Lögberg - 18.01.1923, Side 4

i fclfi.
LÖGBERG FIMTUDAGINN
JANúAR 18. 1923.
Jögberg
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
umbia Preu, Ltd./Cor. William Ave. &
Sherbrook Str.. Winnipeg, Man.
Tahnman >-6327 ofi N-6328
Jén J. BíldfeU, Editor
(Jtanftskrift til biaðsins:
THE eOLUIRBIR PRE38, Ltd., Box 3172, Winnipog, Man-
Utanáskrift ritstjórans:
EOiTOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, Man.
l'ht ' L^gberit’' is printed ».nd publlshed by The
‘toiurnbla Pre«s. Llmtted. in the Columbia Bloo.k.
Bö.l to h67 8herbrooke ötreet. Wlnnipes, Manitoba
Austur og Vestur Canada.
n.
í síðasta blaði mintumst vér lítillega á mis-
skilning þann, sem átt hefir sér stað á milli þess-
ara tveggja parta Canada, og líka ástæðurnar
sem liggja til grundvallar fyrir þeim misskiln-
ingi — sem sé ágimd og ráðríki.
pað getur gengið að sitja yfir hluta ein-
hvers mann, eða manna, á meðan þeir megna ekki
að reka af sér okið. undir eins og þeim sömu
mönnum vex fiskur um hrygg, þá er óhætt að
ganga út frá því sem sjálfsögðu að þeir gjöri
sér ekki yfirgang þann að góðu.
Og nú er svo komið fyrir Vestur-Canada,
sérstaklega sléttufylkjunum að þau verða með
fullri einurð að krefjast réttar þess, sem þau eiga
heimtingu á — það er að njóta ávaxta verka
og arðs eigna sinna frjáls og óháð. Ekkert
annað en þetta getur nokkumtíma fullnægt íbú-
um Vesturfylkjanna, og það verða þeir að fá,
ef eining og ánægja á að ríkja i landi. Ef það
fæst ekki liggur aðeins tvent fyrir þeim, Að-
skilnaður eða áþján.
Vér viljum biðja lesendur Lögbergs að taka
þessi ummæli vor ekki svo, að vér séum að hvetja
til landráða. pað er fjarri oss. En vér vild-
um sterklega benda á að það virðist, sem vér
stöndum á vegamótum framþróunarsögu Vestur-
fylkjanna, og að það sem gjört verður nú í sam-
bandi við eitt af mestu áhuga, og að vom áliti,
eitt af allra mstu velferðarmálum þeirra, er svo
veigamikið til bóta eða bölvunar að vér fmnum
það skyldu vora að benda hispurslaust á það. Vér
gátum um í síðasta blaði að það væri Hudsons
flóabrautin sem hér væri um að ræða. petta
óska:bam Sléttufylkjanna, sem íbúar þeirra hafa
verið að fóstra síðan þeir fyrst reistu sér bygðir
og bú í þeim.
Á fyrstu búskaparárum manna í Vesturfylkj-
unum, var framleiðsla þeirra fremur lítil og gat
með engu móti nægt til þess að standa straum af
jámbraut til Hudsons flóans, en þó er mál þetta
orðið svo mikið áhugamál árið 1882, að þá strax
eru miljónir ekra af akuryrkjulandi Vesturfykj-
anna settar til síðu. til þess að mæta kostnaðin-
um við byggingu brautarinnar.
Síðan hefir framleiðslan í Sléttufylkjunum
vaxið og vaxið gífurlega mikið — svo að á ár-
inu 1922 þurftu íbúar þeirra að senda frá sér og
á alheims markaðinm, meir en 300 miljónir mæla
af hveiti, auk allra annara afurða og með fram-
leiðslunni hefir áhuginn fjrrir Hudsons brautinni
vaxið.
Hvaða þýðingu hefir það fyrir íbúa Sléttu-
fylkjanna að fá þessu máli framgemgt? Fyrst
— að með því að hrinda málinu áfram að því tak-
marki, sem velunnarar þess hafa óskað, þá
er erki óvin allrar atorku, — óánægjunni — rutt
úr vegi.
Annað, Leið er opnuð fyrir allar afurðir
fólks í Sléttufylkjunum til alhei|msmarkaðsins,
sem er fimm hundruð mílum styttri héðan frá
Winnipeg, en þúsund mílum styttri frá Edmon-
ton í Alberta, en sú sem vér eigum kost á nú.
priðja. Landið sem þessi braut liggur í
gegnum, er svo auðugt af málmum, fiski og skóg-
lendum að engan mann getur nú dreymt um
hvers virði að allur sá auður er.
Fjórða. Að Manitoba eignast hafnstað, þar
sem óumflýjanlega rís upp stór verzlunarbær,
sem opnar atvinnu fyrir þúsundir á þúsund ofan
af atvinnuþurfandi fólki. petta eru að eins
fá af hlunnindum þeim sem braut þessi mundi
veita, ef hún væri fullgerð. til flóans.
J?ví meiga menn Vesturfylkjanna ekki njóta
þessara hlunninda?
Af því aðeigendur Canada Kyrrahafsbrautar-
innar og stóreignamenn Austurfylkjanna vilja
það ekki — hafa aldrei viljað það, og nú er hætta
á, eftir að búið er að leggja brautarstæðið alla
leið til flóans, og járnteinana á það alt nema síð-
ustu 150 mílumar, að þeir ónýti alt satnan, nema
því að eins að menn Sléttufylkjanna láti til sín
heyra, á þaim hátt að þessum mönnum skiljist
að þetta sé þeim alvörumál og ekki tjái á móti
alð standia. J?að sejn unnist hefir á í þessu
máli eigum vér Laurier stjórainni sérstaklega að
þakka, — það var hún, sem hrinti málinu í veru-
lega framkvæmd. Hon Frank OHver, sem var
innanríkis ráðherra í þeirri stjóm, var mjög á-
kvéðinn talsmaður þess máls og til þess að taka
af öll tvímæli íbúa Sléttufylkjanna í því máli og
stjómarinnar, lagði hann fmmvarp til laga fyrir
Ottawa þingið 1907 — hin svo nefndu “pre-emp-
tion”lög, sem samþykt voru og sem voru 1 gildi
þar til árið 1918. Lög þau gáfu bændum í Vest-
/ <
urfylkjunum, sem á heimilisréttarlandi bjuggu
rétt til þess að bæta við sig öðrum 160 ekmm,
með því að borga $3,00 fyrir ekruna, og skyldi
peningum þeim sem inn kæmu fyrir slíka landsölu,
vaið til þess að byggja brautina. Enn fremur j
gáfu menn sem landbúnað vildu byrja, fengið
heimilis réttarlönd undir þessum sömu lögum og
fyrir sama verð. Landið sem selt var undir
þessum lögum nam alls8,050,720 ekrum, sem gerði
$33,828,263 og er það nærri $13,000,000 meira en
brautin hefir kostað og hefir því ásetningur
Hon. Oliver og Laurier stjómarinnar fyllilega
náð tilgangi sínum, sem var að tryggja fé til fram-
kvæmda á þessu þarfa fyrirtæki og auka fram-
leiðsluna á sama tíma. Látum oss sjá svo um,
að því þarfa fyrirtæki verði ekki stungið undir
stól.
Bœndaþingið í Brandon.
pað stóð yfir í síðustu viku, hið 23. þing
bænda í Manitoba, og var þar margt til umræðu
af málum þeim, sem þá stétt mannfélags vors
varðar mestu. En samt getum vér ekki dulist
þess, að á þingi þessu hefir borið meira á stjórn-
málutn heldur en á hinum undanfarandi, og af
því auðsætt að bændur em farair að leita í þá
átt að úrlausn á hinum ýmsu erfiðleikum, sem
landbúnaðurinn í Manitoba, á nú við að stríða,
og er efamál hvort að það spái nokkru góðu fyr-
ir bændafélagsskapinn eða landbúnaðar afkom-
una í framtíðinni. Nokkur stórmál hafa verið
á dagskrá þessa þings, svo sem komsölumálið, og
var þingið einhuga um að gera sitt ýtrasta til
þess að koma á sámtökum á meðal bænda, um
sölu á komi, helzt á þessu ári.
Annað stórmál var þjóðbanki. Fanst
þinginu að bankarair væm ókki nógu nærgætnir
við bændur og landbúnaðar framleiðsluna og
þess vegna bráð nauðsyn að setja á stofn þióð
banka, sem hugsaði meira um hag bændanna og
framleiðslunnar en sinn eiginn.
þriðja málið var Hudsons flóa brautin, skor-
aði þingið í einu hljóði á Canada stjóm, með að
fullgera þá braut, sem allra bráðast að unt væri.
Fjórða um fjárhagslegt ástand bænda, í því
máli var áskorun til stjóraarinnar, sem hljóðar á
þeirra leið samþykt: — “að þingið skori á Ottawa
stjómína með að útvega bændum lán, sem tæki
yfir legri tíma og nógu mikið til þess að þeir gætu
borgað lán þau, sem nú væm á höndum þeirra
með háum vöxtum og þannig dreift skuldinni yfir
lengra tímabil, með vægari skilyrðum en nú ætti
sér stað, og kont það í Ijós við umræður um það
mál, að það yrði engin feikileg upphæð, sem til
þess þyrfti að koma lagi á í þessu efni. Bent
var á o* 1”'mí aðferð hefði verið viðhöfð í Ástra-
líu og að þar hefði þurft$200,000,000 til þess að
borga upp allar slíkar skuldir bænda, að undan-
teknum $1200. petta mál er hið stórkost-
legasta, og þess vert að því sé gaumur gefinn.
Umræður urðu nokkrar um sveitalánin, og
voru þingmenn einhuga með að standa á verð'
ef nokkuð ætti að fara að hagga við þeim lögum.
Kváðu þau hin beztu og þörfustu lög sem nokkurn-
tíma hefðu verið leidd í gildi í fylkinu.
Óvinurinn vor á meðal.
Svo nefnir E. jW. Howe grein eina, sem ný-
lega stóð í mánaðarriti hans. Kemur þar fram
megn óánægja í garð þeirra manna, sem hann
segir að standi á takmörkum iðnaðar og að-
gerðaleysis og ræni verkalýðinn. . Mr. Howe»
spyr: hvað það sé stór hluti Bandaríkja þjóðar-
innar, sem vinnur að gagnlegri framleiðslu, svo
sem þeim nauðsynjutm sem dagleg þörf mann-
anna krafst, og kemst hann að þeirri niðurstöðu,
að það sé færri heldur en nokkum mann gruni
og í sambandi við þann hluta þjóðarinnar segir
Mr. Howe að standi heill sægur af mönnum, sem
framleiði ekkert, en dragi fram lífið, og sumlr
ríkmannlega á slægð og vitsmunum.
Hann segir að menn í Ameríku séu búnir að
missa virðingu fyrir landbúnaðar störfum og
allri heiðarlegri erfiðisvinnu, en að hugur þeirra
hafi snúist meira utn að fá ýmsum lagaákvæð-
um framgengt, óeyrðir og verðhækkun, og hlýt-
ur hver hugsandi ogskyniborinn borgari að hafa
tekið eftir þeim breytingum, sem eru að verða í
þessum efnum og fylst kvíða út af þeim. Með
ofmikil nautnaþrá inni fyrir, verður blaðran
að springa fyr eða síðar.
pað sem að er, er það, hvað margir það eru
sem af kænsku sinni lifa.
Við höfum ofmikið af lögfræðingum og lækn-
um. pað er ekki að eins að það séu þúsundir
af aðgerðalausum og skaðlegum stjómmálamönn-
um, heldur höfum vér jafnmarga iðjuleysingja í
allra handa klúbbum, skemtifélögum og verka-
mannafélögum.
Mentamálin hafa Iíka sína iðjuleysingja og
margir af skólum vorum eru fremur stöð skemt-
ana en náms.
Allir vita, að það eru að minsta kosti helm-
ingi fleiri embættismenn í sambandi við ríkis,
borga, bæja og sveitastjómir en þörf er á; og
eina afsökunin fyrir því ástandi, er að finna eitt-
hvað handa mönnum að gjöra, sem vilja ekki
vinna að gagnlegri framleiðslu. Og margir
beirra, sem að þarflegri framleiðslu vinna, hafa
hugan á að verða, það sem á ensku máli er kallað
“Gentlemen of the world.” — Að fá hærri laun
fyrir minni áreynslu og komast í tölu þeirra sem
huga hafa á að verða ríkisstjórar, senatorar,
biskupar, sýslumenn, gjaldkerar, eða skrifstofu-
stjórar.
“petta er hættan mesta,” segir Mr. Howe
og spyr svo: “Er nokkur bót við þessu? sum-
ir segja að hún sé engin, að þjóðimar eldist, úr-
eldist og eyðileggist, eins óumflýjanlega eins og
dýrin, jurtimar, vélamar, bara að það taki lengri
tíma, en það sé eins óyggjandi.
pað er saga allra kynþátta, eftir því sem oss
er sagt, að þegar menn eru að reyna að bæta
kjör sín þá eyðileggji þeir sig, umbætur fram-
för og hugmyndaflug, hefi^ orðið til ógæfu. Bróð-
urkærleikurinn, sem svo lengi hefir verið kendur,
hefir snúist í alþjóða hatur. Lýðurinn tekur
tveimur höndum á móti hverri einustu breyt-
ingu, sem vinsælt er að hrópa um úti á gatna-
mótum og gefur hefndarhug þeirra fró í að erta
óvini sína. v
Við getum máske ekki annað gert en að
seinka ógæfunni og það að eins á þann hátt, að
þeir sem betur sjá og skilja opni augun á hinum
sem skilningssljóari eru.
Virgilíus.
Saga frá fyrstu tíð kristninnar i Róm, er nú
fullprentuð og tilbúin að sendast á bókamarkað-
inn. Bók þessi er ekki stór, en hún er falleg og
stórmerkileg, að því leyti, að í henni er að finna
skýra mynd af erfiðleikum þeim og hættum sem
kristnir höfðingjar á meðal Rómverja áttu við
að búa. 'Uii
«
Bók þessi kostar 50 cent, sem er mjög lágt
verð, þegar það er borið saman við bókaverð eins
og það nú er. En útgefendumir er ekki að
hpgsa um að græða á bókinni, heldur langar þá til
að hún sé keypt og lesin, því þeir álíta að það
sé gróði hverjum manni.
Enn fremur hafa þeir ákveðið, að það sem
kynni að verða afgangs umfram útgáfukostnað-
inn, skuli ganga til gamalmenna hælisins Betel og
er það því á valdi vina þess„ sem margir eru, hver
arðurinn fyrir hælið verður af sölu bókarinnar.
Bókin er til sölu í bókaverzlun Finns John-
sonar, Sargent Ave., Winnipeg og kostar eins og
sagt hefir verið að eins 50 cent.
Þar eru allir jafnir.
Langt suður í Kyrrahafi, á eyjum þeim, er
einu nafni nefnast Polynesia, lifðu ekki alls fyr-
ir löngu hræðilegustu mannætur, er sögur fara
af. Og jafnvel enn þann dag í dag er vitnað í
þá, er nefndir eru hinir grimmustu morðingjar,
eins og lengra verði ekki komist í þess konar
hryðjuverkum. Eyjar þessar skifta þúsundum
talsins, en um tvö hundruð" af þeim eru vanalega
aðgreindar frá hinum með nafninu Filjis-eyjar.
Heyra þær Bretum til stjórnarfarslega.
Ekki voru Filji-eyjarskeggjar neinir eftir-
bátar frænda sinna á hinum eyjunum í grimdar-
verkum. Eru þeir sagðir hraustir mjög og harð-
gerðir og létu sér fátt fyrir brjósti brenna í
fyrri daga. Og ekki er lengra síðan en svo sem
einn mannsaldur, að þeim hefði þótt það sjálf-
sagt, að leggja sér trúboða til munns, ef hann
hefði borið að landi þeirra.
En nú er þetta alt breytt. Trúboðarnir,
þrátt fyrir hættur og harðrétti, héldu stöðugt
áfram að boða þeim kristna trú, og þar kom, að
þeir höfðu sannfært eyjarskeggja um ágæti
hennar, samfara dygðugu lífemi í hvívetna. Og
svo hafa framfarirnar verið miklar, á þessum
tiltölulega stutta tíma, að t.d. á eyjunni Viti, er
nú gott gistihús og Camegie bókhlaða, lögreglu-
þjónar og aðrir embættismenn, er stjóma landi
og lýð eins og tíðkast með vestlægum þjóðum.
Eins og áður var fram tekið, heyra eyjar
þessar Bretum til, og stjórna þeir þessum svörtu
þegnum sínum með hinum mesta viturleik. Hafa
þeir einn ráðherra, af hinu^i innlenda kynstofni,
er alla ábyrgð ber á stjórnarfarinu gagnvart
þeim, en láta afskiftalausa aðra landsmenn
hans. .
“Kongur” þessi stjóraar svo vel þessum
samlöndum sínum, að manni gæti dottið í hug.
að hin fagra saga um sambúð Ijóns og lambs,
ætti eftir að rætast hér á jörðu, því í ríki hans
virðist friður og eining allsstaðar ríkjandi. Eng-
um einstaklingi á Filjis-eyjum er leyfilegt að eiga
fasteign, þær eru allar þjóðareign, og mega ekki
ganga kaupum og sölum. Ef einhverjir eru þar,
sem löngun hafa til að teygja sinn eigin lopa, ber
ekkert á þeim. Stjórnarfyrirkomulagið gæti ver-
ið þar einhver “prándur í Götu”, en eitt er víst,
að þar ber eigi á hinni æðisgengnu gróðafýsn, er
svo mjög tíðkast með hinum vestlægu þjóðum.
í þessum aldingarði Suðurhafsins er öll
vinna sameiginleg. -Enginn vinnur þar fyrir
sjálfan sig, allir vinna fyrir þjóðfélagið og hver
fyrir annan. par af leiðir, að engin samkepni á
sér stað í gróðalegu tilliti, og engin kapphlaup
á milli nágranna að komast á undan hinum í
klæðaburði, stöðu eða viðurværi. í einu orði sagt,
þar er ekkert, sem kemur fólki til að reyna að
metast við nágranna sinn, því allir eru þar jafn-
ríkir.
FYRIRSPURN.
12. jan. 1923.
Ritstj. Lögbergs.
Viltu gera svo vel að ljá rúm í þínu
heiðraða blaði eftirfarandi spurn-
ingu og svara henni í næsta blaði ?
' Með virðingu,
Eru það lög póststjórnarinnar, að
póstafgreiðslumenn hér í Manitoba
geti krafist porgunar fyrir Post Box,
sem ekki eru prívat Box en verður
að afhendast af póstmeistara.
Fáfróður.
—Ef að spyrjandi á við kassa eða
bögla, sem sendir eru með pósti, þá
er svarið: já.—Ritstj.

Fry’s Diamond í'ljlst
J ollum betn
. . (jhocolates.. búðum
Hversvegna konur
þarfnast bankabóka
HVER kona hefir í huga að haupa sér eitthvaS
sérstakt, þegar hún hefir sparaS nóg saman.
Lausapeningar, sem gengið er með 1 peninga-
skjéSunni fara fljótt—pér hafiS freisting til aS
eySa þeim.
Ef þér ætliS aS spara penlnga til einhverra sér-
stakra kaupa, þS. ættuS þér aS hafa þá þar sem þeir
freista ySar ekki. Peninga má spara fljðtar i spari-
sjðSsreikningi heldur en hafa þá fyrirliggjandi heima
i vasabðkinni.
THE ROYAL BANK
O F CANADA
Astœðurnar
fyrir því að hugur íslenzkra bænda
hnegist til Canada
26.kafii.
Áframhald af greininni úr
Manitoba Free Press, er birtist í
síðasta blaði, er á þessa leið:
Hinn velþekti siglingamaður frá
Winnipegvatni, capt. Sigtryggur
Jónassón, er býr að Icelandic Ri-
vcr, á í raun og veru heiðurinn
af því, að vera fyrsti ísendingur-
er tók sér varanlega :bólfestu í
Canada. Hann kom þangað
1872, þá maður kornungur. Það
sama ár dvaldi hann fyrst í suð-
vestur Ontario og vann mikið að
móttöku fyrsta stóra hópsins af ís-
lendingum, er vestur fluttist árið
1873. Þegar sá hópur fór að
heiman. voru skoðanir manna
næsta skiftar um það, hvort hyggi-
legra mundi vera, að setjast að í
Nova Scotia eða New Brunswick,
eða halda til Wj'isconsins, þar sem
nokkrir landar höfðu áður tekið
sér bólfestu og vegnað vel. Meiri
hlutinn hallaðist fremur að Can-
ada. Þó fóru nokkir til Wiscon-
sin, er fyrir áttu þar vini og vanda-
menn. • Um 180 ákváðu að halda
hóp og settust að við Rousseau
ána í Ontario. Ekki féll þeim
þar vel og tóku því brátt að svipast
um eftir hagkvæmari héruðum.
Um vorið 1874 barst sú fregn
frá íslandi að stór hópur væri í
þann veginn að flytja vestur og
mundi hafa í hyggju að setjast að
í Nova Scotia. Þeir íslending-
ar, er við Rousseau ána bjuggu,
hvöttu þessa landa sína til þess, að
koma heldur til Ontario og varð
það úr að undanteknum nokkrum
fjölskyldum, er urðu eftir í Strand-
fylkjunum. f þessum seinni hóp
voru 365 innflytjendur, er þó síð-
ar fóru að dæmi hinna og leituðu
vestur á bóginn.
Með að eins sárfáum undantekn-
ingum, voru innflytjendur þessir
því nær eignalausir og þurftu-því
eins og gefur að skilja á atvinnu
að fialda. Sambandsstjómin
brast vel við og að hennar ráði
var meginþorri fólksins fluttur til
Kinmount, smábæjar um 40 mílur
frá Lindsay, Ont., þar sem verið
var að leggja járnbraut, unnu
flestir vinnufærir menn þar meiri
part vetrar. En sökum fjár-
skorts varð stjórnin að láta hætta
brautargerðinni. er fram á vorið
kom. Stóðu nýbyggjararnir þá
flestir uppi því nær allslausir.
Var um þær mundir mikið um
það rætt, að flytja til Wisconsin.
En þá fcrr annað landssvæði a?5
koma til sögunnar, er mjög hreif
xi sí.n huga fó,ks’ en Það Var
. mnitoba. Fóru leiðandi menn
pess á leit við Sambandsstjómina,
að láta rannsaka búsetu skilyrði
fynr íslendinga þar vestur frá.
Um það leyti var Dufferin lávarð-
ur landstjóri í Canada. Hann
hafði komið til fslands, kynst stað-
háttum að nokkru og tekið ástfóstri
við þjóðina. Lýsir hann íslandi
og íbúum þess í hinni vinsælu bók
sinni “Letters from High Latitud-
es.” Það er opinbert leyndar-
mál, að hann beitti sér persónu-
lega fyrir því, að þessir nýkomnu
íslendingar settust að í Vestur-
landinu. Þegar Dufferin lá-
varður heimsótti Vesturlandið,
1877, 'k-om hann til Gimli og flutti
þar ræðu, er svo að segja hvert
einasta mannsbam bygðarlagsins
hlustaði á. Hvatti hann áheyr-
endur sína mjög, og kvaðst hafa þá
obilandi tru, að hinn fámenni ís-
lenzki innflytjenda hópur, ætti eft-
ir að marka hér þau spor, er seiht
mundi fjúka í.
íslendingar eru yfir höfuð gætn-
ir menn og í því tilliti ekki ólíkir
Skotum, enda margt svipað með
þeim í öðrum efnum. Þeir vildu
ekki kaupa köttinn í sekknum.
Þeir vildu fá sem allra áreiðan-
legastar fregnir af Manitoba, áður
en þeir rifi sig upp og tækju að
flytja þangað. Árangurinn varð
sá, að f jögra manna nefnd var val-
in til þess að fara vestur og kynna
sér horfurnar* Fyrir valinu urðu
Skafti Árnason, síðar efnabóndi að
Argyle, Christian Johnson, síðar
kaupmaður að Baldur, Einar Jón-
asson, einn af helztu borgurum
Gimli héraðsins og síðast en ekki
sízt forvigismaðurinn capt Jónas-
son.
Þeir félagar lögðu af stað frá
Kirmcurt, 2 úlí 1875 Eóru Jæ'r
um Milwaukee til Moorhead í
Minnesota og þaðan með bát til
Fort Garry, þar sem nú er Winni-
peg. Komu þangað hinn 16.
júlí. iÞað var lengi vel alment
álitið, að Islendingar hefðu fremur
kosið að setjast að við Winnipeg-
vatn, sökum þess hve vanir þeir
höfðu verið fiskiveiðum að heiman.
í3vo mun þó ekki hafa verið, Þeg-
ar alt kom til alls. Heldur mun
hitt ekki hafa ráðið svo litlu um,
að um það leyti var jarðargróðuf
alh.r i nánd vi'' Winnipcg, mjög
eyðilagður af völdum engispretta
svo víða sýndist varla bithagi.
Leituðu þeir félagar allmikilla upp-
lýsinga um nærliggjandi land-
svæði, áður en þeir afréðu að
setjast að við Wjjnnipegvatn. f
óstæfcum sínum fyrir valinu bártt
þeir fram fjögur aðalatriði: Fyrst,
að engisprettur gerðu ekki jafn-
mikinn usla i skóglendi, sem á
hinum beru sléttum; annað, að nóg
væri þar um timbur; þriðja, að
ferðast mætti eftir vötnum alla
leið til Winnipeg og i fjórða lagi,
járnbraut Canadian Pacific fé-
lagsins, mundi lögð verða yfir
Rauðána rétt hjá Selkirk og því
ekki verða mjög langt frá bygðar-
lögunum við suðvesturströnd vatns-
ins. Sendimenn fóru á York bát
frá Hudson’s Bay félaginu til
Winnipeg vatns og með því að
þeim leizt fremur vel á sig, náim l
þeir land þar meðfram ströndinr.i,
á 36 mílna svæði. Nefndu þeir
landnám sitt Nýja ísland og héldu
svo aftur til Ontario, og létu hið
bezta yfir för sinni.
Hinn 21. sept. 1875, lögðu 255
fslendingar af stað frá Kinmo-
utn, vestur á bóginn til fyrirheitna
landsins. Menn flugu ekki yfir
landið í þá daga og það var ekki
fyr en 21. okt. að hópurinn kom
að kveldi dags til Willow Bar,
skamt frá Gimli. Þótt vetur væri
genginn í garð , þá hepnaðist þó
Birkibeinum þessum að koma sér
upp bjálkaskýlum -til bráðabirgða.
Þetta var fyrsti stórhópurinn af
íslendingum, er tók sér bólfestu í
Norð-Vesturlandinu. Næstu árin
þar á eftir, voru alt af að koma
stærri og smærri hópar. Því nær
allir er sest höfðu að eystra áður<
fluttust vestur.
Árið 1881 tóku ísleudingar að
taka sér heimilisréttarlónd hér og
þar um fylkið. Um árið 1900
voru komin átta íslenzk bvgðar-
lög í fylkinu, en 1891 fluttist fyrsti
hópurinn til Saskatohewan og sett-
ist að grend við Churchbridge og
í Qu-Appelle dalnum. Litlii síð-
ar námu nokkrir land í Red Deer
héraðinu í Alberta, norður af Cal-
gary.
Ýfirleitt hefir íslendingum vegn-
að vel í Vestur-Canada,/ c.g það
svo að furðu gegnir, þegar tekið er
tillit til þess, að flestir komu þang-
að að óbygðu landi með tvær hend
ur tómar. Hr. B. L. Baldwinsson,
er um langt skeið gengdi varafylk-
isritara embætti í Mlanitoba, var
um langt ára skeið mjög riðinn við
innflutningamál í þarfir Sambands-
stjórnarinnar. Samdi ítarlega
skýrslu um hagsmuni íslendjnga í
Norð-Vesturlandinu og komst
hann að þeirri niðurstöðu, að til
jafnaðar hefðu þeir menn, er sett-
ust að á heimilisréttarlöndum átt
eignir er námu $104 0g var þar
með virtur bjálkakofinn. —
íslendingar eru alvörumenn og
gana að verkum sínum, með fast
áform í huga. Þeir eru kirkju-
ræknir og staðfastir við trú sína.
Hafa þeir stofnað marga sofnuði