Lögberg - 10.03.1927, Side 1

40. ARGANGUR
Helztu heims-fréttir
Canada.
\V|. J. Bulman hefir sagt lausri
stöðu sinni sem einn af meðlimum
vínsölunefndarinnar i Manitoba.
GerSi hann þaS vegna þess að upp-
víst hefir orðiS aS prentfélagiö Bul-
man Bros., Ltd. hafSi selt vínfanga
merki Jliqour labels) í eitt skifti til
Luigi Calissano & Figli. Átti þetta
sér staS i júlí-mánuöi 1925, en þaS
Var eftir aS Mr. Bulman tók viS
stöSu sinni í vínsölunefndinni. Mr.
Bulman segir aö þessi prentun hafi
veriS gerö algerlega án sinnar vit-
undar, en þar sem hún hafi samt
sem áSur veriS gerö í sinni prent-
smiSju, þá finni hann sér skylt aS
leggja niSur þetta embætti. Fylkis-
stjórnin hefir samþykt uppsögn Mr.
Bulmans. Ekki hefir annar maSur
veriö skipaSur i hans staS, og taliS
óvíst aS þaö veröi gert fyrst um
sinn.
» * •
Landamerkjaþræta milli Canada
annars vegar og Nýfundnalands
hins vegar, sem staSiö hefir yfir í
tuttugu ár og kostaS um eina mil-
jón dollara hefir nú veriS til lykta
íeidd. HöfSu báSir málsaSilar kom-
iS sér saman um aS láta leyndarráS
Breta, eSa hæsta rétt ríkisins skera
úr þessu máli. Hefir hann nú gert
þaö og þefir úrskuröurinn falliS
Nýfundnalandsmönnum í vil. Þaö
sem um hefir veriS deilt er Labra-
dor ströndin, ekki strandlengjan
sjálf, því hún hefir jafnan talist til
Nýfundnalands, heldur eins langt
inn í landiS, eins og vötnum hallar
til Atlantshafs. Er þetta feykna
mikiS landssvæSi, eSa 113,300 fer-
mílur. Þar af eru um 60,000 fermíl-
ur af skóglandi og er viSurinn á
því talinn $250.000.000 viröi. Auk
þess eru á svæSi þessu miklir foss-
ar og því miklir möguleikar til aS
framleiöa þar raforku.
ViS þessa breytingu veröur land-
eign sú er Nýfundnalands menn
hafa yfir aö ráöa tveimur þriSju
hlutum stærri en veriS hefir, en ekki
vex fólkstala þeirra þar fyrir aS
miklum mun, því á þessu svæSi eru
aSeins nokkur hundruS Indíánar og
fáeinir veiSimenn.
ÞaS er Quebec-fylki sem mestan
áhuga hefir haft á þessu máli, því í
þess hluta mundi þetta land hafa
komiS, ef Canada heföi hlotiö þaS.
Þó hefir sam'bandsstjórnin átt hér
hlut aS máli.
* * *
Akuryrkj umáladeild sambands-
stjórnarinnar hefir látið rannsaka
nákvæmlega þær tvær tegundi'r
hveitis, sem mest eru nú ræktaðar
í Vestur-Canada og sem öSrum
hveiti-tegundum fyr ná fullum
þroska, en þær eru eins og kunnugt
er Garnet og Marquis hveiti. í
skýrslunni sem út hefir verið gefin
rannsókn þessari viðvíkjandi, segir
meSal annars: “Vér getum ekki
mælt meö því, aS Garnet
hvejti sé sáS í staS
Marquis hveitis á þeim stöSv-
um þar sem gera má ráö fyrir aö
hiS síSarnefnda þrífist vel.” Ský’rsl
an segir þó, aö jafnvel þar sem
Marquis hveiti vanalega þrífist vel,
þá sé þó hyggilegt fyrir bændur aö
sá Garnet hveiti í nokkurn hluta
landsins, þvi þaS þurfi 5—10 dög-
um styttri tima til aS þroskast.
Hinsvegar sé þaS ekki vafamál. aS
þótt Garnet hveiti sé í raun og veru
ágæt hveiti tegund, þá jafnist þaS
þó ekki, þegar alls sé gætt, á viS
Marquis hveiti. Mismunurinn er
aSallega sá, aS liturinn er ekki eins
fallegur og úr þvi fæst ekki alveg
eins mikið og gott brauö. Skýrslan
gerir þó ekki mikiS úr þessu og þaS
því siöur, sem nú hafi mönnum
íærst aö blanda saman ýmsum hveiti
tegundum og þannig aS framleiSa
ágætt mjöl þótt tegundimar séu
ekki allar jafn góSar.
• * *
Innflutningur fólks til Canada og
þá sérstaklega til Vestur-Canada, er
'búist vS aS» verSi miklu meiri á
þessu ári, heldur en i fyrra, þó hann
þá væri meiri en mörg undanfarin
ár. Gufuskipafélögin hafa þegar
skrásett yfir 14.000 manna, sem til
Canada ætla aS flytja frá Bretlandi
°g öSrum löndum í Evrópu á næstu
sex vikum. Fyrstu tvo mánuöi árs-
ins Ientu í Halifax aöeins, 4,965 inn-
flytjendur, en á sama tíma áriS sem
leiö voru þeir 3,470.
* " * *
Um 90,000 vélastjórar, sem vinna
á járnbrautum í Canada og Banda-
ríkjunum og tilheyra allir sama
verkamanna félagsskap heimta nú
kauphætkun, sem nemur 15% viö-
bót við kaup þeirra nú. Sem ástæS-
ur fyrir kauphækkuninni færa þeir
þaS sérstaklega aS nú sé staSa
þeirra vandasamari og ábyrgSar-
meiri en áSur hafi veriS.
* * *
Landstjórinn og frú hans,ætla aS
leggja af staö frá Ottawa á laugar-
daginn hinn 19. þ. m. í ferS um
Vestur-Canada. Þau ætla aS koma
viS í þeim borgum þar sem fylkis-
stjórnir hafa aösetur og annars
heimsækja flestar helstu borgir og
bæi í þessum hluta landsins. Xil
Ottawa koma þau aftur um 1 maí.
Um austur fylkin ætlar landstjór-
inn aS feröast í júlí-mánuSi. ÞaS
er búist viS aS landstjóri og frú
hans komi til Winnipeg í síSustu
.vikunni í apríl, þá á heimleiS til
Ottawa.
* * *
Mr. John Halstead flutti ræSu í
vikunni sem leið fyrir “Young
Women’s Conserative Club” í
Wúnnpæg, þar sem hann hélt þvi
fram, að nú væri þörfin miklu auS-
sjáanlegri heldur en áSur, aö
Canada hefSi sárstakap fána út ,af
fyrir sig, þar sem þjóSin heföi nú
sinn eigin sendiherra i Washington,
meS öllu þvi sem þar tilheyrSi,
nema fánanum. SagSi hann aS þaS
væri meö öllu óvanalegt aö sendi-
herra skrifstofa hefSi ekki fána og
skjaldarmerki sinnar eigin þjóöar,
til aS sýna hvaSa þjóS sú stonfun
tilheyröi. Sagði Mr. Halstead sögu
fánans alt frá dögum forn Egypta
og sýndi myndir af þeim til aS
skýra mál sitt. Margar myndi sýndi
hann af Union Jack og skýrSi frá
hverng þaS væri til orSiS.
• * •
Brownlee stjórnarformaSur i Al-
berta hefir fengið tilkynningu frá
Hon. H. Greenfield, sem fyrir
skömmu fór til Englands til aS
vinna þar aö influtningi fólks til
Alberta fylkis að 'hann hafi nú tek-
ið til starfa og sett á fót skrifstofu
í London, sem hefir þaö ætlunar-
verk að kynna fólki á Bretlandi
kosti Aliberta-fylkis og leiöbeina
þeim er þangaS vilja flytja.
Bandaríkin.
Forsetinn hefir staðfest hin svo
nefndu Lenroot Taber lög, sem fyr
irbjóða innflutning á mjólk og
rjóma frá öðrum löndum nema meS
áérstöku leyfi landbúnaöðar ráö-
herrans.
* * *
RíkiS í Vermont hefir ekki getað
fundið neitt sérstakt fjall í ríkinu.
sem þvi þótti hæfilegt aö bæri nafn
forsetans, þessa heimskunna og
háttsetta sonar Vermont ríkis. En
ekki vildu Vermont búar láta þaS
undir höfuð leggast, aS skifta um
nafn á einhverju fjalli eða fjöllum
og nefna þaS, eSa þau eftir for-
setanum. Hefir nú ríkisþingið á-
kveðiS aö skfta um nöfn á fjórum
fjöllum. sem áSur hétu Killington
Pico, Shrew^bury og Salt Ash fjöll
og nefna þau einu nafni “Coolidge
Range.”
*• * •
Charles Dewey Hills vara-forseti
republicana flokksins er nú á ferS
um suður og vestur hluta landsins
i þeim erindum aS komast eftir því
hvaS hinir ‘stærri menn” flokksins
hafa um þaS aö segja%ð Coolidge
forseti veröi en forsetaefni flokks-
ins viS næstu kosningar. Sjálfur
segist hann ekki vita hvort þaS sé
ætlun forsetans aS vera i vali eða
ekki.
Bretland.
Hinn 3. þ. m. brann nokkur hluti
af Gloucester Hotel í Weymouth
á Englandi, sem er alkunnugt síðan
á dögum George III. BlaSadrengur
einn, William Decker, sýndi þar
mikið snarræði og hugrekki með
þvi aS bjarga tveimur konum, sem
sváfu á efstu hæS hússins. Hann
kleif upp vatnspípu og komst upp
á syllu, 60 fet frá jörðu. sem var
rétt neSan viö gluggann á herbergi
því, sem konurnar sváfu í. Piltur-
inn 'braut gluggann, náöi konunum
út og leiddi þær eftir syllunni aS
stiga, sem reistur var upp viS bak-
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. MARZ 1927
NÚMER 10
hluta hússins, og hjálpaði þeim svo
aS komast ofan stigann. Tvær ferö-
ir varS hann aö fara, því hann gat
aðeins komist meS aSra konuna í
einu. Þegar hann hafði komið báS-
um konunum á óhultan staö, fór
hann enn upp í herbergiS og sótti
skrautgripi þá, sem konurnar höfðu
skilið þar eftir. Fólkiö sýndi mikinn
fögnuð yfir þessu og menn báru
piltinn á herðum sér meS fagnaSar
ópum, eins og mikinn sigurvegara.
Hvaðanœfa.
I Argentínu eru sjálfsmorö orðin
svo tíS aS til mikilla vandræða þyk-
ir horfa. Hafa þau orðiS full 300
á síðustu fjórum mánuöum, lang-
flest í borginni Buenos Aires. Hér
er um allskonar fólk að ræSa, unga
og gamla, karla og konur, fátæka
og ríka, verkafólk og em'bættis-
menn. Er því sérstaklega kent um
aS blöðin hafi nákvæmlega útlistaö
það einhvern tíma í haust, hvernig
handhægt væri aS stytta sér aldur
meS vissri eiturtegund.
ÁRAGLAM.
Eftir Paulfae Johnson.
ViSlag:—
MeSan on’ á sævi svam
sól í gullnum loga,
þá var oft viS áraglam
yndi um bláa voga.
T. T.
Af fjallabrúnum þitt vestur viö,
ó, vestan andvari, rétt mér liS,
— því segliS hangir og hásetinn. —
—ó, hreyf þú utankul tótinn minn!
Blás! blás!
Þig ég þrábið, Ás,
er þröngan altaf mér markar bás.
I ró þér vaggar und hæS og hnúk;
en hverfull forðast minn litla dúk.
Nú felli eg segliö og mastriS mitt,
þig mest eg sárbaö, nú eigSu þitt.
ViS ára-sönginn minn sofðu vær.
þú syfju-makráði vestan-blær.
Sof! sof!
viS þín hamrahof,
eða hlý og blómgáruS slétturof.
Og blunda rótt, bræðu’ ei brjóstin
þín,
því bliðan syngur nú árin mín.
Og Ágúst brosir viö blásals veg
er bátur lítill og ár og eg
líð, líö!
gnæfir hamrahlíS
á hvora hliö, undir röstin striS.
Og fljótiö glímir við farveg sinn,
en fram knýr árin min bátinn minn.
Dýf! dýf i
bárubrjóstin ýf.
á brimsilfrinu eg áfram svif.
En framar þar glymur flúða þröng
er fljótið lemur sin dægur göng,
knúS, knúS.
Stekkur, stiklar flúS,
en straumhvörf ýfist og gnötrar súS
1 ....
Hér 'brunar straumurinn örar ínn.
og aldan sýður viö bátstafn minn.
Fram, fratp,
veifar hættuhramm,
á hyljum tæpir mitt áraglam.
Ó, treyst þig árin mín, eintrjáning,
eg örugt sveifla’ út i rasta-hring.
Gin, gín,
iöan ólgar, dvin,
en óttalaus gevsar ferjan min.
AS baki er flúðin og fossaþröng.
hér fljótið tært streymir fram i
söng,
hægt, hægt,
kænan vaggar vægt
en vögguljóöið svo milt og þægt.
í fjarsýn hátt drekkur f jallsins blóö
eitt furutré vafiö aftanglóS,
skín, skín,
seiöir upp til mín
þann söng er syngur hún árin mín.
' Þýtt af r. r.
SÆFARINN.
Eftir Pauline Johnson.
Mottó: —
Flctk og skiphrots skiftings grcy.
Aftur reikult ráð,
um blátært hafiS og hæðastól,
um hafnarvirki og éngjaból,
nú leika geislar frá siðdagssól
sem sorfiS demants gráS.
Aftur vakandi’ er!
Mig dreymdi um stund um svo hýra
höfn
og hjartafriS og bliðusöfn,
en keskinn sær, hin kalda dröfn
ei kvaS slikt handa mér.
Aftur flýtur far!
Hún bylgja gnúði svo streng og
stag
ei stundarfrið haföi nótt né dag.
Nú beiti eg aftur bát í lag
er boði rís á mar.
Aftur ferða frjáls!
Nú hylur ljósin sín hafnarbær.
sem hverful rökkurgjörS ströndin
kær.
en útbaug felur eyðisær,
meS alvald næsta máls.
Aftur út á mar!
Þú gamli sær er sigldi eg þrátt,
þú sollna röst meS stormaslátt,
Iþú alda er trafiö breiöir brátt
um alt sem áður var.
Þýtt af T. T.
Tóvinna á Betel,
frá 1. mara 1926 til 1. marz 1927.
Inntektir fyrir selda tóvinnu á
þessu ári voru $218.80.
Fyrir þessa peninga var keypt,
það sem hér segir: Linoleum $8,
4 mattresses $34, 1 rúmstæði $7.75
þvottavél og vinda $22.25, ýmis-
konar eldhúsáhöld, léreft og fl.
$71.10, bækur og bókband $8.50,
áhöld frá Fullers Brush Co. $8.75,
flutningsgjald $4.65, patent með-
ul $4.80, uíl $49. — alls $218..80.
—jTil er töluvert af ullarvörum, ef
einhverja langar til að kaupa þess
konar vörur. — Svo þökkum við
innilega öllum þeim, sem hafa
sent Betel ull og ekki þegið neina
borgun fyrir, og söuleiðis gamla
fólkinu, sem hefir verið svo vilj-
ugt að vinna úr ullinni og gert
það með svo glöðu geði.
Ásdís Hinriksson,
Elinora Julius.
forstöðukonur á Betel.
Ur bœmim.
‘Gísli J. Bildfell og Jón sonur
hans, frá Foam Lake, Sask., voru
gestir í borginni í nOkkra daga í
vikunni sem leið.
Ingimundur Ólafsson, frá Rvfk,
Man., kom snög^S ferð til borgar-
innar í síðustu viku.
Thordur Thordarson, kaupmað-
ur frá Gimli, hefir verið í borg-
inni um tíma. •
Gísli Markússon frá Foam Lake,
Sask., kom til borgarinnar í síð-
ustu viku.
Bræðurnir í stúkunni Heklu
halda skemtifund föstudagskvöld-
ið 11. þ. m. í fundarsal stúkunnar.
Vonast eftir að meðlimir stúkn-
anna fjölmenni á kaffiveitingar,
spil og ýmsar aðrar skemtanir,
sem fram fara þetta kvöld.
Þau hjónin, Mr. og Mrs. O. G.
Hannesson í Selkirk, urðu fyrir
þeirri sorg, að missa kjördóttur
sína, Emmu Albertínu. Hún dó
18. febr. síðastl.; var eins árs og
þriggja mán. Hennar er sárt sakn-
að því hún var sérlega efnilegt
barn.
1 fundargerð Sveitarstjórnar-
innar í Bifröst, sem birtist í Lög-
bergi hinn 24. f.m. hefir mis-
prentast nafnið G. Sigmundson
fyrir J. Eyjólfson, því það var
hann, sem falin var umsjón með
Paul Parada fjölskyldunni, sem
þar er getið.
Dr. Tweed verður í Árborg mið-
vikudag og fimtudag, 16. og 17.
marz.
Hinn 9. þ. m. lagði af stað til
íslands Ágúst Danielsson, frá Oak
Point, Man. Sigldi frá St. John
hinn 12. með S.S. Montcalm. Þessi
maður kom frá íslandi í sumar
sem leið í kynnisfór til skyldfólks
síns hér vestra.
Mrs. Sigríður Lindal, kona Jós-
ephs Lindals, Lundar, Man., 81 árs
að aldri, andaðist hinn 6. þ.m.
Jarðarförin fer fram á föstudag-
inn í þessari viku að Lundar,
undir umsjón A. 'S. Bardals, út-
fararstjóra.
Lára Johnson, seytján ára, dótt-
ir Mr. og Mrs. C. B. Johnson, Glen-
boro, Man. andaöist aS heimili
foreldra sinna á laugardaginn
hinn 5. þ. m.
Á mánudaginn í þessari viku dó
18 ára gamall piltur, Thordur
Holm frá Lundar, Man. Var verið
að flytja hann sjúkan á spítala í
Winnipeg, en var dáinn áður en
þangað kom.
Hin árlega mælskusamkepni
Stúdentafélagsins fór fram í Good-
templarahúsinu á mánudagskveld-
ið í þessari viku. Þátttakendur
voru: Háv. Elíasson, Miss Sella
Johnson, Milton Freeman, Heim-
ir |Thorgrímsson og Egill H. Fáfn-
is. Þrír menn voru fengnir til að
dæma um ræðurnar, og kváðu þeir
svo á, að Heim. Thorgrímsyni bæri
verðlaunin, er var silfurmedalía,
er honum var afhent. Milli ræð-
anna var skemt með söng og hljóð-
færaslætti. — Samkoman fór að
öllu leyti vel fram og var skemti-
leg, en hún var dæmalaust illa
sctt, og er það undarlegt, því vafa-
laust vill fólk alment sýna Stú-
dentafélaginu þá góðvild, að
sækja þær fáu samkomur, sem það
heldur, og það því fremur, sem
vel er til þeirra vandað.
Gísli kaupmaður Sigmundsson
frá Hnausa, Man., var í borginni á
þriðjudaginn.
Þjóðræknisdeildin “Frón” hefir
ákveðið að hafa kvöldvökulestur
mánud. 14. þ.m., hefst stundvís-
lega kl. 8.15 e. h. í þetta skifti
lesa þeir séra Rögnv. Pétursson,
Heimir iThorgrímsson og Sigfús
Halldórs frá Höfnum. Vonandi
f jölmenna íslendingar og gera
kvöldið ánægjulegt.
Mr. A. S. Bardal, hefir heitið
að verðlaunum íslenzkum hesti,
þeim karli eða konu, er flesta fær
nýja meðlimi í Goodtemplararegl-
una í Manitoba, fyrir þann 30.
apríl næstkomandi. Nær tilboð
þetta eins til nýrra stúkna, er
stofnaðar verða á tímabili því, er
nú hefir verið nefnt. Nánar í
næsta blaði.
Liknarfélagið Harpa, hefir á-
kveðið að halda “Silver Tea” í
neðri sal Goodtemplarahússins á
einmánaðarkvöldið (þriðjud.) hinn
22. þ.m. kl. 8. Er þess að vænta,
að landar fjölmenni, því öllu því
fé, er inn kemur, verður varið til
líknarstarfa. ^ .
Eins og sjá má af auglýsingu, er
b’rtist á öðrum stað hér í blaðinu,
efnir West End Social Club til
Old Time Dance í Goodtemplara-
húsinu, þriðjudagskveldið hinn 15.
þ.m. íslenzkir dansar, sem flestum
mun gaman þyEja að taka þátt í.
Ágætur hljóðfærasláttur og góðar
veitingar. Aðsóknin að samkom-
um klúbbs þessa hefir ávalt verið
góð, og þarf eigi að efa, að svo
verði í þetta sinn.
Djáknanefnd lúterska safnað-
arins í Selkirk hélt samkomu hinn
1. þ. m., sem var afar vel sótt og
fór myndarlega úr hendi. Stýrði
samkomunni, Mr. Jóhannes Skag-
fjörð. Ræður fluttu M'r. A. S.
Bardal og Klemens Jónasson, en
Einar P. Jónsson las upp nokkur
kvæði eftir frú Jakobínu Johnson.
Ungar stúlkur skemtu með tví-
söng, en Mrs. J. Olafsson söng
nokkur einsöngslög. Að lokinni
skemtiskrá fór fram uppboð á
skrautbúnum kössum. Var Mr.
Bardal uppboðshaldari og sýndi
af sér við starf það hinn mesta
skörungsskap. Þá voru fram-
reiddar ágætar veitingar, er al-
menningur gerði hin beztu skil.
Látin á Betel, 5. febr. síðastl.,
Sigríður Hallson Freeman, 85 ára
gömul, ættuð af Skagaströnd, í
Húna'ratnssýslu. — Dáin einnig á
Betel, .15. febr. síðastl., Sigurður
Eyjólfson, ættaður úr Skaftár-
tungum í Vestur Skaftafellssýslu,
91 árs gamall.
Athygli skal hér með dregin að
aqglýsingunni, sem birtist í þessu
blaði um hljómleika þá, er Mr.
Hugh Hannseson heldur með nem-
endum sínpm í Árborg Hall, föstu-
dagskveldið þann 11. þ.m., kl. 8.30.
Einnig syngur Mrs. K. S. Hannes-
son, en Mr. A. Sigurdson leikur á
fiðlu. Islendingar í Árborg og
grend, ættu að fjölmenna á sam-
komu þessa, sem fullyrða má, að
verði hin bezta. Mr. Hanneson er
mjög efnilegur píanókennari og
það fólk, ,er aðstoðar hann á sam-
komunni, vel þekt í sinni grein.
Kvenfélag Fyrsta lút. safnaðar
í Winnipeg mintist afmælis gam-
almennaheimilisins á Gimli með
almennri samkomu, sem hald-
in var í kirkjunni hinn 1. þ.m., eins
og félagið hefir jafnan gert í
mörg undanfarin ár. Samkoman
var afar vel sótt, svo að segja fult
hús. Dr. B. J. Brandson stýrði
samkomunni. Skemtiskráin var
löng og fór ágætlega fram. Séra
Carl J. Olson flutti snjalla og
skemtilega ræðu. Þegar skemti-
skráin var úti, fóru allir ofan í
samkomusalinn, þar sem kvenfé-
lagið bar fram rausnarlegr veit-
ingar fyrir alla samkomugestina.
Aðgangur var ekki seldur, en
samskot tekin, eins og gert hefir
verið undanfarin ár. Urðu sam-
skotin meiri í þetta sinn heldur
en nokkurn tíma áður, eða $201.36.
Sýnir það meðal annars, að vin-
sældir gamalmennaheimilisins fara
sízt minkandi.
• •
Orœfingar.
Af því að eg vildi stuðla til
þess, að félagsskapur og samtök
gomlu öræfinga falli ekkj með
öllu í gleymsku, þegar við gömlu
mennirnir erum burtkallaðir, þá
ætla eg í fáum orðum að minnast
á samtök þeirra í kaupstaðarferð-
um. í þá daga voru þær ferðir
langar og erfiðar. Engir vegir
voru þá ruddir, og engin kelda
brúuð, hvað þá stærra vatnsfall.
Skemst var fyrir þá til kaupstað-
ar í Djúpavog austur, eða til Eyr-
arbakka vestur. Áður farið var
að búa sig í ferðirnar, komu ráð-
hygnustu bændurnir sér saman
um, hvenær ferðin skyldi farin.
Voru þá send boð um alla sveit-
ina hvenær skyldi fara á stað.
Enginn skyldi fara úr áfanga-
staðnum Kvíamýri — ef austur
var farið — fyr en síðasta lestin
væri komin þangað. Svo þegar
farið var þaðan, var þetta orðin
ein lest, þó menn væru frá 30
heimilum. í öðrum sveitum var
hún kölluð “öræfalest” því aðrar
sveitir Voru ekki saman í einni
lest. Fyrir þennan félagsskap
gátu þeir oft fengiS. betra verð
fyrir vörur sínar, sem aðallega
var ull, tólg og lítið eitt af tó-
vöru (sokkum), og einnig komist
að betri kaupum. Ef þeim þótti
verðið ekki viðunandi, þá fóru
þeir lengra, og fengu þar betri
kjör; fóru til Eskifjarðar austur,
og eitt sinn til Reykjavíkur. Voru
þá komnir til Eyrarbakka, en
beyrðu, að betri kjör mætti fá í
Reykjavík.
Þá tíma komu oft lausakaup-
menn á seglskipum til landsins,
og verzluðu á skipum sínum, og
buðu oft betri kjör en föstu
kaupmennirnir, því þeim kom vel
að geta selt vörur sínar fljótt,
svo að þeir þyrftu ekki að tefjast
lengi með þær. Árið 1858 kom
lausakaupmaður á Djúpavog, að
nafni Johnsen. öræfingar verzl-
uðu við hann það sumar, og eins
næsta sumar og líkaði það fremur
vel. Þótti honum gott að fá svona
viðskifti á fáum dögum. öræf-
ingar fóru þess á leit við hann,
að hann reyndi að sigla skipi sínu
inn á Papós, skyldu þeir þá allir
verzla við hann, og sama mundu
allar nærliggjandi sveitir gera.
Tók hann þessu allvel, en lofaði
engu. Sumarið 1860, er öræfa-
lestin var komin austur í Lón — á
svonefndar “Völur” — kom mað-
ur af Djúpavogi, og segir þeim,
að Johnsen hafi verið nýkominn
þar á höfnina Taka öræfingar
þá ráð sín saman, láta lestina
bíða, og. senda tvo menn sína
austur, að semja við Johnson, og
fá hann til að sigla inn á Papós.
Sendimenn komu aftur með þau
svör, að kaupmaður ætlaði strax
að sigla suður, vindur sé hag.
stæður, 0g stilt í sjó. Síðan snýr
lestin við suður. Þeg^r hún er
komin á Fjarðareyjar — sem er
austan Papóss — þá kom skipið
inn ósinn. Urðu menn þá mjög
glaðir yfir að geta nú stytt kaup-
slaðarferðir sínar um fullan
helming vegar. Sumarið eftir, —
1861 — kom Johnsen með timbur
i vöruhús, og vörur til að verzla
með. Það var hið fyrsta vöruhús á
Papós. Hafði Johnsen þar síðan
verzlunarstjóra meðan hann átti
þá verzlun. Eftir hann látinn tók
við verzlun þar Johnsen sonur
hans — mikið mannval, sem lét
sér ant um hag viðskiftamanna
sinna líkt og sinn eigin. Þá verzl-
un átti hann í nokkur ár. Fasta-
verzlun hélzt á Papós frá 1861
til 1897, að Otto Tulinius flutti
hana til Hornafjarðar, og var þá
orðinn eigandi hennar. Þessi fé-
lagsskapur og samtök öræfinga
með að bæta samgöngurnar, og
stytta kaupstaðarferðir, varð það
heillaspor, er kom mörgum sveit-
um að ómetanlegu gagni, ekki
einungis þessum 5 sveitum í aust-
ursýslunni, heldúr líka: Fljóts-
hverfi, iSíðu, Landbroti, M^ðal-
landi, og að nokkru Álftaveri og
Skaftártungu, því einnig þaðan
verzluðu menn á Papós, áður en
verzlun byrjaði í Vík, sem mun
hafa verið 23 árum ,síðar (1884),
að þeir Halldór Jónsson og Þor-
steinn hreppstjóri Jónsson búend-
ur í Vík pöntuðu vörur frá Eng-
landi, er sendar voru til Vest-
munnaeyja, og þaðan á hákarla-
skipi til Víkur og hepnðist vel.
Þó að stundum væru svaðilfar-
ir í hinum löngu ferðum, þá
settu menn það ekki fyrir sig,
töldu það sem sjálfsagðan hlut,
sem ekki væri hægt að komast
hjá. Eitt sinn er þeir komu af
Djúpavogi, fengu þeir Jökulsá
svo slæma, að þeir voru frá dag-
málum til nóns að reyna að koma
lestinni vestur yfir, og mistu þá í
hana 17 hestburði, en gátu um
síðir náð öllu nema þrem hest-
burðum, er fórust alveg. Stúlka
ein hraktist af hesti sinum, en
varð bjargað með naumindum;
einn hestui* druknaði. Síðast
druknaði í henni 1877 Hólmfríð-
irr Pálsdóttir, systir Lárusar hóm-
ópata og þeirra mörgu systkina.
í þessum ferðum skemtu menn
sér á ýmsan hátt, einkum á heim-
leið, bæði með söng og samræð-
um, glímum og fleiru. Höfðu
enn oft margs að minnast frá
þeim ferðum, þá er fundum þeirra
bar saman síðar.
Ull og aðrar vörur fluttu öræf-
ingar í pokum, er þeir unnu úr
faxhári, og höfðu bandið í þá
tvöfalt. Voru þeir með ýmsum
háralit, voru hafðir röndóttir,
tentir — eins og fallegast þótti.
Voru hafðir samlitir pokar á
hverjum hesti. Þótti lestin líta því
betur út, sem þeir voru betur lit-
ir. Þeir voru sterkir. Voru virt-
ir á 8 fiska á landsvísu. Mikinn
útbúnað þurfti í ferðir þessar:
góðan reiðing á burðarhesta,
gjarðir og fleira til vara, skeifur,
nagla, hamar og naglbít, að járna
með í áföngum, og svo nesti, er
dygði á báðar leiðir.
Nokkrir gömlu öræfingar voru
vel að sér á ýmsan hátt, til dæm-
is Jóp nokkur Einarsson í Skafta-
felli. Forfeður hans 8 höfðu bú-
ið þar hver fram af öðrum. Hann
var vel að sér í landafræði, sögu,
grasafræði og lögfræði, kunni vel
dönsku, þýzku og nokkuð í latn-
esku, grísku og hebresku; var vel
hagur á tré og járn, smíðaði t. d.
byssu með koparhlaupi, vagn með
fjórum hjólum, var heppinn lækn-
ir, samanber: Þorvaldur Thorodd-
sen um Austur - Skaftafellssýslu
sumarið 1894, Andvara, bls. 65.
Gömlu mennirnir voru bæn-
ræknir. Þegar þeir fóru frá heim-
ilum sínum í ferðalög, og eins til
kirkju, tóku karlmenn af sér höf-
uðfötin og lásu í hljóði vegabæn,
Faðir-vor, blessunarorðin, og
signdu sig. Sama gérðu þeir altaf
er þeir fóru að morgni dags úr
áfangastað í kaupstaðarferðum.
Á sunnudögum lásu þeir helgi-
dagabók í tjöldum sínum, og
sungu sálma eins og heima. Þeir
héldu við húslestrum á öllum
helgidögum, miðvikudögum á
föstunni, kvöldlestrum er þar
til heyrðu. Passíusálmar voru
ætíð sungnir um föstutímann, og
hugvekjur lesnar.
Eg hygg, að ýmislegt hafi
breeyzt í Öræfum bæði með helgi-
siði og fleira. Ýms félagsskapur
hygg eg sé heldur lausari í sér
en áður var, og er það athuga-
vert, ef svo er. Við megum samt
vera glaðir yfir framförum þeim,
sem orðið hafa í sveitinni á næst-
liðnum árum, með margt sem að
hagsæld og lífsþægindum lýtur,
svo sem rafleiðslur og fleira. Þær
eru nú komnar á 10 heimili í
sveitinni; það er á 8 heimili til
ljósa, suðu og hitunar herbergja,
og 2 heimili til ljósa, 0g nú munu
bráðum fleiri bætast við, því
menn hafa reynt að komast upp á
að vinna mikið að þessu sjálfirtil
þess að spara kostnað. Er það
mikilsvert að geta látið bæjarlæk-
inn gefa kraftinn til að framleiða
orkuna sér til notkunar. Vatns-
ieiðslur í húsin eru að kalla á
hverju heimili, og vagnar mikið
brúkaðir til heyflutninga og
fleira.
Ari Hálfdánarson,
Fagurhólsmýri.
—Tíminn.