Lögberg - 09.09.1920, Page 6

BU ð
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9- SEPTEMBER 1920
1
Vert5i vori
aS geislum
Vegi llfslns K.
Þ. P. P.
Launcelot of the Lake.
ii.
fjir Galahad.
Áður en vér höldum áfram aÖ segja frá æfin-
týrum Sir Launcelot of the Lakes, verðum vér
að fara nokkrum orðum um riddara einn sem Sir
Galahad hét og var skyldur Sir Launœlot.
Margar hvításunnu hátíðir höfðu komið og
liðið, og margir voru þeir sem Arthur konungur
hafði sæmt riddara nafnbót frá því Round Table
félag hans var myndað.
En enginn riddari hafði komið til hirðar
hans og gjörst félagi í the Round Table sem þorði
að velja sér sæti það er Merlin hafði nefnt “Sæt-
ið hættulega”, þar til einu sinni um hvítasunnu-
hátíð að kona ein kom til hirðar Arthur konungs
í Camelot, og fór þess á leit við Sir Launcelot, að
hann kæmi með sér á mörkina þar skamt frá borg-
inni, án þess þó að segja honum frá hvers af hon-
um yrði krafist.
Sir Launcelot varð við þessari bón konunnar,
sté á bak hesti sínum og reið með henni út úr
borginni, og héldu þau áfram an þess að talast
við unz þau komu að nunnu klaustri einu sem stóð
langt nokkuð inn í skóginum. Þar beiddi konan
Launeelot að stíga af baki, og leiddi hún hann
svo inn í klaustrið og skildi hann eftir í sal ein-
um aleinann.
Eftir dálitla stund var hurðinni lokið upp,
og inn í salinn sem Sir Launcelot beið í, komu tóTi
nuimur, og með þeim kom ungur maður svo gjörfi-
legur og fagur yfirlitum, að Sir Launeelot hafði
aldrei séð álitlegra ungmenni.
“Herra,“ tóku nunnurnar til máls,.“við höf-
um fætt þenna svein upp, og nú þar sem hann
hefir náð lögaldri, eru það tilmæli vor að þú sæmV
ir hann riddara nafni, því frá engum sem honum
væri meiri virðing að en þér gæti honum hlohi
ast sá heiður.
“lir það vilji þinn?” spurði Sir Launeeloi
og snéri sér að unglingnum, og þegar hann fékk
að heyra af vörum hans sjálfs að svo væri, lof-
aðist hann til að gjöra þetta eftir að tíðir hefðu
verið sungnar daginn eftir.
Svo eftir guðsþjónustu daginn eftir, sæmdi
Sir Launcelot Galahad, því svo hét unglingurinn
riddaratign, og spurði hvort hann vildi verða sér
samferða strax til Camelot, en ungi riddarinn
kvaðst ekki vera til þess búinn, svo Sir Launoelot
fór einn, og urðu allir við konungshirðina fegnir
að sjá hann heilan á húfi, og að hann gæti setið
hátíðina þar ásamt öðrum riddurum Round Table
Arthurs konungs.
Það var siður Arthurs konungs að bíða með
veizluhakl, þar til að eitthvert teikn skeði, og svo
gerði hann í þetta sinn, en hann hafði ekki beðið
lengi, þegar maður kom inn í höllina og mælti:
“Herra konungur! undur mikil hafa oss
birst. Bjarg eitt mikið kom þjótandi ofan
ána, það er rautt á lit, í gegnum það stendur
sverð, og eru hjöltu sverðsi-ns þétt sett gimstein-
um.”
Þegar konungur/hafði heyrt þessa fregn, fór
hann ásamt riddurum sínum ofan að á, til þess
að sjá þessi fyxirbrigði, og þegar hann kom ofan
að ánni sá hann steininn og sverðið, og við nánari
atliugun sáu þeir Jetruð þessi orð á hjöltu sverðs-
ins:
“Enginn skal hreyfa mig, nema sá er megn-
er að bera mig, og það skal vera fræknasti ridd-
arinn í heimi.”
AMir sneru sér til Sir Lancelot og báðu
hann draga sverðið úr steininum,, en hann baðst
undari að reyna, og sagði að sverð það væri ekki
sór ætlað.
Þá snéri konungur sér til Sir Gawain, og
kvaddi hann tit þess að draga sverðið úr steinin-
inum. Hann gjörði eins og konungur bauð, en
fékk hvergi hreyft sverðið.
Næstur honum reyndi Sir Percivale, og fór
það á sömu leið, og visei konpngurinn og riddar-
arnir þá að sverðið mundi e'kki þeim ætlað, og
héldu heim aftur til hallarinnar og tóku sér sæti
kring um the Round Table.
Þeir voru naumast sestir niður, þegar inn í
höllina kom aldraður maður. Hann var hvít-
klæddur frá hvirfli til ilja, með honum var ung-
ur riddari í rauðum herklæðum, og við hlið hans
héngu tómar sverðsskeiðar.
Aldraði maðurinn gekk fyrir Arthur kon-
ung og mælti:
“Herra eg færi þér riddara af húsi, og ætt,
Jósefs frá Arimatea eg mun hann verða öllu Bret-
landi til blessunar og frægðar.
Við þessa frétt, varð Arthur konungur næsta
glaður, og bauð báða mennina velkomfta, og þegar
riddarinn hafði lotið konunginum, leiddi gamli
maðurinn hann að “sætinu hættulega” lyfti af
því silkislæðu, sem það hafði verið hulið.
furðuðu riddararnir eem við voru staddir sig á
því að í stað orðanna “sætið hættulega” sem letr-
að hafði verið á það stóð nú: “ Þetta er sæti hins
göfuga prins, Sir Galahad.”
Hvernig að Sir Galahad fékk skjöldinn
með rauða krossinum á.
Það var mikil sorg í Camelot daginn eftir
hvítasunnuhátíðina, þegar riddarárnir eftir að
hlýða á messu tóku hesta sína og riðu á stað í leit
eftir bikarnum heilaga, eins og þeir höfðu heitið
daginn áður. 0g þegar þessir menn, sem allir
virtu og höfðu kæra, riðu gegn um borgina, stóð
fólk hópum saman meðfram götunum og táraðist
út af burtför þeirra, því á meðal þeirra'var Sir
Lancelot of the Lakes, frændi hans Sir Galahad,
sem allir vonuðust eftir miklu frá, Sir Bors, Sir
Percivail og margir fleiri nafnfrægir riddarar.
Þeir héldu hópinn fyrsta daginn og komu að
kveldi til kastala eins, sem Vagón nefndist, og var
Jæim var veitt þar um kvöldið af mestu rausn.
Daginn eftir skildu þeir, og hver fór sína leið, til
að vita hvaða æfintýri biði þeirra.
Eftir að Sir Galahad hafði riðið í fjóra daga,
daga, kom liann að klaustri einu. Hann var eins
búinn og þá hann fór frá Camelot. Sverðið und-
ursamlega hafði hann sér við síðu, hjálm hafði
hann á höfði og í herklæðunum rauðu var hann,
og vantaði ekkert á herbúnað hans nema skjöld-
inn.
Klausturhaldararnir tóku vel á móti Sir Gala-
had og eins hinn frækni riddari Arthur konungs,
konungurinn Bagdemagus, sem þar var kominn
til þess að hvíla sig. Eftir að Sir Galahad og Bag-
demagUs konungur höfðu heilsast, spurði Sir
Galahad því að hann hefði komið til klaustursins.
“Herra,” svaraði Bagdemagus, “eg hafði
heyrt að hér í klaustrinu væri geymdur undursam-
legur skjöldur, sem enginn nema hinn fræknasti
riddari mætti bera, án þess að honum yrði til ó-
gæfu; og :]>ó eg viti, að til séu riddarar mér betri,
þá hefi eg hugsað mér að freista þess að bera
skjöldinn á morgun. Nú bið eg þig að bíða hér í
klaustrinu unz þú heyrir hversu mér verður á-
gegnt, og ef mér mishepnast þetta, bið eg þig að
reyna og sjá hvernig þér reiðir af.”
“Svo skal vera,’^ svaraði Sir Galahad.
Snemma næsta morgun leiddu munkarnir þá
Sir Galahad og Bagdemagus konung í klaustur-
' kirkjuna eftir ósk þeirra, og sýndu munkarnir
þeim skjöld einn undursamlegan, sem hékk á bak
við altari kirkjunnar. Hann var hvítur sem
mjöll á að líta, en í miðju skjaldarins var blóð-
rauður kross.
Munkarnir vöruðu komumenn við þeirri
hættu, sem þeim stæði af a§ era skjöldinn, er þess
væri óverðugur.
Bagdemagus konungur svaraði: “Eg veit vel,
að eg er ekki fræknastur né mestur riddari í heimi,
samt vil eg freista að bera þennan skjöld,” og
hann tók skjöldinn og festi sér við síðu og reið í
burtu frá klaustrinu ásamt fylgdarmanni sínum.
Þeir höfðu ekki haldið lengi áfram unz þeir
sáu riddara í hvítum herklæðum, ríðandi á fann-
hvýtum hesti, koma á móti þeim.
Undir eins og þessi riddari kom auga á Bagde-
magus konung, lagði hann burtreiðarstöng sína
til lags, keyrði hest sinn sporum, reið að Bagde-
magus konungi og lagði stöng sinni í gegn um öxl
honum og feldi hann af hesti sínum, fór sjálfur
af baki og stóð yfir mófstöðumanni sínum og
sagði:
“Riddari, þú hefir sýnt dirfsku mikla, því
þennan skjöld má enginn annar en hinn óviðjafn-
anlegi riddari Sir Galahad bera.”
Svo tók hann skjöldinn og fékk fylgdarmanni
Bagdemagusar hann o gmælti: “Taktu þennan
skjöld til Sir Galahad og berðu honum kveðju
mína. ’ ’
“Hvert er nafn þitt?” spurði maðurinn.
“Það fær hvorki þú né aðrir að vita,” .svar-
aði hvíti riddarínn.
“Eg bið þig segja mér eitt,” sagði fýlgdar-
maðurínn, “hví má enginn óhultur bera skjöld
þenna annar en Sir Galahad?”
“Sökum þess,” svaraði komumaður, “að
hann einn hefir rétt til þess”.
Að svo mæltu hvarf hvíti riddarinn. Fylgd-
armaðurinn tók á móti skildinum, setti Bagdemag-
us á hest sinn og reiddi hann heim á klausturs-
setrið, þar sem hann lá lengi í sárum. En skjöld-
inn afhenti hann Sir Galahad og sagði honum frá
viðureign hvíta riddarans og Bagdemagus kon-
ungs.
Sir Galahad tók við skildinum og festi sér
við hlið, tóik hest sinn og reið á burt frá klaustr-
inu eftir þeim sama vegi, er Bagdemagus konung-
ur hafði farið daginn áður. En hann hafði ekki
haldið lengi áfram, ej- hann mætti hvíta riddaran-
um, og kastaði hann á hann kveðju vingjarnlega
og beiddi hann a& segja sér um hinn undursamlega
skjöld með rauða krossinum. •
‘Það skal eg glaður gera,” svaraði hvíti ridd-
arinn. “Þér ætti að vera ljóst, herra riddari, að
skjöld þennan gaf Jósef af Aramatíu Evelake
konungi frá Sarras, til þess að hann í myndug-
leika hinnar heilögu fyrirmyndar gæti unnið her
heiðingja þeirra, er sóttu inn í ríki hans.
“Eftir að Eevelake konungur hafði unnið
sigur á mótstöðumönnum sínum, fór hann á eftir
Jósef til Bretlands, þar sem Jæir kendu heiðingj-
um að þékkja og trúa á hinn sanna guð; og þegar
Jósef iá banaleguna sendi hann eftir Evelake kon-
ungi og bað hann að skilja kjöldinn eftir í klaustri
því, er þið áttuð náttstað í í gærkveldi, og mælti
svo fyrir, að enginn skyldi bera hann án þess að
bíða skaða við, unz riddari af sínum ættstofni, sá
níundi í röðinni, kæmi til klaustursins á fimtánda
degi frá því hann yrði kvaddur til riddara stöð-
unnar. Og alt þetta hefir ræzt á þér.”
Að svo mæltu hvarf hvíti riddarinn, en Sir
Galahad hélt áfram leiðar sinnar.
--------o--------
Konan og ljónið.
Framh.
Konan varð nú næsta harmþrungin. “Engin
mannleg hjálp má nú að liði. koma,” mælti hún
og sneri sér þá að sólinni og sagði: ‘ ‘ Þú, sem skín
á fjalla tindum og í dalverpum, hefir þú séð hvíta
dúfu?”
“Nei,” sagði sólin. “Eg hefi ekkl séð dúf-
una, en hér er kista, sem þú mátt eiga og opna þeg-
ar þér liggur á.
Kaupmannsdóttir þakkaði sólinni og liélt á-
fram leiðar sinnar. Þegar kvöld var komið og
máninn lýsti heiminum, hrópaði konan til hans:
“Þú, sem lýsir í næturhúminu yfir akur og lund,
hefir Jiú nokkurs staðar séð hvíta dúfu?”
“Nei,” sagði máninn. “Ekki get eg hjálpað
J>ér, en hér er egg, sem þú mátt eiga; brjóttu það
þegar þér liggur á.”
Konan þakkaði mánanum og hélt leiðar sinn-
ar, þar til hún mætti næturstorminum. Hún hóf
þá raust sína til vindarins og mælti: “Þú, sem
andar yfir hvert tré og undir hvert lauf, hefir þú
séð hvíta dúfu?”
“Nei,” sagði næturvindurinn; “en eg skal
spyrja hina vindana, skeð gæti að þeir hefðu séð
hana. ’ ’
Þá ikomu austanvindurinn og vestanvindur-
inn. en hvorugur þeirra hafði séð dúfuna. Svo
kom sunnanvindurinn. “Eg hefi séð hvítu dúf-
una,” mælti hnn; “hún er flogin til Rauðahafsins
og er orðin að ljóni aftur; því sjö árin eru nú á
enda. Þar á hún í bardögum við dreka, en drek-
inn er konungsdóttir í álögum, sem er að reyna
til að skilja ykkur. ”
Þá sagði næturstormurinn: “Eg skal leggja
þér ráð. Farðu til Rauðahafsins, og á ströndinni
til hægri handar standa margar stengur; teldu
þær til ellefu, en brjóttu þá elleftu og legðu að
drekanum með henni. Ljónið mun þá sigra og
þau birtast þér bæði í mannsmynd. Vertu þá
fljót að fara á stað með elskhuga þinn heimleiðis
yfir land og sjó.”
Þá lagði vesalings langferðakonan enn á stað,
og reyndist alt satt, sem kvöldgolan hafði sagt.
Hún tók elleftu stöngina og lagði í drekann með
henni; breyttist þá ljónið óðara í konungssoninn,
en drekinn í konungsdóttur. En kaupmannsdótt-
irin gleymdi í svip J>ví ráði, er næturstoymurinn
hafði gefið henni, að fara strax með mann sinn,
og hin vonda konungsdóttir greip tækifærið og
tók prinzinn sér við hönd og var horfin með liann
á sviþstundu.
IIin óhamingjusama kaupmannsdóttir var nú
enn þá einu sinni yfirgefin og einmana; en hana
bilaði eigi hugrekki: ‘ ‘ Eins langt og vindurinn
þýtur og eins lengi og hrafnar krúnka skal eg
leita hans; mun eg þá finna hann aftur,’ sagði
hún.
Þegar hún liafði ferðast óravegu um nætur og
daga, kom hún loks að kastalanum, þar sem þau
konungsbörn höfðu tekið sér bólfestu. Veizla var
þar tilbúin og hún heyrði að það væri briíðkaups
veizla þeirra konungsonar og konungsdóttur.
“líamingjan hjálpi mér nú,” mælti hún, og hún
opnaði kistilinn, sem sólin hafði gefið henni. 1
honum lá kvenbúningur svo skrautlegur, að slíkan
hafði hún ekfri séð og Ijómaði af honum sem af
sólinni sjálfri.
Hún klæddist skikkjunni og gekk í höllina.
Menn störðu undrandi á hana og brúðurin vildi
fá að vita, hvort skikkjan fagra væri föh “Ekki
fyrir gull eða silfur.” svaraði kaupmannsdóttir,
“en fyrir liold og blóð.”
Konungsdóttir spurði hvað lægi í svarinu.
Konan ókunna beiddi um að fá að tala við brúð- ,
gumann í brúðarherberginu um kvöldið, “og
skaltu fá skikkjuna.”
Konungsdóttir var treg, en lét þó um síðir til-
leiðast; en þjóni sínum sagði hún að láta svefnlyf
í drykk konungssonar um kvöldið^svo eigi mætti
hann héyra né sjá ókunnu konuna. Þegar kvöld
var komið, og prinsinn sofnaður, var hún leidd til
herbergis hans. Hún féll honum til fóta og mælti:
“Eg hefi leitað að þér sjö ár; eg hefi flúið á náð-
ir sólar og mána, næturstormana hefi eg beðið
hjálpar og að síðustu hjálpað þér til að sigrast á
drekanum. Ætlarðu samt að gleyma mér?” En
konungson svaf svo fast, að rödd hennar var eins
og ymur blaðanna, þegar vindurinn strauk um
þau. Hún var þá leidd í burtu og varð að láta af
hendi skikkjuna góðu. Henni var þá harmur svo
mikill í huga, að hún ráfaði um mörkina og grét
sáran. Þá mundi hún eftir egginu, sem máninn
hafði gefið henni. vÞegar hún braut það, hljóp
úr því hæna og tólf ungar, alt af gulli gert. Ung-
arnir léku sér um stund, en söfnuðust svo saman
undir vængi hænunnar. Kaupm*nnsdóttir rak
hænsnin á undan sér, þar til hún kom fyrir hallar-
glugga konungsdóttur. Þóttu henni hænsnin svo
falleg, að hún gekk í veg fyrir' kaupmannsdóttUr
og spurði hvort hún vildi selja þau. “Ekki fyrir
gull eða silfur, en fyrir hold og blóð. Leyf mér
aftur að tala við brúðgumann í herbergi lians í
kvöld.”
Konungsdóttir hugsaði sér að leika á liana
sem fyr og gekk að kostinum. Þegar kongsson
gekk til hvílu um kvöldið, spurði hann þjón sinn,
því vindurinn hefði stunið svo J)ungan kvöldið
fyrir. Þjónninn sagði honum allan sannleikann,
um svefnlyfið og konuna, sem 'komið hefði og tal-
ið harmatölum og kæmi aftur í kvöld. Konungs-
son fleygði drykknum með svefnlyfinu, og þegar
kona hans kom og rifjaði upp alla harmasögu
þeirra og þrautirnar er hún hafði liðið til þess að
leysa hann úr álögunum, þá rankaði hann við eins
og af draumi og þekti hana.
“Þú hefir leyst mig úr þessum álögum og
vakið mig af draumi, því þessi einikennilega kon-
ungsdóttir hafði varpað yfir mig nýjum töfrum.”
mælti hann, “ svo eg hafði alveg gleymt þér, en
himininn hefir sent þig í tæka tíð.”
Þau héldu svo burt úr ‘kastalanum um nóttina
og fóru hljótt, því þau óttuðust konungsdóttur.
Þau náðu heilu og höldnu heim til sín og fundu
barn sitt vænt og vel að manni. Þau voru alt af
saman eftir þetta og unnust vel og lengi til æfi-
loka.
Grimms Tales—R.K.G.S. þýddi.
Drengurinn sem lærði að fara
með eldinn.
Rernhard stóð tímunum saman og horfði á
glergerðarmennina við vinnu sína, og undraðist
með sjálfum’ sér yfir þolinmæðinni, er einkendi
þá svo mjög, hvað sem að höndum bar. Hann
veitti einnig nákvæma eftirtekt öllum þeim mörgu,
mismunandi aðferðum, er þeir notuðu við störf
sín.
Það var þó fleira, sem Bernhard lærði en að
búa til gler. Hann lslrði að lesa og skrifa og
fékk jafnvel töluverða tilsögn í dráttlist. Hann
hafði augun opin fyrir öllu, er fagurt var og dáð-
ist að fegurð nátturunnar. Á ferðum sínum um
skóginn og hlíðarnar var hann alt af að leita-'&ð
einhverju, jafnvel í skrælnuðum laufbyngjunum
bjóst hann við að finna eitthvað fallegt og nyt-
samt.
Honum þótti vænt um hinar smáu, skriðdýra-
tegundir skógarins, og með því að raula hina og
þessa söngva fyrir munni sér, gat hann fengið
þær til að standa grafkyrrar meðan hann tók
pappír og blýjant upp úr vasa sínum og teiknaði
af þeim myndir.
Smátt og smátt tók hugur Palissy að ókyrr-
ast og ferðaþráin að ryðja sér til rúms. Fór
svo að fokum, að drengurinn yfirgaf heimili sitt
og ferðaðist lengi fótgangandi víðsvegar um
Suður Frakkland og fræddist með hverju fótmáli.
Hann var félaus með öllu, og vann sér inn lífs-
viðurværi með því að draga myndir á leiðinni af
hinu og þessu, er fyrir augað bar. Stundum5
teiknaði hann mjoidir af börnum einhvers
gistivinar síns, eða mældi út matjurtagarð hins
og þess bóndans.
Á ferðum sínum heimsótti Palissy jafnt feg-
urstu dómkirkjurnar, seip smiðjur og framleiðslu-
hallir hinna margvíslegu iðnaðartegunda. Og
aldrei sofnaði haun rólega, fyr en hann hafði kom-
ist að fullri niðurstöðu um orsakirnar er að því
lágu, að ein borgiri framleiddi klæðnað, önnur
silki og sú þriðja til dæmis bárujárn.
Eftir nokkurra ára ferðalög settist Palissy
að í bæ einum, er Saintes nefnist. Yann hann
lengi framan af að landmælingum, og mundi ef
til vill liafa gert það að lífsstarfi sínu, hefði eigi
sá atburður komið fyrir, er nú skal skýrt frá:
Franskur aðalsmaður, Pons að, nafni, er
lengi hafði dvalið á Italiu. kom aftur heim til ætt-
jarðar sinnar og hafði með sér fjölda fagurra
gripa, þar á meðal bolla, afarfallega í laginu og#
með glerungi að utan. Fundum þeirra Pons og
Palissy bar brátt saman, og sýndi hinn fyrnefndi
unga mælingamanninum bollana ásamt' öðrum
skrautgripum, er hann hafði til meðferðar. Pal-
issy varð svo frá sér numinn, að hann vissi tæp-
ast sitt rjúkandi ráð. Hversu oft hafði hann
ekki brotið heilann um það, hvernig hægt væri að
finna upp glerung eða gljáa, sem skreyta mætti
með muni, gerða af leir. Þarna sá hann ein-
mitt það, sem hann hafðl verið að leita að árang-
4 urslaust árum saman.
Um þessar mundir sigldi í höfn ræningja-
kuggur einn, með mikið spartverskt skip í togi
og hafði það meðferðis fullfermi af bollum, disk-
um og bikurum frá borginni Valencia, sem fræg
er löngu fyrir leirvaming sinn. Fregnin barst
Pallissy skjótt til eyrna og kynti hann sér vand-
lega beztu gripina, áður en Francis konungur I.
festi kaup á þeim.
Spánverjar og Venetiumenn geymdu leynd-
ardóminn, að því er við kom glerungnum á leir-
taui þessu svo rækilega, að Pallissy var engu nær.
En hann hafði einsett sér að læra til hlítar lög-
málið fyrir iðntegund þessari hvað sem það kost-
aði, og þess vegna keypti hann nokkrar krukkur,
muldi þær til agna í mortéli, í þeim tilgangi að
komast a]S uiðurstöðu um það, af hverjum efnum
þær hefðu samsettar verið.