Lögberg - 03.12.1925, Blaðsíða 2

s
LÖGSBERG EIMTUDAGINN,
3. DESEMBER 1925,
Vestur-Islendingar.
Erindi, sem Einar H. Kvaran
flutti í Nýja Bíó 3. okt. síðastl.
Eg held að það sé réttast af því
að það kemur mínu máli töluvert
mikið við, — að byrja á því að
segja ykkur, (hvernig á því stóð,
að við hjónin lögðum upp í ferð þá
til Vesturheims, sem við erum nú
nýkomin úr. Á síðastliðnu hausti
vorum við stödd í Kaupmannahöfn
og þá fengum við bréf vestan að
þess efnis, að nokkra menn þar,
karla og konur, langaði mikið til
þess að við kæmum vestur. Jafn-
framt var þess getið, að ef við
fengjumst til að koma, þá yrði séð
fyrir öllum ferðakostnaði okkar
frá Kaupmannahöfn til Winnipeg.
Ennfremur var það tekið fram, að
búist væri við því, að eg muijdi
einhver erindi flytja meðal Vest-
ur-íslend-inga, en að eg væri ger-
samlega sjálfráður um efnið, og
eins um það, hvernig eg tæki í þau
mál, sem eg kynni að minnast á.
Eg fann auðvitað til þess, hvað
þetta var göfugmannlegt tilboð.
En eg var í mjög miklum vafa um,
hvort eg ætti að leggja út í að
þiggja það. Eg setti það fyrir
mig, að eg væri, ef til vildi orð-
inn of gamall. Mér duldist það
ekki, að þetta yrði töluverð á-
reynsla. Og svo var annað. Mér
finst það skylda þeirra manna héð-
an að heiman, sem eiga því láni að
þjóðunum á sumum sviðum slíkt
þreifandi myrkur, að íslenskri
þjóð veitti örðugt að átta sig á
slíku. Stundum er vafamál, ihvern-
ig á ósannindunum stendur ■—
hvort þau eru borin út af ásettu
ráði gegn betri vitund, til þess að
hnekkja gengi Vestur-lslendinga
og særa þá, eða hvort þau stafa
af spjátrungsskap og mikillæti
mentunarsnauðra uppskafninga
sem hyggast að vekja á sér eftir-
tekt með því að smána litlar þjóð-
ir, eða loks, hvort um beina van-
þekking er að tefla.
Eitt af Ontario-blöðunum hefir
hvað eftir annað verið með smán-
anir um ísland. Töluvert orð hef-
ir leikið á því, að það ihafi verið
gert mót betri vitund. í vetur kom
ein greinin. Þið skiljið, við 'hvern
tón þar kvað, þegar þið heyrið að
þar var fullyrt að íslenskt kven-
fólk þvoi sér aldrei úr neinu öðru
en lýsi.
Meðan eg var staddur í Los
Angeles í Suður-Californíu, kom
út í einu stórblaðinu þar samtal
við norskan mann, sem kvaðst ný-
kominn frá Reykjavík. Hann lýsti
fslendingum og Reykjavik rétt,
það sem frásögn hans náði. Hann
sagði, að á ís'Iandi byggi menta-
fundi í Winnipeg, svo að mér varð
ókleift að ljúka máli mínu að
fullu. Eg náði mér ekki fyr en
langt var komið fram á sumar, og
konan mín hefir ekki náð sér al-
veg enn. Hitarnir voru mér mikið
Jjúfari, þó að nóg væri okkur boð-
ið í Sacramentos-dalnum í Cali-
forníu, þegar við vorum á ferð-
inni í 44 stiga hita á Celsius Yfir-
leitt fanst mér ferðin nokkuð örð-
ug. En ástúð landa minna vestra
hefir haídið uppi skapinu og auk-
ið lífsþróttinn. Og heim erum við
komdn full af þakklæti út af því,
hvað alt hefir í raun og veru
gengið vel.
Á járnbrautarstöðinni í Winni-
peg voru nokkrir landar saman
komnir til þess að fagna okkur,
þar á meðal Ragnar sonur okkar
og kona hans og dr. Magnús B.
Halldórsson, forseti Sambands-
safnaðarins í Winnipeg. Læknir-
inn flutti okkur heim til Ragnars
á þeirri fleygiferð, sem Iög fram-
ast leyfa, enda þótti okkur miklu
skifta að komást sem fyrst inn í
hita, þó að við værum í hlýjum
fötum.
Það ræður að líkindum, að þar
sem sonur minn er prestur Sam-
bandssafnaðarins í Winnipeg og
forseti þess kirkjufélags, sem sá
söfnuður er einn liðurinn í, þá
þjóð, sem komin væri að miklu
leyti frá Noregi, og að Reykjavík
væri bær með hárri menningu og fitti eg meiri kost á að vera með
þægindum nútímans. Eg hefi tæp-lþeim mönnum, sem í þeim félags-
lega séð blað komast í öllu meiri skap eru, en með hinum, sem heyra
vandræði. Það setti hálfgerðan til hinu lúterska kirkjufélagi. Og
fagna að heimsækja Vestur-fs- skopblæ á frásögn Norðmannsins, j aldrei ætti mér að gleymast sú
lendinga, að vinna að því að draga eins og til þess að hafa vaðið fyr-|góðvild og það ástríki, sem eg varð
hugi frændanna vestanjir neðan sig og lesendur gætu séð, jfyrir hjá) mönnum Sambandssafn-
ekki.jað þetta hefði hefði ekki verið
saman
hafs og
austan. Eg vissi
hvort eg væri hentugur maður tillgleypt efasemdalaust. En það lét
þess.
Mér var að sönnu kunnugt um
aðanna. Þeim, og þá sérstaklega
séra Rögnvaldi Péturssyni, átti eg
að þakka þá miklu ánægju að vera
ára af-
á sér skilja að því væri ókleift að
skera úr því, hvort Norðmaðurinn' boðinn til Boston á 100
það; að ýmsir Vestur-íslendingar hefði verið að gera gys að b'laða-! mæli línítarafélagsskaparins í
höfðu mætur á sumum bókum j manninum, sem við hann talaði, | Ameríku, og njóta þeirrar miklu
mínum. En eg vissi það líka, að
eg var fulltrúi fyrir málefni, sem
sætt hafði snörpum ádeilum af
hálfu sumra merkra Vestur-ís-
lendinga. Ennfremur duldist mér
eða hvort ísland, væri í raun ogj^estrisni og góðvildar, er mér vav
veru svona gjörólíkt þeim hug- þar sýnd. En sannleikurinn er sá,
myndum, sem menn hefðu gert sér að eg get engan mun gert á því
um það.
Það er ekki að kynja, þótt myrkr-
það ekki, að það gat valdið örðug- ið sé svart, að því er til íslands
leikum og misskijningi, að sonur kemur, þegar menn athuga, hvað
minn er einn af fremstu mönnum kent er í skólunum — að minsta
í flokki annars trúmálafélagsskap-1 kosti sumum — um ísland. Mér
arins meðal landa vorra vestra, j var sögð saga um það, sem mér
því að trúar- og kirkjumál hafa I þctti skemtileg, suður í San Diago,
verið mikið samgrónari félagslifi | syðst í Calforníu. Við gistum þar
manna þar en mönnum hér mun'hjá enskumælandi manni og Is-
vera auðvelt að átta sig á. Að hinu I lenskri konu, Mr. og Mrs. Currie,
leytinu héldu vinir mínir þarisem sýna íslendingum einstaka
vestra fram, að í þessum efnum gestrisni. Konan er dóttir Daníels,
væri öllu óhætt — og langt framisem lengi var póstur mil'li Reykja-
yfir það. j víkur og Akureyrar. Eígnir þeirra
Og við réðum af, hjónin, að eru taldar skifta miljónum dollara
leggja út í þetta ferðalag. Jafn-|Dóttir þeirra var í barnaskóla, og
framt varð egbráð’.ega ráðinn í þvíjeinu sinni fræðir kennarinn börn-
að láta sálarrannsóknirnar og á-jin á því, að á íslandi búi Esfcimó-
rangur þeirra verða umræðuefnið, i ar. Dóttir Curries-fhjónanna kann
þar sem um þær samkomur væri þessari fræðslu hið versta, stend-
að tefla, sem eingöngu væru haldn
ar í þeim tilgangi, að eg flytti þar
erindi. Til þess voru ýmsar ástæð-
ur; eg ætla að nefna tvær. 'önn-
ur var sú, að mér fanst . eg geta
talað um það mál af meiri þekk-
ingu en önnur mál. Hin var sú, að
mér hafði verið tjáð, að víða með-
al Vestur-íslendinga mundu vera
mjög margir menn, sem langaði
mikið til þess að fá að heyra talað
um það mál, langaði sennilega
meira til þess en að heyra talað
um nokkurt annað mál. Þess var
líka getið, að mótspyrnan, er gegn
málinu hefði verið, hefði áreiðan-
lega rénað svo mikið, að ekki væri
saman berandi. Og þann skilning
ur upp og spyr kennarann, sem
var kona, hvort hún ætli að halda
því fram að móðir hennar sé eski-
mói. Það kemur Iheldur en ekki' fát
Þ kennarann. Hún vissi, hve auð-
uga foreldra litla stú'lkan átti.
Nei, Nei, nei — henni gat ekki n;eð
nokkru móti komið til ihugar, að
Mrs. Currie væri eskimói — það
var nú eitthvað annað! Og nú átti
ekki að tala meira um það — nú
átti að halda tilsögninni áfram.
En litla stúlkan lét ekki slá sig af
laginu. “Mamma er fslendingur,’
sagði hún, “og ef hún er ekki Eski-
mói, þá eru aðrir íslendingar það
ekki heldur.” Eg veit ekki, hvað
þeim fár frekar á milli, barninu og
fékk eg af skrifunum vestan að, jkennaranum. En litla stúlkan kom
að þeir mundu verða nokkuð margj^eim svo stórreið, að hún neitaði
ir, sem furðuðu sig á því og mundu gersamlega að fara aftur á þann
telja sig verða fyrir vonbrigðum,
ef eg þegði um það efni, sem hefði
legið mér í svo miklu rúmi um
rösk 20 ár, og valdið hefði svo
miklum umræðum og umhugsun.
Alt staðfestist þetta við reynslu
mína vestra.
Áður en eg fer lengra, ætla eg
aðeins að láta þess getið, að í
þessari ferð minni hefir ýmislegt
merkilegt fyrir mig komið í sál-
rænum efnum og frá mörgu hefir
mér verið skýrt, bæði með löndum
mínum og annara þjóða mönnum.
Eg geri ráð fyrir, að minnast á
eitthvað af því á næsta fundi Sál-
arrannsóknafélagsins. En að þessu
einni fer eg ekki út í neitt slíkt.
Eg hefi svo margt annað um að
tala.
Svo að eg byrji hér um bil á
byrjuninni, ætla eg að minnast á
samtal, sem eg átti á skipinu á
leiðinni vestur, við lögmann frá
Vancouver á Kyrrahafsströndinni
Hann spurði mig hvaða eg væri,
og eg sagði ihonum það. “Við höf-
um of lítið af löndum yðar i Can-
ada,” sagði hann þá. Og hann tók
að skýra mér frá því, að hann væri
kunnugur ýmsum þeirra og- vissi
töluvert um Islendinga þar í landi.
Honum fórust orð á þá leið, að
gáfaðri, samviskusamari og áreið-
an'Iegri menn væru ekki til í land-
inu.
Það er ekki neinum iblöðum um
það að fletta að þetta er skoðun
allra sanngjarnra manna, sem
nokkurt skyn foera á þetta efni.
Með þeim mönnum er virðingin
fyrir Vesturíslendingum svo á-
kveðin, að við frændur þeirra hér
heima ættum sannarlega að finna
til metnaðar út af því og gera
okkur það að fagnaðarefni. Eg
segi þetta ekki í bláinn, því að eg
hefi kynst merkum enskumælandi
mönnum þar vestra og átt því láni
að fagna að vera gestur þeirra.
En, eins og þið skiljið, fer því
mjög fjarri að allir séu sanngjarn-
ir. Og því fer enn fjær, að alllr
viti nokkurt orð rétt um ísland
eða íslendinga, vestan hafs eða
austan. Vanþekkingin er með stór-
skóla, þar sem kent væri, að ís-
lendingar væru Eskimóar. Og við
það sat. Það reyndist foreldrunum
ofurefli, að koma henni í þann
sikóla frá þeim degi.
Vestur-iíslendingar taka sér
stundum fyrir hendur að leiðrétta
vitleysurnar, þegar þær koma út
á prenti og ganga fram úr öllu
hófi. Til dæmis að taka svaraði
Baldvin Baldvinsson, sem kunnur
var hér á landi fyrir nokkuð mörg-
um árum sem vesturferðaagent, en
var síðar um mörg ár aðstoðarráð-
herra í Manitofoafylki, lýsisþvott-
ar-greininni með fyrirtaks ritgerð
um ísland og íslenska menning, og
ritstjóri blaðsins bað afsökunar á
frumihlaupinu. En í öðru eins út-
hafi vanþekkingarinnar sér ekkí
högg á vatni, þó að einstöku sinn-
um komi leiðréttingar á ó fræg-
ingunum og staðleysunum.
Vestur-fslendingum er það hin
mesta skapraun, þegar þessum
smánara-gusum er helt yfir þjóð-
erni þeirra, bæði í prentuðu má'li
og daglegu tali. Og auðvitað sjá
þeir það, að enginn getur giskað
á, hvenær þetta ástand getur vald-
ið stjórtjóni eða jafnvel hættum
fyrir þjóð vora hér heima. Þeim
finst nokkuð mikið Ihirðuleysi sýnt
héðan að heiman áhrærandi þetta
efni. Þeir ihafa ákveðnar hugmynd
ir um það, hvernig við eigum úr
þessu að bæta. Eg mun með ein-
hverjum hætti gera grein fyrir
þeim hugmyndum síðar. En að
þessu sinnil ætla eg ekki út í það
að fara.
Svo að eg víki þá ofurlítið ná-
kvæmara að ferðalagi mínu, þá
komum við til Winnipeg viku fyr-
ir jól í grimdar-frosti, — eitthvað
yfir 30 stig á Celsius. Eg skal
skjóta því hér inn í að mér gekk
illa að þola vetrarkuldann í Can-
ada. Hann olli lasleik, sem meðal
annars varð þess valdandi, að eg
varð að hverfa heim til Winnipeg
úr einni fyrirlestrarferðinni, að
hálfloknu verki. Síðar l'ögðumst
við hjónin bæði í inflúensu. Veik-
hugarfari í garð okkar hjónanna,
sem kom fram í þesspm tveim að-
alflokkum Vestur-fslendinga. Og
nú hefi eg ekki orðað þetta alveg
rétt. !Mér var það ljóst, að það gat
ekki verið, að aðallega væri verið
að fagna okkur. Það var verið að
fagna nokkurs konar fulltrúum
frá íslensku þjóðlífi, mönnum frá
íslandi, sem þetta fódk hefir svo
miklu meiri mætur á og foer svo
miklu meiri kærleika til en við hér
heima höfum enn lært að meta og
þakka.
Um hríð, eftir að við vorum
komin til Winnipeg, rak hver
veislan aðra. Flestar voru haldn-
ar í heimahúsum, í hinum fögru
hýfoýlum Winnipeg-íslendinga, en
tvær í tveimur af veglegustu hótel-
um borgarinnar. Aðra þeirra hélt
Hannes Pétursson, sem hér var á
ferð í fyrrasumar, einn af bræðr-
um séra Rögnvaldar Péturssonar.
Þar var skemt sér aðallega við
söng og samræður. Hina veisluna
sátu mestmegnis gamlir og nýir
starfsmenn Lögbergs. Hjálmar
Bergman lögmaður var forsetinn
og hann gerði mig hálfsmeykan í
byrjuninni með því að setja þenn-
an mannfagnað með því að minn-
ast konungs. Mér fanst þetta of
hátíðlegur inngangur að veislu,
sem haldin var mín vegna. En
þetta mun mjög tíðkast ihjá Can-
adamönnum í veglegum samkvæm-
um, sem að einhverju leyti eru al-
menns eðlis. Og ekki þurfti eg að
kvíða því, að þetta yrði leiðin'Iegt.
Aðalræðuna hélt Ðr. Bjöm B.
Jónsson prestur ísl. lúterska safn-
aðarins L Winnipeg og fyrv. for-
seti kirkjufélagsins. Auk hans og
forseta samkvæmisins töluðu
Tomas Johnson fyrv. ráðherra, Dr.
Brandson ,einn af ágætustu lækn-
um í Canada og Jón Bíldfell rlt-
stjóri Lógbergs. Alt eru þetta þaul
vanir og snjallir ræðumenn. Ann-
ars er eins og ve'l máli farnir menn
séu á ihverju strái meðal Vestur-
íslendinga. Sá hæfileiki hefir ber-
sýnilega þroskast meira vestra en
Ihér heima. Menn krydda þar ræð-
ur sínar mjög með fyndni og gam-
anyrðum. Mér var sagt, að Tomas
Johnson væri viðurkendur einn af
allra snjöllustu og skemtilegustu
samkvæmisræðumönnum í Canaúa,
og Hjálmar Bergman er einn
þeirra ræðuanna, sem mér hefir
þótt mest gaman að hlusta á. Þeir
eru félagar sem lögmenn. Eg hefi,
eins og þið getið nærri, hlustað
á mikið af ræðum i þessu ferða-
lagi mínu. Eg minnist þess ekki að
hafa oftar en einu sinni hpyrt
nokkurn ræðumann vera í neinum
vandræðum með efni né orðvana.
Sá ræðumaður var ekki íslending-
ur, heldur enskumælandi ráðherra.
Eg vék að því í uppJhafi þessa
máls, að kirkjlegi félagskapurinn
skifti mjög miklu máli með Vest-
ur-íslendingum. Árið 1884 stofn-
uðu þeir lúterskt kirkjufélag, og
byrjunin var mjög vænleg. Svo
vair að sjá, sem al'lur þorri landa
vorra vestra ætlaði að sjá sér fært
að vera með í þessum félagsskap.
Þessi félagsskapur hefir að ýmsu
leyti, auk hinna trúarlegu áhrifa,
verið einkar nýtur og góíiur. Hann
hefir átt ómetanlegan þátt í við-
haldi íslenskrar tungu í Vestur-
heimi og samheldni mikils fjölda
íslenskra manna þar. Hann hefir
komið upp öðrum eins nytsemdar-
stofnunum eins og gamalmenna-
hælinu á Gimli og Jóns Bjarnason-
ar skólanum í Winnipeg. En í trú-
arlegum efnum varð framþróunin
öfug við það, sem hún hefir orðið
hér heima. Hún lenti í fastheldni
við gamlar skoðanir, kreddufestu,
að fælast þennan félagsskap, gat
ekki með nokkru móti séð, að þeir
ættu þar andlegt heimili, og sundr-
ungarhugurinn var stundum í-
skyggilega öflugur.
Þeir, sem íhafa verið kirkjufé-
laginu að sumu leyti andvígir í
skoðunum — og meðal þeirra
manna er eg einn — mega ekki
vera of harðir í dómum sínum um
það. Það dregur hver dám af sín-
um sessunaut. Lúterska kirkjan í
Vesturlheimi — ensk, norsk og
þýsk — hefir, eftir okkar mæli-
kvarða hér heima, verið furðu
kreddubundin. iSama hefir í raun
og veru mátt segja um þær kirkju-
deildir þar, sem eiga enskan upp
runa. Únítarakirkjan Ihefir, að því
er til frjálslyndisins kemur, staðið
eins og klettur úr hafinu. Á þessu
er að verða stórkostleg breyting,
að minsta kosti í sumum kirkju-
deildum prótestanta og líklegast í
þeim öllum. Mikill mannfjöldi
hugsar í trúmálum alt annan veg
en hann gerði fyrir tiltölulega fá-
um árum, svo að sumstaðar liggur
við sprengingu milli líberalra
manna og íhaldsmanna. En ef
menn athuga þá furðulegu stað-
reynd, að eitt af Bandaríkjunum
hefir gefið út lög, sem leggja refs-
ingu við því að kenna í skólum
landsins nokkuð um uppruna jarð-
arinnar og mannkynsins, sem kem-
ur í foága við frásagnir heil. ritn-
ingar, og að samskonar löggjöf
liggur við borð í fleiri ríkjum, þá
Ihlýtur mönnum að skiljast, hve
magnað íhaldið er í Vesturheimi.
Það hefði auðvitað verið ánægju-
legt frá okkar sjónarmiði, sem
unnum frelsinu í trúmálum, ef ís-
lensku kirkjunni vestra hefði tek-
st að verast þessum sterku kreddu
festmáhrifum. Henni auðnaðist
það ekki. Og ef til vill var það
varla von. En það er enginn vafi
á því, að kirkjulífið er að breytast
Það er að koma upp nýr og and-
legri skilningur á trúmlálunum.
Ritgerðir Dr. Björns B. Jónssonar
í Sam. ibera þess órækt merki. Og
sjálfur hefi eg hlustað á fagra
sönnun þess í kirkju hjá sama
prestinum.
Fyrir nokkrum árum voru flokk-
arnir þrír: kirkjufélagið, áhang-
mér Toto, var fariinn, ilagði eg
hann í rúmið mitt og fór út til að
kalla á Afríku-piltinn, sem með
mér var og sem matreiddi i'yrir
mig og gerði ýmsa snúninga. En
þegar eg kom aftur, sá eg að Toto
hafði tekfið til sinna ráða. Apar
byggja sér nokkurskonar flöt og
víð íból uppi í trjánum, þannig að
þeir beygja saman greinarnar og
binda þær saman og bera þangað
svo mikið af þurru grasi. Toto
virtist strax hafa ráðlið það við sig
að hér ætlaði hann að vera og var
þegar tekinn til óspiltra mála að
búa um sig, og það í rúminu mínu.
Hann hafði týnt saman alt sem
lauslegt var í kring um tjaldið, ef
það líktist á nokkurn hátt spýtum
eða trjágrelinum, þar á meðal kík-
irinn minn og sett það alt í eina
hrúgu.
Eg hló að þessu tiltæki apans,
en sagði við fylgdarsvein minn, að
apinn væri að reyna að hjálpa
honum með verk hans. En vlið yrð-
um að foúa foetur um Toto en þetta
og sendi hann svo út eftir heyi
handa Toto að liggja í, og sagði
honum að hann skyldi hafa hann
hjá sér.
Næsta kveld fojó eg um hann í
mínu tjaldi og þar svaf hann alt
af eftir það. Honum deið vel og var
ánægður, en þó ekki fullkomlega,
vélina, svo eg gæti tekið myndir1
af dýrum, sem fram hjá kynnu að
fara.
Þetta var skamt frá á og það
yar dálítið lón út úr ánni og sand-
foakk'i meðfram því. Meðfram lón-
inu voru troðningar eftir dýr, sem
þar komu til að fá sér að drekka,
og þar bjóst eg við að sjá eitthvað
af þeim og geta náð myndum af
þeim. Skamt þar frá var skógar-
runni, þar sem eg ætlaði að vera.
Þangað var eg að fara, glaður í
huga yfir því, að nú mundi mér
hepnast að geta teklð góðar mynd-
ir og það heldur þægilega.
Alt í einu kom eitthvað við hand
legginn á mér. Það var Toto. Hann
stóð rétt hjá mér og horfði ýmist
á skógarrunnann eða mig. Hann
sýndist ekki alveg viss um það,
hvort hann hefði nokkuð að vara
mig við, eða ekki. Hann var þó
ekki lengi á báðum áttum; tók fast
í ermina mína eins og hann vildi
leiða mig burtu, og rak upp þetta
einkennilega dimma hljóð, eins og
æfinlega þegar hann vildi vara
mig við einveru. Eg stóð við,
því eg vissi að Toto lét ekki svona,
nema eitthvað væri um að vera.
Eitthvað hlaut hann að sjá í skóg-
arrunnanum. Hvert hér var nokk-
ur hætt^. á ferðum vissi eg ekki,
en það vildi þannig til, að eg var
því hann vissi af öðru foetra. Ef eg| ailveg vopnlaus í þetta sinn og vildi
sat lengli úti á kveldin fann eg eg því vita' vissu mína. Eg snéri
Toto æfinlega í rúminu mínu. jþví við og fór, þangað sem eg
Þegar eg kom inn í tjaldið. Leitjhafði meira útsýni. Toto fylgdi
hann þá á mig rétt eins og hann
hugsaði: “Má eg ekki vera hérna
rétt í þetta sinn?”
Hvar sem eg fór, fylgdi Toto
mér. Göngulag apans er dálítið
kynlegt þegar hann gengur á
fjórum fótum á sléttpi jörðunni,
en hefir ekki trjágreinar að klifra
í. Eg lét hann bera ýmslegt fyrir
mig, fyrst eitthvað, sem ekki var
brothætt, eða mikils virði. En þeg-
ar eg sá fove varasamur hann var,
trúðji eg honum fyrir meiru. Hann
sýndist skilja að hann væri að
hjálpa mér og hélt því, sem eg
hafði fengið honum þétt að bring-
unni og stikaði svo áfram rétt á
eftir mér. Lelit hann upp við og við
og var auðséð, að hann fann tölu-
vert til sín, og var ánægður. Hann
endur séra Friðriks Bergmans, erjsá miklu foetur en maður, og var
höfðu fengið sannfæring fyrirjágætur njósnari. Eg er vanur við
Gott matreiðsluf ólk
verðskuldar
GOTT HVEITI
Látið matreiðslukonuna
fá gott hveiti, þá hepn-
ast henni vel bökunin.
Robin Hooder rétti-
lega malað úr úrvals
hörðu vorhveiti, Vöru-
gaeðin eru fyrirmynd—-
sama innihald í hverj-
um pakka.
“Vel zrirði
auka kostn-
mér, en stóð alt af við og við upp
á afturfótunum og leit aftur. Alt
í einu sá eg laufin hreyfast. Þar
var e'itthvað á ferð og var að koma I
út úr skóginum, pitthvað gult —
það var ljón.
Eg hefi oft tekið myndir af
ljónum í Afríku. En ekki vil eg
vera í námunda við þau án þess að
hafa vopn í hendi, þó eg noti það
aðeins ef nauðsyn foer til. Nú hafði
eg ekkert slíkt og afréði fljótlega
að halda undan. Eg skal viður-
kenna að ekkert var ríkara í huga
mínum, en það, að komast sem
ilengst og sem fyrst frá ljóninu.
En að taka til fótanna og hlaupa reyndi að kenna honum fótbolta-
hefði verið mesta óráð. Mannskæð! leik, sem hann mundi ihafa getað
kenningum nýrrar guðfræði og
Únítarar. Nú eru þeir ekki nema
tveir. Þeir, sem ekki vildu í kirkju
félaginu vera, en vildu halda uppi
kristilegu félagslífi samt, hafa
sameinast í Sambandskirkjufélag-
inu. Þeir orða játningu sína á þá
leið, að þeir játist undir trú Jesú
Krists, eins og hún er mönnum
opnberuð með kenningu hans,
dæmi og líferni og staðhæfa, að
hin sanna trú sé fólgin í elskunni
til guðs og kærleika til mannanna.
Þeir ætlast til þess, að prestar
þeirra séu algerlega ófoáðir í
kenningum sínum. 1 mínum aug-
um er þessi félagsskapar-tilraun
að beita sjóninni í skógunum, og
það er ekki oft, sem eg þarf að
nota sjónauka til að sjá dýr, ef eg
kemst svo nærri þeim að mögulegt
sé að ná mynd af þéim. En Toto sá
langtum betur en eg og oft gerði
hann mér viðvart, og sýndi mér í
hvaða átt halda skyldi.
Einu sinni þegar eg var á ferð-
inn, og Toto með mér, vorum við
að hvíla okkur undir skógarbúska
nálægt klettabelti. Áður en eg
settist nliður, hafði eg sannfært
sjálfan mig um, að hér væri ekkert,
sem mig langaði til að taka mynd-
ir af, og væri því engu tapað, þótt
eg hvíldi mig dálítið. Alt í einu
Ijón eru viss með að ráðast á þann
sem enga mótstöðu sýnir. Ef eg
hefði reynt að hlaupa, mundi eg
flótlega hafa lent í klóm ljónsins.
Eg vissi að það eina sem eg gat
gert, var að foorfa djarft á ljónið
og ganga hægt aftur á bak. Fyrst
stóð eg alveg kyr og horfði beint
á þennan ægi'lega óvin. Það var
alt annað en þægileg stund. Eg
veit ekkert hvað lengi eg stóð
þarna. Kannské mínútu eða hálfa
leikið ágætlega, ef hann aðeins
hefði getað skilið og lært reglurn-
ar, sent þar er fylgt. En það sem
honum líkaði foest af öllu var að
sitja einhverstaðar með yngri
drengnum og búa til ýmsa hluti
úr leir. Það gat hann gert klukku-
stundum saman. Drengurinn var
alt af að tala við hann og segja
honum fyrir verkum. Toto hlustaði
á það með mestu þolinmæði, þó
hann skildi ekkert af því. En hann
stórmerkileg. í Vesturheimi er j stóð Toto upp, þandli út bringuna,
hún nýjung. En í raun og veru getjeins og honum væri mikið niðri
eg ekki betur séð, en að hún séjfyrir snéri sér að mér og urraði
furðulík hinni íslensku þjóðkirkju.jofur lítið 1 honum eins og hann
vildli segja: “Gættu þín! Gættu
þín!” Eg sá ekkert, hvað vandlega
sem eg horfði yfir grassléttuna
eins og hún er nú orðin.
Nú er að koma upp ný hreyf-
ing. Nú eru að koma fram menn,
sem eru svo stórhuga, að þeir vilja
koma því til leiðar, að flokkurinn
verði ekki nema einn — ekki verði
nema ein hjörð. Þeir finna svo
mikið til þess, hve miklum örðug-
leikum skiftingin veldur, svo að
jafnvel er hætta á því, að öll ís-
lenzk kirkjuleg starfsemi deyi út
hennar vegna á afskektum stöðum
og þar sem íslendingar eru fá-
mennir. Og þeim finst að hinu
leytinu svo mikið vera sameigin-
legt með öllum kristnum mönnum,
að ekki þurfi nema vilja til sam-
vinnu til þess að fá henni fram-
gengt. Aðalmaður þessarar hreyf-
ingar er séra Albert Kristánsson,
mælskumaður með aflbrigðum,
einn af prestum Samfoandsfélags-
ins og fyrv. Þingmaður. Það er á-
reiðanlegt, að þessi hugsjón á ítök
í báðum kirkjufélögunum. Hvort
tíminn er kominn til þess að hún
komist í framkvæmd , eða hvenær
hann kemur, skal eg láta ósagt.
En foesit gæti eg trúað því, að
þessi verði endirinn á kirkjumála-
deilum Vestur-íslendinga. Og ekki
dylst eg þess, að mér finst það
væri fegursti og foesti endirinn,
og foest samfooðinn þeim vitsmun-
um og þeirri góðfýsi, sem Vestur-
íslendingar eiga svo mikið af.
('Framh. á 4. fols.)
in tók mig allsterkum tökum, með- kenningastirfni og trúarjátningar-
an eg var að tala á stúdentafél,- dýrkun. Allmikill f jöldi manna tók
Toto.
Cherry Keaton Afríku-fari segir
dýrasögu þá er hér fer á eftir, af
apa, er hann hafði með sér á ferða
lagi sínu og sem hann kallaði Toto
Eg ætla ekki að lýsa því ná-
kvæmlega hvernig Toto leit út. Það
er erfjitt að gera sér ljósa grein
fyrir hvort hann var ilaglegur eða
ólaglegur, nema maður hafi góða
ljósmynd af honum. Hitt er víst,
að foeri maður hann saman við
menn, var hann langt frá að vera
fríður sýnum, ákaflega munnstór,
nefið flatt og eyrun stóðu út í loft-
ið. En þrátt fyrir þetta var eitt-
hvað geðslegt við hann. Eitthvað
sem vakti góðýild. Hann var góð-
ur félagi, sem hafði gaman af því
sem gaman var að og var til skemt
unar. Hann var tvð fet á hæð.
Mjög handleggjalangur og hand-
stór. Undarlega var hann sterkur
og úthaldsgóður og hafði jafnan
eitthvað fyrir stafni.
Þegar veiðimaðurinn, sem færði
fram undan mér. Eg tók sjónauka
til að sjá enn foetur, og eg sá
fjóra dökka díla, sem hreyfðust í
grasinu svo sem 450 fet í burtu.
Þetta voru þá stiklar á hornum
tveggja dýra, sem þar voru á ferð-
inni.
Hann var æfinlega mjög hrædd
ur við snáka. Það var nú heldur
ekkert undarlegt, því þeir hafa
sjálfsagt orðið mörgum ungum
frændum hans að foana, þar sem
hann var uppaljinn.
Það er ekki svo að skilja, að
Toto væri hugleysingi. Ekki svip-
að því. Allir apar eru hræddir við
snáka. Honum þótti ekkert sér-
lega vænt um krókódíla að eg held,
en það þykir mér nú heldur ekkl
Það var ekki margt annað sem
hann var hræddur við.
Hann lék sér ekki að hættunni,
og hann gerði mér aðvart, þegár
hann sá eitthvað, sem eg hafði
ekki orðið var við. Aldrei sé eg
hann leggja á flótta, þá það kæm'i
fyrir mig, í eitt sinn að minsta
kosti, að mig langaði mikið til að
taka til fótanna.
Það var eínn daginn, að eg var
tðluvert langt frá þeim stöðvum
þar sem eg aðallega foélt til og
Toto með mér eins og vant var. Eg
var að reyna að finna hentugan
stað fyrir sjálfan mig og mynda-,
aðra, en mér fanst það skifta bjó til hvað sem var úr leirnum,
klukkustundum. i— Ljónið fór alveg eins og hann sá drenginn
hægt og fór nokkur fet aftur á gera það.
bak, snéri síðan við, sýndi víg-
tennurnar, en sýndist hafa komist
að þeirri niðurstöðu, að ekki væri
eg þess verður, að þess konung-
lega tign gæfi mér frekari gaum.
Eg fór mjög hægt og Toto stóð
alt af hjá mér og var öruggur.
Horfði beint á ljónið eins og eg
og hreyfði sig ekki nema eins og
eg benti honum að gera. Sluppum
En loks kom að því að eg hafði
ákveðið að fara til London; og nú
átti Toto að yfirgefa Afríku-skóg-
ana, þar sem hann var uppalinn.
Eitt af því sem gerði hann vin-
sælan á skipinu var það, að hann
var alt af að reyna að vera til
gagns. Hann kom sér upp þvotta-
húsi. Hann byrjaði í smáum stíl,
eins og margir góðir starfrækslu-
við þannig óskemdír úr þessari menn hafa gert. Nú þurfti að fá
hættu. Þetta kveld lofaði eg Toto
að vera í rúminu mínu og rak
hann ekki fourtu.
Ekkert þótti Toto eins gott eins
og foananas og af þeim fékk hann
aldrei nóg. Hann sótti svo mlikið í
þessa ávexti, að eg varð að geyma
þá í læstum kassa. Einu sinni
horfði hann á mig taka lykla úr
vasa mínum og opna kassann og
taka þar tvo Ibananas, sem eg gaf
honum. ISkömmu síðar fann eg að j
eitthvað til að þvo, en ekkert var
fyrir hendi, svo hann fór niður í
herbergi mitt og sótti þangað
vasaklúta, fyrst einn, en svo hvern
eftir annan. Til þess að betur
gengi verkið, gaf eg honum dá-
lítið af sápu. Hann þvoði klútana
þangað til þeir voru tárhreinir og
foreiddi þá svo til þerris. Margir
farþeganna fengu honum klúta
sína til að þvo þá. Þegar Toto var
búinn að þvo klútana og þurka,
Toto var að reyna að komast í J stóð hann við uppganginn og fékk
vasa minn. Eg skifti mér ekki af
því og fljótlega náði hann lykla-
kippunni úr vasanum. Til að
komast fyrir hvað hann ætlaði að
gera með lyklana fór eg út úr
tjaldinu, en horfði samt inn um
dyrnar án þess að láta á mér ibera.
Sá eg þá að apinn sat hjá kassan-
um þar sem ávextirnir voru geymd
ir og bar hvern lykilinn eftir ann-
an að skráargatinu, þangað til
hann fann hinn rétta. Greip foann
síðan ávextina og át af mikilli
græðgi.
Eftir langt ferðalag komum við
hverjum klút, sem upp kom. En
auðvitað var hann ekki viss um
að fá hverjum þann klút, sem
hann átti. En slíkt kemur nú
fyrir á fleiri þvottahúsum.
Það óhapp vildi til, að á sjó-
ferðinnji . fékk Toto mjög slæmt
kvef svo eg varð að skilja hann
eftir suður í löndum. Eg held að
skepnurnar finni oft með ein-
hverju undarlegu móti, hvað
framundan þeim er. Toto vissi að
nú áttum við að skilja og var
mjög raunalegur á sýipinn. Eg gaf
honum svart klæði, sem eg hafði
til Nairobi og vorum þar um tíma notað til að foreiða yfir mig og
hjá hjónum, er Percival hétu og myndavélina. Þegar eg var að taka
áttu tvo litla drengi. Aldrei leið
Toto betur en þar. Hann hafði
ekkert að gera allan dagdnn nema
leika sér, og hann gerði það ræki-
lega. Hann kom sér vel við alla á
heimilinu og ilék allskonar leiki við
drengina. Eldri drengurinn
myndirnar í Afríku. Hann vafði
því um sig. Mér fanst, og það hef-
ir Toto máské líka fundist, að
þetta værfi nokkurskonar sorgar-
búningur.
“Vertu sæll félagi,” sagði eg og
við Toto skildum.
FXCURSLQN
■i FARBRÉF FÁANLEG NÚ ÞEGAR
AUSTUR VESTUR Til Gamla
CANADA AD HAFI UANDSINS
Farbrjef seld Farbrjef Seld Farbrjef Seld
Dag-legratil 5. Jan. VISSA DAGA DES. JAN. FEB. Daglegatil 5. Jan.
GILDA ÞRJÁ MÁNUÐI Gilda til 15. Apríl, 1926 Cilda 3 mánuði ,
Svefnvaánar alla leid til W. Saint John UCANADiANjjj
vFACIFIC)
Fyrir Desember fyrir gamla lands siglihgar v
Allar upplýsingar gefnar viðvíkjandi ferðum gefur
umboðsmaður Canadian Pacific Railway