Lögberg - 24.11.1921, Qupperneq 4

Iils. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. NÓVEMBER 1921

yogberq Gefið út hvem Fimtudag af The Col- umbia Press, Ltd.^Cor. William Ave. & Sherbrook Str., Winnipeg, Man. Talaimart >-«327 og >-«328
Jón J. Bíldfell, Editor
(jtanáakrift til blaðsina: TlfE COLUWIBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnlpeg. Utanáskrift ritstjórans: EDIT0R L0CBERC, Box 3172 Winnipeg, IV|an.
The ‘'Lögberg” is printed and publíshed by The Columbia Preee, Limlted. in the Columbia Block, 853 to 857 Sherbrooke Street, Winnipeg, Manitoba. 0

Heimskringla og tollmálin.
Þremur dálkum ver Heimskringla síÖast
til þesis að tala um tollmálin í Canada og grein
er vér rituðum út af þeim nýlega í Lögberg,
og eru þau býsn þar borin á borð fyrir Islend-
inga að furðu sætir.
Vér nennum ekki að eltast við alt, sem þar
er sagt, en fram hjá einni klausu er þó naum-
ust hægt að ganga, því hún er biátt áfram ger-
semi að því er þekkingarleysi á landsmálum
snertir. Klausan hljóðar svona:
“Að því er tekjutolla og verndartolla
snertir, sjáum vér ekki að tekjutollarnir séu
vitund léttari á þjóðinni en verndartollar.
Tekjutollarnir eru beinir skattar; verndartoll-
arnif em skattar, sem þjóðin leggur ekki beint
fram, því þeir eru teknir af utanlands ýerzlun
og miðaðir við mmverð í landinu.”
Sjaldan höfum vér séð meira af vitleysu
hrúgað saman í eitt, eu gjört er í þessum til-
færðu línum, því þar er alt á afturfótunum.
Vemdartollurinn, sem bróðir vor á Heims-
kringlu segir, að lagður sé á utanlands verzlun
og þjóðin leggi því ekki beint fram, er með cana?
diskum lögnm lagður á innlendu vöruna. Það
er að segja, ef skóverkstæði býr til skó, sem
kosta það sex dollara, þá koma verndartolla-
lögin til sögunnar og gefa þessum manni rétt
til að leggja $1.95 skatt á þesga sl0, og hann
sendir þá á ínarkaðinn og selur þá þar, ekki
fyrir $0.00, eins og þeir kostuðu hann með sann-
gjörnum hagnaði, heldur á $7.95; og þennan
vemdartoll verða ritstjórar Heimskringlu og
allir aðrir, sem skó kaupa, að borga verk-
smiðjueigandanum, og það út í hönd í hvert
skifti, sem hann eða þeir kaupa skó, föt eða
hvaða aðra vörutegund, sem keypt er og nýt-
ur tollveradunar.
-Að tekjutollur sé ekki vitund léttari á
mönnum en veradartollurinn, má vel vera;
hann ætti að vera þyngri. Tekjutollur Canada
er lagður á aðfluttar vömr, og hann svarar til
verndartollinum innlenda þannig, að t. d. er
35% verndartollur á skautúm, og verða öíl^þau
félög, sem vilja keppa við skautasmiði í Can-
ada að borga 35% innflutningstoll á skautum
sínmn og rennur sá tollur í landssjóð, er tekju-
skattur, en verndartollurinn rennur , vgsa
mannsins, sem býr skautana til í Canada.
Og þó að tekju eða aðflutningstollurinn sé
ekkert léttari á mönnum, þá er hann samt miklu
léttari en tekju og vemdartollurinn til sam-
ans, því í báðum tilfellunum verður al'þýðan
að borga, en sá er munur þó, að innflutnings-
tollurinn gengur til þess^ að mæta almennum
útgjöldum, en verndartollurinn til þess að
auðga verksmiðjueigenduraa.
Frjálslyndi flokkurinn heldur því fram, að
sanngjarnt og sjálfsagt sé að borga “keisar-
anum — landsjóði — skatt, en vill ekki borga
verksmiðju eigandanum lílca, heldur afnema
þennan ósanngjaraa vemdartoll smátt og
smátt, unz hann er horfinn með öllu, og vefk-
smiðjuiðnaður ríkisins stendur á sínum eigin
fótum og gjaldendur ríkisins eru að eins kvadd-
ir tíl þess að borga ríkistekjuskatt, til að mæta
lögmætum útgjöldum þess.«
En þetta hátolla fyrirkomulag, það er að
segja verndarhátolla fyrirkomulagið, hefir víð-
tækari áhrif en þau, sem á er minst. Pað sem
á að vera, eða réttara sagt oss er sagt að sé”til
þess að tryggja landisjóði tekjur, er í raun og
sannleika þröskuldur í vegi fyrir því, að land-
ið geti notið tekjutollsins.
Meining og eðli veradartollsins er, að
vernda iðnaðinn í landinu sjálfu og til þess að
hann nái tiigangi sínum, þarf tollurinn að vera
svo hár, að hann haldi samkepnisvöram burtu
úr landinu.
Tökum aftur dæmi af skóm. Segjum að
skóiðnaðurinn í Canada njóti svo öflugrar
verndar að þeir, sem fyrir honum standa, sitja
einir að þremur-fjórðu pörtum skóverzlunar-
innar í landinu. Þá heldur þessi veradartoll-
ur öllum skóvarningi úti úr Canada nema ein-
um fjórða parti, og landssjóður fær ekkert
nema aðflutningstollinn á þessum fjórða parti,
sem keyptur var frá segjum Bandaríkjunum.
Það er ómótmælanlegur sannleiki, að eft-
ir því sem verndartollarnir eru hærri, eftir
því er innflutningur frá öðrum löndum minni,
og eftir því sem innflutningurinn er minni, eft-
ir því eru tekjurnar lægri. þótt Iíeims-
kringla og Meighen prédiki veradartolla til ei-
lífðar, þá geta þau aldrei breytt því né borgað
skuldir landsins með verndartollum .
--------o--------
Afföll canadíska dollarsins.
Eitt af því, sem haldið er yfir höfðum
manna nú við þessar kosningar, er að verad-
artollurinn sé alveg bráðnauðsynlegur svo vér
hættum að kaupa frá Bandaríkjunum, sem
felli canadiska dollarinn um 9y>% og yrðum
á þann hátt’að borga þeim offjár, sem væri
alveg tapað. Náttúrlega er þetta tóm vit-
leyisa, en vitlevsan er nú ekki betri en hvað
annað, þegar hún er einu sinni komin inn í fólk.
Því ef verndartollurinn væri færður niður um
segjum í)y2%, þá væri strax búið að ná upp
þessuni halla og í til-bót að setja 9y>% ágóða í
vasa allra þeirra, er keyptu vorur sem búna,r
væru til í Canada, og tollurinn hefði verið
færður niður á. Og þó hættan frá því sjónar-
miði sé alls engin og enginn möguleiki fyrir
tapi, þá er þetta affalls spursmál all alvarlegt
og þess virði að fara um það nokkram orðum.
Því er þannig varið með þennan gjald-
miðil, gullið, að þegar lítið er til af því, er það
dýrt, en aftur ódýrt, þegar mikið safnast fyrir
af því. En við gullmælikvarða er gjaldmiðill
allra þjóða bundinn. Og þegar svo er, verður
manni fyrst fyrir að athuga tryggingu gjáld-
miðilsins, eða gullið, og í flestum tilfellum
fínnur maður feimna þar, ef hún er nokkur.
Það er sama hlutfall og skyldleiki á milli
gulls og gangeyris landanna, eins og á milli
veðbréfs og tryggingar, og vér vitum, að eins
lengi og panturinn heldur sínu ákvæðisverði, á
meðan heldur líka veðbréfið sínu.
En ef að panturinn eða tryggingin fellur
eða missir verðmæti sitt, þá fellur og veðbréfið
að því skapi.
Arið 1912, voru í veltu hér í Oanada $209,-
362,037 virði af bréfpeningum og hélt þá cana-
diski dollarinn ákvæðisverði sánu um allan
heim, en þá . var líka trygging á bak við þá
seðla, upphæð, sem nam $98,802,395, eða 32%.
Árið 1914, samdi Bordenstjórnin í Ottawa
lög um að gefa út aúkinn seðlaforða til þess að
lána bönkunum, og gaf þeim líka leyfi til að
auka sjálfir seðlaforða sinn um 15%, en lán
stjómarinnar máttu bankarair borga í sínum
eigin seðlum.
Arið 1920, er sú breyting komin á að seðla-
forði landsmanna í veltu, er kominn upp í
$536,702,419, hafði aukist á sex árum um $327,-
340,382, en þá var gullforðinn að eins $104,399,-
355, eða með öðrum orðum að tryggingin fyrir
seðlum þeim, sem þá voru í gangi í Canada
hafði fallið ofan f 16% — Afleiðinin er, að menn
vilja ekki kaupa kanadiska dollarinn fullu
verði, þegar að tryggingin fyrir honum hafði
fallið svo herfilega í verði.
Sumir segja að landið standi 'þó æfinlega
fyrir þessu.
Það sögðu Frakkar líka 1799, þegar þeir
reradu þá aðferð, og reyuslan sú varð þeim
dýr og peningar þeirra mistu gangverð sitt,
■svo tilfinnanlega að heilan bunka seðla þurfti
til þess að kaupa eina máltíð. Sama sagan
sem nú er að gerast í Póllandi.
A þes-su tiltæki hafa allir í Canada tapað
undanfarandi, og eiga eftir að tapa of fjár enn
— allir nema bankarnir, þeir hafa rakað saman
stórfé á þessu fyrirkomulagi afturhalds verad-
artolla stjórnarinnar í Ottawa. — Hún er söm
við sína.
--------o------—
Kosningarnar í Selkirk-
kjördæmi.
Sú tilfinning mun vera ráðandi, að minstakosti
í Vesturfylkjunum, að þörf sé á stjórnaskiftum
í Ottawa. Aðstaða Meighen stjópiarinnar og
undanfarandi ráðsmenska, hefir veikt traust
fólks til hennar og hún hefir fremur valdið
óhug en ánægju í landi, og þó vita bæði guð og
menn, að nóg var af því fyrir þó ekki væri á
liætt.
En til þess að úr slíku yrði bætt, þá er engum
blöðum um það að fletta að fólk yfirleitt, bæði í
Selkirk kjördæminu og yfirleitt í Vestur fylkj-
um vildi og vill, að mótmælendur stjóraarinnar
sameina sig sem bezt gegn afli og ofríki stjórn-
arinnar, þingmannaefnum hennar og útsend-
uram.
Sumstaðar hefir mönnum tekist þetta, eins og
í Suður AV innipeg kjörd., þar sem mótstöðu-
menn stjórnarinnar hafa sameinað sig um á-
gætis mann sem merkisbera frjálsra hugsjóna,
en um fram alt mann sem er þeim hæfileikum
búinn, að hann er er líklegur til þess að verða
að verulegu gagni á löggja-far þingi þjóð-
arinnar.
Víðar hefir þetta verið reynt og sumstaðar
tekist og sumstaðar ekki. En hvergi vitum
vér af kjördæmi, sem þetta hefir tekist eins
ömurlega illa og í Selkirk kjördæminu.
Vér erum sannfærðir um, að stór meiri
hluti kjósendanna í Selkirk kjördæminu, er mót-
fallinn núverandi landsstjórn og athöfnum
hennar og ber alls ekkert traust til hennar, og
á því með réttu heimtingu á að það sé maður
með frjálslyndum hugsjónum og framsóknar-
þrá, sem er umboðsmaður þeirra á næsta lög-
gjafarþingi Canada.
En það lítur út fýrir, að meiri hluti kjós-
endanna fái ekki að ráða í því kjördæmi í þetta
sinn—lítur út fyrir að hann verði kæfður, sum-
part fvrir handvömm þeirra, sem -fyrir málum
standa í því kjördæmi, og sumpart af utan^ að
komandi ástæðum, sem þeir ráða ekki við.
Fimm þingmannsefni sækja um kosningu
í þessu kjördæmi. Fyrst, þingmannsefni aft-
urhaldsflokksins eða Meighen stjórnarinnar,
sem, ef nokkurt vit liefði verið í ráðstöfun hlut-
anna, hefði ekki hið minsta tækifæri til þess
að ná kosningú.
Þá er J. E. Adamson, lögfræðingur, mikil-
hafur maður, sem sótti undir merkjum frjáls-
lynda flokksins um þetta sama þingsæti árið
1917, en féll. Hann er kunnugur í kjördæminu
og hefir mikið fylgi. Aldamson hefir verið
stuðningsmaður frjálslyndis stefnunnar alla
sína daga, en sækir nii um þingmensku sem
óháður framsóknarmaður.
Bancroft sá, er sæETir undir merkjnm bænda
eða framsóknar stefnunnar, er bóndi sjálfur og
hefir verið afturhaldsmaður í pólitík og stuðn-
ingsmað.ur -þeirrar stjónmálastefnu.
M. Gunn, þingmannsefni verkamanna, er
lítið þektur að }»ví er til opinberra mála
kemur; hann var í stríðinu og hefir sérstak-
lega fram að bera mál heimkominna hermanna
og verkamanna.
Sá fimti og síðasti er Dr. Sig. Júl. Jóhann-
esson, sem allir Vestur-lslendingar þekkja, af
orðspori að minsta kosti, og allmargir líka af
persónulegri viðkynning. Þó ótrúlegt sé, þá er
heldur erfitt að gjöra grein fyrir doktoraum,
að því er til stjómmála afstöðu hans kemur.
Hann hefir verið margt hér á meðal vor:
liberal, verkamanna fultrúi, sósíalisti og Bol-y
sheviki. En livað af þessu hann er núna, er
víst ekki þægilegt að segja. Hann segist sækja
undir merkjum frjálslynda flokksins og getur
vel verið, að hann segi það satt. Það veit víst
enginn með vissu livernig á honum stendur, og
að líkindum eklci sjálfur hann.
Frjálsljmdi flokkurinn í Selkirk kjördæmt
inu var búinn að lýsa yfir því í heyranda
hljóði, að liann styddi Mr. Adamson og veitti
honum eindregið fylgi við kosningarnar. Það
er heldur ekki frjálslyndi flokkurinn í Selkirk-
kjördæminu, sem á nokkurn þátt í þingframboði
aoktorsins. Pað eru ekki einu sinni kjósend-
urnir í • kjördæminu, sem nokkurn skapaðan
hlut liafa um það að segja, heldur er það hin
alræmda Knott - klíka hér í Winnipeg, sem treð-
ur doktornum þaraa niður í blóra við kjósend-
ur kjördæmisins. Vér vitum ekki til hvers
þetta er gjört. En vér vitum að það er ekki
gjört með vilja kjósendanna í Selkirk kjördæm-
inu, og vér vitum, að í svona lagaðri aðferð er
enginn frjálslyndis neisti.
A hinn bóginn vita allir, að doktorinn hef-
ir ekki hið minsta tækifæri til þess að ná kosn-
ingu — það eina, sem hann getur gjört, er að
spilla fyrir tækifæri framsóknarmannanna,
sérstaklega Adamsons.
fslenzkir kjósendur í Selkirk kjördæmi,
eða hvar sem þeir eru og fylgja framsóknar-
stefnunni að málum, ættu að vara sig á að láta
dreifa sér. En það virðist vera aðal tromp
stjórnarsinna, að koma svo mörgum á stað til
þess að sækja um þingmensku, að þeirra eigin
maður sé nokkurn veginn viss með að ná kosn-
ingu, og svo er nú einmitt ástatt í Selkirk kjör-
dæminu.
En við þessum trúðaraleik má þó enn
gjöra, með því að skipa sér þétt utan um þing-
mannsefni það, sem framsóknarmerkið ber, og
sjá u mað sá maður beri sigur úr býtum kosn-
ingadaginn, það er að segja Mr. Adamson.
--------o--------
Yfir brotsjóinn.
eftir Tennyson.
Sólsetur — stjarnbjört stund,
er stefnumót eg fæ;
og engan grátstaf báran beri um sund,
er burt, eg legg á sæ.
0
En líkt og flóðhrönn sofi sætt í frið
í sævar þagn-ar geim
er hverfur það, sem dýpst bjó djúpið við,
til dvalar heim.
Kvöldhringing, rökkurró —
svo ríkir koldimm nótt,
en hljómi’ ei kvein, þá knör mig ber á sjó
frá kvaldri drótt:
Því þótt eg stundarheimi færist frá
með flóðhrönn, sera mig ber,
eg vona’ í höfn minn verndara að sjá,
þá vosför lokið er.
Jón Einarsson.
——————————————————^
Þingmannsef ni
Bændaflokksins
petta er myndin af Mr. L. P. Bancroft, þing-
manrösefni bændaflokksins fyrir Selkirk kjördæmi,
sem útnefndur var á fulltrúamóti í Winnipeg 17.
október.
Til móts þessa var stofnað á þann frjálsmanh-
iegasta hátt, sem hugsast gat, — samsett af full-
trúum, kjörnum af bændafélögunum — United
Farmer Locals, — í Selkirk kjördæmi.
Mr. Bancroft hefir engan stóran kosningasjóð
að bakhjarli, að eins þau smátillög, sem kjósendur
í kjördæminu frívilju-glega láta af mörkum. Hann
m-á ,þess vegna ekki við að borga fyrir stórar aug-
lýsingar, eins og andstæðingar hans gera, sem enn
ekki hafa gert heyrin kunnugt, hvaðan þeim kemur
féð í kosningasjóði sína.
Mr. Bancroft fylgir fram Istefnuskrá bænd-
anna — Farmers Platform — einu stefnuskránni,
sem bætt getur kjör
Bænda og Verka-
rfianna.
A^A A^AA^A^AA^AA^AA^A^AA^AA^AA^AA^AA^AA^AA^AA^AJ^AA^AJ^A^A
t^v t^t t^t —^t t^t t^t T^T T^T
Phone
A-6275
K O L
Phone
A-6275
Drumheller
Saunders Creek
Lethbridge
American Hard
Vér beiðumst aðeins að þér reynið oss með eina pöntun
og erum vér þá vissir um framhald á verzlun yðar.
JAMES REID
301 Enderton Bldg.
Aðal augnamið vort, fyrst og
síðaist og alt af er
ánægðir skiftavinir.
Brask “Knott” flokksins.
í blaðinu “Portage lla Prairie
Graphic”, (sem styður Liberal-
flokkinn að málum), birtist eft-
irfylgjandi grein:
• “Ákvarðanir liberal flokksins í
Portage og Macdonald kjördæm-
unum um að hafa ekkert li'æral
þingmannsefni í boði en styðja
andstæðing stjórnarinnar, mælist
ist yfirleitt vel fyrir.
Lítill flokkur í Winnipeg, sem
ekkert umboð hefir frá hálfu
frjálslynda flokksins, og sem að
eins stendur saman af fáeinum
einangruðum og óánægðum fyrver
andi liberals, eru enn þá að
reyna að útnefna þriðja þing-
mannsefnið fyrir þetta kjördæmi.
pesísir fáu einstaklingar eru með
þessu móti að vinna í hag stjórn-
ar þingmannefnisins í þessu kjör-
dæmi, þar sem það er öllum ljósit
að skift atkvæði milli andstæð-
inga stjórnarinnar, hjálpa henn-
ar þingmannjsefni. Fullveðja
kjósendur í Portage la Prairie
eru reiðir aðferð þessara einstak-
linga, sem ekki eru kjósendur í
áminstu kjördæmi. Allar tilraun-
ir þessara fáu manna hafa enn
sem komið er mishepnst, en ef
þeir gætu með einhverjum brell-
um fengið þingmannsefni, þá er
það hér um bil víst, að sá maður
fengi ekki fimm atkvæði af hverj-
um hundrað. Auðsjáanlega er
tilgangurinn þessi, að hafa þing-
mannsefni í boði, sem ef til vill
gæti fengið 200 til 300 atkvæði frá
andstæðingum stjórnarinnar og
þannig hjálpað stjórnarsinnanum
að ná kosningu.
í sambandi við þetta einkenni-
lega brask hins svo nefnda
“Knott” flokks, rís þessi mikils-
varðandi spurning: Hvaðan koma
pentngarnir, til að kosta þetta
þriðja þinmannsefni?”
í tilefni af ofanritaðri grein
MONEY ORDERS
sem áreiðanlegri og
ódýrri aðferð til að
senda peninga upp
að $50.
}?ær borgiast gjald-
frítt í öllum Canada
útibúum (nema Yuk-
on) og Newfound-
land.
$5 og undir .... 3c.
Yfir—
$5 upp að $10 .... 6c
$10' upp að $30, lOc
$30 upp að $50, 15c
The Royal Bank
of Canada
Eignir virtar á
$512,000,000
virðist tilhlýðilegt og sanngjarnt
einmitt nú, að vekja athygli fc-
lendinga á því, að hinn svo kall-
aði Knott-flokkur, sem þessi grein
talar uúi, er einmitt það “party’V
sem útnendi Dr. Sig. Júl. Jóhann-
esson sem þinmannsefni í Selkirk
kjördæminu í yfirstandandi kosn-
ingum, auðsjáanlega f þeim sama*
tilgangi, sem ofanrituð grein tek-
ur fram, að skifta atkvæðum and-
stæðinga stjórnarinnar, og með
því móti gera Mr. Hay, þing
mannsefni stjórnarinnar, mögu-
legt að ná kosningu.
pegar Dr. Jóhannesson tók út-
nefningu frá “ÍKniott”-flokknum'
í Winnipeg, vissi hann að flest-
allir leiðandi liberalar í Selkirk-