðvar haldist og hafi nóg að
gera framvegis. Ýmiskonar önn-
ur fyrirtæki í stórum stíl risu upp
eða efldus^ mjög mikið meðan
stríðið stóð og hefir tekist að
halda í horfinu, svo sem verk-
smiðjum á ýmsum stöðum austan-
Iands, er til vopnagerðar voru
hafðar, en beita sér nú til fram-
leiðslu friðnýtra áhalda.
Landbúnaður hefir ekki orðið
út undan, heldur haldið æðsta
sæti mð útflutta vöru úr landinu.
pað er margra mál, að í eflingu
landbúnaðar, í skógarverki og
námum, eigi landið sína glæsileg-
ustu framtíð fólgna. Sir George
Paish, er mjög telst fr’óður um
hagi samtíðarinnar, kvað það
skyldu Canadabúa, að senda sem
mest af matvælum og önnur efni
til Evrópu, alt sem landið gæti við
sig losað. Mörgum gefst nú
glöggari sýn yfir ásigkomulag og
hagi búskaparins og mikið hefir
honum aukist styrkur við þær að-
gerðir, sem stríðinu fylgdu, er bú-
lönd voru fengin afturkomnum
hermönnum þeim er til búskapar
voru hæfir. pví er spáð, að af at-
hygli þeirri, sem beinst hefir að
land'búnaði, muni síðar spretta
hinar merkilegustu umbætur bæði
fjárhagslegar og þjóðfélagslegar.
Allar stjórnir landsins láta sér nú
umhugað um umbætur í upp-
fræðing, á vegagerð — er sam-
badsstjórnin veitti 2 miljónir dala
til, meðan stríðið stóð, er skift-
ist meðal fylkjanna, til uppbótar
því fé er hvert þeirra skyldi verja
til sama augnamiðs.
Konur lögðu fram svo mikið
starf meðan stríðið stóð, að ekki
þótti hæfa að bægja þeim frá kosn
ingarétti lengur. í sumum fylkj-
um voru þeim þau réttindi veitt
^ RS. A. L. WILDRICK úr
Los Angeles, Calif., segist
hafa orðið að vera í rúminu
helming æfinnar og fékk ekki
meina sinna bót fyr en hún fór
að neyta Tanlacs. Segir að nú
líði sér eins vel og nokkru sinni
áður og hafi þyngst um fimtán
pund.
petta merkilega mál, sem hér
á eftir fer, lét sér nýlega um
munn fara Mrs. A. L. Wildrick,
stórvel metin kona, sem býr í Los
Angeles, Calif., nr. 222 North Al-
varado St. Hún er 69 ára að aldri
og sjö barna móðír. Myndin af
henni er hér sýnd.
“Meir en alt undanfarið ár,”
segir Mrs. Wildrick, “hefi eg ver-
ið bág til heilsunnar. Einkum
hefi eg verið slæm af stöðugri
hægðateppu og svo mikið kvað aö
þessu, og eg varð að liggja rúm-
inu annað kastið af veiklun lík-
amskraftanna. Ekki vildi það
duga, þó mikið tæki eg inn af
meðulum, og svo taugaslöpp og
veikluð var eg orðin, að eg vissi
varla, annað veifið, hvað eg var að
gera. Eg hafði hreint enga mat-
arlyst, kvaldist mikið alla tíð af
bægöaleysi og hafði yfirleitt mjög
slæma heilsu. Ef eg neytti ein-
hvers lítilræðis, leið mér mjög
illa eftir á, og eg segi ekki nema
satt, að eg fór hröðum skrefum
niður á við.
“Jæja, eg get varla lýst því, hve
illa eg var komin, né heldur fund-
ið orð til að skýra yður frá, hvað
Tanlac hefir fyrir mig gert, því
að mér hefir aldrei liðið betur, en
einmitt nú. pví að eftir að hafa
tekið inn að eins hálft fjórða glas
af þessu lyfi, hefi eg þyngst um
fimtán pund og allir segja mér, að
eg líti betur út en nokkru sinni
fyr.
“Síðan eg fór að brúka Tanlac,
hefi eg komist að því, að ýmsir af
kunningjum mínum eru byrjaðir
að brúka það, og allir eru harð-
ánægðir með það. Mér er ánægja
í að mæla með Tanlac og hjálpa til
að útbreiða kosti þess góða lyfs.
Já, eg vil að þið notið myndina af
mér líka, svo að allir kunningjar
mínir geti séð, hve vel eg lít út.
Hver sem gæti séð mig nú, er mig
sá fyrir fáum vikum, mundi sann-
færast um, að Tanlac hlýtur að
vera afbragðs lækningalyf.”
Tanlac er selt í flöskum og
fæst í Liggett’s Drug Store, Win-
nipeg, og hjá lyfsölum út um land.
pað fæst einnig hjá The Vopni-
Sigurdson, Ltd, Riverton, Man. —
Adv.
Copenhagen
Vér ábyTgj
umst það a.í
vera algjörleg;
hreint, og það
bezta tóbak i
heimi.
Ljúffengt og
endingar gott,
af því það ei
búið til úr safa
miklu en mi’.du
tóbakslaufl
MUNNTOBAK
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLLNDINGA I VESTURHEIMI
P.O. Box 923, Winnipeg, Manitoba.
í stjórnarncfnd rélagsins eru: séra Rögnvalilur Pétnrsson, foreetl.
650 Maryland str., Winnipeg; Jón J. Bildfell, vara-íoreitl, 2106 Por.age
ave., Wpg.; Slg. Júl. Jóhannesson, skrifari, 957 Ingersoll str., Wpg.;
Asg. I. Blöndahl, vara-skrifari, Wynyard, Sask.; S. D. B. Stephanson,
fjármála-rítari, 729 Sherbrooke str., Wpg.; Stefán Eiimrsson. vara-
fj&rmálaritari, Arborg, Man.; Asin. p. Jóhannsson, gjaldkerl, 796
Victor str., Wpg.; Séra AJbert Kristiánsson, vara-gjaidkeri., Lundar,
Man.; og Sigurbjörn Sigurjónsson. skjalavörfiur, 724 Beverley str.,
Winnipeg.
Eastafundi hefir nefndin fjórða föstudag hvers mánaðar.
mati. Sjálfseign manna fer
mjög i vöxt með því móti.
pað brýgsl kveður víða við að
Canadaþjóðin hafi eytt óhóflega
meðan styrjöldin stóð, og þetta
land hefir ekki farið varhluta af
því ámæli.. En þó nokkrir hafi
eytt í sukki, er almenningur með
öllu laus við það ámæli. í spari-
sjóði var lagt inn árið sem leið
1138 miljónir dala, 179 miljónum
meir en fyrirfarandi; að því und-
anskildu sem varið var til sigur-
láns stirktar, en mikið var úr
sparisjóðum tekið til þeirra hluta.
Um 4300 útbú hafa bankar til og
frá um landið, eitt þúsund þeirra
var stofnað síða./ 1. nóv. 1918.
nemur og lóð eftir sanngjörnu ^þjónustur sínar fyrir vinstúlk'
ur, því þetta er gömul föstuinn-
gangsvísa (sbr. fsl. þjóðsögur II,
573. Maurers ísl. Violksagen, 207).
príðjudagiskvöld í föstuinngang
það er mér í minni,
þá á hver að hlaupa í fang
á þjónustunni sinni.
En eftir að fastan var byrjuð,
þá voru engin grið, og hver sem
ekki gat “setið í föstunni” með
því að nefna aldrei kjöt, mátti
eiga von á vítagjöldum. Sá sið-
ur, að karlmenn bæri ösku og
kvennfólk stein á öskudaginn, er
sett til iðrunarmerkis. 1 bisk-
upa-annálum séra Jóns Egils-
sonar er sagt frá að á pálma-
sunnudag hafi veirð brendir
pálmar, sem menn kölluðu, eða
seljuviðir á altarissteinunum til
ösku, og askan geymd, til þess að
dreifa á menn á öskudaginn. En
síðan, eftir að prestarnir hættu
þessu og siðaskifin urðu, þá varð
úr þessu einiskonar leikfang, og
skiftust karlar og konur á að
Almanak, árstíðir og
merkisdagar.
(Framh.)
17. Febrúar. pegar fastan var .
nú orðin svo laung, að hún átti að hJalPa hvort öí5ru tú i«run*rinn-
standa frá öskudegi til sírdags,
i þá þurfti fólk að búa sig undir svo
langa föstu og iðrunartíð, og það
var gjört með því, að auka sem
mest gleðina áður en föstutím-
inn byrjaði, og prestarnir tóku
vægilega á því. paðan er sprott-
ar; þess vegna varð það kvenn-
fólksinis ætlunarverk að koma
ösku á karlmennina, en þeir aft-
ur að koma steinum á kvennfólk-
ið, en steinarnir tákna annað-
hvort hið sama og askan, eða þá
hegning, sem konur fengu stund-
um fyrir ávirðingar isínar, að bera
iii og leikar, sem a-ltltt
í katólskum löndum að hafa áður stein.ur bæ‘. Su hegmng tlðkað
en fastan byrjar. pað heitir á
alþýðumáli “carneval”, og er
dregið af carne vale (far nú vel
fyrir stríðið, svo sem í Manitoba,
en nú um land alt. Áhrifin af
þeirri réttarbót eiga að sumu
leyti eftir að sýna sig.
Sú plága fór yfir landið, að
húsaleiga gerðist svo há, að fólk
neyddist til að byrja á því að
kaupa húsin sem það bjó í, enda
var sama sem ekkert bygt af nýj-
um íbúðarhúsum meðan stríðið
stóð. Til þess að létta undir þá
nauð, lagði landstjórnin-fram 25
miljónir dala til að reisa íbúðar-
hús handa verkamönnum. Ekki
sem gjöf. Fylkisstjórnunum er
fengið féð í hendur er ráðstafar
því með ráði bæjarstjórna, til út-
láns með vægum skilmálum, svo
miklu sem sannvirði húsanna
kjöt!). Gleði þessi og leiki vilja
menn leiða út af siðum hjá Róm-
verju.m, sem höfðu leiki ■ Pan
skógagoði til minningar um þetta
j mund ársins, og kölluðu Luper-
calia. En hér var og margs
annars að minast. Fastan varð
að standa um 40 daga, því svo
marga daga fastaði Móses á Sínaí-
fjalli, svo marga daga fastaði
Jesús á eyðimörku, eins og fyrsta
sunnudags guðspjallið í föstunni
segir frá; svo mörg ár voru Gyð-
ingar á eyðimörkinni, og þar eft-
ir héldu þeir páska; svo marga
daga gekk einnig Elías spáamður
fastandi. pegar fastan byrjaði
átti hver að hylja sig í sekk, og
dreifa ösku yfir höfuð sér, eftir
sið Gyðinga, þegar þeir héldu
iðrunar og bænadaga.
pessir siðir, sem fylgja föstu-
haldinu, hafa einnig verið tíðk-
aðir á íslandi á kathólsku öldinni,
og nokkuð eldir eftir af því
enn. Mánudaginn í föstuinngang
höfðu menn tii skemtunar grímu-
leiki og þesskonar. priðjudag-
inn skyldi maður eta svo mikið
kjöt, að manni lægi við spreng
(sprengikvöld), og kjötið skyldi
vera hángið kjöt, til þess að það
væri réttilega kallaður “gamli
Adam”. Ekki var heldur neitt
því til fyrirstöðu, að menn ættu
ist víða, en þó varla á íslandi.
Stranga föstu þolir enginn mað-
ur í 40 daga, enn síður i 70 daga.
petta fundu bráðum hinir kristnu
söfnuðir, sem tíðkuuðu fösturnar.
pað var því snemma, að ýmislegt
var tekið til bragðs til að gjöra
föstuna bærilegri. pað var þá
leyft, að menn mættu borða þurr-
an mat; það kölluðu menn að
“þur-fasta” en forðast kjöt, egg
og heitan mat. petta þótti þó
enn of hart, og var því farið að
leyfa að borða fisk um föstuna, og
vegna heilsunnar ýmsan annan
mat, en þó því að eins, að biskup
eða páfi leyfði. En þetta kostaði
ærna peninga, og það urðu þeir
að gjalda, sem vildu njóta þessar-
ar línkindar. Eins og kunnugfc
er, þá kaupa Suðurlanda þjóðir
mikinn fisk frá fslandi og öðrum
löndum til að 'hafa fyrir föstu-
mat. ítalir, Spánverjar og
Portugalsmenn fá mikinn fisk
keyptan eða fluttan til sín, en
Frakkar gera út iheilan flota
til fiskiveiða, og hafa háar tollá-
lögur fyrir aðrar þjóðir, því þeir
vilja bægja öllum öðrum þjóðum
frá, að flytja fisk til Frakklands,
svo þeir geti setið einir sem mest
að fiskiverzlun sinni.
22. Februar er Pétursmessa,
sem er kölluð Péturs stóll. Sá
dagur er i minning þess, að Pét-
ur postuli stofnaði biskupsstól í
Framh. á 7. bls.
BLUE RIBBON
TEA
Það er mjög auðvelt að auglýsa te
á svipaðan hátt og BLUE RIBB0N
TE, en það er ekki eins auðvelt
að jafna því saman við annað te.