Lögberg - 22.09.1921, Blaðsíða 1

SPEIRS-PARNELL BAKINGCO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. R E Y NIÐ Þ AÐ!
TALSlMl: N6617 - WINNIPEG
ef ö-
Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Main St. - Tals A7921
34. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 22 SEPTEMBER 1921
NUMER 38
Helztu Viðburðir
Síðustu Viku
Canada.
TaJið er nú nokkurn veginn víst,
að sambandsþingið verði leyst upp
fyrir þann 27. þ.m. og kosn-
ingar þá fyrirskipaðar 'tafarlaust
»ipp úr því.
1
T. M. Tweede, sambandsþing-
maður fyrir Calgary, ihefir verið
skipaður í dómarastöðu, en Gen-
eral Griesbark, þingmaður fyrir
•West Edmonton, Motið Senators
lútnefningu.
Hon. Rodolphe Lemieux, fyrrum
'póstmálaráðgjafi í ráðuneyti Sir
iWilfrids Lauriers, hefir átt sæti
á sambadslþingi í 25 ár. í tilefni
■af því var honum haldið veglegt
•samsæti í borginni Montreal, þar
sem saman voru komnir flestir
helztu menn frjálslynda flokksins,
tsvo sem Hon. W. L. MacKenzie-
King, Sir Lomer Gouin fyrrum yf-
irráðgjafi í Quebec og Hon. Tas-
chereau, núverandi fbrsætisráð-
Kjafi. N
Látinn er að Chatham, í Nýju
Brúnsvík, Fred, Benson, fyrrum
eigandi og aðalritstjóri blaðsins
“Chatham Commercial.”
i
Fulltrúamót frjálslynda flokks-
ins, sem hófst í Ottawa hinn 13.
þ.m. og stóð yfir í þrjá daga, sóttu
eftirgreindir stjórnmálamenn frá
hinum ýmsu fylkjum: British Col-
lumbia: Senator Bostock og H. C.
'Hall; Alberta: Hon. Frank. Oli-
ver; Saskatchewan: Hon. W. E.
Knowles; Manito'ba: A. E. Hill,
'L. Stubbs og Dr. J. P. Molloy, M.
'P.; Ontario: W. C. Kennedy M. P;
iSydney Little, H. H. Dewart K.C.,
Jeiðtogi frjálslynda flokksins í
fylkinu, Hon. Charles Murphy M.
P. og A. C. Hardy; Quebec: Hon.
Philippe Paradis, Hon. Severin Le
Toureau, Ernest LaFoimte M.P.,
iog Joseph Archambault M.P.; N.)
Brunswick: A. B. Copp M.P—., W.
iE. Scull fylkisþingmaður; Nova
Scotia: J. H. Sinclair M.P., Willi-
lam Duff M.P., og Henry Bauld
ifylkisþingmaður; Prince. Ed. Is-
iland: J. E. Sinclair M.P. og J. J.
Hughs. — Sérstök sendinefnd frá
'Prince kjördæminu á Prince Ed.
ilsland kom á flokksmót þetta og
'skoraði á Mr. King að sækja um
kosningu í því kjördæmi. Var mál
það falið miðstjórn flokksins til
'rækilegrar yfirvegunar Eins og
kunnugt er, hafði Hon. MacKenzie
King ákveðið að sækja í North
York kjördæminu og mun ógjarna
vilja skifta um, þótt búist sé við
að hann muni fara að vilja og til-
lögum flokksstjórnarinnar. Fregn-
'ir frá Ottawa telja frjálslynda
iflokknum vís 112 þingsæti við
næstu kpsningar.
Dr. Michael Clark, sambands-
þingmaður í Red Deer, Alta, hefir
í bréfi till Hön. T. A. Crerars, leið-
toga bændaflokksins í Canada, lýst
yfir því, að hann sjái sér ekki fært
'að .sækja undir merkjum þöss
flokks 'við næstu kosningar. Kveð-
ur hann það hættulegt, að þingið
sé samsett af raörgum flokkurfi
eða flokksbrotum, og virðist enn
■fremur óttast stéttdrægni af hálfu
'bændanna, fái þeir yfirhöndina á
'þingi. pessi nýju umskifti Dr.
Clarks, eru mörgum ráðgáta, því
'á síðasta þingi var hann einn allra
ákveðnasti stuðningsmaður bænda
samtakanna og fann þá ekkert at-
hugavert við stefnuskrá þeirra.
'Dr. Clark hefir setið lengi á þingi
'og er talinn að vera einn allra
mælskasti maður jþjóðarinnar.
Járnbrautarráðið í Canada hef-
ir eftir allmikið þjark synjað kröf-
'unni um lækkun á flutningsgjöld-
tum og farþegja. Fimm menn eiga
'sæti í járnbrautarráðinu og voru
tveir þeirra hlyntir nokkurri lækk
un, en urðu ofarliði bornir. Ann
ar þessara manna var sjálfur for-
maðurinn, Hon. Carvel!. 'Synjun
járnbrautarráðiris mælist hvar-
ívetna illa fyrir, sem vonlegt er,
einkum þó að 'því er viðkemur
iflutningi kola og hveitis.
Hon. Tihomas H. Johnson, dóms-
málastjóri Manitobafylkis, leggur
af stað áleiðis til Geneva hinn 24.
þ. m., til þess að .sækja Internati-
onal Labor þingið, sem koma á
þar saman bráðlega. paðan
heldur Mr. Johnson síðan til
Lundúna, til þess að flytja Kelly-
málið nafntogaða, fyrir hæzta rétti
Breta. Mrs. Johnson verður í för
með manni sínum.
Dr. M. R. Blake, núverandi sam-
bandsþingmaður fyrir Norður-
Winnipeg, var útnefndur í kjör-
dæmi sínu á föstudagskvöldið síð-
astliðna, til þess að sækja undir
merkjum Meighen .stjórnarinnar
við kosningar þær, er fara í hönd
Ontario blöðin fluttu fyrir
skömmu þá fregn, að H. H. De-
wart, leiðtogi frjálslynda flokks-
ins í því fylki, væri um það að láta
af því embætti og ætlaði að sækja
um kosningu til sambandsþings.
Mr. Dewart kveður engan minsta
flugufót vera fyrir þessari fregn,
telur stjórnarástand fylkisins vera
þannig eins og sakir standi, að
þar sé ærið verkefni fyrjr sig
fyrst um sinn.
Blaðið Calgary Herald, telur Mrs
Walter Parlby, sem á hendi hefir
ráðgjafaembætti í Greenfield-
stjórninni i Alberta, vera mót-
fallna endurkalli þingmanna (Re-
call). Ákvæði það er þó einn
liðurinn í stefnuskrá flokks þess,
er frúin telst til.
í blaðinu Ottawa Citizen, stóð
nýverið ritstjórnargrein um stjórn-
málahorfurnar í Canada. Telur
blaðið allan almenning vera fyrir
löngu þreyttan orðinn á gömlu
flokkunum og þess vegna sé ekki
um annað að gera, en styðja bænd-
urnar til valda.
og verð að vera hér eirihvern tíma,
þá getur það dregist. Eg verð
samt að taka það 'skýrt fram, að
stjórn hans hátignar, konungsins,
■getur ekki undir neinum kringum-
'stæðum vikið frá stefnu þeirri,
sem eg hefi haldið fram við yður.
Ef við komum til fundar með
umboðsmönnum yðar, eftir að
■hafa meðltekið og skilið skilyrði
yðar fyrir slíkum fundi, þá væri
það opinber viðurkenning stjórnar
hans hátignar, Bretakonungs, um
■aðskilnað írlands frá ríki'sheild-
inni, og tilverurétt þess sem sjálf-
■stæðs lýðveldis. pað gefur yður
og rétt tiJ þess, sem væri viður-
kendur af oss, að þér gætuð, ef
yður byði svo við að horfa, bund-
ist samningsböndum við önnur
lönd, sem þér kysuð fremur áð
hafa sambúð við heldur en Bret-
land. pað er að eins eitt svar, sem
•hægít er að gefa, þegar um svona
kröfur er að ræða.
Sú hin mikla ívilnun, sem brezka
stjórnin 'hefir igjört við itilfinning-
•ar fólks yðar til iþess að ráða því
sem á milli ber varanlega til
lykta, átti að minni meiningu skil-
ið veglyndari undirtektir, en raun
hefir á orðið. En öll sáttavið-
leitni enn sem komið er, hefir
komið frá vorri hendi.
Hvað yður snertir, þá hafið þér
ekki stigið fram eitt fótmál til
þess að mæta okkur, heldur .hafið
•að eins endurtekið 'með ógnandi
orðalagi efni og anda hinnar upp-
haflegu kröfu yðar.”
Yðar einlægur,
Lloyd George.
Nefndiri, sem skipuð var til þess
að rannsaka hvort gjörlegt væri að
lafnema aðflutningsbann á lifandi
mautgripum frá Canada til Bret-
'lands, hefir nu lagt fram álit sitt
og ræður til að aðflutningsbannið
sé afnumið.
Bretland
Eamonn de Valera 'hefir svarað
síðasta bréfi Lloyd George um að
láta nefndir gjöra út um írsku
málin að öllu öðru leyti en því, er
snertir ríkisstöðu írlands í brezka
rfkinu, og hefir það síðasta .svar
de Valera sópað ií burtu vonum
manna um íheppileg úrslit þeirr^
mála. Valera viðurkennir mói-
töku bréfsiris frá Lloyd George
þar sem hann býður írum að senda
nefnd til móts við aðra er Bretar
skipi á fund í Inverness 20. þ.m.
og kvittar fyrir, en tekur aftur
fram í svari sínu til Lloyd George
út af því bréfi, að írar taki þessu
boði hans með því einu móti, að
nefnd þeirra skoðist sem nefnd frá
óháðu, fullveðja og alfrjálsu landi,
og frá því sjónarmiði einu ,hafi
nefndin rétt til þess að semja fyr-
ir hönd íra frá þessum væntanlega
nefndarfundi í Inverness.
Lloyd George 'hefir nú svarað
þessu bréfi de Valera, og er svar
hans á þessa leið: Eg tók fram
við umboðsmann yðar, ,sem hér kom
á þriðjudaginn, að ákvæði það sem
þér fylgið fram, að þegar til
samninga kemur á milli umboðs-
manna brezku stjómarinnar og
írlands, þá sé litið á umboðsmenn
írlands sem samingsaðila frá al-
frjálsri og óháðri þjóð, gjörir alla
samninga á mil'li þessara tveggja
málsaðilja ómögulega.
pessir umboðsmenn yðar færðu
mér bréf frá yður, þar sem þér
takið þetta fram sérstaklega og
segið, að þjóð yðar opinberlega pg
á formlegan hátt hafi lýst yfir
sjálfstæðl sínu og viðurkenni sig
að vera fullvalda ríki, “og það er
að eins,” bætið þér við, “sem um-
boðsmenn þess ríkis og þess kosn
ir málsvarar, að vér höfum vald
eða rétt til þess að mæta fyrir
þess hönd.
Eg bað þá að benda yður á, hve
alvarlegar afleiðingar þessi kafili
gæti haft og bauðst til að láta sem
eg hefði aldrei fengið þetta bréf,
til þess að yður ynnist tími til að
athuga þetta atriði betur. En
þrátt fyrir þá bendingu hafið þér
nú birt bréf yðar á prenti í heild
sinni. par af leiðandi verð eg að
afturkalla samtalsfund þann, er
átti að halda í nverness í næstu
viku og verð að itala við ráðuri&uta
mína um hvað til bragðs skuli
taka undir þessum breyttu kring-
umstæðum, og skal eg láta yður
vita niðurstöðu okkar í málinu við
fyrstu Ihentugleika. En af því að
eg er ekki ferðafær sem stendur,
í borginni Zion, 111., eru tóbaks-
reykingar bannaðar með lögum.
Maður einn, Muir Anderson að
nafni, mætti nýlega fyrir rétti
þar í 'borg, og var sakaður um að
hafa verið að reykja í pípu. peg-
ar fyrir réttinn kom, reyndi And-
erson að verja sig þannig: “ Ab-
raham Lincoln reykti, Edison hef-
ir mætur á tóbaki og George
Washington ræktaði sjálfur tó-
bak.” — “pessir heiðursmenn áttu
ekki heima í Zioji,” sagði dómar-
inn, um leið og hann dæmdi And-
erson í þrjátíu dala fjársekt.
------------o------
Hvaðanœfa.
Bandaríkin.
Mælt, er að enn hafi slegið í
brýnur milli námuamnna í Mingo-
hérðunum í Virginia og leynilög-
reglunnar, en þó eigi hlotist líf-
tjón af.
Fyrir yfirrétti New York ríkis
hefir það sannast að “Soldier bon-
us” lögin, séu ógild, með því að
ríkið hafi með slíkri löggjöf, farið
út fyrir valdsvið sitt. —
Lögmanna félag Bandaríkjanna,
hefir á ársþingi ,sínu, farið mjög
hörðum orðum um Kenesaw M.
Landis, dómara í Chicago, fyrir
að hafa rakað saman fé, með því
að stunda hin og þessi lögmanns-
störf í eigin hagsmuna skyni, en
slíkt athæfi kasti skugga á virð-
ingu dómstólanna.
Major-General Wood hefir opin-
berlega lýst yfir þvi, að hann ætli
sér að takast á hendur landstjóra-
embætti Filippseyjanna.
Col. William N. Haskell, frá
New York, er nýlega lagður af
stað til Rússlands, þar sem hann,
samkvæmt umboði frá American
Relief Administration, ætlar að
beita sér fyrir líknarstarfsemi
meðal rússneskra, munaðarlausra
barna, sem horfa fram á hungur-
dauða, eins og nú standa sakir.
Oharles E. Hughes, utanríkis-
ráðgjafi Bandaríkjanna, hefir end-
urtekið kröfu Hardingstjórnar-
innar um, að Ameríku veitist full
hluttaka til móts við aðrar þjóðir
í stjórn og náttúruauðæfum þeirra
landa og landshluta, er Miðveldin
létu af hendj samkvæmt friðar-
samningunum í Versölum.
Brot á Vinibannslögunum, eru
stöðugt að fara í vöxt 'í New York,’
eftir síðustu fregnum að dæma.
Núna fyrir skemstu lagði lögregl-
an hald á 15,000 kassa af sterkum
drykkjum, er sendir voru þangað
frá Norðurálfunni.
Póstmeistarinn í Minneapolis,
E. A. Pourdy, kveðst hafa komist
að þeirri niðurstöðu, að póstþjón-
ar, er starfa að flokkun pósts á
nóttunni, vinni betra og meira
verk, ef þeir hafi sér til ánægju í
vinnustofunni, góða hljómvél, er
leiki falleg lög.
Á þingi þjóðbandaiagsins, sem
stendur yfir í Geneva um þessar
mundir, voru eftirgreindir dómar-
ar kjörnir til þess að eiga sæti í
alþjóðaréttinum nýja, sem stofn-
aður hefir verið að tilhlutun
nefnds bandalags: Robert Finley
greifi, Bretland hið mikla; John
Bassett Moore, Bandarikin; Dr.
Yorozu, Japan; Dr. Andre Weiss,
Frakkland; Dionisio Anzilotti, ít-
alía; Dr. Ruy Banbosa, Brazilía;
Dr. B. T. C. Loder, Holland; Dr.
Antonio S. de Bustamente, Cuba;
D. Nyholme, Danmörk; Dr. Max
Huber, Svissland, og Dr. Rafael
Altamiraly Crevea fyrir hönd
Spánar. — Við fyrstu atkvæða-
greiðsluna, fengu þeir Sir Robert
Borden, fyrrum forsætisráðgjafi í
Canada, og Mr. Moore, sá er út-
nefningu hlaut frá Bandaríkjun-
um, jafnmörg atkvæði, en við end-
urgreiðslu atkvæða hlaut Sir Ro-
bert ekki eitt einasta. — Christen
Louis Lange, fulltrúi Noregs á|
þingi þessu, fór afarhörðum orð-
um um stórveldin, er innan þjóð-
bandalagsins stæðu, og kvað þau
vera þránd í götu þess, að mesta
velferðarmáli mannkynsins, málinu
um takmörkun vígbúnaðar, gæti
orðið sint, sem skyldi. — Hollend-
ingurinn van Karnebeek, var kjör-
inn forseti þjóðbandalagsins til
eins árs.
Sagt er, að ýmsir meðlimir Ho-
henzolla fjölskyldunnar þýzku sé
í þann veginn að flytja brott dr
pýzkalandi og hafi í hyggju að
Frá Islandi.
(Eftir Morgunbl. til 1. sep.)
Látinn er • nýlega Björn Arn-
þórsson, fyrrum bóndi á Hrísum í
Svarfaðardal, 73 ára að aldri. Hann
var á ferð um Eyjafjörð og varð
bráðkvaddur. Björn var gáfumað-
ur og alþektur maður um alla
Eyjafjraðarsýslu og víðar.
Danskur maður í Khöfn skrifar
kunningja sínum í Reykjavík: —
“Konungur Islands dvelur nú í
Khöfn. Móti honum var tekið með
mikilli viðhöfn. petta er í fyrsta
sinni í þúsund ára ,sögu vorri, sem
konungur íslands kemur hingað
frá landi sínu.”
Síldarútgerðin á ísafirði hefir ver-
ið mjög lítil að þessu sinni og veiði
fremur lítil hjá þeim skipum, sem
hafa stundað hana. 28. ág. voru
komnar á land 1,000 tunnur alls á
ísafirði.
Eiríkur Briem prófessor er nú
af hæstarétti kosinn í matsnefnd
íslandsibanka hlutabréfanna.
Brúin á Jökulsá á Sólheima-
sandi er nú fullger og verður vígð
á laugardaginn. Brúin er 210'
metrar á lengd, er úr járni og hef-
ir kostað alls 250 .þús. króna, Til
samanburðar má nefna, að hún er
þrisvar sinnum lengri en ein hlið
Austurvallar. Er þannig
lengsta brú á landinu.
undir neinum kringumstæðum að
skjóta liði á land i Japan, — hann
gæti lokað landinu nær sem vera
vjldi, alveg á sama hátt og Bretar
gerðu við pýzkaland, svelt þjóðina
til uppgjafar, ef svo byði við að
horfa, á skemmri tíma en sex mán-
uðum. England gæti að vísu skor-
ist í leikinn, en eftir stefnu utan-
ríkis ráðuneytisins þar á undan-
gengnum árum, væru litlar likur
til að stjórnin í Lundúnum mundi
ganga í bandalag við Japan, þvert
ofan í vil’ja Ameríkuþjóðarinnar.
pað eru enn fremur aðrar á-
stæður, sem benda ótvírætrt til
þess, að Japan mundi bíða lægra
hlut, ef til ófriðar kæmj við Banda-
ríkin. Land Japana er fátækt af
hráefnum, öldungis ósjálfbjarga
onnur ag þvj er .viðkemur forðia jáms og
stáls. Til þess að reyna ögn áð
Kveldúlfsskipin fjögur hafa nú
aflað um 10 þúsund tunnur slldar,
og heyrst hefir að þau eigi að hætta
veiða um næstu helgi.
Bækur pjóðvinafélagsins þ. á.
eru nýkomnar út og eru auk Minn-
ingarritsins, sem áður er um get-
ið: Andvari og Almanak. í And-
vara er mynd af Jóni heitnum Ó1
afssyni ritstjóra og æfiágrip eftir
p. G.; um norðurreið Skagfirðinga
1849, eftir Indriða Einarsson;
F-iskirannsóknir 1919 og 1920, eft-
ir Bjarna Sæmundsson; þýdd grein
um Einsteinskenninguna, eftir J.
Holtsmark, og að lokum stutt frá-
sögn um 50 ára afmæli pjóðvina-
félagsins. — í Almanakinu er
margskonar fróðleiukr, eins og
venja er. „ . r ■ ^ „
Síldveiðin nyrðra hefir gengið
ágætlega nú upp á síðkastið. í
gærdag var blaðinu símað að norð-
an, að um 40 þús. tunnur mundu
vera veiddar utan landhelgis og
60 þús. saltaðir í landi. Megnið af
þeirri síld, sem söltuð er utan
iandhelgi, er veidd af Norðmönn-
um. Kveldúlfs togarnir hafa nú
veitt um 14 þús. tunnur og eru 3
þeirra lagðir á stað hingað, en 1
mun fara bráðlega
Um 400 hús er nú talið að sé bú-
ið að leggja rafmagnsleiðslu í í
bænum. Bíður enn mesti fjöldi
húsa eftir innlagningu, og virðist
svo, sem fleiri ætli að nota raf-
magnið en við var búist í vor, og
er það vel farið
Samningar um enska lánið hing-
Nýja brú er nú verið að 'byggja
á Brúará við Grímsnesveginn. Er
vegurinn nú lagður að ánni og
verður honum væntanlega haldið
áfram á næstu árum alla leið til
Geysis Má þá fara í bifreiðum
þangað austur. Brúin er 30 metr-
ar að lengd..
Kveðjusamsæti var þeim haldið
síðastliðið þriðjudagskvöld séra
Friðrik Hallgrímssyni og frú
hans og systur, frú Ágústu Thom-
sen frá Khöfn., sem einnig hefir
dvalið hér í sumar. Var þar borð-
hald og dans og skemtu menn sér
fram til kl. 3 um nóttina. Sig Egg-
erz fyrv. ráðherra, mælti fyrir
minni þeirra hjónanna, séra Fr. og
frúar hans, en Jón porláksson al-
þingism. fyrir minni frú Thomsen.
Séra Fr. H. svaraði með snjallri
ræðu og talaði um heimþrá sína
vestra er aukist hafði eftir því sem
dvölin varð lengri í fjarlægð við
æskustöðvarnar. Áður en heim var
farið flutti Sig. P. Sivertsen pró-
fessor nokkur kveðjuorð til heið-
ursgestanna.
Halldór Hermannsson prófessor
frá New York fer með íslandi í
dag áleiðis til Khafnar, dvelur þar
eitthvað, en heldur svo heimleiðis
ferðast upp í Borgarfjörð og aust-
ur í Fljótshlíð til mágs síns, Egg-
erts prófasts á Breiðabólsstað.

setjast að í Doorn á Hollandi, þar|ap voru undirskrifaðir í Lundún-
sem hinn útlægi keisari pjóðverj-
anna hefir nú a&setur sitt. En svo
er að sjá af 'blaðafregnum, að
fólik þetta telji freikari vist á
pýzkalandi hættulega, eins og sak-
ir standa. Mun ótti sá standa í
einhverjum samböndum við morð
Matthíasar Erzberger, varakanzl-
ara.
Fregnir frá Helsingfors á Finn-
landi, herma, að víða í héruðum
þeim á Rússlandi, þar sem vista-
skorturinn þrengir mest að, standi
daglega yfir blóðugir bardagar.
Bolshevika .stjórnin kvað hafa
sent þangað ’her í staðinn fyrir
vistir.
í ræðu, sem Qbrebon lýðveldis-
forseti í Mexico flutti fyrir
skömmu í þinginu þar, komst hann
svo að orði: “Sáttmáli við Banda-
ríkin er hvorki framkvæmanlegur,
nauðsynlegur né hagkvæmur, og
stríðir auk þess á móti viðurkend-
um stjórnarfarssiðum í Mexico,
sem mótmæla því, að einni þjóð sé
veitt meiri hlunnindi en annari.”
Átta Communista leiðtogar í
Pétursborg hafa verið teknir af
lífi, samkvæmt upplýsingum, gefn-
um af Leon Trotzky í þinginu í
Moskva.
Um sextíu menn voru dæmdir
til dauða og skotnir í Pétursborg,
þann 24. ágúst síðastliðinn, fyrir
að hafa verið riðnir við samsæri,
er til þess átti að leiða að koll-
varpa Sovietstjórninni.
Fjörutíu og átta þjóðir sendu
fulltrúa á hið anriað ársþing þjóð-
bandalagsins, sem háð hefir verið
í Geneva undanfarnar vikur.
Fregnir frá Smyrna telja An-
gora, höfuðborg Nationalistanna ur austan fjalls segja að heyskap-
tyrknesku, hafa fallið í hendur ur eiRÍ gengið betur sfðustu
Grikkjum. 30 árin.
únum á laugardaginn var. Sveinn
Björnsson sendiherra skrifaði und-
ir fyrir hönd íslenzku stjórnarinn-
ar og hefir hann verið í Ludúnum
um tíma að undanförnu til þess
að semja um lántökuna. Einnig
var þar L. Kaaber bankastjóri, að
eirihverju leyti í sömu enindum.—
Lánið er, ein.s og áður hefir sagt
verið, nál. 10 milj. kr. og borgast
fyrri helmingur þess út þegar í
stað, en síðari helmingurinn í okt-
óber í haust. Lánkjörin eru þau,
að það borgast út með 85 prct. en
ársvextir eru 7 prct. Lánið er tek-
ið til 30 ára en má Iborgast að fullu
eftir 10 ár. Bankarnir hér fá
lánsféð, en ekki er enn ákveðið, á
hvern hátt því verði skift.
Síldveiðnuum mun nú vera í þann
veginn að verða lokið norðanlands.
Skortir þó ekki síld. En tunnur og
salt er gengið til þurðar, því út-
gerðarmenn höfðu ekki búist við
svo mikilli veiði, sem raun varð á.
Horfur á sölu síldar eru góðar og
Iþað af síld, sem sent var út með
Lagarfossi er talið að ‘hafi selst
vel, 75 aur. kg. Og er það ágætt
verð.
i
Um síðustu helgi barst sú fregn
hingað ag brytinn á Svölunni,
Kristinn Jónsson, að nafni, hafi
fallið fyrir borð skamt frá Bilbao.
Veður var slæmt og auðnaðist því
ekki að ná manninum. Er þetta
þriðji maðurinn, sem fellur útbyrð-
is af því skipi og druknar.
Biskup kom í gærmorgun með
íslandi að norðan. Hefir vísitér-
að pingeyjarsýslu í sumar.
Heyskapur hér sunnanlands hef-
ir verið með allra mesta móti í
sumar. Tún og vallendi óvenju vel
sprottin og nýting hin beta. Bænd-
Astæðurnar
fyrir vantrausti Japana á
Ajneríku.
Fram að seinust uvikunum, hetf-
ir forsætisráðgjafi Japana, Mr.
Hara, verið talinn velviljaður
Bandaríkjunum, eftir blaðafregn-
um að dæma, en nú er heldur en
ekki farið að koma annað hljóð í
strokkinn. Fregnir um breytingu
á afstöðu ráðgjafans, birtust fyrst
í þýzkum blöðum, en iþví næst í
dagblöðunum ítölsku, og bar þejm
nákvæmlega saman. Af ummæl-
um blaða þessara má það glögg-
lega ráða, að Mr. Hara er. farinn
að verða órór yfir hinum mikla
vexti Bandaríkjaflotans, aukning
bryndreka og kafbáta. pvi til við-
bótar virðist Mr .Hara þeirrar
skoðunar, að Philjppine og Hawaii
eyjarnar séu orðnar að ótæmandi
vopnabúrum. Hann dregur held-
ur ekki lengur riokkra dul á þá
skoðun sína, að Bandaríkin hljóti
að vera að búa sig undir stríð, og
með því að þau hafi ekkert að ótt-
ast, að því er Norðurálfuþjóðunum
viíikemur, verði engiri á'lyktan
lyktan dregin af hinum aukna víg-
búnaði þeirra önnur en sú, að
skeytunum verði 'beint að Japan.
petta álit forsætisráðgjafans, hef-
ir fundið bergmál í’brjóstum ýmsra
stjórnmálamanna í Tokyo, svo
sem Uchida grejfa, er lét hátt um
það í ræðu, hve ilila japanska
þjóðin væri sett um þessar mundir
að því er viðkæmi vörnum á sjó.
Forsætisráðgjafinn 'sýnist hafa
tekið fullyrðingar greifans fyrir
heilagan sannleika, því ekki and-
æfði hann þeim með einu orði. —
bæta úr þessu, hefir stjórnin sett
upp járribræðslu verksmiðjur í
Manchuriu og á nokkrum öðrum
stöðum á meginlandi Asíu. Ákefð
Japana um að ná yfirráðunum í
Shantung, var mestmegnis sprott-
in af því, að á þann hátt hugðist
stjórnin að geta ráðið bót nokkra
á hráefna s'kortinum. Stjórnin
hefir enn fremur komið á fót
nokkrum járnbræðslu verksmiðj-
um á Koreu, er hingað til hafa
engan veginn borið tilætlaðan á-
rangur. Korea hefir verið og er,
gróðrarstía látlausra innbyrðis-
óeirða. Nú hafa ýms japönsk
blöð, haldið fram í seinni tið þeim
raka'lausu ósannindi, að amer-
ískir trúboðar hafi skarað eld að
uppreistarkolunum þar í landi,
sjálfsagt með vitorði Bandaríkja-
stjórnar JJeir stjórnmálamenn
Japana, sem óvinveittir eru
Bandaríkjunum, reyna að berja
það inn í höfuð fólks síns, að í
raun og veru stafi flest vandræði
hinnar japönsku þjóðar, að ein-
hverju leyti frá Bandarí'kjunum.
Mr. Hara fyltist öfundar yfir hin-
um vingjarnlegu skeytum til
Uchida greifa, frá Harding for-
seta, um þær mundir er bann tókst
á hendur forystu Bandaríkjaþjóð-
aiinnar. Af þeim yfirvarpsástæð-
arinnar. Af þeirri yfirvarps á-
stæðu, ásamt ef til vill nokkrum
öðrum, álíka veigamiklum, sneri
Mr. Hara við blaðinu, og hallaðist
á sveif þeirra manna, er árum
saman höfðu alið á tortrygninni
gagnvart hinni amerísku þjóð. Mr.
Hara og áhangendur hans halda
því fram, að Japanar séu mis-
skildir í Bandaríkjunum og flest-
ar athafnir þeirra færðar til verri
vegar. Auðvitað er þetta og því-
umlíkt, að eins ímyndun, eða þá
bláber ásetningssynd, framin í
þeim tilgangi einum, að glæða
haturseldjnn heima fyrir.
pýzkir og ítalskir blaðamenn,
er um mál þessi hafa ritað, virðast
þeirrar s’koðun'ar, að hu^sanlegt
sé, að einhvers konar leynisamtök
kunni að vera að verki S Banda-
ríkjunum, er að því hnigi, að telj’a
þjóðinni trú um, að Japanar geti
•sótt hana vopnum af sjó og unn-
ið sigur. Blaðamenn þessir kveð-
ast þess fullvísir, að til sé fólk inn-
an Bandaríkjanna, er trúi því í
fullri alvöru, að svona geti farið.
En ’hins vegar láta þeir óhikað þá
skoðun uppi, að ekkert þekt stríðs-
afl, allra sízt á sjónum, getí ráð-
ist að Bandaríkjunum og komið
þjóðinni fyrir kattarnef. pýzka
blaðið Vossische Zeitung, heldur
því fram, að ef til sjóorustu kæmi
milli Bandaríkjanna og Japan,
mundu leikar fljótt fara svo, að
japanski flotinn mundi eiga nóg
með að verja tilveru sína, hvað þá
heldur að hann gæti sótt á, svo
um munaði.
Ýms helztu blöðin í Tokyo flytja
daglega langar greinar um það,
hve afaráríðandi sé fyrir Japan,
að fá Bretland til þess að sifcja
hjá, ef til ófriðar kæmi milli
Bandariíkjanna og hinnar jap-
önsku þjóðar. !Sum þessara blaða,
eru meira að segja frillviss um, að
slíkra tíðinda verði ekki langt að
bíða og þess vegna sé það hið eina
nauðsynlega, að fá Hara stjórnina
Uchida greifi studdj mál sitt með
því, að japanska veldið væri sam-1 ti’l þess að tryggja sér hlutleysi
setft af aragrúa af eyjum, með litt-
mælanlegri strandlengju. petta
er að vísu satt, en hinu má heldur
ekki gleyma, að veðráttufar, eink-
um þokurnar, gerir það að verk-
um, að óvinafloti myndj eiga af-
ar örðugt með að ná höfnum og
skjóta liði á land. Flest fljót þar
í landi eru grunn og siglingaledð-
ir upp eftir þeim þvi lítt færar,
allra sízt stórum herskjpum.
Breta, þegar i stað.
Sem betur fer, hefir alt Iþetta
stríðshjal Japana, við fá eða eng-
ir. rök að styðjast, að minsla kosti
hvað afstöðu Bandarikjanna við-
kemur. En sannleikurinn mun
vera sá, að með því að þeyta upp
sem allra víðast, svona löguðu
tortryggriis-moldviðri, telur stjórn
Japana að auðveldast verði fyrir
sig að réttlæta margaukin útgjöld
Voldugur óvinafloti þyrfti ekki til hers og flota.