Lögberg - 04.08.1921, Blaðsíða 1

SPEIRS-PARNELL BAKINGCO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. R E Y NIÐ Þ AÐI
TALSÍMI: N6617 - WINNIPEG
Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Main St. - Tals A7921
34. ARGANGUR
WINNIPEG, MANHTOBA, FIMTUDAGINN 4. AGÚST 1921
NUME
Helztu Viðburðir
Síðustu Viku
Canada.
Manitoba fylki hefir á því sem
af er árinu 1921 lánað bændum
meir en $4,150,000, til akuryrkju
þarfa. $1.000.000 hefir Mani-
tobastjórnin lánað bændum til að
kaupa fyrir korn til útsæðis, lánað
sveita lánfélögum $2.400.000 og
bænda lánfélag fylkisins hefir
lánað $750.000 ut á bújarðir og
hefir fengið beiðni um annað eins.
Samkomulag er komið á, á milli
járnbrautarfélaganna í Canada og
verkamanna þeirra er kaupið var
sett niður við, og varð það að
samningi að verkamennirnir sættu
sig við lækkun á kaupi sem nemur
frá IVz—10%, og gekk samningur
þessi í gildi 16. þ. m. Samningur
þessi snertir um 40.000 verkamenn,
og er talið víst að fólk við hinar
aðrar starfsdeildir félaganna sem
ekki koma undir þenna samning
muni góðfúslega ganga inn á hæfi-
lega lækkun á kaupgjaldi.
Nýlátinn er í Fort qu’ Appelle,
Indíána höfðingi einn, að nafni
Standing Buffalo. Hann kom til
Canada eftir ósigur Custers 1876,
og tók hann þátt í þeirri viðureign
og var þá 25 ára gamall. Eftir
því hefir hann verið sjötíu ára
gamall þegar hann lézt. Eftir
Custer orustuna flúði Standing
Buffalo norður til Canada ásamt
flokksibræðrum sínum og var hann
höfðingi þess flokks (Sioux flokks-
ins) hér upp frá því.
Pólverjar úr Bandaríkjunum
hafa fest kaup í 30,000 ekrum af
skógarlandi, fyrir austan Winni-
peg bæ, og er ætlast til að 300
fjölskyldur byggi landsvæðið, þeir
hafa og fest sér lönd víðar í Mani-
toba og Saskatchewan. peir sækj-
ast eftir óunnum löndum og sér-
staklega skógarlöndum, því bæði
er jarðvegurinn vanalega frjósam-
ari á þeim og svo vilja þeir líka
hafa við til þess að fella á vetr-
um þegar að öðru er ekki hægt að
vinna. The Union Ltberty Co.,
sem er alþekt peninga félag í
Bandaríkjunum hefir tekið að sér
að láta af hendi $7000,000 til að fá
bújarðir og setja saman bú handa
þeim Pólverjum sem norður vilja
flytja.
Sex flokkar Indíána, eða eins og
þeir nefna það, sex þjóðir, ætla að
færa fram mótmæli sín á móti því
að þeir séu kanadiskir borgarar,
heldur sambandsþjóðir Breta,
sjálfstæðar og sem hafi sjálfir
umsjón og stjórn allra sinna mála
eins og fram er tekið í smningi
þeim sem þeir gerðu við Bretland.
er þeir fluttu frá N. York ríki og
til Canada, að lokinni uppreisn-
inni 1812. Sá samningur tekur það
fram, að þeir Indíána flokkar sem
þar er um að ræða, skuli vera sam-
bandsþjóðir Breta. Skyldir til her-
þjónustu á stríðstímum ef hinn
mikli faðir, eins og þeir nefndu
Breta konung,/kveður þá til þess.
pað er og tekið fram í þessum
samningi, að þeir hefðu rétt til
þess að halda máli sínu siðum og
ðllum sérréttindum um alla ó-
komna tíð.
pessar sex þjóðir sem þeir nefna
sig, taka það fram að ekki einasta
yrðu öll sérréttindi þeirra burt-
numin, ef þeir yrðu að gjörast
breskir borgarar, heldur mundi
stjórn Canada taka fram fyrir
höndurnar á þeim með þeirra eig-
in mál, innan þeirra eigin landa-
merkja, eins og hún hafi gjört í
liðinni tíð og eins og hún sé nú að
gjöra. Og kanadisk lög sem þeir
eru undanskyldir sem sambands-
þjóðir Breta, hafa lagt höft á sér-
mál þeirra og sérréttindi o>g verið
þeim til fyrirstöðu. peir ætla
að bera sig upp við Breta konung
sjálfan, undan þessum órétti og
yfirgangi Caitada stjórnarinnar,
og krefjast þess að réttindi þeirrr
séu þeim aftur fengin í hendur sam
inganna,, að sjálfstæði þeirra sé
kvæmt anda og atkvæðum samn-
inganna; að sjálfstæði þeirra sé
að fullu viðurkent og að embættis-
menn stjórnarinnar í Kanada eða
stjórnin sjálf, hafi engan rétt til
þess að skifta sér af þeirra sér-
málum.
Mr. Herbert Greenwood, frá
Westlock, hefir verið valin for-
sætisráðherra í Alberta, og leiðtogi
hins nýkosna bændaflokks í Al-
berta þinginu. Mr. Greenwood
er 52 ára gamall, var fæddur í Vinc
hester einni af undirborgum
í London á Englandi. þegar hann
var á unga aldri fluttu foreldrar
hans til Lundúnaborgar og sökum
þess að þau voru fátæk, þurfti
hann að hjálpa til að framfleyta
fjölskydunni sem var stór og tók
stöðu hjá kornsölu félagi þar í
borginni. 23. ára gamall fór
hann til Ameríku og byrjaði þá
búskap í Brúslhéraðinu í Ontario,
og þar gekk hann að eiga Eliza-
beth Harris frá Adelaide, í Midd-
lesex héraðinu og bjuggu þau þar
unz þau fluttu vestur til Alberta
árið 1900, og tóku heimilisréttar-
land skamt frá þar sem bærinn
Weslock er nú. Alla sína æfi
hefir Greenwood unnið erviðis
vinnu og aldrei dregið af sér, en þó
hefir honum unnist tími til lesturs
svo að hann má heita maður vel
fróður.'
Bú sitt íhefir hann annast með
dugnaði og fyrirhyggju, á nú heila
section af landi og ágætan stofn.
Héraðsmál hefir hann látið sig
varða, en þó einkum framfarir í
landbúnaði, mentamál og sjúkra-
mál, og gert ýtarlegar tilraunir
til þess að koma á fót sjúkrahúsi í
Westlock, þó honum hafi ekki en
tekist það, og er það mest vegna
fjárkreppunnar sem hans hérað
eins og öll önnur héruð landsins
hafa átt við að etja síðan á stríðs-
tímunum.
Syni eiga þau hjón tvo, annan
19 en hinn 17, sem eru fullfærir
um að taka við bústjórninni, nú
þegar faðir þeirra er kallaður til
þess að gegna forsætis ráðherra-
emlbætti fyikisins.
Iðnaðarsýning hefir staðið yfir
í Brandon, Man. undanfarandi og
hefir verið afarfjölsótt.
iSir Sam Hughes, fyrverandi
hermálaráðherra Canada, sem leg-
ið hefir sjúkur alllengi og ekki
hugað líf, er sagður í afturbata.
Hon. W. L. King, leiðtogi frjáls-
lyndaflokksins í Kanada og ‘þing
mannsefni North York kjördæmis-
ins í Ontario, hefir farið þess á
leit við R. W. E. Burnaby forseta
bændafélagsins í Ontario, sem er
líka þingmannsefni í því sama
kjördæmi, að hann dragi sig til
baka. Kveðst sjálfur hafa verið
útnefndur þar fyrst, og benti á að
ef þeir báðir sæktu, gæti það orðið
til þess að stuðningsmaður Meig-
hen stjórnarinnar yrði kosinn
því kjördæmi.
Akuryrkjumála sambands skrif-
stofan hefir gefið út yfirlit yfir
kornuppskeru á árinu 1921 og er
sem fylgir:
Hveita á Spáni, 143,140,000
mælar; Ungverjalandi 41,887,000
þetta samanlagt ásamt hveitiupp
skeru frá Belgiu, Bulgariu, Finn
landi, Alsace-Loraine, Grikklandi,
Kanada, Bandaríkjunum. Indland’'
Japan, Algeria, Morocco og Tun-
is er 1.712,000,000',000 mælar og
er það 16.000,000,000 mælum minna
heldur en hveitiuppskera var frá
þeim löndum 1 fyrra.
Rúguppskera er sögð að vera
172.983.000, mælar og er það 8,
118.000 mælum minna en síðastliðið
ár.
Bigg uppskera í þeim löndum
sem talin eru í fyrsta lið að und-
anteknu Ungverjalandi og Ind-
landi 552,349,000 mælirar og er
það 20,656,000 mælum minna en 1
fyrra.
Hafra uppskeran talin þar 1,828-
000,000 mælirar, og er það 314,-
000,000 mælirum minna en það var
í fyrra. (>11 uppskeran fyrir ár-
ið 1921 sögð að vera 4,255,000,000-
Kvœði flutt á Islendingadeginum í
Winnipeg 2. Agúst 1921.
V estur-Íslendingar.
Við komum með trefil og klæddir í ull,
Og kunnum ei enskuna að tala.
Við áttum víst langfæstir góz eða gull,
Né gersemar Vesturheims dala. —
Með sauðskinn á fótum og sængurföt heit,
Með sjal og með skotthúfu’ og poka; —
Við fluttum þá útgerð í óbygð og sveit,
Og “enskinn” við báðum að þoka.
Að fötum og útliti’ ’inn hérlendi hló,
Og hæddist að feðranna tungu.
En haidgóð var útgerðin íslenzka þó
1 eldrauna lífstarfi þungu. —
Við kuunum ei verkin, við áttum ei auð,
Og ekkert í landsmálum sldldum.
En Stórbretann sjaldan við báðum um brauð,
•Því bjargast og mentast hér vildum.
En höndin var kreft eftir hafrót og slált,
Og herðarnar bognar af lúa.
Á sveitinni átt höfðu of margir bágt, —
Og örbirgðin flesta mun kúga. —
En íslenzki farþeginn flutti þó arf
1 farangri öreigans vestur:
Að hvar sem hann dvaldi við strit eða starf
Eða’ stjórnmál, — þá reyndist hann beztur.
Við þriðjungshvörf aldar—með erlendri þjóð,
Hinn lísl'enzka Beina-Hött*) sjáið:
Þau hörðustu lífspróf í heim ’ann stóð,
Og hérlenda flimtið er dáið. —
Nú kennir hann málið, sem kunni ’ann þá ei,
Við kirkjum og skólum fékk tekið;
Og settist viÖ stýrið er Stórlbretans fley
1 strand hafði nálega rekið.
Þó týnist hér íslenzkir treflar og skór
Ei tapast má þjóðernið lýði.
Því munið: vor andlegi arfur er stór,
Og útgcrðin haldgóð — í stríði.
Og seljið ei íslenzkar sögur né ljóð
Við svikamynt trúðanna slægu;
En varðveitið ómengað ættjarðarblóð,
Og íslenzku tunguna frægu.
Jón-as A. Sigurðsson.
*) Sbr. sögu Hrólfs Kraka.— J.A.S.
Minni íslands.
Nú á liugvæng eg flýg upp’ í ljósvakans lindum,
eins og leiftur í dag yfir hvítfextum sæ,
lengst í ómælis firrð heim að ættjarðar tindum,
og í andsvalan fjallgolu-ljúfteig mér næ.—
— Einhver undramynd loks út’í hafsauga liefst,
sem í heiðblámans ljósofnu silki þar vefst.
Dýrleg háfjalla sýn! Landið vorhuga vakið,
eins og vegsamlegt sjálfstæðis fordæmi rís.
Ber það harðangursspor? Er það hrjóstrugt og nakið?
Hvort, mín hjartkæra þjóð, ert þú nokkuð þess vís?
Ó, hve guðsfeginn yrði’ eg ef ort gæti’ eg ljóð
nú til árs þéf og blessunar, land mitt og þjóð.
Morgun Þróandi lífs, morgun freistandi framtaks,
morgun fullveldis skín og þig vekur með koss;
hann þig kallar, mín þjóð, fram til sýslu og samtaks,
að til sæmdar, en skammar ei, verði slíkt noss.
Vit, að isjálfstæði næst með að rækja sinn rétt—
og með ráðsnjallri starfshyggju takmarkið sett.
Þú ert móðir vor ástkær og umhugsun tíðust,
þú, vor ættjörð, og—'bezt þess, er hjartað fær dreymt;
og oss þykir sem sértu sú fjallborgin friíðust,
þar sem frelsisins hjarta frá öndverðu’ er geymt.
Tak nú, móðir vor ástkærust, sjálf ráð 'þinn sess
meðan sólsetursbörnin þín kveða þér vers.
Jón Runólfsson.
Útskrifast sem tannlæknir
4,568,000,000',000 og verður því
303,000 mælirum minni í ár en
hún var í fyrra.
Dr. Jóhannes Ólafur ölson
er fæddur 2. marz 1894 í Winnipeg. Foreldrar hans eru Haraldur
Olson og kona hans Karítas Hansína Einarsdóttir. Hann útskrif-
aSist úr barnaskóla vorið 1908, stundaöi nám viS miSskóla hér i bæn-
um stund; svo á verzlunarskóla; vann svo á banka hálft þriSja ár.
Þar næst stundaSi hann nám viS Jóns Bjarnasonar skóla í tvo vetur.
Hinn 25. marz 1916 gekk hann í 223. herdeild, en var veitt lausn úr
herþjónustu 1. apríl 1917 vegna þess aS hann hafSi ekki nægilega
skarpa heyrn til þess starfa. ÞaS sama ár byrjaSi hann nám viS
tannlækningaskóla í (Toronto, The Royal College of Dental Surgeons.
ViS þann skóla hefir hann stundaS nám á hverjum vetri síSan, þar til
hann útskrifaSist síSastliSinn mai meS fyrstu ágætis einkunn (iA).
Þar meS hlaut hann nafnbótina, Doctor of Dentistry. Stuttu þar á
eftir gekk hann undir allsherjarpróf í tannlækingafræSi, er gildir fyrir
alt Canada ríki. StóSst hann prófiS ágætlega. Hefir hann þvi leyfi
til aS stunda tannlækningar hvar í Canada sem vera vill.
Á námsskeiSinu hefir Dr. Olson gefiS sig mjög mikiS viS íþrótt-
um. Sérstaklega hefir hann æft sig í aS leika “hockey” og er hann
snillingur í þeirri íþrótt. Var hann sjálfkjörinn í “hockey”-flokkinn,
sem 223. herdeildin stofnaSi. Gat hann sér þar svo góSan orSstír, aS
strax og hann kom til Toronto, var hann valinn til aS leika meS Dental
hockey flokknum. Lék hann meS þeim í tvo vetur og hélt jafnan vel
sínum hlut. Þessa tvo siSustu vetur hefir hann leikiS meS Toronto
háskóla hockey flokknum. VarS þaS því hlutverk hans aS leika meS
þeim flokki á móti Fálkunum frægu, þegar þeir komu til Toronto
í fyrra vor og unnu Allan bikarinn, og voru þar meS sjálfkjörnir full-
trúar Canada á Olympisku hockey leikina í Ántwerpen. Reyndist hér
sem oftar, aS enginn er annars bróSir í leik, því sú frétt barst hingaS
vestur, aS Joe (svo nefna íþróttamenn hannj hefSi ekki legiS á liSi
sínu þá frekar en aS vanda. Til Winnipeg kom hann og flokkur hans
siSastliSinn vetur og sýndu íþrótt sina. Báru þeir þá sigur úr býtum,
og tóku Allan bikarinn heim meS sér.
Dr. J. O. Olson er meSalmaSur á hæS, vel vaxinn og fríSur sýnum,
snarlegur á fæti og skarpur til sálar og líkama; þýSur í viSmóti og
drengur hinn bezti. Enda er hann í miklu áliti hjá íþróttamönnum og
öllum, sem kynni hafa haft af honum. Má telja víst, aS hann eigi
bjarta og fagra framtíS fyrir höndum. Og er þaS ætlun vor, aS hann
muni skara frm úr í sinni fræSigein, eins og hann hefir skaraS fram
úr á íþróttasviSinu. — Sagt er, aS hann ætli sér aS stunda tannlækn-
ingar hér í Winnipeg.—J. St.
Bandaríkjanna, hefir veriS staS-
fest í senatinu meS 61 atkvæSi
gegn fjórum.
Harding forseti, hefir meS und-
irskrift sinni, staðfest ályktun
beggja þingdeildanna, um aS ó-
friSnum milli Bandaríkjanna og
MiSveldanna sé formlega lokið.
í Heise og Amoon, í Idalho rík-
inu, féll nýlega talsverður snjór.
Kvað slíkt vera riæsta sjaldgæft á
þessum tíma árs. —
Allur stjórnarkostnaður Banda-
hefir sér stað á milli Breta og
Sinn Fein-anna írsku í Langa tíð.
Sem merki þess að erfiðustu stein-
unum hafi veriS rutt úr vegi, á
braut samvinnu og sátta, er að
forsætiisráðherra Norður-Afríku
Jan C. Smuts, sem eins og kunnugt
er hefir verið milligöngumaSur á
milli forsætisráSherrans brezka,
sem staðist ihefir fyrir þessum
málum fyrir Ihönd bresku stjórn-
arinnar og leiðtogi Sinn Feinanna
írsku Eamoun De Valera hefir á-
kveðið að halda heim til sín um
mánaðamótin júlí og ágúst.
Hvað á milli þessara manna hef-
Bandaríkin.
Verndartolla frumvarpið marg-
umtalaða, sem áætlað er að veiti
Bandaríkastjórn $700,000,000 tekj-
ur á ári, hefir nú verið tekið til
meðferðar á ný í neðri málstofunni
Senator Hitchcoek, frá Nebraska
flytur frumvarp til laga um stofn-
un 'banka, er nefnast skal “Bank
of Nations” og hafa $2,400,000,000
höfuðstól. Tilgangurinn með
bankastofnuninni kvað einkum
eiga að vera sá, að koma meiri
jöfnuði á peningagengi og fyrir-
byggja gróðabrall í sambandi við
gengismismun peninga.
Mr. Frear, þingmaður frá Wis
consin, leggur fram minnihluta
nefndarálit í sambandi við vernd
artollafrumvarp Fordneys, og tel-
ur lækkunina sem þar er farið fram
á, í mörgum tilfellum óhæfilega og
undirstöðu frumvarpsins gersam-
lega ranga. Frear er eirin af
situðningsmönnum relpu'blicana á
þingi, en stendur á öndverðum
meið við flokksbræður sína í þessu
máli.
Charles E. Dawes, Director of
Budget, hefir nýlega flutt fyrir-
lestur; þar sem hann hefir látið
í ljósi skoðanir sínar á því, hvernig
helzt megi koma við sparnaði í
hinum ýmsu deildum stjórnarinn-
ar. Alt ráðuneyti Hardings og
eitthvað um fimm hundruð skrif-
stofuþjónar, hlýddu á erindið.
Útnefning Hon William Howard
Taft, til dómsforseta í hæstarétti
ríkjanna á fjárhagsárinu, sem end- ir larið veit enginn með vis=
aði fyrsta júlí síðastliðinn, nam
$5,115,927,689, samkvæmt skýrslu
f j ármálaráðuneytisins.
Bandaríkjastjórn hefir sent tvö
herskip til Tampico, Mexico, til
að gæta þar hagsmuna sinna. Er
mælt að alvarlegar óeyrðir hafi átt
sér þar stað nýlega; sökum al-
menns atvinnuleysis.
nema þeir sjálfir og þeir sem
standa þeisn næstir. En óhætt
er að fuillyrða að eitt af atriðunum
sem ervitt hefir verið viðfangs, eru
fjármálin. írar krefjast fullra
umráða yfir fjármálum sínum. En
Lloyd George hefir aftur haldið
því fast fram að þeim beri að taka
sinn þátt í að borga skuldir þær
sem Bretar eru í og eins í hinuni
þungu sköttum, sem lagðir hafa
verið á fólk á Bretlandi og fór
fram á, að Sinn Feiners borguðu
árlega peningaupphæð til bresku
stjórnarinnar. En því neitaði
Eamonn De Valera fyrir hönd
Vongóðir virðast menn vera með landsmanna sinna, sagði að það
samkomulag og sátt á milli Bréta væri í eðli sínu sama og skattur
og Sinn Fein manna á frlandi. Og og með því fyrirkomulagi yrðu
það sem gefur mönnum helzt von írar ekkert annað en skattþjóð. Nú
í því máli, er að leiðtogarnir, eða|er sagt að Sinn Feiners hafi sjálf-
málsaðiljarnir sjálfir hafa sýnt ir fundið veg út úr þeim kröggum
lipurð og umburðarlyndi hver við' með því að bjóða stjórninni á
annan, og einilægan vilja á, aðjBretlandi að taka að sér að borga
binda enda á þá óhæfu sem áttjpart af stríðsskuld Breta.
Bretland