Lögberg - 10.08.1922, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN
10. ÁGÚST 1922.
Kvœði flutt 2. Agúst 1922 í Winnipeg
MINNI ÍSLANDS.
Heill þór drotning hárra tinda,
heiðra nátta, undramynda;
sagna-auðga sólareyja
sviphrein þú í minning skín.
Jöklaennið breiða, bjarta,
blómskrúð dala, eldsins hjarta
seiða huga sona’ og dætra
sæinn yfir—heim til þín.
J?ú átt margt hins göfga—glæsta,
gulli betra, tignarhæsta;
fegurð mikla’ á mar og láði,
miðrar nætur röðulsýn,
lóukliðinn, lækjaniðinn,
lögin þýðust—sumarfriðinn,
fossaóma, hörpu-hljóma;
heima sólin bjartast skín.
Alt hið kærsta, æðsta, mesta,
alt hið stærsta, hæsta, bezta
frá þér ættjörð hlotið höfum;
helgað skal þér líf og blóð.
proska andans, orku handa,
æðri þrá til sólarlanda
okkur gafstu’ að erfðum, móðir—
ættargullsins mikinn sjóð.
Hlýjum rómi, huga klökkum,
hjartans ómum Ijúft vér þökkum
gjafir þínar giftusamar;
glóa tár um margan hvarm.
Gæðalandið, guð þig blessi,
glæði, lífgi, prýði, hressi.
Verndargyðjur vorsins sanna
vefji börn þín geisla-arm.
Yfir hafið hönd vér réttum;
heiðurskrans þér, móðir, fléttum
dýrstum rósuija, liljum ljósum;
leggjum þér að hjartarót.
Heitum ætíð heilagt geyma
hjartans málið, — aldrei gleyma,
ættargöfgi, söngvum, sögum,
sækja jafnan röðli mót.
Richard Beck.
MINNI VESTUR-fSLENDINGA.
pér Austmenn þessa okkar nýja lands, —
með öðrum minnum—sýnist ekki’ úr vegi,
að færa ykkur knýttan heiðurskrans,
í kvæði’ á vorrar þjóðar upphafsdegi.
í víking fjrr þér fóruð yfir haf,
með feriði þó, en ei með vopnabraki;
þér báruð að eins stuttan vonarstaf,
en stóran poka’ af hrakspám líka’ á baki.
Á stokk þér höfðuð stigið,—unnið heit,
með sterkum vilja og frelsisþrá í huga
tii Vesturheims að leggja í gæfuleit
og láta engar þrautir ykkur buga.
pá komuð hér, var kímt að “Icelander”
og kastað til hans stundum hæðnisorðum,
peir vissu’ ei hvern þeir hittu fyrir sér,
sem höfuðprestar Gyðinganna forðum.
En svona fór, þótt sýndist byrjun veik,
til sæta rutt þér hafið ykkur kringum.
Og sá hlær bezt er síðast hlær í leik.
pað sannaðist á Vestur-fslendingum.
pví aldrei varð á ykkar framsókn stans,
að einu marki keptu sál og hendur.
Nú ekkert þjóðkyn þessa mikla lands
að þroska og menning framar ykkur stendur.
i
pér funduð gull og eigið nú þann arð„
þér eigið hallir, fé og stórar lendur, .
þér eigið margan afreksmann, sem varð
að atgerfi og hæfileikum kendur.
pér eigið gull, — það gull, er auðgar sál .
cg gulum málmi’ er langt um arðsamlegra,
sá fjársjóður er móður vorrar mál,
það málið, sem er öllum tungum fegra.
Að annast það, er ykkar skyldugjald.
Vér aumkum þá, er slíkum dýrgrip týna,
sem fáir munu,—en fari þeir guði’ á vald,
sem fyrirlíta gömlu móður sína.
Sú ósk er bezt, sem á við þessa stund:
Að ykkar vari dáð og hugvit slynga.
Að manndómseðli’, er elur drengskaps lund,
sé ættarfylgja Vestur-íslendinga.
porskabítur.
MINNI CANADA.
pegar minst er manna
merkra’ í orði og verki,
þeirra’ er óðul andans
áttu bæði’ og veittu.
Höfðu þrek að þola
þrautaregn, og gegna
æfidagsins önnum
eins og skyldan krafði.
Menn, sem hugsjón hárri
helga líf og anda;
lögmál lífs og dauða
læra og skilja bæði;
rétta hönd til hjálpar
hverjum lítilmagna,
þótt þeir fals og fláttskap
fái helzt að launum.
Kjósa heilum huga
heldur að báli fylgja
svívirtum og særðum
sannleik tötrum klæddum,
en með gullnu gjaldi,
ginningum og vélum
selja sál og manndóm
silki skreyttri lýgi.
Stjórna æstum öldum
eigin tilfinninga.
Vanans tízku tildur
telja létt á metum.
pykir frægð að falla
fyrir málstað sannan.
Sjá, í lofti’ er syrtir,
sól á bak við skýin.
pegar minst er manna,
merkra í orði’ og verki;
þegar sannorð Saga
safnar frægum nöfnum:
Óska’ eg fremst að finnist,
Fóstra kær! um aldir,
auðlegð þín hin æðsta
afrek slíkra sona.
H. J. Leó.
Minni íslands.
Ræða flutt af Ragnari E. Kvaran,
2. ágúst 1922 í Winnipeg.
I
Góðir íslendingar!
Eg hefi verið beðinn að minn-
ast íslands á þessum hátíðiadegi
þjóðar vorrar. Mig langar til að
•minna yður á það, sem þjóðin
sjálf hefir ihaft um land sitt að
segja. Minna yður á litla sögu,
sem hún hefir smíðað, sem bún-
ing utan um eina hlið hugsana
sinna um landið.
Tröllkonu eina langaði til þess
að flytja búferlum frá Noregi til
fslands. Nágranna- tröllkona
hennar hafði orð á því við hana,
hvort ekki mundi iilfært að vaða
yfir hafið, sem milli þeirra landa
lægi. Hún 'kvað svo vera, því
“djúpir eru íslands álar,” mælti
hún, en “þó munu þeir væðir
mönnum sé á það litið sem hina
mestu meinsemd, er hin aðkomnu
saman og orðið að iþjóðbrot, sem hér setjast að, haldi
eða Indíánum að sér of aðgreindum frá þeim, sem
landi að eins, heldur og í annari (verið stærri en svo, að hans vegna
fjarlægri heimsálfu. Ekkert hefði mátt búast við, að við hefð-
hefði í sjálfu sér verið eðlilegra, um gengið
heldur en að svo hefði farið með! Eskimóum
íslenzku þjóðina, eins og helm- andlegum vexti. En fyr- fyrir eru og hafi um of augun á
ingurinn af þeim ti'ltölulega 'litlajir þá sök, að hann hefir verið séreinkennum sjálfrar sín í stað
hluta af heiminum, sem veit að magnaður af andlegu magni hefir þess að leitast við að laga sig að
hún er til, heldur um hana. Ytri hann enzt svo, að íslendingar eru öllu eftir 'þess landssiðum og á-
ástgnður allar hafa stuðlað að þvtí hlutgengir á hvaða hafskipi lífs- stæðum. Eg geng að því vísu,
að kæfa í íbúum íslands, alt þang- ins sem er, þó að það væri á ;að þessi umkvörtun sé á einhverju
"að til nú á síðustu áratugum, alla | Orminn langa hinna fremstu | reist, þó að mér hins vegar komi
þá eiginleika, sem nú gera þá að þjóða. Saga íslands er sagan um j ekki til hugar, að þeir menn, sem
mönnum. Andlega rekið, sem sigur andans yfir efninu. Hún er mest hafa hana á orði, hafi gert
búast hefði mátt við, að íslending- ein af opinberunarsögum mann- ser neina verulega grein þess, sem
ar væru á, ef dæma hefði átt ein- kynsins, þótt ef til vill séu ekki þeir eru að fara fram á. Mér fyr-
ungis eftir þeim örðugleikum, nema tiltölulega fáir læsir á ! ir mitt leyti finst ekkert auðsærra,
sem þeir hafa átt við að stríða, I hana. j en að það yrði tap fyrir menningu
er það sama, sem þeir þjóðflokkar “Djúpir eru íslands álar.” jþessa lands, ef þeir íslendingar,
af hvítra manna kyni eru á, sem íslendingum er að reynast það sem hér eru, hættu að vera
skemst eru á leið komnir. Hví er nú. íslendingar. Að það sé tap
íslenzkur bóndi ekki líkari rúss-: peir standa nú á alveg óvenju-fræð eg ekki fyrst og fremst af; keir a a syn_ a. serr?. e .
mætast felst með henni. En
verðum vér, eins og porsteinn, að
öfunda soninn, sem á að krýna
fjalladrotninguna, en vér þráum
að fá að sjá hann sem fyrst. Vér
vitum að það verður einn af ver-
aldarinnar glæsilegustu mönnum,
ef honum tekst að verða form,
líkaming þess óhemjulega kraft-
ar, sem frá upphafi hefir verið að
brjótast út með þjóðinni sem
mannvit og list.
“Djúpir eru Lslands álar.” Hin-
ir beztu og vitrustu menn hafa
séð, að djúpið sem staðfest er á
milli Islands og annara landa, er
þess eðlis að íslendingar eiga og
hljóta að setja þjóðlífi sínu önnur
markmið en þau, sem hinar stærri
jþjóðir hafa lengst af mænt a í
framtíðardraumum sínum.
íslendingar geta, sem betur fer,
aldrei sýkst af stórveldis-gerlinum
magnaða, sem allir virðast meira
og minna smitaðir af. Island er
eitt af þeim fáu löndum veraldar-
inar — eða ef til vill eina landið
— sem aldreí hefir átt neina ó-
vini, aldrei verið í ófriði um yfir-
ráð yfir löndum eða fé. pvínær
öll lönd heimsins, nema ísland,
eru nú setin af þjóðum, sem hafa
brotist til sætis með ofríki og
blóðsúthellingum. Og allar þjóð-
ir, sem svo er ástatt um, virðast
hafa orðið að greiða það gjald
fyrir landránið, að þær hafa orð-
ið meira eða minna sýktar af
fársótt ofrikisandans. pjóðirn-
ar bera, eins og einstaklingarnir,
ávait ábyrgð á gjörðum sínum og
sú ábyrgð kemur þeim í koll fyr
eða síðar, ef breytt hefir verið út
af heilögum lögum tilverunnar.
En hvort er þá það takmark,
sem ísland á og getur sett sér?
Er ástæða til þess að ætíla, að ís-
lendingar geti leyst nokkuð hlut-
verk af hendi, sem einhvers virði
sé fyrir veröldina, hlutverk, sem
þeir hafi meiri skilyrði til að ynna
af hendi en aðrir menn? Eg er
sannfærður um að svo sé.
iStærsta gjöfin, sem þessi álfa
heimsins hefir gefið mannkyninu,
er hin demokratiska hugsjón.
Saga þeirrar hugsjónar er saga
þessarar álfu. Hún varð að lifandi
afli í mannkynssögunni þegar
Bandaríkjamenn klæddu hana ií
hinn skínandi búning frelsisskrá-
arinnar. Og hún hefir dýpkað
og magnast að innihaldi siíðan. í
þeirri hugsjón felst nú viðurkenn-
ingin á möguleikum mannsins til
fullkomnunar og réttinum til þess
að ná honum. Trúin á manngild-
ið — það er afltaugin í þeirri hug
sjón.
íslendingar þeir, sem lengst sjá,
ætla að gera þá hugsjón að veru-
leika með íslenzkri þjóð. peir
hafa sannað það með sögu sinni
betur en nokkur önnur þjóð, að
hugsjónin er ekki hrævareldur.
rÚSS- ycdl ö’LctliUct UU H <UVC^ UVtJUJU- | * v.6 J-I. Ciuoi/ C*x j ,
neskum bónda, en raun ber vitni legum tímamótum í mörgum efn- því, sem íslendingar hafa þegar af U1 uKsunar 1 1 sinu va an l> ke
um? Hví er íslendingur ekki á um. peir hafa þessi síðustu ár
. sama menningarstigi eins og Eski- smátt og smátt verið að draga í
vera, bætti hún við. Hún lagði ^ sv0 €nn ]engra sé jafnag. Allir sínar hendur öll forráð yfir landi
snan af stað og óð sjoinn þar til j hafa þessir þrír flokkar manna sínu. Og þeir eru nú að reyna
un om að þeim álnuin, sem átt þag sameigjniegt. ag þejr hafa að ná tökum á landinu. Eins og
> pstur var. pá ann hun, að^orgjg að berjast við hin heiftar- þér getið skilið, þá er það ýmsum
U-?j- ?1U^1 . 1 na °g legustu ytri öfl. Rússneskir vandkvæðum, bundið að eiga að
srn íst e tir skipi, sem sigl i yf- bændur hafa verið kúgaðir af lifa menningarlífi annara þjóða í jörð.
ír alinn og hugðist mundu styðja ( mönnuni) ís]en2!kir menn af óblíðri landi, sem hefir að mestu leyti mínar
hendi leyst hér í landi. Mérer það,ur ekkí °rðið að **
‘ hana skorti svo að segja alt ann-
sig við það yfir mesta dýpið. En : náttúruð haf'ís og hungri. peir verið óyrkt frá 'landnámstíð, ó-
tröllkonan misti skipsins, varð,tímar hafa komið . ís]andi) að yrkt f þeim skilningi) sem nú-
fotaskortur og lét lif sitt í aln- munurinn á lífskjörum landsbúa tíminn leggur í það orð. Búskap-
og Grænlandsbúa hefir
fullljóst, að þeir hafa hér orðið
sér og landi sínu tii mikils sóma
og tel því líklegt, að eftirkomendur
þeirra haldi áfram að vera dug-
andi menn, enda þótt þeir töpuðu
sambandinu við hina fornu ætt-
En eg byggi ékki vonir
um glæsilega framtíð
að. pað sem mestu máli skiftir,
er að kenna þjóðinni að treysta
þessari reyslu sinni. peir, sem
bezt vilja Islandi, vilja að það
gefi heiminum enn eina stórgjöf.
pað gaf veröldinni gjöf með skrif-
| um sinum, þegar Norðurálfan
COPENHAGEN
Munntóbak
Búið til úr hin-
um beztu. elstu,
safa - mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hjá öilum tóbakssölum
°p|nhágen'#
• snuff *
^31
Þetta er tóbaks-askjan sem
hefir að innihalda heimsin
bezta munntóbpk
manna og ranngóknir á landi voru Son sá, hve rit þessi mundu verða
um.
“Djúpir eru íslands álar” hefir
verið reynsla íslenzkrar þjóðar.
Henni hafa reynst þeir svo djúp-
ir, að hún hefir fundið, að í raun
og veru hefir alt öðru vísi verið
um hana ástatt, heldur en um
leyti
Sigl-
en hinir í ingar voru komnar fyrir löngu úr lenzkri hugsun og tungu. Eg
verið urinn hefir að lang-mestu
mest í því fólgin, að aðrir höfð- verið rányrkja frá upphafi.
ust við í snjóskýlum
moldar. Og þó er þessi gengd- j höndum landsmanna. Fiski-
arlausi munur á hvorutveggja. veiðar hafa til skamms tíma verið
Hvað veldur því? Við vitum öll næstum því villimannlegar um út-
| hvað því veldur. Hamingja Is- búnað allan. öllu þessu er ver-
manna
______ af íslenzku bergi á kyn-1 d°ttaðl. yflr latinunni; . Pað hef;
stofni þeirra einum, heldur á þeimjir engln laun fynr >á gjöf
möguleikum, þeim frækornum, onnur en >au’ fein gofug verk vei\a
þeim íbúandi krafti, sem mér 1 fefandanum ayalt - mem styrk
til þess að veita enn meira. Nu
á ísland að keppa að því að veita
hefi þegar drepið lítillega á hvaðífnn að nyju; veröldinnl
það hefir verið, sem lífinu hefir lkverni«,groður Msms verður 1
finst felast “i, með og undir” ís-
haldið í ísiendingum — hæfileik-!
um tiíl að leita
landi, þar sem engir búa nema
mentaðir menn, menn, sem kent
spurnir af. Fjarlægðin frá um- sonum þess og dætrum hefir tek- getið vafalaust öll gert yður í hug- í hetur séð, en að það sé í rauninni
heiminum, fáheyrðir örðugleikar
lífsbaráttunnar og ekki síst
mannfæðin hafa reynst henni
þeir álar, sem gert hafa hana að
einstæðing meðal þjóðanna. peg-
ar menn gera sér Ijóst, hvað í
þeim örðugleikum hefir fólgist á
umliðnum öldum, þá vekur
furðu, að svo mikið skuli vera
eftir af þrótti í íslenzkum mönn-
um, að þeir skuli safnast saman
á þjóðminningardegi, ekki á ís-
ist að veita lífsmagni sínu inn á arlund, þá reynist margt sundið sjálft eðli þess, sem íslenzkt er.
aðra farvegi, þegar hinir ytri far- djúpt, straumhart og stórgrýtt,: Pa$ er eins og tungan sjálf geri
vegir framkvæmdalífsins hafa sem yfir þarf að komast, til þess: ekki ráð fyrir öðrum en vitmönn-
,________________ _________„„ _________________ _______„__________ _ sér næringar d,, ,. _ , ^ ... ,
nokkura aðra þjóð^sem húiy hafði | ]andg hefir verið j því fólgjn> ag ið að breyta. Og eins og þér j vitsmunaláfinu. Og eg fæ ekki þrosk J6a]t * erSþe^r
búa yfir. petta fyrirbrigði hefir
heimurinn enn aldrei séð. ís-
lendingar hafa mest skilyrði allra
! þjóða til þess að hrinda því í
framkvæmd. peir hafa það
vegna þess, að djúpir fslands álar
hafa skapað þau skilyrði. peir
hafa verndað oss frá villuljósum,
sem glepja öðrum sýn, þeiir hafa
verið stíflaðir eða verið í þann að fá þessu öllu í lag komið. Og
veginn að stíflast. peim hefir það, sem mönnum mun vafa-
lærst að leita inn fyrir yfirborð laust finnast tilfinnanlegast er,
hlutanna að næringu fyrir líf að íslendingar geta ekki nema að
ÞaS j sitt. Frá því að hið fyrsta tímabil tiltölulega litlu leyti hagnýtt sér
j í sögu íslendinga leið — tímabil- reynslu annara þjóða. pau lög-
ið, þegar alt var helgað fram- mál, sem viðskiftalífið fer eftir,
kvæmdunum, þegar lífsþróttur- með öðrum þjóðum, sýnast blátt
inn var svo taumlaus, að menn: áfram ekki eiga við að mjög
hálf kollsigldu sig, vörpuðu sér jmiklu leyti, þegar til fslands kem-
út í æfintýralíf ófriðarins á sjó j ur. Sama er um stjórnarfarið
og landi, innanlands og utan — að segja. Vér höfum tekið upp
Pó hafa íslendingar beint kröft- þvínær
um sínum, þeim sem ekki fóru í j reglur
BKAUTY OF THE SKIN
eBa hörundafegurS, er þrá kvenna og
tæat með því aft nota Dr. Chase’s
Oíntmena. Allskonar húösjúkdömar,
hverfa vlð notkun þessa • meðals
og hörundtð verður mjúkt og faguit.
Fæst hjá öllum lyfsölum eða frá
Edmanion, Bates & Co., Limlted,
Toronto. ókeypla sýnlshorn sent, ef
blaö þetta er nefnt.
Dr. Chase’s
Ointmenf
hina daglegu baráttu að leita við- verkanir þeirra hljóta að verða
urværisins, inn á við; látið það með alt öðrum hætti en í stórum,
glíma við þau viðfangsefni, er vita- mannmörgum og þéttbýlum lönd-
munirnir einir gátu leyst úr, gertjum. pó munu flestir hafa tekið
skilningin, vitið og snildina, í einu i eftir, sem nokkuð hafa kynt sér
orði hið andlega iíf, að því keppi- stjórnarfarssögu
kefli, sem mönnum væri eftir-jtvo áratugina. íslendingar eru
sóknarverðast. petta vefir vald- nú að þreifa sig áfram með þetta
um til þess að fara með hana. Is-
lenzkan er mótsetning heimskunn-
ar. pvínær hver setning íslenzk,
sem orðin er föst í málinu, er
speki, þvínær hvert fast orðatil-
tæki, sem við notum í daglegu
máli, er spakmæli, ef það er ís-
lenzkt. pað segir oftast til sín, ef
það er fengið að láni — þá er það
óviturlegt. íslenzkan er það
form, sem sýnir reynslu viturra
manna. Hún hefir spásagnar-
óbreyttar stjórnarfars-( an<la vegna þess að hún er þékk-
þingræðislandanna, en j in& a Hfinu.
frá upphafi og fram á vora daga,
Á þann hátt varð hann svo vel
að sér í sögu íslendinga, að mjög
fáir hafa verið hans líkar. Og
um alt ritaði hann rækilega.
Enginn Islendingur mun hafa
frumritað eins mikið eins og hann
Eftir hann liggja á prenti sex
mikil og merk rit og vísindaleg
verk, en þeir ígiendingar eru afar
fáir, sem hafa látið eftir sig tvö
eða þrjú stór rit og merkileg.
Hvert af þessum sex ritum por-
valds Thoroddsen er svo merki-
legt, að það er nóg til að halda
nafni hans uppi.
Hið fyrsta af ritum þessum er
LanOTfræðissaga íslands, er hann
gaf út á árunum 1892—1904.
Annað visindalegt stórvirki hans
er Jarðafræðisuppdráttur íslands
(Geological map of Iceland), sem
kom út á ensku 1901, og Carls-
bergssjóður kostaði.
priðja nafnfræga ritið er Lýs-
ing Iglands hin þýska, er prent-
uð var 1905 og 1906. pað er land-
fræðis og jarðfræðisleg lýsing.
pá er fjórða mifcla ritið Lýs-
ing Íslands í 2 bindum, er Hafn-
ardeild Bókmentafélagsins gaf út
1907—1911.
Hið fimta er Ferðabókin í 4
bindum, er porvaldur Thoroddsen
lét prenta á eigin ikostnað 1913
—1915, og gaf Fræðafélaginu.
Hið sjötta er Landbúnaðarsaga
íslands í 2 bindum, ein hin merk-
asta sögubók, sem á íslensfcu hef-
ur verið rituð; var byrjað að gefa
hana út 1917 og var hún nærri
fullprentuð, er hann féll frá.
Auk þes,s ritaði porvaldur Thor-
oddsen margar merkar bækur,
svo sem æfisögu Péturs biskups,
Árferði á íslandi í 1000 ár, Á-
grip af lýsingu íslands, og fjöld-
an allan af stórum og merkum
ritgerðum og af öðrum ritgerð-
um og góðum greium, eins
og lesa má i 4. bindinu af Ferða-
bók hans.
En við hin stóru vísindalegu
rit hans má enn bæta hinu sjö-
unda. Með því að rannsaka bréfa-
safn hans, uppköst að ritum hans
og önnur plögg hef eg fundið,
að hann hefur ritað stórt rit á
á árunum 1909 til 1912 um Eldfjöll
og eldgos á Islandi. pað er á
þýsku, og hefur hann sent það
1912 til pýskalands; það átti að
koma þar út eins og hin þýska
íslands lýsing hans, en honum
tókst það eigi að fá það prentað
fyrir 1914, áður en ófriðurinn
mifcli hófst, og svo fórst það fyr-
ir. Nú er rit þetta komið hingað
og er það 1100 bls. í folio; mun
verða gerð gangskör að koma því
á prent hér í Kaupmannahöfn.
Annað nýtt rit, sem porvald-
ur Thoroddsen hefur látið eftir
sig, er Minningabók hans, ein-
staklega fróðlegt rit. í henni eru
margar smásögur og mun almenn-
ingi þyfcja gaman að lesa þá bók.
Hann hafði lokið 1. bindinu af
bók þessari og var langt kominn
með 2. bindið. Rit þetta ætlar
nú Hið íslenska Fræðafélag í
Kaupmannahöfn að gefa út i
haust og að ári, og á það að
hefja hið nýja iritsafn þess, Safn
þörf almenningi og tók því mál-
inu vel, en hvemig sem á því hef •
ir staðið, var þó engin fjárveiting
tekin upp á fjárlagafrumvarpið
til þess að prenta þau, og hefir
svo farið, þ>rátt fyrir hinar góðu
undirtektir forsætisráðherra tvis-
var sinnum, að málefni þetta hef-
ir eigi enn náð fram að ganga á
Alþingi. pað var þó ekki um mik-
ið fé að ræða, heldur einungis
um smáræði í samanburði við
sumar aðrar fjárveitingar til bók-
menta. pað mun þó mega telja
líklegt, að Alþingi vilji styðja að
því, að fræðirit þessi komi út
handa alþýðu, og að það fcunni nú
að meta störf porvalds Thorodd-
sens, eins hins allra nýtasta, besta
og frægasta vísindamanns og rit-
höfundar, sem ísland hefir alið.
Kaupmannahöfn 1. júní 1922.
Bogi Th. Melsteð.
Druknun.
Meðal þeirra sem fóru austur
að pjórsárbrú á íþróttamótið, sem
þar var haldið á laugardaginn,
var Tómas Stefánsson skrifstofu-
stjóri landssímans. Á leiðinni hing
að hafði hann einhverja viðdvöl
við ölvesárbrú ásamt öðru fólki
á laugardagskvöldið. Meðan hann
stóð þar við, fór hann að lesa
sig eftir vdrstreng er liggur af
bakkanum upp í brúna. Var hann
ekki kominn nema rúmlega á
hálfa leið, er hann féll niður
í ána> en hún renmur þarna 1
hörðum streng, og bar hann niður
eftir ánni á svipstund. Skotið var
út báti en það var árangurslaust.
Einnig lagðist til sunds Guðmund-
ur Jórmundarson símamaður og
hu'gðist að bjarga honum, en tókst
ekki. Leitað var að líkinu þá
strax um nóttlna og isömuleiðis
á sunnudaginn, en fanst ekki,
og eru taldar litlar Iíkur á því að
það finnist.
Tómas var 26 ára gamall. Var
hann fóstursonur frú Margrétar
sálugu ólsen.
kent oss að trúa á manngidi vort Fnef5afé]agsins um ísland og fg_
og þeir hafa sýnt oss, að það sem ]endinga. Hefir félagið ]átið
ið gæfumuninum. pað er langt
síðan mönnum var sagt, að mað-
urinn lifði ekki á einu saman
brauði. En eg veit ekki um
neitt dæmi í sögu þjóðanna, þar
sem eins greinilega hefir verið
sýnt og sannað .hversu langt má
komast með jafn Mtinn skamt a/f
brauði, ef eitthvað annað er fyrír
hendi, eitthvað, sem gefur sálum
niannanna þrótt. Brauðhleif-
urinn, hin ytri lffsgæði, hefir ekki
alt satnan. Leiðirnar út úr
öllum sínum vandfcvæðum, hafa
þeir að sjálfsögðu ekki fundið
nema ef til vill að örlitlu leyti. En
eg skal síðar drepa á það ör-
pað er fyrir þetta líbúandi magn
þess, sem ísilenzkt er, að eg hefi
trú á íslendingum. Mér finst
stundum að íslendingurinn sé ekki
fæddur enn þá. Sá andlegur
íslands síðastu í?róður, sem sprottið hefir upp úr
jarðvegi fslands, er óneitanlega
fagur forboði um glæsilega
framtíð, en enn er hann forboði
einn. Af því, sem þjóðin hefir
sameiginlega1 afrekað, hlýtur
manni að óra fyrir framtíðar af-
rekum, sem séu yfirgripsmeiri en
svo, að hugsun vor fái fest þar
mörgum er erfitt, er fáum auð-
velt. pað er trú mín, að eftir
nofckurn tíma verði eigi um það
deilt á íslandi hvort þetta skuli
verða takmark vort, heldur um
það, hvernig því verði náð. pað er
sannfæring mín, að íslenzku þjóð-
inni lærist, fyrir atorku íslenzkra
hugsjónamanna, að meta vit sitt
meira en gull, list sína meira en
völd, sál sína meira en alt.
fáum orðum, sem eg held, að hinir ^
vitrustu menn þar d landi hafi ! neinum tökum á. En þekkjum
komið auga á, sem hugsjón þjóðar- vér vafalaust ekki eðli vort nema
irmar á farmtíðarferli hennar. —
Eg hefi heyrt nofckuð orð á því
haft þennan stutta tíma, sem eg
hefi hér dvalið, að af hérlendum
að örlitlu leyti; ísland á en hvorki
neinn Grieg né Ibsen, sem hafi
seitt fram úr undirvitund þjóðar-
NÝTT RIT
eftir porvald Thoroddsen.
Enginn maður hefir frætt ís-
lendinga og útlendinga svo ve’l og
rækilega um land vort sem por-
valdur Thoroddsen. Hann rann-
sakaði landið miklu rækilegar en
nokkur annar maður. Hann lét
sér heldur ekki nægja að rann-
saka það eins og það er nú, og
fræða um það bæði á vorri tungu
og annara þjóða, heldur kynti
innar skilninginn á því, sem verð- hann sér rækilega þekkingu
prenta boðsbréf um það, og sent
umboðsmönnum sínum það á fs-
Iandi, bóksölunum Arinbirni
Sveinbjarnarsyni í Reykjavík,
Pétri Jóhannssyni á Seyðis’firði og
Jónasi Tómassyni á fsafirði, og
bankagtjóra Bjarna Jónssyni á
Akureyri og munu þeir senda boðs-
bréfin út meðal landsmanna.
Geta menn og pantað ritið hjá
þeim. Fastlr kaupendur fá rit
þetta fyrir þriðjungi minna verð
en aðrir.
Pá er þriðja /ritverkið eftir
Thoroddsen, er hann hafði lengi
unnið að. pað er alþýðleg fræði-
rit í 7 bindum. Hann ætlaði sér
engin ritlaun fyrir þetta safn,
en eins og ifcunnugt er var dýrt
að prenta á ófriðarárunum og svo
er enn. Fræðafélagið sótti því um
nokkurn styrk úr rikissjóði ís-
lands til þess að greiða prentunar-
kostnaðinn á þes.sum alþýð'legu
fræðiritum. — Hinn fyrverandi
kenslumálaráðherra Jón Magnús-
Höfuðverkur
Höfuðverkur stafar venju-
legast af þreytu í taugakerf-
inu og hann hverfur ekki með
öllu fyr en taugavefmir eru
endurhrestir með Dr. Chase’s
Nerve Food.
Bráðabirgðarlinun fæst
stundum með hinu og þessu
höfuðverkjiardufti, en sMkt
duft er langt of hart á taugun-
um.
Komið taugunum í lag og
mun höfuðverkurinn þá ekki
framar, trufla yður.
Mrs. W. J. Pearse, Nunn St.
Colbourg, Ont., iskrifar:
“Eg varð mjög taugaveikluð
og fylgdi því þrálátur höfuð-
verkuir. Stundum varð eg að
vefja dúk eins fast um höfuðið
og eg frekast þóldi, því mér
fanst höfuðið ætla að klofna.
Vinur einn ráðlagði mér Dr.
Chase’s Nerve Food og eftir að
hafa lokið úr fyrstu öskjunni,
var mér strax farið að skána.
Eg hélt áfram þar til eg hafði
notað úr sjö öskjum og var þá
orðin alheil. Kenni eg nú
eigi framar höfuðverkjar.
Dr. Chase’s Nerve Food, 50
cent askjan, fæst hjá öllum
kaupmönnum, eða beint frá
Emanson Bates og Co., Limi-
ted, Toronto.