Lögberg - 10.11.1927, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. NÓVEMBER 1927.
Bls. 7.
Foksandur.
Framh. frá bls. 2
mig, færði hann það í tal meðal
annars, að mælt hefði verið með
mér við Nóbelsnefndina. Eg gat
ekki borið á móti því. Það var
ekkert leyndarmál orðið. Um það
hafði verið talað í sænskum, norsk-
um og dönskum blöðum. MeSal
annars hafði “Politiken” flutt þá
grein, sem eg hefi minst á hér að
framan, og í sænsku blaði hafði
staðið umsögn “Kritíkurinnar á ís-
landi” um það, hver fjarstæða
þetta væri.
Svo það er S. N., sem farið hef-
ir “helsti gálauslega með sannleik-
ann’ í þessu efni, eins og svo mörg-
um öðrum efnum í ádeilu sinni á
mig.
S. N. gerir sig liklegan til þess
að birta kafla úr þessum blaða-
greinum. Mér skilst svo, sem hann
sé að ógna mér með því. Ekki er
hlaupið að því fyrir hann að nota
það sem ógnun, því að mér er ná-
kvæmlega sama um það. En til
þess að hann hlaupi ekki of tilfinn-
anlega á sig, ef hann skyldi láta úr
þessu verða, skal eg benda honum
á það, að frásögnin af viðtalinu í
“Ekstrabladet” er nokkuð óná-
kvæm, eins og oft vill verða um
slíkar greinir, og að eg leiðrétti
þær misfellurnar, sem mér þótti
lakastar, 2—3 dögum síðar i sama
blaði. Hann tekur þá vonandi þær
leiðréttingar til greina.
Um leið og eg lýk þessum kafla,
finst mér ekki ástæðulaust að
skjóta því að S. N., hvort honum
finnist ekki haganlegt að láta nú
þessari ofsókri linna ; þvi að annað
en ofsókn er þetta ekki. Eg segi
það ekki vegna sjálfs mín. Eg er
ekki að beiðast neinnar vægðar. Þó
að eg sé orðinn svo gamall, sem S.
N. víkur hvað eftir annað að, þá er
eg ekki svo hrumur enn, að eg geti
ekki svarað fyrir mig, eins og hann
kann að hafa orðið litillega var við.
En eg segi þetta vegna þess, að
nokkuð alment mun vera litið svo
á, sem þetta bókmentalega vísinda-
starf prófessorsins sé hvorki hon-
um né þeirri göfugu stofnun, sem
hann starfar við, til mikillar sæmd-
ar.
II.
Eg kem þá að Víga-Styr.
Eg lét þess getið í grein í Verði,
hvernig ástatt hefði verið að sumu
leyti með forfeðrum vorum á sögu
öldinni. Eg tók Viga-Styr til dæm-
is. Eg benti á yfirgang hans, sem
flestum stóð ótti af. Þótt hann
vægi menn, bætti hann engu, því að
“engi fékst réttr yfir honum." Eig
minti á það, að hann hefði hælt sér
af því að hafa drepið þrjátíu og
þrjá menn, sem hann hefði engu
bætt. Eg gat um það níðingsverk
hans, er hann drap Þórhalla á Jöfra
fyrir engar sakir. Og eg lét uppi
þá skoðun mína, að “þessum óbóta-
manni virðist enginn staður hafa
hæft í þessum heimi annar en gálg-
inn, og enginn staður í öðrum
heimi annar en eitthvert helvíti.”
Það er sú ávirðing mín að hafa
haft shk ummæli um Víga-Styr,
sem er aðalefnið í þessari síðustu
árásargrein S. S. til mín.'
S. N. heldur því fram, að dreng-
skapar verði vart í fari hans, því
að hann hafi gengist undir það að
Ijysa vandræði bróður síns. Ekki
skal eg vera neitt um það að þræta,
að Víga-Styr kunni ekki að hafa
haft neina kosti. Það hefir einmitt
verið ein af mínum aðal-staðhæf-
ingum í þessari deilu við S. N., að
vér finnum aldrei hið illa “hrein-
ræktað,” einangrað frá öllu góðú,
og af því hefi eg dregið ályktanir
sem eru þveröfugar við það, er S.
N. hefir látið uppi. Eg geri ráð
fyrir, að Víga-Styr hafi i þessu
efni verið eins farið og öðrum
mönnum. En merkilega lítið er það
VITA-GLAND TÖFLURNAR
tryggja það að hænurnar verpa
innan þriggja daga
Hænurnar hafa lífkirtla eins og
manneskjan og þurfa holdgjafar-
efni. Vita-Gland töflur eru slíkt
efni og séu þær leystar upp í vatni
sem fyrir hænsnin er sett, þá fara
lélegar varphænur strax að verpa.
Visindin hafa nú fundið þau efni
sem nota má til að ráða því alveg
hvernig að hænurnar verpa. TU-
raunastöð stjórnarinnar vottar,
að með því að nota Vita-Gland-
töflur, getur hæna verpt 300 eggj-
um, sem ekki verpti áður nema 60.
Takið þetta góða tilboð.
Egg, egg og meiri egg, og þrif-
leg hænsni án mikillar fyrirhafn-
ar eða meðala eða mikils fóðurs.
Bara að láta Vita-Gland töflu í
drykkjarvatnið. Auðvelt að tvö-
falda ágóðann með sumar-fram-
leiðslu á vetrarverði. Þeir, sem
búa til Vita-Gland töflurnar, eru
svo vissir um ágæti þeirra, að
þeir bjóðast til að senda yður box
fyrir ekkert, þannig: sendið enga
peninga, bara nafnið. Yður verða
send með pósti tvö sfór box, sem
hvort kostar $1.25. Þegar þau
koma, þá borgið póstinum bara
$1.25 og fáein cents í póstgjald.
Nábúar yðar sjá svo hvað eggjun-
um fjölgar hjá yður, kostnaðar-
lanst. Vér ábyrgjumst, að þér
verðið ánægður, eða skilum aftur
peningunum. Skrifið oss strax í
dag og fáið mikið fleiri egg á auð-
veldara og ódýrara hátt.
VITA-GLAND LABORATORIES
1009 Bohah Bldg., Toronto, Ont.
í fari hans, eftir því sem oss er frá
honum skýrt, sem ekki er beinlínis
ilt.
Til dæmis um mannkosti hans
bendir S. N. á það, að hann hafi
ekki verið undirförull.
Og-jæja. ÞaÖ er nú um þetta mál
eins og önnur, að það er eins og
það er virt.
Styr tekur tvo menn á heimili
sitt, sem ekkert hafa gert á hluta
hans og ekki vænta annars en góðs
af honum. Hann notar þá fyrst til
þess að hjálpa sér til þess að vinna
níðingsverk, drepa um nótt gamlan
mann í rúmi sínu, mann, sem verð-
ur svo vel við dauða sínum, að
hann kveðst hvorki munu flýja né
friðar biðja, segist senn kominn að
fótum fram, og þeir megi gera
hvað þeir geti. Að þessu afreks-
verki loknu, hefir hann hinn mesta
fagurgala í frammi við þessa grið-
menn sína—svo mikinn, að annar
þeirra skilur Styr svo, sem hann
ætli að gifta bonum dóttur sína.
En fagurgalinn er í því augnamiði
einu að fá hentugt færi á að ráða
þá af dögum. Hann lætúr þá ör-
þreyta sig, til þess að þeir skuli
verða þvi viðráðanlegri. Og þegar
þeir koma heim eftir stritið, reynir
hann að sjóða þá lifandi. Honum
tekst það með annan þeirra. Hinn
fær brotist út; en honum verður
fótaskortur á hráblautri uxahúð,
sem Styr hefir lagt á leið hans.
Styr er þar fyrir með reidda öxi
og heggur á háls honum.
Eg geng að því visu að S. N.
kunni meira í íslenzku, en eg. En
skilist hefir mér svo, sem annað
eins atferli og þetta sé meðal ann-
ars nefnt undirferli á íslenzku. S.
N. telur Víga-Styr ekki undirförl-
an, af því að annar maður hafi lagt
á ráðin um þetta einstæða illvirki.
Víga-Styr er ekki undirförull eftir
hans skilningi, af því að hann hafi
ekki haft vitsmuni til þess að hugsa
fyrstur vélræðin — aðeins verið
þess albúinn að koma þeim í fram-
kvæmd með vélum og fagurgala.
Eg held, að fáir Ieggi slíka merk-
ingu í orðið “undirförull”. En eg
skal ekkert vera um það að deila.
Mér skilst sem það lyfti ekki Víga-
Styr mikið upp, hvor skilningurinn
sem í það orð er lagður.
Og nú lýsir S. N. kröftuglega
undrun sinni út af því, að eg skuli
hafa látið slík ummæli um Víga-
Styr og “gálgann” og “eitthvert
helvíti” frá mér fara. Hann hafði
átt von á ýmsu frá mér. En svona
gagngerð kollsteypa kom honum á
óvart.
Sá er munurinn, að árás S. N.
á mig út af þessum ummælum kem-
ur mér ekki á óvart. Eg hafði
fengið nokkra reynslu af því,
hvernig góðvild hans var háttað í
minn garð og af fljótfæminni í á-
lyktunum hans. Eg vissi líka, að
skilningur hans á mér var á borð
við þann skilning, sem hann hafði
sýnt i “Heilinda”-ritgjörð sinni á
skoðunum einhyggjumanna áhrær-
andi ábyrgðina. Jafnskjótt sem eg
hafði ritað þau orð í Varðargrein-
inni, sem hann átelur, sagði eg við
sjálfan mig: “Nú ritar Sigurður
Nordal grein um mig út af þessu.”
En af því að eg var ekki mjög
smeykur við þá væntanlegu grein
og af því að mér þótti hálfgaman
að hugsa til hennar, þá lét eg þetta
flakka. Eg vona að S. N., sem ekki
telur þann mann nndirförlan, 'er
gerir sig líklegan til að gefa manni
dóttur sina i því skyni að geta soð-
ið hann lifandi, muni ekki telja það
undirferli af mér, þó að eg hafi
lagt ]>etta agn fyrir hann.
Undmn S. N. stafar af þvi, eftir
þvi sem hann gerir sjálfur grein
fyrir henni, að eg hafi flutt kær-
leiksboðskap, og hvað eftir annað
gert yfirlýsingu um ranglæti og
skaðsemi refsinga. Nú gæli eg við
gálgann sjálfan, segir hann. Og þar
sem flestum nútíðamiönnum hrjósi
hugur við að trúa á helvíti, þá virð-
ist eg nú helzt trúa á þau fleiri en
færri. Þetta sé órækt vitni þess, að
minn boðskapur sé reistur á fok-
sandi ábyrgðarleysis og leikhyggju.
Þá er bezt, að eg byrji á “gálg-
anum.”
Eg ætla síðar í þessari ritgjörð
,að víkja nokkurum orðum að af-
stöðu minni til refsinga. Hér læt
eg mér nægja, að benda á það, að
eg hefi sagt, að eg efist ekki um, að
þjóðfélögin hafi rétt til þess að
verja sig gegn lagabrotum—með
refsingum, ef það verði ekki gert
með öðru móti.
Og nú fæ eg ekki séð, gegn
hverjum illræðismönnum þjóðfé-
lögin ættu að verja sig, ef Víga-
Styr hefir ekki verið í þeim flokki.
Manni, sem notar metorð sín og
fylgi vina sinna og mága svo, að
flestum stendur mikill ótti af og
enginn réttur fæst yfir honum —
manni, sem hælir sér af því að
hafa drepið á 4. tug manna, án
þess að bœta fyrir nokkurn þeirra
—manni, sem er þess ávalt albúinn
að beita öðrum eins ójöfnuði og
annari eins grimd og Víga-Styr
hafði í frammi við Þórhalla á Jörfa
—manni, sem leikur sér að öðrum
eins: níðingsverkum og þeim er
hann framdi á Leikni og Halla —
slíkum manni er hin brýnasta nauð-
syn fyrir þjóðfélagið að verjast.
Hlann er grimt dýr í mannsmynd
og með mannsviti, margfalt hættu-
legri en ljón eða tigrisdýr eða högg-
ormur. Ekki eingöngu frá sjónar-
miði mannúðarinnar, var hin mesta
þörf á að hafa hemíl á honum.
Hver tök höfðu nú forfeður vor-
ir um árið 1000 á því að halda slík-
um manni í skefjum? Þeir höfðu
engin betrunarhús eða sjúkpahús til
þess að geyma í hættulega menn.
Þó að þeir hefðu haft slíkar stofn-
anir, þá var ekkert framkvæmdar-
vald til þess að koma hættulegu
mönnunum þangað. Og þó að þeir
hefðu haft eitthvert framkvæmdar-
vald, þá er meira en lítið tvísýni á
því, að það hefði ráðið við mann
eins og Víga-Styr. Til þess hefði
það þurft að hafa her manns. Því
að aldarhátturinn var svo rangsnú-
inn, að það þótti drengskapur af
vinum og mágum aö veita illræðis-
mönnunum fylgi, hverja óhæfu sem
þeir höfðu í frammi. Og Víga-Styr
skorti ekki vini og mága.
Eg kannast fúslega við það, að
það er neyarúrræði að taka nokk-
urn mann af lífi, iíka Víga-Styr.
Þjóðfélögin hafa komið málum
sínum í það horf, að nú er það með
öllu óþarfi og óverjandi, eftir því
sem eg lít á En alt annan veg var
ástatt á íslandi um árið xooo. Það
er margfalt meira neyðarúrræði en
að lífláta einn illræðismann að gera
honum kost á að halda áfram, með-
an honum endist þróttur til, að
kúga og lífláta saklausa menn unn-
vörpum. Þessar hugsanir voru mér
ljósar, þegar eg ritaði ummælin um
Víga-Styr og “gálgann”. Og eg
veit ekki til þess að þau fari í bág
við neitt, senx eg hefi sagt á nokkr-
um öðrum stað.
Þá korna næst ummælin um
Víga-Styr og “eitthvert helvíti.”
Þegar eg las undrun S. N. út af
því, að eg skyldi vera svo langt
Jeiddur að trúa jafnvel á fleiri en
færri helvíti, þá kom mér til hug-
ar svar eins af gáfuðustu prestum
Englands. Hann var að ferðast um
Bandaríkin, og blaðamenn þar
lögðu mikla stund á samtöl við
hann. Einn þeirra spurði hann
hvort hann tryði því, að döfullinn
væri til. “Sægur af þeim,” sagði
presturinn. Líkt er farið trú minni
á vansælustaðina annars heims, sem
menn hafa nefnt “helvíti.” Eg er
sannfærður um, að til er “sægur af
þeim.”
Eg fæ ekki séð, að neitt sé var-
hugavert við að nota þetta orð um
vansælustaðinn, eða vansæluástand-
ið, hvort sem menn nú heldur vilja.
íslenzkan leggur þar til orð, sem á
nákvæmlega við hugmyndir nútíð-
armanna um þetta. Það er myndað
af orðinu hcl, sem merkir dauðann
og bústaði framliðinna, auk þess
sem það er nafnið á gyðju dauð-
ans, og af orðinu víti, sem merkir
refsing. Orðið “helvíti” merkir þá
refsing eftir dauðann. Það merk-
ir ekkert annað, eftir sinum íslenzka
uppruna. í því er til dæmis að taka,
ekki fólgin nokkur bending um,
hve langvinn sú refsing sé, því
síður, að hún sé ævarandi.
Mér finst ekki, að eg ætti að
þurfa að gera mikla grein hér fyrir
þeirri sanfæring minni, að breytni
manna og hugarfar í þessum heimi
hafi afleiðingar, þegar komið er
inn i annan heim, þar á meðal að
vansæluástand — “eithvert helvíti”
— sé óumflýjanlegt þeim mönnum,
sem eru sérstaklega illa hæfir fyrir
þau lifsskilyrði, er þar bíða mann-
anna. Jesús frá Nazaret talar um
“myrkrið fyrir utan,” og mér kem-
ur ekki til hugar, að það tal hafi
verið neitt fleipur. Það er sann-
færing min, að þetta vansæluástand
vondra nianna haldi áfram, þar til
er þeim hefir auðnast að sjá að sér,
og eru komnir í samræmi við þau
lífsskilyrði, sem þeir eiga við að
búa í hinum nýja heimi.
Þetta hefir verið sannfæring mín
um mörg ár, alt af síðan er eg
komst á þá skoðun, að árangur sál-
arrannsóknanna væri mikilvægúr.
Hvort sem hún er rétt eða röng, þá
lít eg svo á, að hún sé reist á rök-
um, sem að minsta kosti stappi
nærri sönnunum. Og er hefi aldrei
farið dult með hana. Eg hefi meðal
annars, svo að eg biðji menn ekki
að leita lengra, vikið að henni í báð-
um þeim greinum, er eg hefi ritað í
“Iðunni” til varnar gegn árásum S-
N.
Nú skilst mér svo sem Víga-Styr
hafi verið einn þeirra manna, sem
ekki eru að eins óhæfir til samvista
við menn hér í heimi, heldur og
sérstaklega óhæfir fyrir það líf,
sem oss er sagt—og eftir minni
sannfæring með réttu—að bíði vor
í öðrum heimi. Eg get ekki hugs-
að mér annað, en að slíkir menn
lendi í einhverjum vansælustað —
“einhverju helvíti” — fyrsta sprett-
inn. Og mér virðist það liggja i
augum uppi, að hann hafi verið bet-
ur -kominn, bæði fyrir sjálfan sig
og aðra, í vansælu annars heims,
þar sem einhver skilyrði gátu verið
fyrir betrun hans, en hér á jörðinni,
]>ar sem þau skilyrði voru engin
sjáanleg, og engar líkur voru til
annars en að hann mundi halda á-
fram látlausum ofbeldis- og nið-
ingsverkum til æfiloka.
Eg get fyrir því ekki að þvi
gert, að mér finst undrun S. N. út
af þessum ummælum um Viga-Styr
lýsa fremur litlum skilningi á hugs-
anaferli mínum. Eg get ekki var-
ist þvi að láta mér finnast, að hann
hafi fremur litil skilyrði og fremur
litinn rétt til að vera að rita um mig
og ritstörf mín, rneðan hann hefir
ekki gert sér þess ljósari grein en
hingað til, hvað það í raun og veru
er, sem eg hefi verið að segja.
Þó kastar tólfunum, þegar S. N.
fer að bera sanxan ummæli mín um
Víga-Styr og “Móra” í sögusafn-
inu “Sveitasögur.” í síðustu rit-
gjörð hans standa þessar furðulegu
setningar:
“Er leyfilegt að hugsa svona um
Styr, af því að hann er Yóngu lát-
xnn? Eiga ekki árnaðarbcenir vorar
að létta syndurunum baráttuna hin-
um megin? Voru það ekki illar
hugsanir, scm Móri sagði, að hcfði
magnað gegn sér sandbyl haturs og
forsmánar?”
Eg held, að fæstum finnist rnikið
sameiginlegt með Viga-Styr og
Móra. Eg veit ekki, hvort S. N.
leggur það í vana sinn að leggjast
á bæn fyrir mönnum, sem látnir
eru fyrir 900 árum. Eg held jafn-
vel ekki að katólsk kirkja hvetji til
þess, og hefir hún þó allra kirkna-
deilda mest lagt áherzlu á fyrirbæn-
ir fyrir framliðnum. Eg segi það
henni til lofs, en ekki til ámælis.
Það má vel vera, að Viga-Styr
standi yfir þessi 900 ár, eða hvað
það nú er, langtum framar öllum
mönniun á þessari jörð að sönnu
siðgæði. Vér vitum ekkert um það,
hvort hann er vansæll nú, eða hvers
vér ættum að biðja honum til
handa. En hanri éf söguleg persóna,
sem hafði mikil áhrif á hag sam-
tíðarmanna sinna og er ljóst dæmi
um aldarháttinn. Vér verðum að
eiga rétt á þvi að gera oss fulla
grein fyrir atferli hans, meðan
hann dvaldist hér á jörðunni, og
hafa leyfi til að láta uppi ályktanir
vorar urn það. Sé ekki leyfilegt að
tala um sögunnar rnenn eins og
sannfæringin býður, þá er öll
mannkynssaga dauðadæmd. Þetta
finst mér svo einfalt og auðsætt
mál, sem það getur verið.
Þá er “Móri.” Bak við þá sögu
liggur sú sannfæring, að mennirnir
hagi sér afar-oft ramvitlaust, þeg-
ar þeir verði varir einhverra áhrifa
frá öðrurn heimi. Hinn mikli og
vitri sálarrannsóknamaður E. W.
H. iMyers segir á einum stað*, að í
þeim heimi framliðinna manna,
sem svo óskýrt hafi opnast fyrir
oss, hafi hann ekki getað orðið
neins þess var, sem sé lakara en
jarðneskir menn; honum finst, að
eigingirnin. illgirnin, drambið hafi
ekki magnast þar, heldur rýrnað.
Honum finst ástæða til þess, að
menn taki framliðnum mönnum
með góðvild, þegar þeir gera vart
við sig. Min reynsla af sálarrann-
sóknunum er í þessu efni nákvæm-
lega eins og reynsla Myers. En það
virðist einhvern veginn hafa komist
inn i meginþorra manna, að öll af-
skifti framliðinna rnanna af þess-
um heinii séu jarðneskum mönnum
fjandsamleg og iafnvel eitthvað
djöfullegt við þau. Ýmsar hinar
mögnuðu og hrottalegu draugasög-
ur vorar eru ljóst og órækt dæmi
um þetta hér á landi. Og hjátrúin
hefir tekið á sig þessa mynd um
allan heim. Þetta er í mínum aug-
um með öllu fráleitt.
Þessi hugsun varð að söguefni
hjá mér i Móra. Þeim lesendum
þessa tímarits, sem ekki hafa lesið
þá sögu, til frekari skilningsauka,
skal eg leyfa mér að tilfæra hér
nokkrar linur úr sögunni.
“Þarna hafði hann fsíra Iitgólf-
ur) talað við eitin af brœðrum sín-
um, einn af fáráðustu smœlingjum
alheintsins, sem farið hafði inn í
annan heim og ekki haft nein skil-
vrði til þess að átta sig á neinu þar.
Þessi vesata sál hafði leitað til jarð-
arinnar aftur, af því að henni fanst
hún hvergi geta vcrið, og svo mögn
uð hafði hjátrú og vitlcysa mann-
anna verið, að þeir liöfðu ekkert að
bjóða hinum mœdda vcgfaranda
annað cn liatursþrungna hrccðstu.
Og tilveran Itafði orðið honum að
örcefum, og einn hafði hann orðið
að ráfa í villunni í sandbylnum frá
cestum óvildar-hugrcnningum—hve~
vcit hvað lengi!”
Eg skýt þvi óhræddur undir dórr^
óhlutdrægra og skynsamra rnanna,
hve nánar samstæður þeim finnist
þessir tveir menn: böfðinginn og
ofbeldismaðurinn, sem látinn er
fyrir eitthvað 9 öldum, og nútíðar-
fáráðlingurinn, sem leitar úr öðr-
um heimi á náðir mannanna! Mér
finst, að þessum smælingja hefði
átt að taka vingjarnlega, ef hann
hefði verið til. Eg skil ekki, að af
því leiði það óhjákvæmilega, að
mér sé óheimilt að lata afdrattar-
laust uppi skoðun mina a atferli
fornaldarhöfðingjans.
III.
Mér virðist þá, að eg muni ekki
þurfa að fjölyrða frekar um Víga-
Styr og “Móra” — að minsta kosti
ekki i bráðina. Alt, sem ég hefi
um þá sagt, hefi eg sagt með fullri
ábyrgðartilfinningu, sem hefir ver-
ið að rótfestast um mörg ár, af
miklum lestri, nokkurri umhugsun
og reynslu, sem er að minsta kosti
fretnur fátíð hér á landi.
En eg held, að rétt sé að eg segi
nokkur orð enn um skraf S. N. um
mig í sambandi við refsingar. Hann
fullyrðir, að eg hælist um yfir þvi
að hegningarlögum vorum sé slæ-
lega framfylgt, og að hvað eftir
annað hafi eg gert yfirlýsingu um
ranglæti og skaðsemi refsinga.
Það hlýtur að vera auðvelt verk
að lialda uppi umræðum, þegar
andstæðingi eru eignaðar skoðanir,
sem hann hefir ekki, og ummæli,
sem hann hefir aldrei látið frá sér
fara. Annað mál er það, hve sann-
færandi slík aðferð er fyrir þá, sem
kynna sér báðar hliðar. Eg er þess
jafnvel ekki fullvís ,að hún komist
upp i það að vera “ismeygileg.” En
hitt er vist, að hún er ekki falleg
né heiðarleg. Það er þessi aðferð,
sem S. N. notar stöðugt, þegar eg
á í hlut. Og þvi kynlegra er, að
hann skuli halda áfram fullyrðing-
um sinum um afstöðu mína til refs-
inga, sem eg hefi þegar leiðrétt þær
fullyrðihgar hans og rakið þetta
mál sundur flðunn 1926, bls. 89J.
Eg hefi sagt, að eg hafi ekki
neina tröllatrú á refsingum, og að
eg viti ekkert um það, hvort þær
aftri lagabrotum að talsverðu leyti,
en um það sé ágreiningur með vitr-
um mönnum. Eg tel vitaskuld sum-
ar refsingar hafa verið ranglátar.
Eg skil ekki annað en að þær hafi
verið ranglátar, þegar menn hafa
verið teknir af lifi, og eftir á hefir
sannast, að þeir hafi verið saklaus-
ir, eða þegar danski kvenmaðurinn
situr árum sarnan i betrunarhúsi
fyrir glæp, sem eftir á sannast, að
hún getur ekki hafa framið. Mér er
engin launung á því, að eg hefi
fylst samúð með þeim yfirvöldum,
sem heldur kjósa að óhegnt sé fyr-
ir' glæp, en leggja þjáningar á
menn, sem þeir eru ekki sannfærðir
um að séu sekir. Eg er fús á að
bæta því við, að mér virðist það
mjög ískyggilegt, ef þjóðfélögin
fara að treysta aðallega á refsingar
til þess að bæta mennina. Eg held,
að það sé beinasti vegurinn til þess
að efla hrottaskap og grimd. Eg
hefi líka tekið það fram, að þó að
refsing væri öll sanngjörn, þá væri
réttlætinu ekki fullnægt með því, af
því að ýms verstu verk mannanna
varði ekki við lög. Um þetta geri
eg ráð fyrir, að flestir skynsamir
menn séu mér sammála. Eg hefi
yfirleitt ekki mikla trú á því, að
refsingar eigi mjög verulegan þátt
í að bæta mennina, eins og refsing-
um er enn háttað, þó að eg neiti
því ekki, að fyrir geti það komið.
Og eg er sannfærður urn, að oft
spilla þær þeim. Eg er víst ekki
einn með þá skoðun í veröldinni.
En eg hefi aldrei hælst um yfir því
að hegningarlögum vorutn sé slæ-
lega framfylgt, og aldrei gert yfir-
lýsingar um ranglæti og skaðsemi
allra refsinga. Eig ihefi þvert á
rnóti, ekki að eins sagt það, sern eg
hefi bent á áður í þesari grein, að
eg efast ekki um, að þjóðfélögin
hafi rétt til að verja sig gegn laga-
brotum með refsingum, ef það
verði ekki gert með öðrum hætti,
heldur hefi eg ltka (i greininni “öfl
og ábyrgð”J lýst yfir því, að eg fái
ekki séð, að hjá refsingum verði
komist Þetta vita allir, sern lesið
hafa ritgjörðir rnínar, og sg skil
ekki, hvernig S. N. hugsar sér að
vegur sinn muni vaxa við að rang-
færa það.
Eg hefi þá svarað aðalatriðunum
í þessari síðustu ritgjörð S. N. urn
mig. Eg hirði ekki um að lengja
þessar umræður — þangað til nýjar
árásir koma. Um hin miklu vanda-
Foothills
Lump ........... $13.75
Stove .......... $12.75
Drumheller
(Atlas Mine)
Lump ......... $12.00
Stove ........ $10.50
American
Hard Coke
$15.50
SLABS
$4.75
All Other Coals Carried in
Stock
FURBYFUEL
27-227 24-603
mál mannanna, sem við S. N. höf-
um deilt um, ætla eg ekki að rita
nú. Eg hefi reynt að gera grein
fyrir skoðunum minutn um þau svo
skilmerkilega, sem eg hefi haft vit
á, og ýmislegt, sem uppi hefir verið
látið við mig, bæði munnlega og
bréflega, virðist benda á það, að
alment hafi menn skilið það og
þótt nokkurs um það vert. Svo að
eg hefi ekki ástæðu til að kvarta
undan þessum umræðum.
En ef til vill er ekki úr vegi að
lokum að minnast á það, sem mér
virðist þungamiðjan í þessari deilu.
Ýmsum kann að þykja örðugt að
finna hana, af því að svo margt
hefir borið á góma.
Eg hefi verið—af veikum mætti
auðvitað, og ófullkominni list —
í sunntm ritum mínum að leitast
við að halda að lesendum mínum
Ttokkurum af æðstu hugsjónum
mannkynsins. Eg hefi fengið þær
frá miklu spámönnunum og sér-
staklega frá einum, sem eg trúi að
sé oss öllum óendanlega miklu æðri.
S. N. telur það rangt—hræsni og
óheilindi—að vera að halda þeim
hugsjónum á lofti, af því að menn-
irnir breyti ekki eftir þeirn. í síð-
ustu ritgjörð sinni ltkir hann þeim
við þrotabú. Svo að eg haldi mér
við það, sem hefir sérstaklega orð-
ið að efni i þessum undangengnu
ritgjörðum minurn, er þá fvrir-
gefningarskyldan, tnannúðarhug-
sjónin, ábyrgð einstaklinganna og
trúin á það, að æðsta vald í alheim-
inum sé gott, ekki annað en þrota-
bús-reytur? Er ekki réttara að
tala gætilega? Ef fyrirgefningar-
skyldan á sín takmörk,. eins og S.
N. leggur svo rnikla áherzlu á, þá
á oflátungsbragurinn áreiðanlega
að eiga sin takmörk líka.
Getum vér hugsað oss, að nokk-
uð væri við það unnið að hverfa
frá því að boða æðstu hugsjónir
mannanna? Er það ekki fyrir það,
að ávalt hafa verið, að minsta kosti
öðru hvoru, boðaðar æðri hugsjón-
ir en mönnunum hefir auðnast að
breyta eftir að fullu, að mannkyn-
inu hefir þokað það áfram, sem
það hefir komist, allar götur frá
tví er það var mjög líkt dýrunum?
Hefir það ekki verið fyrirboði
af hverjum
tilfellum reynast banvæn. Þannig
hefir það reynst í Canada. Hér er
ekki átt við sjúkdóma eins og t.d.
tæringu eða taugaveiki, heldur að
eins þar sem manneskjan hefir
orðið fyrir einhverjum meiðslum,
svo sem skorið sig eða brent eða
hruflað sig eitthvað og þar sem
þessi meiðsli hafa ekki verið álit-
in hættuleg og af því vanrækt.
Afleiðingarnar eru oft blóðeitrun
og dauði.
Þegar þú sjálfur eða þínir verða
fyrir slíkum meiðslum, þá trygðu
þér fljótan bata með því að nota
Zam-Buk. Þetta jurtalyf sefar
kvalirnar, stöðvar blóðrásina og
með því að eyðileggja alla gerla,
kemur í veg fyrir blóðeitrun. Mað-
ur losnar þannig við alt vinnutap
og öll óþæsrindi, með því að nota
Zam-Buk. Alstaðar til sölu. 50c
askjan.
Tam-Buk
hnignunarinnar, þegar þeirri boÖ-
un hefir verið hætt um stundarsak-
ir ? Það er að minsta kosti mín trú
og á þá leið- skil eg sögu mannkyns-
ins. Eg held, að þær hugsjónir,
sem eru æðri venjulegri breytni
mannanna, séu svo fjarri því að
vera nokkurt þrotabú, að þær séu
dýrmætustu fjársjóðir mannkyns-
ins, hinn mikli höfuðstóll, sem
mannkynið lifir á.
Og mundi verða kleift að fá
þeirri breyting framgengt til lengd-
ar, sem fyrir S. N. vakir? Þrá
ekki mennirnir, mitt í öllum veik-
leika sínum og breyskleika. heitast
og dýpst það æðsta. sem þeir hafa
komið auga á? Og sé svo, er þá
ekki sennilegt, að þeirrar þrár sjá-
ist einhver merki í bókmentum
þeirra?
Einar H. Kvaran. .
—Iðunn.
INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS
Amaranth, Man...............................B. G. Kjartanson.
Akra, N. Dakota...........................B. S. Thorvardgpn.
Arborg, Man..............................Tryggvi Ingjaldson.
Arnes, Man..................................F. Finnbogason.
Baldur, Man....................................O. Anderson.
Bantry, N.Dakota............................Sigurður Jónsson.
Beckville, Man............................ B. G. Kjartanson.
Bellingham, Wash........................Thorgeir Símonarson.
Belmont, Man...................................O. Anderson
Bifröst, Man.............................Tryggvi Ingjaldson.
Blaine, Wash...........................Thorgeir Símonarson.
Bredenbury, Sask...................................S. Loptson
Brown, Man.....................................T. J. Gíslason.
Cavalier, N. Dakota.......................B. S. Thorvardson.
Churchbridge, Sask...............................S. Loptson.
Cypress River, Man. .. ;.................Olgeir Frederickson.
Dolly Bay, Man............................ólafur Thorlacius.
Edinburg, N. Dakota.........................Jónas S. Bergmann.
Elfros, Sask.......................Goodmundson, Mrs. J. H-
Foam Lake, Sask........................Guðmundur Johnson.
Framnes, Man..............................Tryggvi Ingjaldson.
Garðar, N. Dakota........................Jónas S- Bergmann.
Gardena, N. Dakota..........................Sigurður Jónsson.
Gerald, Sask.......................................C. Paulson.
Geysir, Man..........................................Tryggvi Ingjalds50n
Gimli, Man....................................F. O. Lyngdal
Glenboro, Man..............................Olgeir Fredrickson.
Glenora, Man...................................O. Anderson.
Hallson, N. Dakota.......................Col. Paul Johnson.
Hayland, Man...............................................Kr. Pjetursson.
Hecla, Man................................Gunnar Tómasson.
Hensel, N. Dakota...........................Joseph Einarson.
Hnausa, Man.................................F. Finnbogason.
Hove, Man.....................................A. J. Skagfeld.
Howardville, Man.............................Tk. Thorarinsson.
Húsavík, Man.....................................G. Sölvason.
Ivanhoe, Minn.......................................B. Jones.
Kristnes, Sask.................................Gunnar Laxdal.
Langruth, Man...............................John Valdimarson.
Leslie, Sask....................................Jón ólafson.
Lundar, Man......................................S. Einarson.
Lögberg, Sask.....................................S. Loptson.
Marshall, Minn......................................B. Jones.
Markerville, Alta...............................O. Sigurdson.
Maryhill, Man....................................S. Einarson.
Milton, N. Dakota.............................O.O. Einarsson.
Minneota, Minn......................................B. Jones.
Mountain, N. Dakota.........................Col. Paul Johnson.
Mozart, Sask..................................H. B. Grímson.
Narrows, Man..................................Kr Pjetursson.
Nes. Man....................................................F. Finnbogason.
Oak Point, Man.................................A. J. Skagfeld.
Oakview, Man................................ólafur Thorlacius.
Otto, Man.......................................S. Einarson.
Pembina, N. Dakota...............................G. V. Leifur.
Point Roberts, Wash............................S. J. Mýrdal.
Red Deer, Alta................................ O. Sigurdson.
Reykjavík, Man.................................Arni Paulson.
Riverton, Man..............................................Th. Thorarinsson.
Seattle, Wash.............................Hoseas Thorlaksson.
Selkirk, Man....................................G. Sölvason.
Siglunes, Man..................................Kr. Pjetursson.
Silver Bay, Man............................ólafur Thorlacius.
Svold, N. Dakota..........................B. S. Thorvardson.
Swan River, Man.................................J. A. Vopni.
Tantallon, Sask....................................C. Paulson,
Upham, N. Dakota............................Sigurður Jónsson
Vancouver, B. C..........................................A. Frederickson.
\ríðir, Man...............................Tryggvi Ingialdsson.
Vogar, Man......................................Guðm. Jónsson.
Westbourne, Man............................Jón Valdimarsson
Winnipeg, Man...........................Olgeir Frederickson.
Winnipeg Beach, Man.............................G. Sölvason.
Winnipegosis, Man.....................Finnbogi Hjálmarsson
WVnyard, Sask................................G. Christianson.