Lögberg - 13.05.1920, Blaðsíða 6

t
Bls. 6
LÖGBERG FIMTUADGANN 13 MAÍ 1920
Æska er
œfl skóll,
Alt, sem
lærlst þfi.
VerSl vor*
a6 geisluii.
Vegi lífslns á.
P. P. P.
Gamli Lótan.
(Pcrxnesk-spönsk saga.)
Framh.
Þegar Lótan hafSi legið þarna dálitla stund,
/kom þar andi einn mikill og þreklegur inn á flöt-
inn; i>á hafði miklar vogarskálar í annari hendi en
tvo poka í hinni. Skálarnar setti hann þar á hellu
við hamarinn; vogarstólpinn var úr gulli og önn-
ur skálin, en liin skálin var úr silfri, alt var það
fágað og skínandi. Þá tók andinn pokana og
hvolfdi úr þeim þar á lielluna hjá skálunum og
kom þar fjöldi af rauðum steinum úr öðrum en
gráum úr hinum. Steinar þessir voru mjög mis-
stórir, sumir eins og hnefi manns, en sumir á borð
við krækiber; svo hvarf andinn snögg\7ast, en kom
að vörmu spori með reyrstól og setti þar við ham-
arinn hjá skálunum.
Þá heyrðist Lótan, sem vindsúgur færi eftir
brekkunni að hamrinum og hvrfu þar. Litlu síðar
kom annar súgur og hinn þriÖji, og svo hver af
öðrum þangað til sex voru komnir. Þeir komu
allir sömu leið og var líkast því, sem þeir hyrfu í
hamarinn. Seinast heyrðist honum að ákafur
þytur færi eftir hlíðum dalsins og var þá sem eik-
urnar og runnarnir beygðu höfuðin og hátíðleg
kyrð kæmi á öll dýrin, bæði um brekkurnar og á
grundunum. Hestarnir og hindurnar hættu að
bíta og lömbin hættu að leika sér. Seinast bar
þytinn að hamrinum, og var það líkast að heyra
ölduhljóði við sand eða fossnið í fjarska. Þegar
þvturinn kom að hamrinum, heyrði Lótan fagran
söng úr bjarginu og margar raddir sungu hátt
og sfeært þessar hendingar:
Heill sé þér vinur
vinleysingja,
mikli hugmildi
hjarðadrottinn.
Þetta var sungið {irisvar. En um leið og þytur-
inu fór yfir flötina, var sem þíðan blæ legði á
Lótan, líkt og létta og hressandi fjallgolu á heit-
um sumardegi. Þá varð Lótan litið upp til ham-
arsins og var þar nú orðið æði breytilegt umhorfs,
því nú var sem bergið væri úr gagnsæjum krist-
alli, og sá þar inn í víða hvelfingu fagra og skín-
andi; gólfið var sem silfur, veggirnir glóðu sem
gull og loftið livolfdi yfir salnum fagurblátt eins
og heiður vorhimin. Þar var hvorki bekkur né
borð eða neinn húsbúnaður og engan mann sá
hann þar, en í þesu bili heyrÖi liann innan úr saln-
um háa og livella raust, sem sagði: “Eg er Gúlú,
höfðingi Letaf jalls, og þjónn hins volduga og rétt-
láta Baratinandars, sem allir andar prísa og öll
dýrin lofa hvert á sína tungu. Stattu upp Lótan
og seztu á réyrstólinn. Hinn mikli andi hefir
leyft mér að færa þig hingað, svo þú sæir sjálfur
verk þín vegin í dag, en það er ekki eg, sem dæmi
þig, heldur stendur þú bráðum fyrir dómi hinna
réttlátu dýra, sem aldrei gera mönnum ilt að
fyrra bragði, og oft verða að þola ótal illgjörðir,
án þess að sýna af sér minstu hefnd. Þau dæma
þig rétt. Og þér hinir sex verðir hinna sex fjalla,
þér skuluÖ bera mér vitni þess, fyrir hinum mikla
konungi vorum, að hér hafi ekki verið með einu
hálmstrái hallað mundangi hinnar heilögu vogar
í dag. Rístu nú upp, Lótan, og vertu óhræddur, í
mínu ríki er aldrei friður rofinn og fyrst, ef hvíta
skálin verður lægri en hin rauða að leikslokum, þá *
er þér hætta búin.” Þetta sagði verndarandinn
Gúlú.
Lótan hafði hlýtt á alt þetta líkast því, sem
það væri leiðsla eða draumur, en þegar hann kadl-
aði á hann í annað sinn, hrökk hann við eins og af
svefni og vildi standa upp, en gat ekki vegna ó-
styrks og komst ekki nema á hnén. Þá heyrði
hann blásið í pípu og strax kom þar andi í ungs
nianns líki, fríður sýnum og vingjarnlegur; hann
tók undir hendur Tjótans og studdi liann að stóln
um. Það var auðséð á manninum að samvizkan
lét hann finna ómjúkt til tannanna og að þessi
dýradómur var honum bæði þung byrði og önug.
En þegar unglegi maðurinn var búinn að koma
honum fyrir á stólnum, hvíslaði hann þessum orð-
um að honum: “Berðu þig vel, Lótan, öll dýrin
eru umburðarlynd og góðhjörtuð. ”
Þá kallaðí Gúlú á andann og sagði: “Blástu
í pípu þína, Sílan, og kallaðu á dýrin, fyrst þau,
sem sakir eiga, og svo hin. Þá bés Sílan í pípuna
°S þegar í stað kom inn á flötina asni gamallegur
og lítill og veiklulegur, en augnanáðið vingjam-
legt. Þá brá Lótan í brún, því þar þekti hann
asnan sinn, sem hann hafði leikið verst um nótt-
ina. Hann var nú orðinn furðu brattur og ekki
svo mikið, að hann styngi við. Hann gekk að skál-
unum og leit um leið á Lótan, var þá eins og hryll-
ingur færi um skepnuna. Svo gekk hann að gráu
hrúgunni og tók þar upp einn af stærstu steinun-
ura með snoppunni, hugsaði sig svo dálítið um og
lét þá þann stein niður og tók annan minni, á borð
við epli, og lagði á silfurskálina; og gekk svo út á
grundina. Það var sönn hrygÖarmynd að sjá
Lótan, þegar hann sat þarna frammi fyrir asnan-
um; hann óskaði þess þá í fyrsta sinni á æfi sinni,
að hann hefði aldrei verið tii og að alt salt væri
komið út í hafsauga, en þegar hann lagði af sér
stærri steininn og tók þann minni, þá var eins og
grátbros færi um andlit hans, og hann sagði með
sjálfum sér: “Aumingja skepnan, einhver hefði
nú ekki farið að skifta um steina.”
Þá var kallað á úlfaldana, og strax kom þar
inn að skálunum gamall úlfaldi mógrár, hálslang-
ur og herðamikill. Fljótt þekti Lótan þennan ix'lf-
alda, og átti lítils góðs af honum að vænta, því
hann hafði l'átið hann ganga sér til húðar fyrir
löngu, svelt hann og nítt á allar lundir; hann hafði
og hvíta bletti á baki og síðum eftir meiðsli. Auk
þess hafði hann orðið að bera drápsklyfjar einu
sinni í fvo daga bæði meiddur og halltur. Hann
gekk nú að gráu steinahrúgunni, og tók þar upp
einn af miðlungs steinunum, en varð í því bili litið
a gamla húsbóndann og hefir líklega sýnst hann
vera búinn að fá nóg, því hann lét steininn detta
og gekk burt. “Þetta hefði víst enginn gert nema
þú, veslings Tabí,” sagði Lótan með sjálfum sér.
Svo var kallað á hestana, og þá kom fram fyr-
ir brekkuna Ijósjarpur klár, vel limaður, kvikleg-
ur og hinn föngulegasti. Ekki var Lótan heldur
ókunnugt um þennan hest, því hann hafði haft
hann bæði til reiðar og áburðar í 12 ár, oft reynt í
honum þolrifin og launað honum loks langa þ.jón-
ustu með því níðingsbragði, að selja hann gamlan
og lúinn byggingameistara einum, sem lét hann
bera sand og draga grjót meðan hann gat staðið
uppi. Jarpur gekk að voginni, leit snöggvast á
lxvítu skálina, þar sem steinn asnans lá, og svo á
steinhrúgurnar og Lótan en ekki hreyfÖi hann við
einum steini, og gekk síðan burt, rólegur og al-
varlegur eins og hann var kominn. “Aumingja
.Jarpur, ekki ertu hefnigjarn”, sagði Lótan við
sjálfan sig, þegar hesturinn gekk burt.
Þá var kallað á kettina, og kom þá gulflekk-
óttur köttur fram á flötina. Ekki var þetta kött-
ur Lótans, en kunnugt var honum um kisu, því
það var köttur nábúa hans og hafði marga skrá-
veifu fengið af Lótan, þegar hann var í iilu skapi.
Seinasta handarvúkið við hana var það, að hann
sigaði hundi á hana sem beit hana svo, að hún lá
þar eftir hálfdauÖ. Ekki ómakaði Lótan sig þó
til að stytta henni kvalimar, en þar fanst hún síð-
an dauð af sárum, og lét samvizka Lótans sig það
smáræði litlu skifta. Nú var kisu bætt það hunds-
bit og orÖin feit og silkigljáandi; hún skotraði
snöggvast öðra auganu að skálunum, en lét sem
hún sæi hvorki Lótan né steinana og gekk hægt og
stillilega fram hjá öllu saman eins og henni kæmi
það ekki við og fór síðan út á völlinn.
Það var eins og Lótan sæi fyrst skömm sína
fuilum sjónum, þegar hann sá göfuglyndi kisu.
Hún hafði aldrei gert hið minsta á hluta hans alla
sína daga, en þó var sem hann ætti henni alt af ilt
að launa og hrakti hana og hrjáði með öllu móti.
Hann hefndi grimmilega hverrar mótgjörðar, en
hún lét nú, sem hún sæi ekki þennan kvalara sinn,
þegar hún gat hefnt sín á honum og hreyfði ekki
minsta steininn. Það var ekki laust við, að kon-
ungur dýranna væri farinn að minka nokkuð í sín-
um eigin augum, þar sem hann húkti á stólnum og
horfði á alt þetta.
Þá var kallað á hundana, og kópgrár rakki
lítill en fjörlegur kom inn á flötina. Hann kom
tindilfættur og vinalegur eins og hann var vanur
að koma forðum, þegar húsbóndi hans kallaði á
hann. Hann kom strax auga á Lótan og var þá
eins og gleðibragð kæmi á hann, það leit snöggv-
ast svo út, sem hann ætlaði að koma til Lótans, en
þá virtist sem æðri hönd benti honum burt, hann
vaggaði vingjarnlega rófunni og gekk svo fram
hjá. Ekki tók hann þar eftir neinu öðru en Lótan.
Þessi rakki hafði þjónað honum í 8 ár með trú og
dygð, en launin voru eins og þau eru vön að vera:
bálfgert sultarlíf lengst af æfinni, og svo meira og
minna hörð svipuhögg við og við; seinast hafði
Lótan murkað úr honum lífið með því að hengja
hann í snæri.
Það var eins og dálítið rynni út í fyrir Lót-
an, þegar hann sá rakkann koma þarna á móti sér
glaðlega og vingjarnlega eftir þetta seinasta
þakklætismerki fyrir trygga fylgd, sem hann
hafði sýnt honum á hjallbitanum sínum, og hon-
uin runnu ósjálfrátt í hug augun, sem hundurinn
hafði rent til hans seinast, þegar hann hékk þar
í dauðateygjunum. Hann lokaði nú augunum og
reyndi að hugsa um ekki neitt, en hann hafði nú
fengið heita óbeit á sjfilfum sér og sú óbeit sjatn-
aði ekki þó augunum væri lokaÖ, en það var þó
sem vináttumerki hundsins væri honum hugsvöl-
un og styrkti hann til að bíða dauðans með meiri
rósemi. (Niðuri. næst.)
--------o--------
Hugrakka Kvekarakonan.
(Framh.)
Morguninn eftir talaði Lydia við mann sinn
um málefnið, sem lá henni þyngst á hjarta.
“ Jón, ef að ekkert er í vegi, þá vifdi eg gjarn-
að bregða mér til Frankfort í dag. Eg þarf að ná
mér í dálítiÖ af hveiti, því við erum að verða
hveitilaus í húsinu.”
“Vissulega, Lvdia. En þú verður að taka
þjónana með þér, til þess að bera það heim fyrir
þig.”
“Nei, eg vil fara einsömul. Eg get með engu
móti mist þjónana frá húsverkunum.”
“Jæja, gerðu þá eins og þér gott þykir,
góða,” sagði maður hennar um leið og hann stóð
upp, kvaddi og fór til vinnu sinnar.
Undir eins og hann var farinn, fór Lydia ti!l
yfirmanns brezka hersins, til þess að fá skriflegt
vegabréf, svo hún gæti hindrunarlaust farið í
gegn um fylkingar breta.
Að því búnu lagði hún af stað með poka undir
hendinni í þéttings ófærð, til Frankfort, sem var
um fimm mílur vegar í burtu. í Frankfort skildi
liún eftir pokann í hveitimylnunni og sætti svo
tækifæri til þess að komast burtu úr bænum án
þess henni væri veitt eftirtekt, og hélt í áttina
þanga ðsem hún vissi að útverðir Bandaríkja-
hersins voru.
Hún vissi vel, hve hættulegt ferðalag þetta
var, því ekki þurfti annað en að Bretar kæmust á
snöðir um erindi hennar, þá vissi hún að þeir
mundu ekki sýna sér neina vægð.
En um það var ekki til neins að hugsa. Afram
Idjóp liún eftir snjóþaktri brautinni, þar til hún
heyrði jódyn margra hesta, sem voru að nálgast.
Hún stanzaði, studdi hönd á brjóst sér, eins og
til þess að reyna að stöðva ákafan hjartslátt, sem
hún hafði fengið. Ef að það skyldu nú vera Bret-
ar! Dálitla stund stóð hún á miTli vonar og ótta,
en alt í einu varð vonin að vissu, og í gegn um
tárvot augu hennar skein ánægja og gleði: “Guði
sé lof! Guði sé lof,” brauzt fram af vörum henn-
ar, því varðliðið, sem á móti henni kom, var blá-
klætt — var í einkennisbúningi Bandaríkja ridd-
araliðsins.
Varðliðssveitina bar brátt að þar sem Lydia
stóð. Foringjnn stanzaði og kastaði (á (hana
kveðju og spurði um ferðalag hennar.
“Gæti eg fengið að tala við yður einslega,”
spurði Lydia mjög alvarlega.
“Já”, svaraði foringinn. Svo sneri hann sér
að mönnum sínum og sagði: “Riðið þið á und-
an, eg næ ykkur rétt strax.”
Þegar hann var orðinn einn eftir, sagði Lydia
honum frá leyndarmálinu og bætti svo við: “Eg
vil biðja yður að láta aldrei uppskátt hver hafi
gefið yður tilkynningu um þessar fyrirætlanir
Breta. ”
“Eg er yður innilega þakklátur,” mælti her-
foringinn, “og þér getið verið alveg vissar um,
að enginn skal nokkura tíma fá að vita, hvaðan
okkur kom vitneskja um þessa ráðagerÖ. Lofið
mér svo að hjálpa yður til næsta húss, svo þér
getið hvílt yður og fengið hressing.
“Eg þakka fyrir það boð, en verð að hafna
því sökum þess, að einhver kann að sakna mín
og burtuvera mín getur vakið grun. ”
Svo sneri Lydia heimleiðis glöð í bragði, með
hveitipokann á bakinu, sem hún hafði látið í veðri
vaka að væri aðal erindi sitt .til Frankfort.
Hún hafði gjört sitt ítrasta til þess að frelsa
Bandaríkjaherinn, en hún var samt fjærri því að
vera kvíðalaus fyrir úrslitunum. n
Tveir dagar liðu frá því að Lydia fór til
Frankfort g þar til að barið var hranalega að
dyrum heima hjá henni. Hún hrökk við, og gekk
til dyra tafarlaust. Hún vissi, að nú varð að
skríða til sakra og með þögulli bæn lauk hún upp
hurðinni.
Við dyrnar stóð brezkur liðsforingi. Svipur
lians var harður og einbeittnislegur. Hann gekk
þegjandi inn í húsið og lokaði dyrunum á eftir
sér og benti Lydiu að setjast niður á stól.
“Voru allir heima hér í húsinu um kveldið,
þegar við höfðum fundinn seinast!” spurði liðs-
foringinn.
“Já,” svaraði Lydia með sanni. “Það fóru
allir að hátta klukkan átta um kveldið. ”
“Þetta er undarlegt, ” tautaði liðsforinginn
og beit á efri vörina, “mjög undarlegt,” sagði
liann eins og við sjálfan sig. “Hún var sofandi,
það vissi eg, því eg barði sjálfur á svefnherbergis-
dymar hjá henni, og varð að berja þrisvar áður
en hún lieyrði.” Upphátt sagði hann, um leið og
hann gekk fast að stólnum, sem Lydia sat í, og
hvesti á hana augun til þess að vita hvort hún gæfi
engin merki til vitneskju um máliÖ, sem hann var
að rannsaka.
“Mér er ómögulegt að skilja, hver hafi gert
Washington aðvart um hina fyrirhuguðu atlögu
vora. Þegar að vér komum í nánd við herbúÖir
hans, var hann viðbúinn. Fallbyssurnar á sínum
stöðvum og allur herinn undir vopnum. Hann
auðsjáanlega vissi, að við mundum koma og var
fyllilega viðbúinn, svo við urðum að snúa til baka
—fórum algerða fýluferð.
“Eg skipaði öHum að fara að hátta klukkan
átta,” svaraði Lydia í blátt áfram og alvarlegum
málrómi. “Eg trúi ekki, að nokkur þeirra hafi
A'erið á fótum eftir þann tíma,” bætti hún við um
leið og hún reis aftur á fætur.
Brezki herforinginn horfði á lágvöxnu en
góðlegu konuna, sem stóð róleg frammi fyrir hon-
um. Eftir dálitla stund snerist liann á hæli, gekk
snúðugt út úr húsinu og skelti hurðinni á eftir
sér.
Þegar fótatak liðsforingjans heyrðist ekki
lengur, féll Lydia á kné við stólinn, sem hún hafði
setið á, faldi andlit sitt í höndum sér og þakkaði
guði af hrærðu hjarta fyrir það, að hann hafði
frelsað her landsins, sem hún unni.
•
---------o---------
HITT OG ÞETTA.
Hann var máttllítill undir sinni byrði. En
bar ekki Drottinn mann á sínum örmum? — The
Rev. G. D. Coleman in The Young Christian Her-
ald. Þýtt úr Northem Messenger.
Kona var að þvo þvott og hengdi hann út í
hríðarbyl að vorlagi. “Þetta er óvit,” sagði önn-
ur. “Fötin þorna aldrei í svona veðri.” — “Mér
liggur á fötunum, og veðrið að tarna batnar ein-
hvern tíma,” svaraði sú er þvottinn átti. — Dag-
inn eftir var allur þvotturinn þur og í bezta lagi.
Þó þú grátir í dag, mundu að guð þerrar tárin
þín á morgun. R. K. G. S.
Vendu börnin þín á að lesa bænirnar sínar
kvölds og moruns, livort sem þú ert sjálf við eða
ekki. Sú kemur tíðin, að þú getur ekki sagt þeim
það sem þú vildir, og er þá vel að það er plantaÖ í
sálir þeirra, sem eitt getur orðið þeim ti!l styrktar
og gert þau að umgengilegum mönnum og konum
i sambýlinu við aðra í heiminum.
Berðu þau ekki fyrir að brjóta leir eða annað,
því það er oftast óviljaverk, og við viljum ekki
að guð hegni okkur fyrir óvilja-syndirnar.
Berðu þau heldur ekki fyrir að bleyta sig eða
“rusla út”, því það er bæði vinna þeirra og skemt-
un, sem þau eru að fást við. Öllu lieilbrigðu
manneðli er ásköpuð starfslöngunin. Láttu {>au
aldrei komast hjá ávítun eða refsingu fyrir að
stríða öðrum eða á annan hátt kvelja menn eða
dýr. StríÖnis og kesknislundin eru ljót illgresi í
mannssálinni, og hvort sem hægt er að uppræta
rót þeirra eða ekki, þá verður að reyna að koma
I veg fyrir vöxt þeirra.
Láttu ekki fullorðna stríða börnunum, hvorki
skylda né vandalausa. Engin lund er grimmari
en stríðslundin. R. K. G. S.
---------o---------
Dýrmætur er dollarinn.
Lestinni hafði hlekst á og hraðlestin var
sögð rétt ókomin. Allir farþegar flyktust út í
mesta flýti, nerna gamall maður, sem sat kvr og
hreyfði sig hvergi.
“Ætlarðu ekki rít úr lestinni, maður? Þú
getur orðið fyrir stórslysi,” sögðu nokkrir við
hann.
Karl var hinn íbygnasti, dró upp lífsábyrgð-
ar skírteini sitt og sýndi þeim. “Eg er ekki eins
heimskur og þið hugsið; félagið seldi mér trygg-
inguna, og ef það þarf að borga, þá er það ekki
mér að kenna. Svo þeir um það.”
Skrítlur.
Ameríkumaðurinn: “Við höfum klukkur í
Ameríku, sem heyrist til á Jiriggja mílna svæði.
Þið hafið ^kkert svo leiÖis á Englandi, býst eg
við?”
Englendingurinn: “ Jú ,og meir en það. Við
höfum lúður, sem blásið var í 1914, en hljóðið
heyrðist ekki vestur til Ameríku fyr en 1917.”
Dóttirin: “Bifreiðarstjórinn okkar hefir
beðið mín, pabbi.”
Faðirinn, fjúkandi vondur: “Beðið þín!
Þetta kalla eg nú kjark.”
Dóttirin: “Ó, eg er svo fegin, pabbi, að þér
geÖjast að honum. Eg var hálf-smevk um að þú
mundir ekki vilja hann handa mér.”
Hann var vel þektur skáldsagnahÖfundur.
Á lestinni hitti hann tvær ungar og fríðar konur,
sem spurðu hann spjörunum úr. Hann var í ráða-
ieysi með að láta þær þagna, þegar lestin rann
inn í jarðgöng. Þá tók hann að kyssa á sér handr
arbakið með hávaða og smellum. Þegar í birtuna
kom, litu frúrnar hvor á aðra með kulda og fyr-
irlitningu, en skáldsagnahöfundurinn hneigði sig
kurteislega, um leið og hann sagði: “Kæru frúr,
það harma eg nú mest, að vita ekki hvor yðar það
var, sem kvsti mig.” Hann var ekki ónáÖaður
méð meiri maági í það sinn.
Gamall lierramaður er að kaupa blað og miss-
ir fimm centa pening sem skoppar ofan í forina.
“Hérna drengur litli, taktu upp peninginn, þú
mátt eiga hann.”
Drengur: “Nei, það hefir ekkert að þýða.
Ekkert fæst fyrir fimm cent lengur.”
Læknir nokkur var kallaður að símanum og
Svertingjakona, sem unnið hafði í húsi hans, segir
honum í angistarróm, að yngsta barniÖ sitt sé
fárveikt. — “Hvað gengur að því?” spyr læknir-
inn. — “Hún drakk úr fullri blekbyttu.” — “Eg
skal koma strax — en hefirðu reynt nokkuð að
gefa henni?” — “Já, læknir, eg er búin að gefa
lienni þrjár arkir af þerripappír,” sagði móðirin
með hálfum huga.
, ' , <
“Brent barn forðast elclinn, ” sagði kennar-
inn. “Komið með setningu, er meira mcinar, en
orðaða öðru vísi.”
Óhrein hendi skauzt upp úr afturbekkjunum:
“Hreint barn er hrætt við vatnið. ”
---------o——<-----
l