Lögberg - 20.09.1928, Page 4

Bls. 4
IjÖiGBERG, FIMTUDAGINN 20. SEiPTEMBER 1928.
IJogberg
Gefið út hvern Fimtudag af Tle Col-
umbia Prsss Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
Tilaiman N-6327 o« N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáaknft til blaðmiw:
THi eOlUMBIA PHtS8, Itd., Box 317*. Wimtlpeg. M»n-
Utanáekrih ritatjórana:
iOtTOR LOCBIRC, Box 317* Wlnnipeg, M»n-
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram
The ,LÖSt>*rW »a printed and publlahed bj
The OolumblK Preea, Uimitei. to the CoJunabU
BuiJdtng. 696 Sarnent Ave-. Winnipeg, Manitoba.
Flugmálin í Canada.
Eins og nú horfir við, eru miklar líkur til, að
þann 1. oktober næstkomandi, renni upp nýtt
tímabil í flugmálasögu hinnar canachskn þjoð-
ar. Hefir það nú verið' fastmælum hundið, að
dag þann skuli hefjast daglegar, reglubundnar
póstferðir frá Montreal, og er gert ráð fvrir,
að atburði þeim verði fagnað með viðhafnar-
miklum hátíðarhöldum þar í 'borginni, í viður-
vist Willingdons lávarðar og margs annars
stórmennis. Þykir og líklegt, að viðstödd verði
forsetaefni Bandaríkjanna, þeir Herbert Hoov-
er, frambjóðandi Republicana flokksins, og
Smith ríkisstjóri í New York, er býður sig fram
af hálfu Democrata. Er það einkum og sérí-
lagi talið tilhlýðilegt, að Smith verði vitni að
þessum þýðingarmikla atburði, er ríki það, sem
hann nú stjórnar, skal tengt verða reglubundn-
um póstflutninga samböndum í lofti, við hið
forna og söguríka Quebeefylki.
Stofnað verður til tveggja, varanlegra póst-
sambanda með þessum hætti.- Fyrri leiðin verð-
ur ó milii Montreal og Toronto, með viðkomu-
stað í Ottawa, en hin síðari milli yfontreal, Al-
bany og New York horgar. Geta má þess, að
áður hefir farið í loftinu póstflutningur milli
Canada og Norðurálfunnar, og var þá fyrsti
viðkomustaðurinn héma megin Atlantsála, við
Fathers Point, er nálægt liggur innsiglingu St.
Lawrence fljótsins.
Gerðar voru tilraunir í vetur sem leið, með
reglubundnar flugferðir milli Monteral og St.
John, Ottawa og Toronto, sem og frá Leeming-
ton til Pelee eyjar, er liggur í Erie vatni. Yf-
irleitt má segja, að tilraunir þessar hepnuðust
vel, þótt tafir ættu sér stað með köflum, sökum
óhagstæðrar veðráttu. Þá hafa og flugferðir
komið að sérlega góðu haldi í Yukon héraðinu,
og hefir þeim verið haldið uppi samkvæipt
fastri áætlun, milli Dawson og White Horse,
sem og milli White Horse og Atlin. Stjórnar-
völd þau, er til þessara flugsambanda stofnuðu,
voru aldrei í nokkrum minsta vafa um árang-
urinn, sem í flestum tilfellum varð hinn ákjós-
anlegasti. Núverandi póstmálaráðgjafi sam-
bandsstjómarinnar, Mr. Veniot, hefir sýnt af
sér röggsemi mikl-a í sambandi við þetta mikla
þjóðnytjamál, og verðskuldar að launum al-
menna þjóðarþökk.
Flugsambönd þessi hin nýju, sem nú hafa
nefnd verið, þótt mikilvæg að vísn sé, geta samt
ekki skoðast nema tiltölulega ljtill vísir að vold-
ugu flugferðakerfi, er síðar hlýtur að grípa-
djúpt inn í líf hinnar canadisku þjóðar, sem og
nágrannaþjóðarinnar suunan landamæranna.
Að sjálfsögðu tekur það miklar og nákvæmar
rannsóknir, að komast að niðurstöðu um það,
hverjar leiðir séu hentugastar, því bæði er nú
það, að veðráttufar er ærið misunandi á hinum
ýmsu svæðum, og fiið sama má segja um stað-
háttu. En undir þessu hvorttveggja er það að
miklu leyti komið, hvemig til tekst með reglu-
bundnar flugferðir, að ógleymdum flugvélun-
um sjálfum, sem þó eru jafnt og þétt, sem
önnur mannana verk, stöðugt að verða full-
komnari og fullkomnari.
Nú mun vera í aðsigi, eftir því er austan-
blöðin skyra fra, að stofnað verði til flugsam-
bands milli helztu bæjanna í Strandfylkjunum,
og Montreal. Virðast ýmsir hafa ha'ft ótrú á
því fýrirtæki, og bera við óhagstæðri veðráttu,
evo sem óglöggu skygni, og stundum langvar-
andi þokn. Ekki mun þó ótti sá vera bvgður á
nokkrum verulegum rökum, sem glegst má af
því niða, að póstmálaráðgjafi telur ekkert því
til fyrirstöðu, að samböndum þessum verði kom-
ið á, að Ioknum nauðsynlegum undirbúningi.
Nokkuð öðru máli er að skifta, er til flugferða
kemm með fram storvötuunum evstra, sem og
um Klettafjöllin. Er veðráttufarið þar marg-
falt breytilegra, en vfðast hvar annars staðar,
og þörfin þass vegna brýnni á nákvæmum rann-
sóknum, áður en stofnað verður til fastra flug-
sambanda.
Liklegt þykir, að innan tiltölulega skamms.
tíma verði komið 4 fót reglulegum flugferðum
milh Toronto og Windsor, og komist svo Win-
nipegborg næst á dagskrá. Þaðan verði svo
stofnað til sambanda við Regina,Saskatoon,
Edmonton og Calgarv, og því næst vfir Kletta-
fjollin og inn í British Columhia fvlki. Þegar
þangað verður komið, virðist fátt senniíegra en
það, að sa spadomur nuverandi póstmálaráð-
gjafa muni rætast, að þess verði ekki vkja-langt
að bíða, að póstur verði fluttur í loftinu frá.
Montrea.1 til Vancouver á einum degi, eða því
•sem næst.
Þann 28. dag júlímánaðar, árið 1849, gerð-
ist sá sögulegi atburður í lífi hinnar oanadisku
þjóðar, að samkvæmt niðurstöðu samveldis-
stefnunnar í London, veittist henni fult og ó-
takmarkað vald, til þess að fara sjálf með póst-
mál sín. Hvem mundi hafa órað fyrir því þá,
að póstmál þjóðarinnar kæmust í það horf, sem
þau nú eru komin, og að pósturinn yrði auk
þess fluttur í loftinu frá strönd til strandar, á
óendanlega skemmri tíma, en með járnbrautum
og skipum, og þar ofan í kaupið, væri ekkert
meira átt á hættunm?
Verð sláturgripa.
Það er engin nýjung, þótt maður heyri um
þessar mundir yfir því kvartað hér í Winni-
pegborg, hve örðugt hinum efnaminni stéttum
veitist með að afla sér kjötmetis, sökum hins
geypiháa verðe, sem það nú er komið í. Verð
það, sem bóndinn fær fyrir sláturgripi sína,
má nú ágætt kallast, og veitti heldur
ekki af, að vitund rættist úr, því minnisstætt
mun það flestum, er gripir voru í það lágu
verði, að tæpast borgaði sig að senda þá til
markaðar. A hinn hóginn er það sýnt, að eitt-
hvað er öðru vísi en það á að vera, ef borgar-
búum, eða að minsta kosti þeim hinum fátæk-
ari, reynist því nær ókleift að neyta kjöts, nema
þá hinna allra lélegustu tegunda. Úr þessu
verður að bæta, þannig að meiri jöfnuður
komist á.
Undanfarna síðustu mánuði, hefir gripa-
markaðurinn jafnt og þétt farið hækkandi, eink-
um þó, er um úrvalsgripi Vaí að ræða, og má
hið sama segja um verð svína.
Hið háa verð sláturgripa, seiu undanfar-
andi, og um þetta leyti viðgengst, í Bandaríkj-
umjim, hefir orðið þess valdandi, að þrátt fvrir
tollvemdunar fyrirmæli þau, sem kend eru við
Fordney, hefir útflutningur á canadiskum slát-
urgripum suður yfir landamærin, farið mjög í
vöxt. Nú hefir, seui kunnugt er, innflutmngur
gripa frá Argentínu til Bandaríkjanna, verið
með öllu bannaður, sökum ótta við gin- og
klaufasýkina, er gert hefir tilfinnanlegan usla
í hinu fvmefnda landi. Af þessu hefir það
leitt, iað eftirspumin eftir sláturgripum héðan
frá Canada, hefir aukist jafnt og þétt, sunnan
landamæranna. Frá Bretlandi er um þessar
mnndir flutt út mikið af kældu kjöti til Argen-
tínu, þrátt fyrir það, þó Argentínubúar telji það
varhugavert. Hefir stjörinn skipað sérfræð-
inganefnd í málið til þess að rannsaka til hlítar
í eitt skifti’ fyrir öll, hvort ekki sé hugsanlegt,
að gerillinn, sem þessari skaðlegu sýki veldur,
geti fluzt í kjötinu og valdið hættulegri út-
breiðslu.
Við nána athugun á markaðs skilyrðum fyr-
ir canadiska sláturgripi, kemur það í ljós, að
menn þeir í landi hér, er útflutning gripa hafa
með höndum, eiga við ýmsa örðugleika að etja,
svo sem til dæmis hið afar-lága verð kjöts í þeim
hinum ýmsu löndum, þar sem gripir ganga svo
að segja sjálfala allan ársins hring.
Eins og nú standa sakir, má í raun og veru svo
að orði kveða, að gripaútflutningur frá Can-
ada til Bretlands, sé að mestu leyti úr sögunni,
hvað sem síðar kann að verða. A árinu, sem
endaði þann 31. júlí síðastliðinn, nam peninga-
verð útfluttra gripa héðan til brezku eyjanna,
að eins $61,770, til móts við $3,394,785 árið þar
•á undan. A sama tímabili nam peningaverð út-
fluttra canadiskra gripa til Bandaríkjanua,
$15,241,419, borið saman við $5,674,536 árið á
undan. Margir þeir, er að gripaframleiðlsu
standa, halda því fram, og það vitanlega með
nokkrum rétti, að allmörg ár, eftir að hið óeðli-
lega háa gripaverð, frá því á stríðstímunum,
lækkaði, hafi framleiðsla gripa. tæpast borgað
sig. Þessu verður ekki á móti mælt, og er gott
til þess að vita, að griparæktarbóndinn fær nú
ríflegra verð fyrir framleiðslu sína, en við-
gekst um eitt skeið. Þó má hinu eigi gleyma, að
allar stéttir þjóðfélagsins hafa sama rétt til
lífsins, og svo fremi, að núverandi verðlag kjöts
eigi að haldast, verða vinnulaun borgarbúanna
að hækka hlutfallslega líka.
Sé athugað verðlag það á sláturgripum, er
átti sér stað fyrir stríðið, kemur í ljós, að nú
er það um fimtíu af hundraði hærra, en þá átti
sér stað. 1 júlímánuði 1914, var verð geldneyta
á markaðinum í Toronto slíkt, að frá $8.00 til
$8.25 voru greiddir fyrir hundrað pundin. 1
maí 1920, var verðið, er þá hafði náð hámarki
sínu, komið upp í $13.75 til $15.75: Ari síðar
féll það niður í $8.50 til $9.50, en nú sem stendur
er verðið $12.25.
1 júlímánuði 1914, seldust úrvals svín á
$9.15 til $9.25. Hámarki sínu náði verð þeirra ♦
skömmu seinna, er það komst upp í $24.00. í
maí 1920, féll verðið niður í $20.20, og árið þar
á eftir nam lækkunin meira en helmingi frá há-
markaðsverðinu, og fór þá ofan í $9.50, en nú er
það $11.00. Er verðlag svína, um þessar mund-
ir, innan við tuttugu af hundraði hærra, en það
var rétt áður en ófriðurinn mikli hófst.
Lífsframfærsla fólks hér í landi, er sem
stendur fimtíu og fimm af hundraði hærri, en
hún var árið fvrir stríðið. Hagur framleiðand-
ans virðist, sem betur fer, fara batnandi jafnt
og þétt. En batni liagur þess fólks, er í borgum
býr, ekfei að mun líka, er eitthvað bogið við hlut-
fallið milli auðs og iðju.
Ritsjá.
Iðunn, xii. 2, ritstjóri Árni Hallgrímsson.
Reykjavík, 1928.
1 hvert skifti, sem tímaritin íslenzku ber að
garði, hlýnar oss um hjartaræturnar, því þó þau
séií, eins og gengur og gerist, stundum talsvert
misjöfn að gæðum, þá hafa þau alla jafna eitt-
hvað dásamlegt til brunns að bera, er veitir
yndi og bregður upp nýjum myndum af ny-
o-róðri íslenzks hugsjónalífs. Sanna þau pað
afdráttarlaust öllu öðru fremur, hve mikii
f jarstæða það er, sem sumir halda fram, að is-
lenzk ritment sé í þeirri afturför, að vel megi
skipa hinum yngri skáldum í andlegan ættlera-
hóp, borið saman við þau, er til hins gamla
skóla tölduist.
Þetta hefti Iðunnar, sem hér um ræðir, er
svo vel úr garði gert, að til stórsæmdar má
telja ibæði ritstjóra og útgefendum. Innihald-
ið hefst með fallegu kvæði eftir Jón skáld
Magnússon, er “Guðmundur í Garði” nefnist.
Hvílir yfir því hreinn og karlmannlegur hlær.
Erindin eru tólf, og er hið sjötta þeirra á þessa
Canada framtíðarlandið,
Svo má heita, að sama regla
gildi í Alberta og hinum fylkjum
sambandsins, að því er útmæl-
ing áhrærir. Var byrjað að mæla
frá landamerkjalínu Bandaríkj-
anna. Hin stærri útmældu svæði,
eru sections eða fermílur af landi,
er taka yfir 640 ekrur. Sérhvert
township, þannig mælt út, inni-
heldur 36 sections, eða 23,040 ekr-
ur. Spildum þeim er sections kall-
ast, er svo aftur skift í fjórðunga,
eða 160 ekra býli.
leið:
“Góðar heillir Garði
gáfu heilög rögn.
Hér var Islands auðnu-ljóð
1 ort í sigurþögn.”
Héraðsvegir í fylkinu mega á-
gætir kallasO enda hefir verið
til þeirra varið miklu fé, bæði frá
sveita, sambands og fylkisstjórn-
um.
Næst kemur ritgerð eftir Sigurð meistara
Skúlason, um Helgafell í Helgafellssveit, fag-
urlega orðuð og þrungin af lotning fyrir helgi
þessa söguríka staðar. Fer Sigurður svo vel
með íslenzkt mál, að hann minnir mann ósjálf-
rátt á naína hans, Sigurð prófessor Nordal.
Það er ekkert orðahröngl eða hugsana hraun- *
• grýti í ritgerð þessari. Hún er ritin á ómeng-
uðu, íslenzku máli, sem hvert einasta íslenzkt
mannsbarn skilur, — máli, sem til hjartans nær
um æðar hinnar óbrotnu fegurðar.
Þá ’birtist' smásaga, “Gráni”, eftir Þórir
Bergsson. Eiígi vitum vér deili á höfundinum.
Sagan er falleg, þó hún sé stutt. Lýsir hún í
glöggum dráttum, sambandinu milli manns, er
Einar hét, og gamals reiðhests, mesta gæðings,
er hann hafði mestu mætur á. Hafði hann ein-
hverju sinni ráðið það við sig, að slá klárinn
af, en treystist eigi til, og hlúði að honum í ell-
,inn án tillits til kostnaðar og nota.
Fylkið samanstendur af borg-
um, bæjum, þorpum og sveitar-
félögum, er hafa sína eigin fram-
kvæmdarstjórn, að því er heima-
málefni áhrærir. Alls eru sex
borgir í fylkinu. Er þeim stjórn-
að af borgarstjóra og bæjarráðs-
,mönnum, kjörnum í almennum
kosningum. Þó er stjórnarfyr-
irkomulag borganna sumstaðar
talsevert mismunandi. Sérhverri
borg er stjórnað samkvæmt lög-
giltri reglugjörð eða grundvallar-
lögum. Bæjum er stjórnað af
bæjarstjóra og sex fulltrúum, en
þorpunum stýra oddvitar ásamt
þrem kosnum ráðsmönnum.í —
Lög þau, eða / reglugerðir, sem
bæjum og þorpum ber að hegða
sér eftir, nefnast The Town Act
og The Village Act
“ Jónismessunótt”, heitir kvæði, er í hefti
þessu birtist, eftir Jóhannes úr Kröflum. Höf-
um véf minst hanis áður hér í blaðinu, og látið
þá skoðun vora í ljós, að þar sem hann er, sé á
ferðinni langt um efnilegra ljóðskáld, en al-
ment gerist. Alls eru erindin sjö. Tvö þeirra
hljóða þannig:
“1 .gullstrauma miðnætur sorgimar sökkva
og sektin er horfin með dauðleikans fylgjum.
Auk trú mína, sól! Er það himnanna hliðskjálf,
sem lilær út við norðrið í logandi bylgjum?
Alt rennur þar saman í signaða dýrð!
Ó, hve sjáandans tunga er máttvana og snauð,
Jiégar alt, sem er bezt, lætur fallast í faðma
og fylgir þeim lögum, er Drottinn bauð!
Ó, heilaga nótt! t þinn hátignarljóma
eg horfi með lotning í skjálfandi barmi.
Eg halla mér /grátandi að glófaðmi þínum
og gleymi um leið allrar veraldar harmi.
— Mín tár eru leifar frá öreigans öld,
þegar óskimar týndust í hverfulan glaum.
Þau hnigu, eins og síðasti sársauka vottur
hins syndugá mannkyns — í tímans straum.
— Ekki er um það að villast, að Jóhannes hef-
,ir orðið fyrir djúpum áhrifum frá Einari Bene-
diktssyni. En hvað er líka eðlilegra en það,
að skáld hinnar ungu kynslóðar, taki til fyrir-
myndar stærsta skáldspeking íslenzku þjóðar-
innar að fornu og nýju? Þau þurfa ekki að
stæla hann fyrir það
Þá kernur framliald af ritgerðinni “Rúm og
tími,” eftir Asgeir Magnússon, vísindaleg rit-
gerð, skemtilega samin og framsetningin vel
við alþýðuhæfi.
Næsta ritgerðin heitir: “Þrjú þúsund, þrjú
hundruði og sjötíu og níu dagar úr lífi mínu,”
eftir Þórberg málfræðing Þórðarson, sem kunn-
ur er allmikið af Hvítum hröfnum, Eldvígsl-
unni, Bréfum til Lám og ýmsu fleira. Er rit-
gerð þessi brot úr æfisögu höfundar, ásamt hin-
um og þessum vafningsviðartegundum um menn
og málefni, sem innan um er fléttað. Þór'bergur
er ritfær með afbrigðum, og óneitanlega er rit-
gerð þessi skemtileg aflestrar, þótt spilt sé
henni hér og þar með strákslegum orðatiltækj-
um, sem ])ó líklegast eru fremur sett fram í
gamni en alvöra.
Höfundur kveðst hafa tekið sér ferð á hend-
ur til Lundúna og Parísarborgar sumarið
1921, “til þess að sjá og hlýða á fræga dul-
spekinga og heimsfræðara”, að því er honum
sjálfum segist frá. “En uppskera mín varð
rýr, ” segir hann. “Eg sá að eins menn, og
heyrði að eins orð.” Þó kastar nú fyrst tólf-
unum, er hcim kemur. Kemst Köf. þá þannig
að orði:
“Eftir heimkomu mína úr þessum vonsvikna.
leiðangri, gerðist óvenjulega hlægilegur at-
burður í þjóðlífi voru.
Hann dró athygli mína ofan úr draumsölum
heimsins, niður í hlandforir veruleikans, sem
vér köllum jarðneskt líf.”
Svona lagaður munnsöfnuður, er öllum ó-
samboðinn, en þó ekki hvað sízt jafn mentuðum
hæfileikamanni, sem Þórbergur vafalaust er.
Þá birtist niðurlag ritgerðarinnar “Alþýð-
an og bækurnar ”, eftir Jón Sigurðsson frá
1 zta Felli; “Ritsafn Gests Pálssonar” hlýleg
ritgerð eftir Sigurjón Jónsson; “Frádráttur”,
áframhald af ritgerð eftir Steingrím kennara
Arason; “Ljóðaþýðingar úr sænsku”, eftir Sig-
urjón skáld Friðjónsson; “Þjófurinn”, saga
eftir Jón Björnsson, fremur vafasöm mannlífs-
mynd, að því er oss finst, en dável sögð. Lest-
ina rekur ritsjá eftir vmsa höfunda.
Af }>ví, sem hér hefir sagt verið, er það ljóst,
hve fjölbreytt þetta Iðunnar hefti er. Þó er
hitt meira um vert, hve margt er þar að finua,
sem fróðlegt er og fagurt í senn.
tJtsölumaður Iðunnar vestan hafs, er Magn-
ús Peterson, 313 Horace Ave., Norwood, Man.
Sveitarfélög eru löggilt af
fylkisstjórn, eða stjórnardeild
þeirri, er með höndum hefir eft-
irlit með héraðsmálefnum —
Municipal Affairs, samkvæmt
bænarskrá frá kjósendum, er í
bygðarlaginu eiga dvöl. Sveitar-
félagi er stjórnað af sex þar til
kjörnum ráðsmönnum og er far-
maðurinn nefndur sveitaroddviti.
Sveitarfélög, sem eru að byggj-
asf, en hafa eigi hlotið löggild-
ingu, standa undir beinu eftirliti
fylkisstjórnarinnar. Eins og í
hinum Sléttufylkjunum, er að
finna í Alberta, allar nútíðar-
menningíar stofanir, svo sem
bójkasöfn, sjújkrahús, skóla og
kirkjur. Eru barna og unglinga-
skélar í hverju löggiltu bæjar eða
sveitarfélagi, svo og gagnfræða-
skólar, kennaraskólar, iðnskólar,
enn fremur landbúnaðar og verzl-
unarskólar, er njóta góðs styrks
af opinberu fé.
Baraskóla mentun er' komin á
h'átt stig og allir nýir skólar til
sveita, njóta árlega rífjegs styrks
frá stjórninni. Skólahéruð má
stofna, þar sem eigi búa færri en
fjórir fast-búsettir gjaldendur, og
eigi færri en átta börn frá fimm
til átta heimilum. Sklt er öllum
foreldrum að láta börn sín sækja
skóla, þar til þau hafa náð fim-
tán ára aldri. Heimilað er og
sairtkvæmt lögum að láta reisa
íbúðarhús handa kennurum á
kostnað hins opinbera, þar sem
svo býður við að horfa, og nauð-
synlegt þykir vera. Skólahéruðum
fer fjölgandi jafnt og þétt og er
ekkert til sparað, að koma menta-
stofnunum fylkisins í sem allra
bezt horf. Á landbúnaðarskólun-
um nema bændaefni vísindalegar
og verklegar aðferðir í búnaði, en
stúlkum er kend hússtjórn og
heimilisvísindi.
Réttur minni hlutans er trygð-
ur með sérskólum, sem þó standa
undir eftirljti fylkisstjórnarinn-
ar, enda verður -auk hinna sér-
stöku gerina, að kenna þar all-
ar hinar sömu námsgreinar, sem
kendar eru í skólum þeim, sem
eru fylkiseign. í borgum og bæj-
um eru gagngfræða og kennara-
skólar og í sumum þorpum einnig.
Mentamáladeild fylkisstjórnar-
innar hefir aðal umsjón með
skólakerfinu og annast um að
fyrirmælum skólaganna sé strang-
lega framfylgt. — Þrír kennara-
skólar eru í fylkinu, í Edmonton,
Calgary og Camrose. Verða öll
kennaraefni lögum samkvæmt að
ganga á námsskeið, þar sem kend
eru undirstöðu atriði í akuryrkju.
Háskóli í Alberta er í Suður-
Edmonton. Eru þar kendar allar
algengar vísindagreinar, er kraf-
ist er að þeir nemi, er embætti
vilja fá í þjónustu þess opinbera.
1 fylkinu eru sex skólar, er það
sérstaka verkefni hafa með hönd-
um, að veita sveitapiltum og
stúlkum, tilsögn í grundvallar at-
riðum landbúnaðarins, svo sem
akuryrkju, húsdýrarækt, mjólkur-
meðferð og ostagerð, enn fremur
bókfærslu, er viðkemur heimilis-
haldi. Skólar þessir eru í Ver-
million, Olds, Claresholm, Ray-
mond, Gleichen og Youngstown.
N'ámskeið fyrir bændur eru
haldin á ári hverju við landbún-
aðars'kólana, og fer aðsókn að
þeim mjög í vöxt.
Sambandsstjórnin hefir fyrir-
myndarbýli að Lacombe, og Iæth-
bridge, og nokkrar smærri til-
raunastöðvar, svo sem þær að
Beaver Lodge, Fort Vermilion,
Grouard og Fort Smith.
“Þegar tjöldin verða
dregin frá.”
(Framh. £rá bls. 3.)
— svo flutningafélögin verði ekki
fyrir tapi! — því lágmarks verð
samninganna nái ekki nokkurri
átt, — eru þá umboðslaunin orðin
alt að $82,200. Þessari smáu upp-
hæð ætlar hann nefndinni að
stinga í vasann. ' Byggir hann þá
áætlun á fölsuðu þýðingunni, sem
að ofan er nefnd. “Er unt að
verja þetta?” spyr hann svo.
Naumast. En .hverskonar varnar
þörf er fyrir því, sem eigi er ann-
að en heilaspuni og ósannindi,
nema ef vera skyldi þeirrar, að
bera eitthvað í bætifláka fyrir
manninum sem lætur sér slíkt um
munn fara, svo sem til dæmis, að
hann geti ekki að því gjört, hann
sé svona gjörður.
Höf. er of lengi búinn að fást
við viðskiftamál hér í landi, til
þess að ætla þurfi honum, að ekki
þekki hann inn á umboðslauna á-
kvæði gufuskipafélaganna. Hafi
hanri ekki kynt sér það áður, má
að sjálfsögðu ganga út frá því sem
vísu, að haim hafi fengið einhvern
grun um það, um það leyti er
hann undirritaði hina ítarlegu
símskeyta-samninga, við Cunard
Línufélagið í sumar. Hann er
svo hygginn maður, og bragðvís.
Hann veit, að í ákvörðun gufu-
skipafélaganna eru ákveðin sölu-
laun á hverju farbréfi* sem selt
er. Munar þeim eftir verði far-
rýma frá $12 á þriðja farrými, o?
upp í $15 á öðru farrými, þegar
farbréf er selt báðar leiðir, fram
og til baka. Umboðslaun þessi
eru greidd farbréfasölum járn-
brauta, nema öðruvísi sé um sam-
ið. Aldrei getur einstaklingurinn
orðið þeirra aðnjótandi, er far-
bréfið kaupir og ætlar að xlota,
verður hann að greiða hið upp-
setta verð, afdráttarlaust. Ekki
mega farbréfasalar heldur gefa
farþega þessi umboðslaun, því það
væri sama og að setja niður far-
bréfin frá ákvæðisverði, sem harð-
lega er bannað af Eimskipasam-
bandinu mikla, “The North Atlan-
tic Stéamship Conference”, er
öll flutningsfélögin heyra til.
Nefndinni var boðið, að hún mætti
halda eftir þessum umboðslaun-
um, strax á fyrstu fundum, er hún
átti með umboðsmönnum gufu-
skipafélaganna, sem síðar mun
sýnt verða. Héldi nefndin þeim,
voru skipafélögin leyst frá því, að
greiða þau öðrum. Einhverjum
varð að greiða þau, einhver átti
heimtingu á þeim, aðrir en far-
þegar sjálfir.
Átti nefndin að varpa þessu til-
boði frá sér? Ætli hún hefði ekki
fengið orð í eyra fyrir það, og að
maklegleikum ? Líklega myndi
enginn vilja halda því fram, riema
höf., er tekið hefir sér fyrir hönd
að vernda smælingjana, stór-
gróðafélögin, gegn ágangi Þjóð-
ræknisfélagsins, þessa meinvættis
í augum hans og félaga hans.
Hefði nefndin gjört það, hefði að
einhverju leyti mátt segja, að hún
hefði verið að leggja skatt á ís-
lendinga. En henni kom það ekki
til hugar. Henni þótti nóg sem
komið var og halli væntanlegra
austurfara ærið nógur, þó ekki
væri því bætt ofan á, að þetta fé
nriitist íslendingm ekki, sem 'boð-
ið var. Þegar útséð var um það,
að lágmarks fargjaldið fengist, er
líklega undantekningarlítið má
þakka dugnaði og forsjá f jórmenn-
inganna, er afhentu Cunard Línu-
félaginu “flutninginn”, í nafni og
umboði “mikils hluta íslendinga”,
mátti naumast minna vera, en
nefndin reyndi að varðveita þau
hlunnindi, er búið var að veita og’
ekki urðu aftur tekin, nema með
hennar samþykki.
Þegar þess er gætt, að höf. er
öllu þessu kunnugur, verða
spurningarnar, er hann varpar
fram í athugasemdunum við 6. gr.
samningsatriðanna, alleinkennileg-
ar,þó hinsvegar að tilgangur þeirra
sé auðsær. “Ef nefndin er ekki að
vinna að þessu máli í neinum öðr-
um tilgangi, en að gjöra sem flest-
um mögulegt að taka þátt í för-
inni — 'því þá ekki að fara fram á
það, að landinn sé látinn fá hvert
farbréf fyrir $187.20, í stað þess
að láta hann borga $200 og af því
láta $12.80 ganga sem þóknun til
nefndarinnar ?. Því á landinn að
þurfa að borga toll til nefndar-
innaf fyrir að fá að ferðast með
skipi eða járnbrautum, sem nefnd-
in hefir samið við” Vill höf. lýsa
yfir með þessu, að hinir svo-
nefndu “sjálfboðar”, hafi fengið
heimild til að slá af farbréfunum,
sem svarar umboðslaununum, og
því sé nefndin að leggja toll á
“landann”, að hún gjöri ekki slíkt
hið sama? Eða hvað er með um-
boðslaunin á farseðlum Cunard
Línunnar? Umboðsmaður línunn-
ar tók það fram við nefndina, í
marz í vor, að þau væri hin sömu