Lögberg - 22.09.1921, Blaðsíða 7

LQGBERG, FTMTUDAGINN, 22. SEPTEMBER1921.
Bl« 7
RÆÐA
eftir J. A. S.
flutt í skilnaðarisamsæti höldnu
frú Stefaníu GuCmundsdóttur
26. ágúst 1921 5 Winnipeg.
Úr ræðunni er hér s'lept, meðal
annars, smásögum og kvæði, sem
var niðurlag ræðu.nnar. Er kvæð-
ið þegar prentað í Löghergi. í
(því eru þó tvær villur er höf. þesis
biður >á, er kynnu *ð varðveita
það að leiðrétta, þessar: Ástar-
fræði, á að vera: ástarþræði, og
unnistinn, á að vera: unnustinn.
“Málaðu mig eins og eg er,” er
haft eftir Oliver Cromwell, “ef þú
skilur eftir ör eða hrukku fær þú
ekki eyrisvirði að endurgjaldi”
Eg er þess fullviss, að svipuð
meðvitund ríkir Ihjá þeim, er eg
mæli fyrir, og sömuleiðis þeim, er
ag tala til, heiðursgestinum og
börnum hennar.
Eg held 'líka, að maður eigi að
fara ráðvandlega með orð sín. Orð
vor eru lifandi, — lifa lengur en
vér, tala þegar tungan þagnar er
ól þau. Og nú, þegar orð mín eiga,
beinlínis og óbeinlínis, að minna
á eina hina gervilegustu dóttur
Fjallkonunnar, konu og móður,
sein er drotning í sínu ríki, þá
æski eg að mynd orðanna yrði sem
réttust og sönnust, þótt hún, því
miður, geti ekki orðið íþróttaverk.
pegar Leikfélag fslendinga í
Winnipeg fól mér að flytja hér
skilnaðarorð til frú Stefaníu Guð-
mundsdóttur, fór mér svipað og
kemur fra nrí grísku iljóði, er Grím-
ur Thomsen þýddi. Gríisk gyðja
kemur ungum sveini í fóstur.
Sveinninn var fagur og feiminn.
Fóstrinn átti' að kenna honum að
yrkja og syngja. En sveinn þessi
er Eros, ástaguð Grikkja. Fræðin
fyrirskrifuðu gat hann ekki num-
ið. En aftur átti hann aðra
strengi sjálfur:
“Um ástir söng hann rekka’ og
ragna
Og ráðiag hennar móður sinnar.
Dregnum varð ávo drjúgt til
sagna,
Að deilum gleymdi’ eg listar
minnar.
Öll eg lærði Erois’s kvæðin
Úr mér duttu sjálfs mín fræðin”
Síðan eg fékk þetta erindi til
hefi horft hugfanginn og undrandi
á sundið úr Geirs'hólma til lands,
er hún svam, að Herði sviknum
og vegnum, með sonu þeirra tvo,
Grímkel 8 ára og Björn 4 ára.
pegar hún hafði synt með Björn til
landis, fór hún til móts við Grím-
kel, er honum fataðist sundið.
Af þessu bergi er hún brotin,
sem nú er heiðursgestur vor
Vestur-fslendinga.
pannig hefir konan, móðirin,
ekkjan, einatt leikið sína þætti:
Hún hefir yfirgefið jarlshirðina
með Helgu, og gengið í útlegð með
elskhuga eða börnum. Ást hennar
hefir gert Geirshólma að konungs-
ríki Hjá henni hetfir útlegð orð-
ið sigur. Eigin tár hefir hún hul-
ið og þá holund, er einatt blæddi
inn, hefir enginn séð. En hún
mætti syninum, er honum fataðiist
sundið. pannig ól hún upp kyn-
slóðina, ánafnaði niðjunum hetju-
anda, víðar en með Spartverjum
og íslendingum. Hún kendi bæði
manndóm og kristindóm. Hjá
henni varð hvitvoðungurinn
Hvítanesgoðinn. Hún sótti eld-
inn og hélt lífinu í aringlóðinni.—
Hafi maðurinn ort, 'hefir konan
sun'gið. pegar hann aflaði, fram-
reiddi hún, og það sem hann
bygði var prýtt af henni. Hjá
henni lærði mannshjartað að elska
og barnstungan að biðja. Hún
sætti mennina. Og þó nafn henn-
ar standi ekki undir friðargerðum
þjóðanna, er hún jafnan hið Ihulda
hreyfiafl friðarins. Réttlæti henn-
ar er jafnvægið í mannheimi, og
tár og tilfinningar góðrar konu er
jarðnesk ímynd hins eilífa kær-
leika.
Aldrei hefir heimurinn þarfnast
fremur konunnar en nú. Ágætar,
andríkar konur, andlega auðugar
smáþjóðir, eiga enn eftir að kenna
hina sönnu lífsspeki þar, sem ytri
velgengni hefir úrkynjað andlega
menning. — Sólarljóð Sæmundar-
Eddu kendi: “Margan hefir auðr
apat.” Samtíðin þjáist af St. Vitus
dansi. pér kannist við þann kvilla.
Engin taug, enginn vöðvi, — eng-
in hugsun í kyrð. Líf manna
skortir rósemi, nægjusemi, jafn-
vægi, gleði. — Tíðarandinn hefir
taugaveiki. Heillbrigðina skortir,
—og þar þarf hjúkrunar fyrir sál-
ariífið. Menn lifa lí'fið á svip-
þar sem hún úrkynjast ekki. Hún
sameinar söng, skáldskap, mælsku,
framburð og flestar íþróttir
manna. Ræki hún skyldu sína,
getur hún ámiat mennina ógleym-
anlega. í þeirri list stendur frú
Stefania Guðmundsdóttir tvímæla-
lauist langfremst allra fslendinga
fyr og síðar. í þeim efnum
“spinnur enginn gullið” eins og
hún, vor á meðal. Nokkuð höfum
vér séð af meðferð hinna betri
ljóða og leikrita meðal Vestur-
heimsþjóðanna, en fátt eða ekkert
er jafnast við iþrótt og skilning
íslenzku leikkonunnar. Fjölhæfni
hennar, auk þess, frábær. En
ljúfast, finst mér, að minnast á
hina látlausu framkomu leikkon-
unnar. Val þeirra rita, er hún les
eða leikur, og uppeldi og fram-
koma barna hennar. pað er eng-
inn hversdagslegur leiksviðsblær
yfir því. Eg er að vona, að íslend-
ingar, alment, hafi komið auga á
þetta í fari gesta vorrai, og kunni
að meta þá fjölhæfni andans og
þann skilning á list og lífi, sem í-
þróttadrotningin íslenzka hefir til
brunns að hera. — Mér finst það
blátt áfram nálgast töfra í æfin-
itýrinu hennar Helgu, — æfiferill
heiðursgestsins, — að koma aftur
með eldinn og það úr tröilahönd-
um, — aðra eins g'lóð og hér er
um að ræða. ^
pér íslendingar, fjallaþjóðin,
munið hvernig birtir á ættjörð-
inni: Fyrst daufur bjarmi dag-
sólarinnar á efstu fjallatindum,
sem innan stundar verður að sól-
björtum degi, er þrýstir yl og
birtu um bygðir og býli mann-|
anna. — Sálum sumra manna
svipar til fjallatindanna. par birt-
ir fyrst. Og þaðan berst hin and-
le£a dagrenning um dal.og hól og
loks um alt undirlendi hins al-l
menna lífs. —
Vér þurfum birtu og yl í lífið.
iHugsanalífið íslenzka, hríðbar-
ið og skammdegis-rfkt, þarf þess
með. Heimanmundur heiðurs-
gestsins er birta og ylur. Eg tel
hana til tindanna íslenzku. peg-
ar eldurinn var að deyja í Karls-
koti, kom hún með hann. Vér
þurftum eldsins þess með.
þurftum ljúfan kennara til að
•rifja upp ættjarðarfræðin með í-
þrótt sinni: pjóðsögur, skáldskap,
söguna hans Gests um Svaninn,
sönginn, móðurástina, hólmann,-
sem kunnugt er, ný dáinn. Síðasti
æfidagur hans var Isíendingadag-
urinn, 2. ágúst. En vinir hans neit-
uðu að trúa and'látsfregninni.
“Caruso er ekki dáinn,” var við-
kvæði þeirra. En hann, sem hér
var nefndur stjama, tekur nú þátt
í samsöngnum ofar stjörnum. Einn
snjailasti rithöfundur ®Vestur-
heimsmanna, Arthur Brisbane,
lýsir fögnuði hinna lofsyngjandi
söng-jöfra, er Caruso bættist í
sveit hinna sælu. Beethoven mætti
honum með lotnu höfði. Wagner,
skapari ljóðleikanna, leiddi Badh,
er Beethoven nefndi kóng hinna
söngvu. En frétta vildu þeir úr
heimi listanna. Er þá Caruso
látinn segja:
“Eg fékk 3—4 þúsund manna,
er guldu $2—$8, til að hlusta á
mína beztu söngva, en 100 þús-
undir manna greiddu $5—$100
fyrir að sjá tvo menn berjast.”
“Glaður máttu vera, að kveðja
slákan heim,” kvað við og: “Syng
oss eitthvað!”
Mig furðar ekkert á, þó yður
fýsi héðan.
Játað skal það einnig, að vér
höfum ekki metið islíka heimsókn
sem skyldi.
En haldið áfram að leika og lesa
fyrir þjóð yðar, láta hana hugsa
og hlægja. Sú tíð kemur, er, vona
eg, hér, að þér gleymist ,ekki ís-
lendingum, — deyið þeira ekki, —
fremur en Caruso vinum hans.
samveruna og árna því allra
heilla í framtíðinni.
Já, nú eru þau farih frá okkur,
og við vinir þeirra, sem sitjum eft-
ir með söknuði, finnum nú ef til
vill betur en nokkurn tíma fyr,
hvensu mikils virði þau voru í okk-
ar fámenna hópi. Og sannast þá á
okkur, sem fleirum, orðtækið forn-
kveðna, að “enginn veit hvað átt
hefir fyr en mist hefir.”
Winnipegosis, 8. sept. 1921.
G. F.
--------o-------
Frá Danmörku
minjar æskustöðvanna, þar sem
móðurhjartað sló og elskaði; —
irifja upp ljóðin indælu sem Mótið,
þar sem bernskuminningar um
móðurkærleikann hamlaði oss frá,
að verða óráðvandir ættlerar hér í
landi tækifæranna, — varðveitti*
oss frá því, að reynast lélegir Is-
lendingar og lakari Vesturheims-
stundu, drekka bikar lífsinis—og
fósturs, hafa mín eigin fræði i dreggjarnar með—í einum teig,
“dottið úr mér.” Hin frábæra og fá þótt þeir fyrir það farist. petta
gæta framkoma frúarinnar, semjer svartidauði sálarinnar. Fjar-
hér er heiðursgestur, og eins barna stæður, flaustur, kapphlaup, æði,
hennar vor á meðal, hefir stöðugt! —alt á hjólum.: eimreið, bifreið,
mint mig á ágæti og þýðing kon-j loftreið,—gandreið, er aldarhátt-
unnar. Konan Ihefir verið sálin íj úrinn. Menn þrá að verða auðug-
sögu mannkynsins. Hún hefir ir í andartaki, frægir, þó það verði
lagt til ljós og yl í lífi og bústað á kostnað sannleikans. peir vilja
mannanna. Fyrir konuna varð j leysa gátur lífsins og trúarbragð-
lífið vistlegt. Hún hefir leikið og anna áður en þeir hafa aldur til að
þýtt iljóð lífsins af list, sem aldrei ( greiða atkvæði um 'verzleg mál.
fyrnist. Fegurð'hennar, ást, andi^ Börnin vi'lja kenna, áður en þau menn- ^ér þurftúm og þökkum
og hönd eru þættir í þeim sjónleik, hafa lært, og trúvana spjátrungar
knésetja Krist og Pál.
Eg er því naumast einn um þá
skoðun, að mannlifið sé móður-
þurfi. Heimilislífið minnir of
víða á æfintýrið, sem segir frá, er
eldurinn dó í karlskoti.—Eldurinn
sá er víða vanræktur. — Óska-
börnin koma aftur eldlaus — og
fötluð: handarvana og neflaus.
Einnig það hefir borið við í vorri
£íð. — Loks er Helga send. Henni
er boðið: “pú skalt ganga yfir
fjöll og firnindi, hálsa og hæðir,
og svo langt sem þínir vegir liggja
er iseint gleymast 'börnum mann-
anna. Hún hefir fætt oss, elskað
oss og hjúkrað ose. Mannlífið á
isér einnig móður þar sem kon-
an er. pað nægir að isegja þetta.
Sönnunum er ofaukið. í trúarlífi,
siðferðisþroska, í helgum sögum
og kirkjulegu starfi er konan
fyrst. Hv'ílíkt dæmi þessa er ekki
sagan af Sigyn, húsfreyju Loka, í
goðafræði Norðurlanda. Loka, í-
mynd lævísinnar, er loks útskúf-
að. Bundinn bíður hann síðasta
dóms. Ólyfjan eiturormsins á að
drjúpa í andlit hans. En konanjog það veit enginn.” Og Helgu
lánast förin: Hún greiðir fyrir
‘öllum, gleður alla, svo jafnvel o-
tamin tröllin þjóna 'henni og færa
henni gjafir. Hún kemur aftur
hélt trygð við Loka. Hún ein fyr-
irgaf honum og hjálpaði,—elskaði
útlagann í Ásaheimi. Hún yfirgaf
hann ekki, heldur vakir stöðugt
yfir ihonum, og safnar ólyfjan með eldinn, dýrmætan skruðá og
ormsins í mundlaug, áður en hún
drýpur í andlit honum.
petta er hin norræna mynd
konunnar.
í lífi þjóðfélaganna hefir “móð-
ir, kona meyja” verið goltfstraum-
drotningartign
Mér fimst 'hinn góði gestur vor,
er Ihingað kom vestur fyrir 11
mánuðum, vera Helga sú, er eld-
inn sótti. Sú eldsókn hefir verið
siysalaus og gengið vel. Húa,
Þeim heiður,
sem heiður ber
það er gamall og góður siður, að
halda á lofti orðstir þess fólks,
sem að eánhverju leyti skarar
fram úr sínum samferðamönnum.
Slíkt fólk höfum við Winnipegos-
isbúar átt, ein þagað yfir, þar til
nú, að mér dettur í hug að rjúfa
þögnina, því “betra er seint en
aldrei.”
Fyrir fimm árum fluttu hingað
hjón frá Winnipeg. pað voru þau
y£r Helgi Jónsson klæðskeri og Jó-
anna 'kona hans, píanókennari.
Strax og þau voru sezt hér að,
tóku þau að starfa að myndun fé-
lagsskapar hér meðal íslendinga.
Mátti segja, að ekki væri vanþörf
þar sem hjartað lærði að syngja : á því, þar sem heita mátti að fé-
og syrgja; — allar hugljúfar j iagsskapur væri óþektur her aður.
athöfnum rekja kyn sitt til kon-
unnar. — Hún leikur ekki smá-
urinn. Fjöldinn af drengilegum þekkir örðugleika íálenzkrar konu.
Hún getur með rétti ti'leinkað sér
það, sem sagt var um feril Helgu.
þættina á leiksviði lífsins. — j Og enn vill eldurinn deyja. Úr
Gyða Eiríksdóttir neitar að ganga því vill hún bæta meðal íslend-
á Fönd Haraldi hárfagra, fyr enjinga. Mig grunar, aíL'hún hafi
hann sé orðinn þjóðkonungur. [ einnig horft á sundið hennar Helgu
Konan vil'l hefja mann sinn, börn jarlsdóttur, er hún, að Herði fölln-
sín, kirkjuna og þjóðina sína. pað jum, bjargaði lífi sona sinna. Eg
var Gyða Eiríksdóttir, fremur enj gæti trúað, að sú þrekraun jarls-
Haraldur kóngur, er vann honum j dóttur, .hafi verið áiskorun til heið-
til handa Noreg — og bygði með ursgestsins um áframhald, er öðr-
þá heimsókn, er hjálpar O'SS til að
jafna þann þjóðernislega tekju-
halla, sem hér er að verða. Vér
metum þá kenslu, er kennir oss
aftur erindið hans Steingríms:
“Að dýrka hið staðlausa, hispur og
hióm, það hjörtun æ gjörir svo
snauð og svo tóm,—” þá kenslu-
•konu er innrætir oss að eyða
fleiri æfistundum við kyrlátan
fögnuð, en hugsunarlausan hé-
góma. Vér þurfum að læra, að
það er betra að eignast vin, en
ihegna óvini; að það er meira af
góðum Guði í íslenzkri fjólu, en í
öllum deilum fræðimannanna; að
vér nálgumst fremur himininn við
heiðlóusönginn, en þátttöku vora
í þrasi mannanna; að Guð talar
hærra til hjartnanna í íslenzkri
einveru, — upp í pingvallasveit,
þar sem gestur vor hefir undan-
farið átt sumardvöl með börnum
sínum, — en á hinum Iháværa,
heim,sfræga, Breiðavegi borgarinn-
ar New York.
í nafni vestur-íslenzks almenn-
ings þakka eg yður fyrir komuna
0g dvölina og fullviasa yður um,
að vér, ekki sízt vesturríslenzkar
konur, gleyma yður aldrei né
heimsókn yðar og barna yðar, sem
prýtt hafa för yðar. Vér þökkum,
að rækt til þjóðar vorrar og ást til
'því ísland. par byggir svo land-
námskonan á frumbýlingsárunum,
um fataðist sundið.
Hér verður þó við það að kann-
í landi fjarlægðanna, gestaskála ast, að fræknustu fslendingar
um götu þvera; hústfreyjan í| fornaldarinnar urðu nálega allir
Vatnsfirði barg Gretti og Auður,1 útilegumenn. — Á einn eða annan
kona Gísla 'Súrssonar, vakti sælli. hátt voru -þeir of stórir fyrir þjóð
yfir manni sínum útlægum, en|sína, eða þjóðlífið of smávaxið
mörg drotningin ræður nú ríkjum.j fyrir þá. Að minsta kosti urðu
Teljandi munu þeir, er nú reyn- þeir útlagar.
asti Auði fremri í raunum og
freistingum, eins og þegar hún
rak fésjóðinn með þremur hundr-
uðum silfurs, — mútuféð mikla,
gefið henni -til að isvíkja Gísla—,
á nasir Eyjólfs úr Otrardal. Systir
Gísla brá og hjúskap við Börk
digra fyrir banaráð við sekan
bróðurinn. — ipó tel eg einna feg-
urst og frækhlegasit dæmi Helgu
jarlsdóttur, konu Harðar. — Eg
petta hefir einatt gengið í erfð-
ir til íslenzkra íþróttamanna.
Allar listir hafa átt og eiga erfitt
uppdrátfar meðal íslendinga.
Nokkurs konar útlegð bíður enn
hinna fræknu meðal vor. Fynst
er þeir falla, verða margir þeirra
metnir. Vér lærðum að meta ljóð
sumra skáldanna þegar höfundar
þeirra voru dauðir úr hungri.
Leiklistin er talin 'list listanna,
Eitt hið fyrsta, sem þau gengust
fyrir, var stofnun sunnudagsskóla
og eftir að söfnuður var myndað-
ur hér, voru þau fremst S flokki
allrar safnaðarstarfsemi. pau
komu einnig á fót söngflokk, sem
Mrs. Jónsson æfði og stjórnaði,
með þeirri stöku alúð og áhuga,
sem ávalt einkennir hana í öl'lu
hennar starfi. Einnig var hún
fyrsti stofnandi kvenfélagsins
“Fjal'lkonan” hér.í bænum.
Mr. og Mrs. Jónsson voru sam-
hent og unnu af alúð og varð
mikið ágengt fyrir þann stutta
tíma, sem þau voru hér saman.
pvi miður naut Helga ekki lengi
við. Hann druknaði ofan um ís
á Winnipegosis vatni 29. nóvem-
ber 1918. par mistum við góðam
félagsmann og sannan fslending.
Konu hans, Jóhönnu, varð mjög
niikið um fráfall mainns síns, sem
bar svo sorglega að. Sjálf var
hún veik af “flu” og rúmföst. Og
því átakanlegri varð sorgin, að
ætíð var mjög ástúðlegt með þeim
hjónum.
Jafnskjótt og hún náði hei'lsu
aftur, tók hún til starfa, með jöfn-
um áhuga og áður á öllum góðum
félagsskap. Allan verutíma sinn
hér veitti Mrs. Jónsson kenslu í
píanó og orgelspili. Hafði fjöida
nemenda, bæði íslenzka og annara
þjóða. Hún hélt “recital” sam-
komur með nemendum sínum á
hverju ári. Og hefir að makleg-
leikum verið lókið lofsorði á þær
í enskum blöðum, þó að okkur fs-
lendingum- hafi láðst að minnast
þeirra. Eg trúi ekki að neinum,
sem til'þekkir, þyki ofmælt þó að
eg segi: “pað var Jóhanna Jóns-
son, sem fyrst og bezt vakti hér
Um atvinnu, árferði og horfur
skrifar íslendingur í Kaupmanna-
höfn einkar fróðlegt bréf, sem
birtist í Morgunblaðinu í Reykja-
vðc 5. ágúst síðastliðinn. Vér ef-
umst ekki um, að lesendur Lög-
bergs hafi gaman af að frétta úr
því landi, sem um svo langt skeið
hefir verið í svo nánu sambandi
við ísland, auk þess sem fróðlegt
er að heyra um afkomu fólks sem
víðast að úr heiminum, til saman-
burðar því, sem maður hefir sjálf-
ur við að búa. Og þar sem búast
má við því að þær fréttir, sem í
letur eru færðar af þeim mönnum,
sem búsettir eru á staðnum þaðan
sem fréttirnar koma, séu áreiðan-
legar, þá leyfum vér oss að endur-
premta slíkar fréttir úr öðrum
blöðum, sem vér vitum að ekki eru
opin fyrir almenningi, jafnvel þó
slík blöð séu nokkurra vikna göm-
ul. í síðasta blaði birtum vér all-
langa og fróðlega grein úr íslenzku
blaði um afkomu frændanna í Nor-
egi á síðastliðnu ári Og úr sama
blaði er bréfið frá Kaupmanna
höfn, sem hér fylgir og er dag-
sett 28. júlí siðastl.:
Stjórnin og iðnaðurinn.
Eins og mönnum er eflaust
kunnugt, á iðnaðurinn danski örð-
ugt uppdráttar, og leiðir af þessu
vitanlega ógurlegt avinnuleysi.
Menn hafa verið að vona, að
stjórnin mundi skifta sér af mál-
inu, gera eitthvað það, sem réttir
úr kreppunni. En stjórnin befir
verið fálát. Tóku þá jafnaðar-
menn til þess ráðs, að skora á
stjórnina að kalla saman ríkis-
þingið til þess að ráðgast um hvað
gera skyldi til þess að bæta úr at-
vinnuleysinu, þv^ ríkið og bærinn
fleygja nú hverrí miljóninni eftir
aðra í atvinnuleysissjóðina í stað
þess að koma vinnu í framkvæmd
petta ráð þótti stjórninni óþarft,
og varð því ekki neitt út því. Var
svo talað um málið og stjórnin ó-
spart skömmuð af jafnaðarmönn
um og hægrimönnum, og "fyrst í
júnímánuði hafði “iðnaðarráðið”
stofnað til fundar um málið. pessi
fundur var að mörgu leyti merki-
legur. Einkum þó fyrir þá sök, að
Iþar komu fram ýmsar fróðlegar
upplýsingar um ástand iðnaðar-
ins hér í Danmörku, en eg get
þeirra ekki neitt, mest af því, að
eg bygg að eitthvað af því hafi
þegar komið í blöðunum á íslandi.
pesisi fundur endaði með því ein-
róma að skora á stjórnina að taka
málið til yfirvegumar, og einkum
kröfðust menn verndartolls fyrir
hérlendan iðnað.v Stjórnin hefir
síðan svarað þessar áskorun fund-
arins á þá leið að hún vilji taka
málið til íhugunar, og fóru þær í-
huganir og bollaleggiingar fram
undir formensku innanríkisráð-
herrans og verzlunarráðherrans,
og hefir vitanlega ekki beyrst neitt
frekar úr þeirri átt enn þá. Jafn-
aðarmenn halda enn við kröfuna
um að kalla ríkisþingið saman;
þeir fara enda svo langt, að
krefjast nýrra kosninga um málið.
pótt hægri menn séu jafnaðar
mönnurn sammála um kröfur þeirra
ti! stjórnarinmar viðvíkjandi iðn-
aðinum, voru þeir vitanlega alveg
ófáandi til að ganga til kosninga
um málið; tímarnir eru svo mikið
breyttir síðan í apríl 1920.
er það ekki litil hjálp, en leigj-
emdur verða að leggja fram frá
1500—2000 króiiur (hjá bygging-
jafélögum) en “prívat”-menn sum-
ir krefjast heils árs leigu fyrir
fram. Kvenfangelsið í Krit-
jánshöfn hefir verið selt og er nú
verið að breyta því í íbúðir.
Legukostnaður á sjúkrahúsum.
Fátt er það, sem ekki hefir hækk-
að í verði á stríðsárunum, en nefna
má þó það, að sjúkrahúsvist hefir
ekki hækkað- fyr en nú, að stjórn
in hefir hækkað legukostnað á
Ríkisspítalanum hér. par kostar
nú hver legudagur 4 krónur. Á
sjúkrahúsum bæjarins er hver
legudagur þó ekki nema kr. 1.20 á
dag, og fyrir sjúkrasjóðs meðlimi
60 aura á dag. Fyrir börn það
hálfa af þessu verði.
petta hefir verið eins á Ríkis-
spítalanum, og haldið svo niðri
með ýmsum sjóðum, sem spítalinn
hafði fengið frá Friðriksspítalan-
um (en svo hét Ríkisspítalinn áð-
ur). Hefir nú sþjórnin breytt
þessu og er það tilfimnanlegur
skattur á sjúklingana. Enn
fremur hefir það verið tízka, að
þegar sjúklingur hefir legið veik-
ur 18 vikur og borgað fyrir sig,
gat hann legið aðrar 13 vikur frítt,
með hjálp ýmsra sjóða eins og áð'
ur er sagt frá.
petta veldur eflaust miklu að
streymi að sjúkrahúsum bæjar-
ins. Sjúkrahúsin kosta Kaup-
mannahöfn 7—8 milj. kr.
“Social
Loksins laus við
nýrnasjúkdóminn
624 Champlain St., Montreal
í þrjú ár þjáðist eg stöðugt af
nýrna og lifrar sjúkdómi. Eg
var alveg að missa heilsuna og
engin meðul sýndust geta bjargað.
tók eg að nota Fruit-a-tives” og
áhrifin voru óviðjafnanleg. Höf-
uðverkurinn, stítflan, nýrna og
lifrarþrautirnar, hurfu á svip-
stundu.
A'llir sem þjást af slíkum sjúk-
dómum ættu að nota “Fruit-a-
tives.”
50 cent hylkið, 6 fyrir $2,50,
reynsluskerfur 25 cent. Fæst hjá
öllum lyfsölum, eða burðargjalds-
frítt frá Fruit-a-tives Limited,
Ottawa.
Prentunarkostnaður.
Demokraten” hefir byrjað árás á
prentsmiðjueigendug hér fyrir
verð þeirra á allri prentun. Á-
stæðan er sú, að prentsmiðja nokk-
ur hafði gert tilboð í verk, sem
önnur prentsmiðja hafði fyrir; til-
boðið var vitahlega lægra en himn-
ar fyrri. petta hefir komið
fyrir hjá fleiri en einni prent-
smiðju. Út af þessu hóf prent-
smiðjueigendafél. málsókn gegn
þeim meðlimum félagsi'ns, sem til-
boðin gáfu, og dæmdi þá til þungra
sekta fyrir brot á félagslögum og
anda félagsins. pessir félagarj
neituðu að beygja sig fyrir þessum
“hæsta rétti” innan félagsins. j
Hefir svo um þetta staðið senna í
blöðunum, og formaður prent-
smiðjueigendafélagsins staðið fyr-
ir svörum. — pegar prentsmiðja
hefir gert til’boð í eitthvert verk,
hefir það orðið að leggjast fyrir
stjórn eigenda félagsins og hún
svo að samþykkja það, svo að réttu
lagi er eigandi prentsmiðjunnar
ekki afgerandi máttur um slík til-
boð. Petta kallast hér hringur.
Skemtanir og ferðalög. Kaup-
mannahöfn er gleðibær, og stríð-
íð hefir ekki sett nein veruleg mörk
á þar, fyr en þá nú, að fer að
þrengjast í búi, vegna atvimnuleys-
isins. Að svelta hafa Danir ekki
þekt enn þá. — En að atvinnuleys-
ið er farið að taka á fyrir alvöru,
má marka á því, að hvorki spor-
vagnar, járnbrautit eða önnur
flutningatæki eru nærri því eins
eftirsókt og venja er annars til um
þetta leýti árs. Fólk hefir ekki
peninga lengur. Og það er
heldur ekki undarlegt, eftir vinnu-
leysið sem á undan er gengið og
enn varir — já, og er átftur að auk-
ast. Tivoli, þessi tilbeiðslu-
staður Kaupmannaihafmarbúa um
sumartímann, er ekki eins. sóttur
og venja er til. pegar mest hefir
verið þar inni, sem komið er, hafa
verið talin 39.000 manns, en tal-
an hefir þegar hæst hefir komist
áður verið milli 50—60 þúsund
manns. 1
J?orfinnur Kristjánsson.
—Morgunblaðið.
Miss María Magnússon er nú
aftur byrjuð á kenslu 1 píanó-
spili og tekur á móti neeimndum
á kenslustofu sinni að 940 Ing-
ersoll stræti. Sími A 8020.
Allir eru á fleygiferð
með farangur og krakka mergð.
pv»í er ibezt að fóna Fúsa
ef flytja þarftu milli húsa,
honum er í flestu fært
því fáir hafa betur lært.
Sigfús Paulson.
Formaður félagsins hefir haldið Toronto Str. Tals. Sh. 2958
því fram, að þetta væri nauðsynr '
legt sem sameiginleg vörn gegn
samkepni annarstaðar frá. Heldur
cg því fram, að áður hafi einstakir
menn orðið að bera allan premt-
kostnað. Með þessu eftirliti sé
verið að koma verðinu jafnara nið-
ur. pessi deila hefir endað með
því, að prentsmiðju eigendafélag-
ið samþykti á fundi í gær (29.
júlí) að hver sá meðlimur, sem
þcss óskaði, hefði frjálsar hendur
til þess að segja sig úr félaginu,
fyrirvaralaust.
CITY DAIRY Ltd.
Nýtt félag ucdir nýrri, góðri stjórn
Sendið 088 rjómann og ef þér
framleiðið mjólk fyrir vetrarmán-
uðina, aettuð þér að komast í bein
sambönd við félag vórt. Fljót og
góð skil. sanngjörn prófun og
hæzta markaðsverð er kjörorð
vort.— Sendið ijóma til reynslu.
J. M. Carruther* J. W. Hillhouse
framkvæmdarstjóri f jármálaritari
ættmenna yðar hér vestra, hvatti af dvala áhuga fyrir þessari dá
yður vesturfarar; en um leið samlegu list, þessari ‘dóttur him-
má engum g<leymast þakkarskuld: insins’, eins og S'káldið nefndi
vor við Leikfélag íslendinga í hljómlistina.
Winnipeg, fyrir þátt þess félags i
komu yðar og dvöl ihér vestra.
Fagnaðarefni er og það, að för
Nú fyrir rúmri viku flutti Mns.
Jónsson héðan alfarin, ásamt for-
eldrum sínum, Guðmundi og Krist-
yðar var gjör til að auðga oss and-j inu ólafsson, sem Ihafa búið hér
lega, að erindið átti ekkert skylt ] nokkur ár. pað má með sanni
við fjárplóg né flokkadrátt, hveiti
né kol, gull eða istál, — að för yð-
ar var farin til þess að láta ís-
lenzka menn hugsa og hlægja,
gjöra þá glaðari og betri; sýna os3
íslenzkt atgerfi og íslenzka menn-- orstír allra, sem nokkuð hafa
ing, tengja oss traustari tengisluipj kynst þeim
segja um þau heiðurshjón, að slík
finnast ekki á hverju strái. í
prúðri framkomu og valmensku
eiga þau fáa sína líka, enda hafa
Mislynt tiðarfar. Sumarið kom
hér snemma, en 'það var líka
skammgóður vermir. Maímán-
uður var óvenjuheitur, en þegar
kom inn í júní breytti aftur um,
og hafa síðan verið mjög fáir heit-
ir dagar, skifst á rok og rigning,
og mun sumstaðar hafa verið lagt
i ofna hér i bænum í júlímánuði.
Laugardag og sunnudag var hér
steikjandi hiti, en í gær og í dag
rok og kuldi.
Mörgum mun starsýnt á allar
þær byggingar, sem þjóta upp hér
í útjöðrum borgarinnar, og mönn-
um verður ósjálfrátt að hugsa, að
nú sé farið að draga úr húsnæðis
KAFFIÐ ŒTTI AÐ VERA NÝBRENT.
Við Pöntum að og Brennum Sjálfir alt Okkar Kaffi og
Seljum að eins Bezta Kaffi á Lægsta verði.
JEWEL BLEND KAFFI No. 77—Brent jafnóðum
og út er sent.Vanaverð 40 cent pundið.
Sérstakt vérð 3 pund fyrir . $1.00
SKRIFA EFTIR VORUM
WHOLESALE PRICE LIST
KAFFI, TE og KRYDDI, ]?að borgar sig .
MALADUR SYKUR, 18 punda pokar á ... $2.10
GóDAR SVESKJUR, þægileg stærð, 2 pund fyrir .... 25c
PUMPKIN í könnum fyrir Pies, 2 stórar könnur. 25c
WAGSTAFF’S Black Currant JAM, 4 pd. kanna á .... 85c
A. F. HIGGINS CO. Ltd.
Phones: N7383—N8853
600 MAIN STREET
Beztu Tvíbökur
þau hvarvetna getið sér góðan ,eklunni eSa hún sé jafnyel með
þjóðernislega, færa oss ilm átthag-
anna og leggja móðurblessun yfir
barnseðlið íslenzka, er enn lifir í
litlandinu.
Caruso, ítaiski söngmaðurinn
pann 26 ágúst var þessu fólki
haldið kveðjusamsæti; gekst ís-
lenzka kvenfélagið fyrir því. Sást
þá bezt, hve marga vini það átti
hér, því að fáir íslendingar sátu
heima kvöldið það, sem annars
heimsfrægi, er gladdi svo marga i áttu heimangengt. Allir vildu
með sinni guðdómlegu rödd, er, kveðja þetta fólk, þakka því fyrir
I öllu horfin. En það er þó öðru
nær. pað er þó eins og gangi
skár að fá húsnæði nú en fyr,
einkum nær það þó til einstakra
herbergja. pað er verið að
bvggja hér í borginni fyrir um 10
miljónir króna, sem á að vera.búið
í október í haust. Rikið og Khafn-
?r bær veita stöðugt styrk til
slikra bygw'SM frá 20—40% og
Gengið frá þeim í
runnum .............
Pappkössum - -
Smápökkum - - - -
Biðjið Kaupmanninn yðar um þær
SKRIFIÐ EÐA SÍMRITIÐ
50-60 pund
I 8-20 pund
1 2 únzur
Quality Cake Limited
666 Arlington St. - Winnipeg