Lögberg - 15.09.1927, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. SEPTEMtBER 1927.
Bla. S.
Öræfi og Örœfirgar.
Eftir Sigurð prófessor Nordal.
V.
Það mun láta nærri, að öræf-
ingar eigi við flesta þá erfið-
leika að stríða, sem til eru á Is-
landi. Um samgöngurnar mætti
margt fleira segja, en þegar hef-
ir verið nefnt. Rekstur á afrétt
er sumstaðar miklum vandkvæð-
um bundinn. Má t. d. nærri geta,
'hve torvelt er að koma fé yfir
Skeiðará. öræfingar róa brim-
róður við sandinn, líkt og Eyr-
bekkingar og Víkurbúar, og er
futða, að menn, sem lítið stunda
sjó, skuli ráðast í slíkt. Þeir síga
í Ingólfshöfða, eins og Eyjamenn.
Alt verður að nota sér til bjarg-
ar, því landið er úr svo sér gengið,
að það ber tæpast fólkið. Eink-
um kvarta öræfingar, að þá skorti
beitiland fyrir fé sitt.
Hvernig er nú fólkið í þessum
tröllabygðum? öræfingar eru
myndarmenn, mannborlegir, og
koma vel fyrir, eðlilegir og alúð-
legir í viðmóti, lausir við allan
utkjálkabrag. Ungur bóndi, sem
fylgdi mér vestur yfir tsandinn,
sagðist aldrei hafa verið heiman
að og kvað sig nú iðra þess. Mér
varð ósjálfrátt að svara honum,
að ef hann vildi framast, yrði
hann að leita eitthvað Jengra en
til Reykjavikur. Mér fanst hann
ekkert þurfa hingað að sækja. —
Samheldni og ihjálpsemi öræf-
inga hefir lengi verið við brugðið.
Mun óvíða meira af höfðingsskap
í fornum stíl. Margbýlið virðist
ganga vel, og veldur þar miklu
um, að hver bóndi hefir sinn bæ
fyrir sig og jörðunum er skift
hreinlega milli býlanna. Mætti
læra mikið af öræfingum í þessu
efni, því að við sjálft liggur, að
stórbýli landsins leggist í auðn,
nema menn læri að skifta þeim
sundur. öræfingar voru fyrstu
samvinnumennn á íslandi í vérzl-
un. Þeir höfðu þann sið, að fara
í kaupstað allir saman, 30 bænd-
ur í einni lest, og senda fulltrúa
til að semja við kaupmenn fyrir
allan hópinn. Með þessu móti
komust þeir að betri kjörum. Ef
ekki gekk saman, héldu þeir á-
fram ferðinni. Voru dæmi til
þess, að þeir fóru alla leið til
Eskifjarðar eða Reykjavíkur.
Um bókmenningu öræfinga veit
eg fátt með vissu, en það hygg
eg, að hún sé í góðu lagi, og ekki
í kringum túnið á Svínafelli í
auön. Jakarnir voru svo stór-
vaxnir, að þá bar við brúnina á
Lómagnúp frá bæjum að sjá.
Eftir hlaupin gaus eldur upp úr
jöklinum með fádæma dunum og
myrkri og öskufalli. Spiltist
jörðin svo, að flest fólk varð að
flýja úr sveitinni um skeið, og
hafa sumir blettir aldrei náð sér
aftur, fyrir utan þá, sem hlaupin
eyddu. Eldurinn var uppi í jökl-
inum þangað til árið eftir. En
undir eins og aftur tók að gróa
jörðin, hurfu Öræfingar heim til
býla sinna.
VI.
Það er ekki að furða, þó að ein-
hverjum yrði að spyrja: er nokk-
urt vit í að vera að byggja slíka
sveit, þar sem yfirvofandi tor-
tíming bætist ofan á sífeldar
mannraunir, erfiðleika og ein-
angrun? Á ekki að leggja Öræf-
in, Hornstrandir og Grímsey, af-
dalabýlin og útnesja kotin í eyði,
flytja alt fólkið í beztu sveitirnar,
rækta þær og efla? Er það ekki
hóflaus sóun fjár og krafta að
vera að þenja svo fámenna þjóð
um alt þetta stóra og misjafna
land?
Hagfræðingar og búfræðingar
verða að svara þessum spurning-
um frá sínu sjónarmiði. Það má
vel vera, að allir íslendingar gæti
komist fyrir í lágsveitunum hér
austan fjalls og verstöðvunum á
suðurnesjum. Það myndi spara
stórfé til vega og strandferða og
gera allar verklegar framfarir
auðveldari. Og þá þyrfti enginn
að kvarta um fásinni og einangr-
un.
En eg er nú í fyrs1;a lagi sann-
færður um, að ef íslendingar væri
hneptir svo saman á fáeina
bletti, myndi ekki líða á löngu,
áður en einhver órói færi að koma
í fólkið. Óbygt víðlendið myndi
kalla á þá, sem framtakssamastir
væru og frábitnastir kösinni. Það
er eitt af boðorðum lífsins, að
fara eins langt og það kemst.
Hvar á hnettinum, tsem til er
hnefafylli af gróðurmold, hefir
verið nóg af jurtum til þess að
festa þar rætur. Á sama hátt
hefir mannkynið fylt jörðina og
gert sér hvern byggilegan blett
undirgefinn. í þeirri fylkingu,
sem leitað hefir út á éndimörk
hins byggilega heims, erum vér
lslendingar meðal frumherjanna.
Ef vér drægjum saman bygðina í
hefi eg víða hitt fyrir betri á-", landinu, afneituðum vér því lög-
heyrendur en í Hofskirkju. Þó
skara þeir séstaklega fram úr
öðrum í verklegum efnum. 1 ör-
æfum hafa lengi verið hagleiks-
menn og hafa einkum veri?5 nafn-
togaðir smiðir af Skaftafellsætt.
Enn er þar smiðja á hverjum mæ
og hagleiksmönnum má þakka þær
framfarir, að nú eru rafstöðvar á
10 'heimilum í sveitinni. En um
þetta efni hefi eg ritað nokkuð í
1. hefti Vöku, og skal því ekki
fjölyrða um það hér.
Þrátt fyrir örðugleikana, virtist
mér fólkinu vegna vel, vera á-
nægjulegt og hraustlegt og þykja
vænt um sveitina sína. Efnahag-
ur er sæmilegur og mun það ekki
sþilla honum, þó að minna sé þar
um músagang og kuapstaðarferð-
ir en annars staðar.
En — því er miður, að sagan er
ekki nema hálfsögð, þó að Iýst sé
þeim erfiðleikum, sem við er að
etja að staðaldri. Jafnvel Skeið-
árhlaupin, sem smám saman hafa
spilt miklu landi, eru ekki það
versta, sem yfir sveitinni vofir.
öræfajökull sjálfur er eldfjall.
Það má geta því nærri, hve fýsi-
legt er að eiga náttból undir rót-
um hans, þegar eldurinn brýzt
upp undir þessari ^miklu hjarn-
bungu.
máli, sem hefir skapað þjóðina,
og ekki verður numið úr gildi með
neinni hagfræði.
Og í öðru lagi: ef vér hugsum
oss, að fólkið yrði kyrt á þessum
blettum, þá finst mér þjóðin vera
orðin stórum miklu fátækari,
hvað sem öllu framtali liði. Það
sem gerir, að lslendingar eru ekki
í reyndinni sú kotþjóð, sem þeir
eru að höfðatölu, er einmitt land-
ið, strjálbygðin og víðáttan. Það
væri ðhugsandi, að svo fámennur
flokkur gæti myndað sérstaka og
sjálfstæða þjóð, ef hann væri
hneptur saman á svolítilli frjó-
samri og þaulræktaðri pönnu-
köku. Það er stærð landsins, sem
hefir gert þjóðina stórhuga, erf-
iðleikar þess, sem hafa stappað í
hana stálinu, fjölbreytni þess,
sem hefir glætt hæfileika henn-
ar. Ekki einungis hver sveit, held-
ur hver jörð, hver bær hefir eitt-
hvað sérstakt að kenna heima-
mönnum, sem ekki verður ann-
ars staðar numið. Hvert býli, sem
legt í auðn, gerir þjóðina andlega
fátækari. Stephan G. Stephans-
son, eitt mesta mikilmenni allra
íslenzkra skálda, ólst upp á fjór-
um afdalabæjum norðan lands,
sem nú eru allir óbygðir. Getur
það hafa verið búhnykkur, að
Þingmannasveit Flosa var meirijleggja þau kot í eyði?
en öræfin nú á dögum. Mun láta
nærri, að síðan í fornöld hafi 30
jarðir eyðst I öræfum. Þeir
blettir, sem enn eru grónir og
bygðir, standa eftir eins og fáein
óunnin vígi í herteknu landi.
Ægilegasta gosið úr öræfa-
jökli, kom um miðja 14. öld. Eru
skýrslur um það mjög óljósar. En
þá hefir lagst í eyði fjöldi býla
og sveitin að líkindum öll verið
óbygð um nokkurt árabil. Þjóð-
sögur segja, að þá hafi ekkert
kvikt komist lifandi úr hlaupinu,
nema smalinn á Svínafelli, sem
forðaði sér upp í Flosahelli, og
einn hestur blesóttur, sem stóð á
Blesakletti hjá iFagurhólsmýri.
öræfajðkull gaus í síðasta sinn
sumarið 1727, fyrir réttum 200
árum. Jarðskjálftarnir hófust 3.
ágúst, en síðan hlupu bæði Virk-
isjökull og Kotárjökull, sinn hvoru
megin við bæinn á Sandfelli. f
hlaupum þessum fórst mikið af
kvikfénaði, 600 fjár, 160 hestar
og 80 nautgripir, en manntjón
varð furðu lítið. í selinu frá
Svlnafelli fórust þrír menn, en
fólkið i Kotárseli náðist lifandi,
eftir að hafa verið umkringt af
flóðinu hálfan mánuð. Sú jörð
hefir ekki bygst síðan. Miklar
skemdir urðu á löndum Hofs og
Svínafells og enn í dag er landið
Eg sé tvo unglinga fyrir mér á
ferðalagi. Annar er mjólkurpóst-
ur héðan úr nágrenni Reykjavík-
ur. Hann situr í kerru, sem hlað-
in er blikkbrúsum, lygnir augun-
um og reynir að sofa. Hesturinn
labbar þráðbeinan akveginn eins
og vél. Hringlið í brúsunum
svæfir og truflar í einu, og held-
ur stráknum í einhverju hlutleys-
isástandi, sem lesa má út úr
svipnum. Bíll kemur eftir veg-
inum. Klárinn og strákurinn
leggja kollhúfur og þoka sem
minst. Þeir vita, að blllinn má
ekki drepa þá, þó hann blási.
Ýmsir vegfarendur mæta strák
Flestir líta ekki við honum, fá-
einir sveitungar hans kasta á
hann kveðju, en hann tekur lunta-
lega undir. Hann er leiður á að
vera að mæta þessu fólki, oft því
sama dag eftir dag. Það truflar
hann og er þó'eins og dauðir hlut-
ir fyrir honum. Það er einn lið-
ur í þeirri sífeldu endurtekningu,
sem dagar hans eru, leiðinlegri
og tilbreytingarlausri vinnu.
Jafnaldri hans í Svínafelli tekur
hestinn sinn og þarf að fara upp
fyrir á að svipast eftir kindum
Það er júnímorgunn. Lómagnúp-
ur er orðinn snjólaus, og vall-
lendið grænt undir jökulrótunum
og eftir grundunum, hugsar ekk-
ert og horfir ekki á neitt sérstakt,
en drekkur veðrið, ilminn og vor-
fegurðina í sig með öllum vitum.
Ilonum líðúr svo vel, að hann veit
ekki fyrr en hann er farinn að
láta hestinn hoppa. Nú kemur
hann að ánni. Hún er ljót og í
vexti og hefir breytt farvegi síð-
an á gær. í einni andrá er svip-
urinn breyttur, augun hvessast,
hann læsir ósjálfrátt fótunum
fastar að siðum hestsins og horf-
ir niður með ánni. Þarna sýnist
honum hún slarkandi. Hann veit
ákaflega vel, að hann getur farið
i ána og þá er engra griða að
biðja. Hann veit lika, að ef hann
riði lengra niður á aurana, gæti
hann fengið hana miklu betri. En
hann er alinn upp við þessa glímu
og kemur ekki til hugar að skor-
ast undan henni. Hann ríður út í
ána. Hann og hesturinn verða
eitt. Hugur hans þreifar um
botninn fyrir hestsfótunum, sneið-
ir hjá stórgrýtinu. Einu sinni
hnýtur hesturinn, en pilturinn
situr eins og gróinn við hann,
vatnið skellur snöggvast upp í
mitti, en klárinn er fljótur að
fóta sig og þeir komast báðir vot-
ir og ánægðir upp úr ánni. Hann
ríður skokk til þess að koma í sig
hita. Þá mætir hann póstinum.
sem hefir gist í Skaftafelli, og þar
verður heldur en ekki fagnaðar
fundur. Pilturinn spyr frétta.
Pósturinn segiy honum, að
Amundsen hafi ætlað á flugvél
til norður-heimskautsins og ver-
ið svo lengi á ferðinni, að hann
hafi verið talinn af. Nú sé hann
kominn fram, hafi að vísu ekki
komist alla leið, en þó farið mikla
frægðarför, lent í ísnum og rutt
sér þar flöt til þess að taka sig
upp af o.s.frv. Pósturinn spyr
um ána. Pilturinn svarar, að hún
liggi hálfólánlega og það sé eins
rétt að fara hana niður frá. Hann
sér að það er ókunnugt fólk með
póstinum. Svo kveðjast þeir, en
augu piltsins leiftra af þessu æf-
intýri. Verst, að pósturinn skuli
verða kominn heim til hans á
undan honum, að segja fréttirn-
ar. Meðan hann er að smala,
hugsar hann um flugvélar, sem
fari yfir Skeiðará, eins og stokk-
ið sé yfir bæjarlæk og geti lent á
sjálfum Hvannadalshnúk. En
honum sést samt ekki yfir einn
díl, sem gæti verið hvit eða mó-
rauð kind. Hinu man hann alls
ekki eftir, að hann á að fara aft-
ur yfir ána á leiðinni heim.
Það er auðvitað í sjálfu sér gott
og blessað að fá vald yfir náttúr-
unni, minka áhættuna og stríðið
fyrir daglegu brauði. En þó því
að eins, að maðurinn vaxi svo,
að hann skapi sér jafnóðum nýja
og meiri erfiðleika, auki kröfurn
ar til sjálfs sín með vaxandi
valdi, setji sér alt af mark við
efstu brún, sem hann eygir. Sjó-
menn vorir, sem sækja svo út á
háskans þröm, að nýtízku eimskip-
um hvolfir undir þeim úti í rúm-
pjó eins og róðrarbyttunum undir
forfeðrum þeirra, sýna dæmi
manna, sem láta ekki tækin
smækka sig. 'Enginn neitar þvi,
að borgarmenning bjóði ríkari
þroskakost en sveitalíf. En
hversu márgir bæjarbúar færa sér
þá kosti í nyt? Menn gleyma að
skoða þægindin sem skyldur,
heldur heimta þau sem réttindi.
Því fer það einatt svo, að menn-
irnir minka sjálfir með þeim örð-
ugleikum, sem rutt er af braut
þeirra. Þeir heimta þægindin,
þurfa þeirra og njóta, en gleyma
að krefja sjálfa sig um full ið-
gjöld fyrir þau. Þess vegna
veslast svo mikið af ágætum
hæfileikum upp í umbúðum nú
tíma-tækninnar. Þar sem lífs
baráttan er nógu hörð og fjöl
breytt, hefir hún vit fyrir fólkinu
og forðar því frá þeim tíman-
lega dauða að verða kjölturakkar
þægindanna.
Eg má ekki til þess hugsa, að
Fljótshverfið og öræfin eigi eftir
að verða óbygð, að enginn íslend-
ingur fái lengur að alast upp við
Skeiðará og sandana, skriðjökl-
ana og hríslurnar í giljunum, —
að þessi náttúra verði að eins
augnagaman hraðfara ferða-
manna, sem kæmi fljúgandi og
settist þar eins og kría á stein. Eg
geri ráð fyrir nýjum farartækj
um, því að þá myndi enginn kunna
að fylgja ríðandi mapni yfir árn
ar. Hér er fólk, sem geymir eld
gamla þekkingu á jöklum og jök
ulvötnum, sem hefir séð skrið
lands og íslendinga, að fólkið sé
yfirleitt kjarnmest við fjöllin, að
uppsveitirnar beri af lágsveitun-
um? Og búsældin hefir reynst
drjú til dalanna. En þó að svo
væri, að hagfræðin benti til hins
gagnstæða, hefir hún ekki ein úr-
skurðarvald um slíkt mál. Marg-
ur mundi hika við þau vöruskifti
að láta manngildi fyrir kúgildi.
Ef vér hugsum til að eyða há-
sveitir íslands að mönnum, þá er
oss miklu nær að leggja í eyði
landið alt. Enn er rými nóg í
auðsælli löndum fyrir ekki táp-
minna fólk en fslendingar eru.
En ef þjóðin kemst að þeirri nið-
urstöðu, að hér $igi hún að
standa, af þvi að hún geti ekki
annað, — að hér sé sá hólmur,
sem hún hafi verið sett á, af því
að hlutverk hennar í heiminum
verði ekki annars staðar af hendi
leyst, — þá verður hún að fylgja
þeirri trú eftir. Landvörn þjóð-
arinnar fer ekki einungis fram
úti á miðum og í pólitiskum ræðu-
stólum. Nú er þörfin brýnust og
baráttan hörðust til dala og f jalla,
þar sem heiðarbóndinn stendur
gegn því að bygðin færist saman
og landið smækki, — þar sem ör-
æfingar hopa ekki á hæli, þó að
Skeiðará brjóti landið neðra og
jökullinn búi yfir ógnum sínum
bak við fellin. •— Vaka.
jöklana skila því aftur, sem þeir
hafa tekið, hefir æft augu sín kyn
slóð eftir kynslóð á því að athuga
straummagn vatnanna og lagt líf
sitt við taflið. Hér er fólk, sem
hefir ekki einungis vaxið að karl
mensku við torfærurnar, heldur
gestrisni, mannúð, drengskap og
samheldni. Hvað ætli sumir þess
ir mannkostir lifði lengi í sinni
fornu mynd í þröngbýli láglend
anna, þar sem menn verða að
temja sér að gefa olnbogaskot
fremur en rétta fram höndina
Er það ekki samhljóða álit flestra
Hann ríður hægt niður traðirnar þeirra, sem þekkja eitthvað til ís
Frá dýrð til dýrðar.
MORGUN:
Þá ársólin kveikir á ískrýndum tindum,
sem ásjónur baða í heiðblámans lindum,
en skuggarnir flökta við fjallshlíðar rætur,
af fögnuði smáblómið dögginni grætur.
Alt vaknar af blundi og söngfuglar syngja,
þeir sólbjarta morguninn inn til vor hringja.
Hve dýrðlegt er lífið, er dagurinn fæðist,
og dragkyrtli ljósveldis náttúran klæðist!
Hver einasta lífshræring andar svo létt,
því a 11 á sinn vermireits sólríka blett.
KVÖLD:
Þá ljósdrukna blóm-munna kvöldsólin kveður,
og kyssir þá heitustu geislunum meður,
að skilnaði slæðu þeim gullofna gefur,
og glitblæju kvöldroðans sveitirnar vefur.
Er söngfuglar dagsins til hreiðra sér hraða,
í himneskum kvöldsvala fjöllin sig baða,
sem dökkleitum nátthúfum forsælu falda
og fegurstu blævoðum sólroðans tjalda, —
þ á fegurðardýrðin er feigðinni næst,
er fylling hins stundlega jarðblóma hæst.
V O R :
Þá vorsól í ljósríki vetrinum breytir,
og vöggu hins nýfædda jarðgróða skreytir
því dýrasta blómskrúði, vorið sem vefur,
og vekur til unaðar lífið, er sefur
við blómmóður-vanga, í bliðunnar heimi,
og brosir sem ljósengla hörpuslag dreymi,
en dagvaldur skenkir því vorsvalans veigar,
þann vínanda döggvotur rósmunnur teigar.
En útsofin foldin, sem blómrós á beði,
af blundinum rís, — þá er stórveizlu gleði.
Þ á fyllingar-takmarki fegurðin nár,
alt fagnar og syngur og leikur og hlær.
%
HAUST :
Þá hrímhvítu foldin um haustnóttu skartar,
og hærurnar greiðir við tunglsljósið bjartar.
Svo fögur, í náttúru náttlampa skini,
hjá náfölum, deyjandi situr hún vini,
og tárin í augunum glitra — hún grætur —
sem geislandi stjörnur á bláhveli nætur.
1 sorginni falin er sæla og kvíði,
hún sumarið kveður og býst nú við stríði,
þvtí veturinn nálgast, hið dýrðlega dofnar,
hún dregur frá rúmtjaldið, háttar og sofnar.
Hinn laufgaði skógur, með litbrigðum öllum,
er lokrekkju-tjald hennar, umgirt af fjöllum.
En draumhýri blærinn um vanga sig vefur,
og værðarbros harmþrungnri ásjónu gefur. —
Þ á fegurðarljóminn í fyllingu skín,
er fjör hinnar lífsþreyttu náttúru dvín.
Æ S K A :
Þá vordraumar æskunnar vonaljós kynda,
og víðsýni hugans sér gæfunnar tinda
sem gullroðin þásæti hetjanna bíða,
að hefja þær upp meðal sigrandi lýða.
Þá fjörið og lífið við frelsið sér leikur,
og framsóknarkraftana námsþráin eykur,
en djúpstraumar elskunnar ómælis hylja
því orka að hreyfa, sem reynt er að dylja,
Og helgasta blómið í hjarta út springur
þess hamingju-barns, er sér leikur og syngur
á lífsþroskans sólfögru sumardagsstundu,
er sælukend gagntekur draumþrungna lundu.
Hver einasta hugsjón er engilbjört mynd,
hvert andartak teigur af gleðinnar lind,
alt lífið er unun, og létt er hvert spor, •—
þá ljómar hið sólfagra manndómsins tvor.
ELLI:
Þótt hausti og blómkrónur blöðin síin felli,
og björt verði æska að dapurri elli,
þá daprasta Ijósið oft litbrigðum tekur,
sem ljósþrá í sérhverju mannshjarta vekur.
Sú fegurð er dýrust, sem dýpstar á rætur,
og dýrðlegri ársólu heiðstirndar nætur.
Úr duftinu tíminn slær demanta bjarta,
og dagarnir skygna hvert einasta hjarta.
En líkami boginn og lágróma mál,
er lifandi vottur um fullreynda sál.
Inn hrumi og lúni og hægstigi fótur,
sem hljóp oft í æsku til framkvæmda skjótur,
í brekkunni þjáðist af svíðandi sárum.
Þar syndarinn grét stundum iðrunar-tárum.
Og þannig hann lærði að treysta og trúa,
hvert tálmandi sund, fyrir náð Guðs, að brúa.
Nú líður hann áfram sem ljósgeisli blíður.
Hann lifir í voninni, þolgóður bíður.
Hins fegursta útsýnis andi hans nýtur,
hann eilífa bústaðinn dýrðlega lítur
þar hilla úr Ijósvaka hafinu bjarta.
Hann hræðist ei dauðann né gröfina svarta.
Þá 1‘ífið er tignast og lífsþráin stærst,
er líkama-skarinu feigðin er næst.
Pétur Sigurðsson.
ÖCHKHC(CHSClCHSCtCBlHÍCIttCH!lCHCíCH!HÍItICHCHGCHlKHCHCHClCHCHWH£CHCltH|HClíHCI0CHÉHCH!HCHCHCI
Sendið korn yðar
tii
UNITEDGRAINGROWERSl?
Bank of Hamilton Chambers
WINNIPEG
Lougheed Ðuilding
CALGARY
Fáið beztu tryggingu sem hugsanleg er.
JCHlHSÍHSCHCBHSCHÍHlHSCHSCHSCHjCHlHSCHSíHlHSCHlHjCHKHItnFCHIHlHJOCHjCHÍCHSCHJCHCHCI-
Skringileg arfleifð.
Frá Islandi.
Ungfrú IDorothea ^pinney ‘lék
og las upp sjónleikinn Alcestis eftir
Euripides, sem var sýndur i Aþenu
borg árið 430 f. Kr. og er nú 2350
ára gamall. Leiksviðið var tjaldað
dökkbláu, tveir kyndlar voru sinn
hyoru megin, og ungfrú Spinney
lék i grískri skikkju (togaj eins og
átti við á slikri sýningu.
Alcestis eftir Euripides er þýdd
á ensku eins og aðrir sjónleikir
hans. Ungfrú Spiney sagði áheyr-
endunum fyrst innihald leiksins,
sem er í stuttu máli að guðinn Ap-
polló hefir heitið Admetus kon-
ungi því, að hann skyldi einu sinni
sleppa hjá þvi að deyja, ef hann
fengi einhvern til að deyja fyrir
sig. Admetus biður annaðhvort for-
eldra sinna að gera það, þau neita
bón hans, hann tekur þeim það illa
upp, og verður deila milli þeirra
úr því, en Alcestis kona hans býðst
til þess, en setur það skilyrði að
hann gefi börnum þeirra ekki
stjúpu eftir sinn dag. Hann játar
því. Alcestis kveður svo börnin og
manninn sinn og deyr á leiksvið-
inu. Hún er blíðlyndasta konan i
grískum bókmentum, og ungfrú
Spinney lék dauða hennar á leik-
sviðinu snildarlega. Hún er borin
inn í höllina, en Herkúles kemur þá
þangað og beiðist gistingar, en
hann er gamall vinur Admetus. Ad-
metus segir honum ekkert um sorg-
ina á heimilinu annað en að kona,
sem lengi hafi átt þar heima, sé
dáin, til þess Herkúles hætti ekki
við að gista þar og skipar svo fyrir,
að hann fái allan beina. Svo fer
líkfylgdin á stað þegar Herkúles er
kominn inn. Herkúles etur mikið
og drekkur mikið, og verður hávær
svo að þjónninn kvartar undan því
hvert hálftröll þetta sé, sem hegði
9ér svo. Hann bryst út, því hann
vill fá meira að drekka, og þá segir
þjónninn honum að það sé verið
að jarða Alcestis, það sé hún sem
dáin sé. Hann rýkur út til grafar-
innar og kemur aftur rett a eftir
með Alcestis við hlið sér og sér
þá Admetus að þetta er konan hans.
að þetta er engin önnur en hún.
En hún talar ekkert orð. Áður en
það getur orðið, þurfa guðjrnir að
vigja hana en það verður á þriðja
degi. Kórsöngurinn syngur og dans-
ar af gleði siðasta sinn og sjón-
leikur Euripides er leikinn til enda.
Látbrigði ungfrú Spinney voru
mjög grísk. Gríska látbrigðalist
þekkja menn nú á dögum af grísk-
um hámyndum, sem enn eru til.
Málbreytingar voru mjög rikulegar,
og náðu alla leið frá málrómi blíðr-
ar deyjandi móður og konu, og yfir
málróm Herkúlesar, sem er um
tíma drukkið hálftröll, en annars
hugrakkur ungur kappi. Ungfrú
Spinney hefir góðan hljómmikinn
breytilegan og hamingjusaman mál-
róm. Hún sýndist leika Alcestis
sjálfa með sérstakri alúð; og hver
ber ekki ást til Alcestis, sem hefir
lesið sjónleikinn? Herkúles lék hún
með gleði; þennan hugrakka glaða
kappa, sem engan hlut álitur sér ó-
færan, ekki einu sinni það að
kreista dauðann sjálfan til dauðs
þegar hann er að lepja fórnardýra-
blóðið á gröf Alcestis. Dauöinn er
ein af persónum sjónleiksins, og
hann lék hún borin áfram af á-
fergju og krummurnar kreptar af
heiftinni yfir að eiga að sleppa
Admetus, daginn sem hann að réttu
lagi átti að deyja.
Það var ákaflega mikið verk,
sem ungfrú Spinney leysti af hendi
um kvöldið. Hún lék 8 persónur og
söng nokkur vers úr kórsöngnum í
Alcestis. Alt gerði hún það utan
bókar, og sagði frá innihaldi sjón-
leiksins. Mér þótti sem eg hefði
séð allmikið af grískum sorgarleik,
og meira en eg hafði búist við að
einn leikari gæti sýnt. Áheyrendur
voru fremur fáir; fyrst er sumarið
til að draga úr aðsókninni; þá ensk-
an, sem fremur fáir skilja til hlítar,
og að síðustu höfundurinn og sjón-
leikurinn, sem sárafáir einir þekkja
þótt Sigfús Blöndal hafi þýtt Bakk-
ynjurnar eftir Euripides. — Þegar
gengið var út sagði prófessor Guð-
mundur Hannesson við þann, sem
þetta skrifar: “Eg hélt að við yrð-
um hér tveir einir.” — Svo bág var
aðsóknin þó ekki.
Mér blandaðist ekki hugur um
að sýning ungfrú Spinney má heita
atbúrður hér í bæ.
—Vísir.
Ensk spákona, Joanna Southcott
að nafni, sem dó fyrir rúmum IOO
árum, lét eftir sig mjög dularfullan
kassa eða skrín, sem nýlega hefir
orðið enskum blöðum mikið um-
talsefni. Mælti hún svo fyrir, að
kassinn skyldi opnaður á hættu-
tímum Englands, í viðurvist 24
biskupa, og átti það að verða til að
leiða þjóðina fyrir öll hættusker í
örugga höfn. Mönnum hefir nokkr-
um sinnum leikið hugur á að kom-
ast í kassann, en altaf strandað á
því, að ekki hafa fengist biskupar
til að aðstoða við athöfnina. Loks
var þó kassinn opnaður 11 júlí s. 1.,
af sálfræðislegri rannsóknarstofn-
un í London, en ekki kom nema
einri einasti biskup. Aðrir höfðu
verið beðnir að vera viðstaddir, en
létu. ekki sjá sig. Biskupinn í Lon-
don sagðist ekki vilja eiga hlut í að
“skemta því fólki, sem ekkert kýs
heldur en að sjá 24 biskupa hafða
að fíflum,” og sjálfsagt hafa hinir
22 hugsað svipað. — Þótt þannig
skorti skilyrði til að opna mætti
kassann, var farið í hann og upp
úr honum kom stór hestaskamm-
byssa, dagbók frá árinu 1715, spá-
dómsbók ein ómerkileg, nokkrar
skringilegar skræður og smápésar,
bamaglingur úr vír, eitthvað, sem
líktist nátthúfu á krakka, eyrna-
hringur, happdrættismiði, nokkrir
peningar frá tímum Georgs kon-
ungs III. og einn frá dögum Crom-
wells og fleira álíka verðmætt og
merkilegt. — Þeim, sem viðstaddir
voru athöfnina, mun ekki hafa
komið þetta innihald svo að óvart,
sem ætla mættf, því að áður hafði
verið skygnst í kassann með rönt-
gen-geislum, og sást þá hestaskamm
byssan og fleira að “verðmætun-
um.” — Blaðið ,‘Manchester Guar-
dian” fer heldur háðulegum orðum
um alt þetta, og telur það mesta
furðu, hve miklu hafi tekist að
troða í svo lítið ílát, ekki nema eitt
teningsfet að rummali. Telur blaðið
mestar líkur á, að spákonan hafi
verið hálfringluð, þótt hitt sé hugs-
anlegt, að hún hafi með þessu vilj-
að gera gabb að auðtrúa fólki.
—Vísir.
Ritaukaskrá Landsbókasafnsins
1926 hefir nú verið prentuð. Við
árslok var bókaeign safnsins tal-
in 116,520 bindi, en handrit 7,821
bindi. Af prentuðum ritum hef-
ir safnið eignast á árinu 1,944 b.,
þar af 925 gefins (auk íslenzkra
skyldueintaka), en; gefendur
voru 110. Stærsta gjöfin er frá
háskólabókasafninu í Osló. —
Handritasafn Landsbókasafnsins
ísafirði, 5. ágúst.
Grasspretta hér yfirleitt í góðu
meðallagi á túnum. Töður víða
að mestu leyti hirtar. Verkun á-
gæt. Spretta í kartöflugörðum
góð, í rófnagörðum fauk víða fræ
og oíþurkar hafa dregið úr
sprettu í þeim og þeir því víðast
lélegir. — Kaupgjald karlmanna
við heyskap 35^—40 kr. á viku auk
fæðis, en þó mun finnast bæði
hærra og lægra kaup. Kaup kven-
fólks 20—25 kr. auk fæðis. —
Síldveiði á reknetjabáta hér í gær
meiri en menn muna. Gátu marg-
ir ekki innbyrt allan aflann. Treg-
ari veiði í dag.1—Mbl.
Nýr Vegur til Þess að
Aúka Krafta Þína.
Menn og konur, sem finna til
veikleika og þreytu, eru lasin og
kjarklítil og finna til þess, að
kraftarnir eru að þrjóta, ættu að
reyna Nuga-Tone, þetta ágæta
meðal, sem er að því þekt að gefa
manni nýja krafta og áhuga og
styrkja taugarnar og vöðvana, og
lækna magann, hjartað, lifrina,
nýrun og önnur helztu líffæri og
gerir mann eins og að nýjum
manni.
Nuga-Tone er alveg vafalaust
bezta meðalið, þegar um maga-
veiki er að ræða, lystarelysi, veik
nýru, blöðrusjúkdóroa, slakar
taugar, slæman litarhátt, þunt
blóð, höfuðverk, meltingarleysi,
svima, óhreina tungu, andaremmu
og þreytuverk á morgnana, þegar
maður vaknar, gas í maganum og
innýflunum og annað því um líkt.
Nuga-Tone kemur blóðrásinni í
gott lag og styrkir allan líkamann
undursamlega. Fáðu það í hvaða
lyfjabúð sem er. Reyndu það 1
20 daga og ef það reynist ekki
fyllilega eins og þú vonast eftir,
þá skilaðu afganginum og fáðu
aftur peningana. Neitaðu eftir-
líkingum, ekkert getur jafnast við
| Nuga-Tone.