Lögberg - 24.01.1929, Qupperneq 4

Bla. 4.
LÖGBERG FIMTUDAGINN 24. JANÚAR 1929.
Xögijerg
Gefið út hvern fimtudag af The Col- i|:
umbia Press, Ltd., Cor. Sargent Ave. ij:
og Toronto St., Winnipeg, Man.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The "Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, in the Columbia
Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
íslenzk þjóðrækni og blöðin
Allir þeir, sem íslenzkir eru í hjartanu, og
ant láta sér þarafleiðandi um vemd þeirra kjör-
gripa íslenzks eðlis, er frumherjarnir fluttu
með sér vestur um haf, hljóta að1 viðurkenna, að
einn veigamesti þátturinn í þjóðræknisbaráttu
vorri, hafi verið blöðin.
Islenzku vikublöðin hafa nú á fimta áratug,
heimsótt reglulega svo að segja hvert einasta
íslenzkt heimili á þessu mikla meginlandi, og
flutt þar í garð margvíslegan fróðleik, er fjöldi
manna hefði að öðram kosti farið á mis við,
Vafalausit he'fir því verið eins farið með
blöðin, sem aðrar stofnanir manna, að þeim hafi
í ýmsu verið ábótavant. En þrátt fyrir það,
hafa þau þó unnið fólki voru vestanhafs ómet-
anlegt gagn og eiga vonandi enn eftir að vinna,
um langan aldur.
An blaðanna væri þjóðræknisviðleitni vor
rir löngu dauðadæmd. An þeirra hlyti þjóð-
vort að hafa orðið snautt og fábreytilegt,
enn eru þeir margir ofar moldu, er marg-
,t betur njóta sín á íslenzka tungu en enska.
Því verður þessvegna eigi á móti mælt, að
V es'tur-íslendingar standi í djúpri þakkar-
skuld við blöðin og útgefendur þeirra.
Hvernig hefir svo vestur-lslenzkur almenn-
ingur rækt skyldur sínar gagnvart blöðunum!
Margir vel, aðrir þolanlega, og enn aðrir-ó-
verjanlega illa.
Lögberg er nú komið á annað ár hins fimta
tugar. Um leið og blaðið nú grípur tældfærið,
til þess að þakka þeim öllum, útsölumönnum
jafnt sem kaupendum, er af einlægni og atorku
unnu að hag þess á liðnu ári, og sýndu því á-
gæta skilvísi, vill það í fullri alvöru, beina
þeirri spuraingu til hinna. er miður stóðu í
skilum, eða jafnvel gerðu engin skil, hvort nú
sé eigi kominn tími til að gera upp reikning-
ana. Ætti það að vera hverjum hugsandi
manni ljóst, að við svo búið má ekki lengur
standa.
Ilvað eftir annað hefir það verið brýnt fyr
ir kaupendum blaðsins, að það ætti að borgast
fyrirfram. Öll blöð og tímarit, sem gefin eru
út á enska tungu í landi hér, verða að borgast
fyrirfram. Séu þau ekki greidd í réttan gjald-
daga, eru nöfn hlutaðeigandi kaupenda tafar-
laust strykuð út af áskrifendalistanum. Sömu
reglu hefði Lögberg ávalt átt að beita, og hér
eftir verður henni beitt, án tillits til þess, hver
hlut á að máli.
Utgáfa íslenzkra blaða hér í álfu, getur und-
ir engum kringumstæðum orðið gróðafyrirtæki,
—til þess er fólkið langt o'f fátt. En hitt ætti
ekki að koma lengur til nokkurra mála, að
útgefendurair þurfi árlega að fara ofan í
vasa sína til þess að bæta upp tekjuhalla þann
á blöðunum, sem af kæruleysi kaupenda stafar.
Islenzku þjóðerai verður aldrei til lengdar
haldið við, með tómum gjálfuryrðum. Fyrir
alt það, sem einhvers verulegs er um vert, verð-
ur fólkið að leggja eitthvað verulegt á sig. Is-
lenzkt þjóðerni fær því aðeins notið sín, að
hlúð sé að íslenzkum stofnunum. Meðal þeirra
þýðingarmestu, eru að sjálfsögðu blöðin.
Lögberg kostar aðeins þrjá dali um árið.
Og hver er sá, vor á meðal, sem eigi vilji með
gloðu geði leggja fram þá upphæð í þarfir ís-
lenzks þjóðernis, er hann íhugar málið frá réttu
sjónarmiði, og gerir upp reikningana við sjálf-
an sig?
Vafalaust mun marga enn reka minni til
þess frá því í sumar, er öldumar risu sem hæzt
út af styrkbóninni í sambandi við heimförina
1930, hve margar ísmeygilegar tilraunir voru
til þess gerðar, að varpa skngga á tilgang og
athafnir sjálfboðanefndar Vestur-íslendinga í
heimfararmálinu. Ekki var það eitt látið
nægja, að bera nefndina brigslum meðal þjóð-
bræðra hennar vestan hafs, svo sem með setn-
ingunni, er alt átti um koll að keyra: “Sjáið
nöfnin,”—heldur var það hvað ofan í annað
gefið í skyn , að slíkt gæti ekki komið til nokk-
urra mála, að þannig samsett nefnd gæti feng-
ið áheyrn hjá þjóðinni heima, eða þeim mönn-
um, er undirbúning Alþingshátíðarinnar sér-
staklega höfðu með höndum. Þannig lagaðar
getsakir, skoðaði sjálfboðanefndin með öllu ó-
viðeigandi, og móðgandi gagnvart heimaþjóð-
inni.
Til þess nú að taka af öll tvímæli í þessu
efni, reit nefndin eftirfylgjandi bréf til forseta
hátíðarnefndarinnar á íslandi, herra Jóhann-
esar bæjarfógeta Jóhannessonar, þann. 31 júlí
síðastliðinn. Var bréfið undirskrifað af for-
seta sjálfboðanefndarinnar, Dr. B. J. Brands-
syni, ritara hennar Einari P. Jónssyni, ásamt
þeim herra Hjálmari A. Bergman og Dr. Sig.
Júl. Jóhannessyni.
Bréf þetta skýrir sig sjálft, og skal því eigi
fleiri orðum um það farið:
Winnipeg, 31. júlí, 1928.
Herra Bæjarfógeti Jóhannes Jóhannesson,
Forseti Hátíðamefndarinnar 1930,
Reykjavík, Island.
Háttvirti herra:—
“Eins og yður mun vera kunnugt er allmikill
viðbúnaður hér vestra í sambandi við hátíðar-
haldið, sem ákveðið er á Islandi 1930.
Þjóðræknisfélagið kaus nefnd manna 1926
til þess að annast undirbúning fararinnar héð-
an. Þessi nefnd sótti um fjárveitingu frá
stjómarvöldum hér í vesturfylkjum Canada,
Manitoba og Saskatchewan og fékk loforð fyr-
ir $3,000.00 (Þremur þúsund dollars) frá hvoru
fylkinu. 1 Saskatchewan er þetta fé reiknað í
almennum útgjöldum, en í Manitoba, er það
veitt sem kostnaSur við innflutning fólks inn í
landið. Nefndin hafði sótt um stvrkinn án
þess að ráðfæra sig um-það við Vestur-lslend-
inga. tJt af þessu skiftust skoðanir manna.
Voru margir andstæðir því að þiggja styrk
sem notaður yrði í þessu sambandi.
1 fyrsta lagi fanst þeim það vanvirða að
geta ekki kostað sjálfir förina heim eða undir-
búning hennar, töldu enga þörf fjárins.
I öðru lagi fanst þeim það ósæmilegt gagn-
vart Islendingum heima að þiggja fé úr inn-
flutningasjóði hér vestra við þetta tækifæri.
Nokkrir menn fóru því prívatlega til nefnd-
armanna og fóru þess á leit að þeir hættu við
styrkþáguna; að þeir þökkuðu hlutaðeigandi
stjórnarvöldum fyrir góðar undirtektir þegar
styrksins var leitað, en segðu þeim eins og var
að hvorki væri styrksins þörf né heldur yrði
algert samkomulag meðal Islendinga um það
að æskja hans. Þessu neitaði nefndin.
Út af þessari neitun skeði það að 20 manns
mynduðu nokkurskonar sjálfboðanefnd í því
skyni að mótmæla styrkþágunni. Mörg þúsund
manna skrifuðu undir þau mótmæli, og mun
það ekki ofsögum sagt að allur fjöldi Vestur-
Islendinga sé styrknum andstæður.
Allharðar deilur hófust um málið í blöðun-
um, og hafa flestir nafnkunnustu menn Vestur-
Islendinga fylt þann flokkinn eindregið, sem
styrknum andmæla. Má þar til telja þessa menn
meðal annara: Vilhjálm Stefánsson, land-
könnunarmann, Halldór Hermannsson, bóka-
vörð, Emil Walters, listmálara og Sveinbjörn
Johnson, fyrverandi háyfirdómara, og núver-
andi yfirlögfræðis-kennara.
Sjálfboðanefndin, og þeir, sem henni fylgja
að málum, vildu ekki sigla heim til ættjarðar
sinnar, við þetta tækifæri, undir flaggi, sem
þeim fanst hafa á sér blett í sambandi við styrk-
þágu eða vestui'flutninga áhrif. Sjálfboða-
nefndin hefir því mælt með Cunard skipa-félag-
inu og þjóðeigna járnbrautunum í Canada til
flutninga og auglýsinga 1930. Ilefir félagið
tekist það starf á hendur og ráðið í þjónustu
sína ungfrú Þorstínu Jackson. Verður hún
starfskona þess allan tímann fram yfir 1930.
Þessi sjálfboðanefnd hefir lofað félaginu að-
stoð sinni og upplýsingum á öllu því, sem það
kynni að auglýsa, eða láta prenta viðvíkjandi
Islandi, menningu þess og sögu, bókmentum,
lögum, stjórnarfari o. s. frv., og hefir nefndin
loforð fyrir fullri samvinnu Halldórs Her-
mannssonar og Vilhjálms Stefánssonar í því
efni.
Nú eru það vinsamleg tilmæli þessarar
sjálfboðanefndar, að sem nánust samvinna
megi verða, milli hennar og hátíðaraefndarinn-
ar heima; að þær skiftist á bréfum og upplýs-
ingum og vinni í sem nánustu samræmi hver
við aðra.
Nefndin hefir það alls ekki í huga að hindra
samvinnu milli Iiátíðarnefndarinnar heima og
heimfararnefndar Þjóðræknisfélagsins hér—
þá nefnd skipa ýmsir mætir menn, þótt fjöldi
Islendinga bæði utan Þjóðræknisfélagsins og
innan þess, álíti að þeim hafi yfirsézt í því að
biðja um þennan styrk.
Með beztu óskum, vinsemd og virðingu,
fyrir hönd sjálfboðanefndarinnar. ”
Dr. B. J. Brandson, forseti ,
Einar P. Jónsson, ritari,
Hjálmar A. Bergman,
Dr. Sig. Júl. Jóharvnesson.
Svar við ofanskráðu bréfi, hefir forseta
sjálfboðanefndarinnar, Dr. B. J. Brandssyni,
fyrir nokkru borist í hendur, undirritað af for-
seta hátíðarnefndarinnar á Islandi, herra Jó-
hannesi bæjarfógeta Jóhannessyni, og herra
Ásgeiri Asgeirssyni fræðslumálastjóra. Telur
nefndin sér skylt að birta svarið, vestur-ís-
lenzkum almenningi til nauðsynlegrar máls-
glöggvunar, um leið og hún þakkar samstarfs-
mönnum sínum á Fróni hinar vingjarnlegu og
sanngjörau undirtektir.
Með svari þessu að heiman, er nú að
fullu og öllu kveðin niður sú fáránlega
fjarstæða, að bræður vorir heima myndu
til þess fáanlegir að gera upp á milli
Vestur-lslendinga, sökum sérskoðana þeirra í
heimf a rarmálinu.
Svarið til Dr. Brandson’s hljóðar á þessa
leið:
Undirbúningsnefnd Alþingjshátíðar 1930.
Reykjavík, 25. sept. 1928.
Herra B. J. Brandson, M.D.,
forseti sjálfboðanefndar Vestur-lslendinga
í heimfararmálinu 1930.
“Undirbúningsnefndin hefir meðtekið bréf
yðar dags. 31. júlí þ. á., þar sem óskað er sam-
vinnu við oss í heimfararmáli Vestur-lslend-
inga 1930.
Út af þessu skal yður hér með tjáð, að vér
erum að sjálfsögðu reiðubúnir til þess að vera
í samvinnu .einnig við sjálfboðanefndina og
veita henni allar þær upplýsingar viðvíkjandi
hátíðahöldunum, er hún kann að æskja. En í
deilu þeirri, sem risin er ves'tra út af heimfar-
armálinu, óskum vér að vera hlutlausir. Land-
ar vorir vestanhafs munu verða oss hér aufúsu-
gestir 1930, hvom flokkinn, sem þeir fylla í því
deilumáli. ’ ’
Joseph T. Thorson
Fimtudaginn þann 17. yfirstandandi mán-
aðar, flutti Mr. Joseph T. Thorson, sambands-
þingmaður fyrir Mið-Winnipeg kjördæmið hið
syðra, afar fróðlega og uppbyggilega ræðu í
einum af veizlusölum Hundsons Bay búðarinn-
ar, að tilhlutan stjómmálafélags frjálslyndra
manna hér í borginni.
Því miður var ræða þessi hin stórmerka eigi
hreinrituð til prentunar, en síðar væntum vér
þess að geta fengið hana til birtingar í heilu
lagi, lesendum vorum til uppbyggingar og á-
nægju.
í upphafi 'tölu sinnar fór Mr. Thorson nokkr-
um orðum um hina feykilegu viðskiftaveltu
Canada við erlendar þjóðir, jafnframt því sem
hann vék að hinni auknu velmegun þjóðbraut-
anna canadísku, er ætla mætti fyllilega að gef-
ið myndu hafa af -sér á árinu, sem leið, um
sextíu miljónir dala í hreinan arð. Snerist
megin inntak ræðunnar um samgöngumálin og
þá ekki sízt Hudsonsflóabrautina. Mintist liann
á flutning hafnstáðarins frá Port Nelson til
Fort Churohill, og fór einkar lofsamlegum orð-
um um samgöngumálaráðgjafann, Hon. Charles
A. Dunning, fyrir víðsýni hans og a'torku.
Mikla áherzlu lagði Mr. Thorson á það, að
sniðnar skyldu þannig bugður af Hudsonsflóa-
brautinni, að sem styzt yrði flutningsleið til
hafnstaðar. Taldi hann brýna nauðsyn á jám-
braut við austanvert Winnipegvatn, með því að
þar væri stórkostleg landflæmi, er í sér hefðu
falinn feykilegan auð. Kvað hann slíkt verða
mundu Winnipeg-borg, sem og Manitoba-fylki í
heild, til ómetnlegra hagsbóta.
1 lok ræðu sinnar, brýndi Mr. Thorson það
fyrir áheyrendum sínum, hve afar nauðsynlegt
það væri, að kjósendur stæðu í sem nánustum
samböndum við þingmenn sína, því með þeim
hætti veittist þeim óendanlega léttara að ráða
fram úr hinum ýmsu vrandamálum, er á þing
kæmi, en ella myndi verið hafa. .
Öll var ræða Mr. Thorsons gjörliugsuð og
rökfös't. Um Hutning liennar var ekki að ef-
ast, Nþví Mr. Thorson er í röð þeirra allra
mælskustu manna, er nú eiga sæti á sambands-
þingi.
Gildi víðyarpsins
Fylkisþingið í Quebec, situr að störfum um
þessar mundir. Meðal þeirra hinna ýmsu ný-
mæla, er liásætisræðan drap á, var jHið, að
stjórnin hefði ásett sér að koma upp víðvarps-
stöðvum, með það fyrir augum, að stofna til
almennrar fræðslustarfsemi meðal fólks þess,
er af einhverjum ástæðum hefði farið almennr-
ar mentunar á mis.
Nýmæli því, er hér um ræðir, var þegar
fagnað mjög í þinginu, svo gtera mun mega
fullkomlega ráð fyrir, að það nái fram að
ganga. Enda er þingstyrkur stjórnarinnar
slíkur, að hún venjulegast fær framgengt,
hverju því, er hún vill.
Það er ekki langt síðan, að víðvarpið og
notkun þess kom til sögunnar. Þó hefir það
þegar, auk yndis og ánægju, íeitt af sér marg-
víslega, hagkvæma blessun fyrir mannkynið.
Ekki er það nokkrum minsta vafa undirorp-
ið, að í fræðslulegu tilliti, muni víðvarpið eiga
eftir að marka mörg djúp spor í þroskasögu
hinna ýmsu þjóða, því enn er notkun þess svo
að segja á tilraunastigi, borið saman við ]>að,
er síðar mun verða.
Hin framtakssama og hagvitra stjórn Que ■
bec fylkis, á þakkir skyldar, fyrir að hafa rið-
ið á vaðið með nýmæli þetta, og er þess að
vænta, að stjórnir fleiri fylkja taki sér forystu
hennar til fyrirmyndar, og veiti málinu verð-
uga athygli.
Það er víðar en í Quebec, að fólk hefir örð-
ugrar aðstöðu vegna, farið á mis við hina
nauðsynlegustu fræðslu. Úr þessu vill stjóra-
in þar reyna að bæta með þessum víðvarps
nýmæli. Hví ættu ekki stjórnir hinna fylkj-
anna, að gera það sama?
Canada framtíðarlandið
Þess hefir verið getið í undan-
förnum g-reinum, hve fólkstraum-
urinn inn í landið hafi aukist
stórkostlega. Að sjaldan eða aldr-
ei hafi streymt hingað jafnmikið
af nýbyggjum frá Norðurlöndum,
svo sem Danmörku, Svíþjóð og
Noregi.
Meginþorri Iþessa fólks hefir
leitað vestur á bóginn og tekið
sér bólfestu í -Saskatchewan og
Alberta fylkjunum, einkum því
síðarnefnda. Fjöldinn af fólki
þesu er þaulvant landbúnaði, sér-
staklega þó griparækt, og ætti
þar af leiðandi að vegna vel í
hinu nýja kjörlandi sínu.
Eins og drepið hefir verið á,
eru skilyrðin fyrir arðvænlegri
búpening'rækt í Vesturfylkjunum
hin ákjósanlegustu, en þó ef til
vill hvergi jafngóð of í Alberta.
Hefir sá atvinnuveguur alla jafna
verið stór þýðingarmikill fyrir
fylkisbúa. Eru sláturgripir þar
oft á meðal hinna allra beztu í
landinu.
Fram að aldamótunum síðustu
var nautgriparæiktin höfuðat-
vinnuvegur íbúa Suðurfylkisins.
í Norður- og Mið-fylkinu var þá
einnig allmikið um griparækt. Er
fram liðu stundir, fóru bændur
að leggja mikla áherzlu á fram-
leiðslu mjólkurafurða og er nú
smjörgerð fylkisins komin á afar-
hátt stig. Hefir stjórnin unnið
að því allmikið, að hvetja bænd-
ur og veita þeim upplýsingar í
öllu því, er að kynbótum naut-
gripa lýtur.
Nú orðið má svo heita, að
griparæktin og komuppskeran sé
stunduð jöfnum höndum. Á býl-
um þeim, er næst liggja borgun-
um, er mjólkurframleiðslan að
jafnaði mest. Enda er markaður-
inn þar hagstæðastur.
Á sléttum Suður-fylkisins var
griparæktin mest stunduð lengi
vel framan af. En nú er orðið
þar mikið um akuryrkju líka.
Timburtekja er afar arðvænleg
í fylkinu og í flestum ám er tals-
veTð silungsveiði.
Hinu kjarngóða beitilandi er
það að þakka, hve sláturgripir í
Alberta eru vænir. Veðráttufar-
ið er heilnæmt öllura jurta-
gróðri. Saggaloft blátt áfram
þekkist þar ekki,
Griparæktarbændur hafa að
jafnaði keypt og alið upp kyn-
bótanaut, svo sem Shorthorne,
Hereford og Aberdeen-Angus. Og
víða hafa gripir af þessu tagi
selst við afarháu verði á markaði
Bandaríkjanna.
í Peace River héraðinu er gripa-
ræktin að aukast jafnt og þétt.
Eftirspurnin eftir góðu nauta-
kjöti hefir aukist árlega, og þar
af leiðandi hefir æ verið lögð
meiri og meiri áherzla á gripa-
ræktina.
í Mið- og Norður-fylkinu er að
. jafnaði skýli fyrir allan búpen-
ing, en í suðurhlutanum ganga
gripir víða úti allan ársins hring
, og þrífast vel.
Bændur hafa lagt og leggja enn
afar háu verði. Hefir það komið
hjarða sinna. Eru kynbótanaut
afa rháu verði. Hefir það komið
fyrir, að kálfur af bezta kyni hef-
ir selst fyrir fimm þúsund dali.
Eins og áður hefir verið getið
um, er mjólkur- og smjör- fram-
leiðsla á miklu þroskastigi. Skil-
yrðin til slíkrar framleiðslu eru
og hin beztu, sem hugsast getur.
Akuryrkjumáladeildin hefir æ í
þjónustu sinni sérfræðinga, sem
hafa eftirlit með smjörframleiðsl-
unni..
Alls eru í fylkinu 53 sameign-
ar rjómabú og 13, sem eru ein-
stakra manna eign. 1 flestum
hinna stærri bæja, er að finna
eitt eða fleiri rjómabú. Framan
af var stjórnin hluthafi í sam-
eignafélögum þessum og hafði
þar af leiðandi strangt eftirlit
með starfrækslu þeirra. Nú eru
það bygðarlögin eða sveitafélög-
in, sem eiga flest rjómabúin, en
samt sem áður standa þau undir
beinu eftirlit landbúnaðar ráðu-
neytisins. Rjómanum er skift í
flokka, eftir því hve mismunandi
smjörfitan er.
Ostagerðinni í fyklinu, hefir
enn sem komið er, miðað tiltölu-
lega seint áfram. Bændur hafa
allmikið af mjólkinni til gripa-
eldis og kjósa heldur að selja
rjómann. Það enda að öllu sam-
anlögðu hentugra og lauðvelda-
ara. ' [!
1 meir en þriðjung aldar hafa
Dodd’s Kidney Pills verið viður-
kendar rétta meðalið við bak-
verk, gigt, þvagteppu og mörgum
fleiri sjúkdómum. Fást hjá öll-
um lyfsölum, fyrir 50c. askjan
aða 6 öskjur fyrir $2.50, eða beint
frá The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, ef borgun fylgir.
Islendingafélagið í
Vínarborg
Oss íslendingum hefir fram til
þessa tíma hætt til að halda, að
eftir okkur vaeri meira tekið í um-
'heiminum en raun er á. Smátt og
mátt eiu augu manna hér að opn-
ast fyrir því, hve umheimurinn
veit alment lítið um tilveru okkar,
og er gott að komast að sem rétt-
astri niðurstöðu í þeim efnum.
En þá bregður nýrra við, er við
fréttum, að eftirtekt á þjóð vorri,
sögu og menning sé einhvers stað-
ar útil í heimi, meiri en nokkurn
grunaði. En svo má telja í Vín-
arborg. Því þar hefir íslands-
vina félag starfað undanfarin ár
með 80 félagsmenn, án þess að við
hér heima höfum vitað verulega
um tilveru þess.
Austurríkski ritstjórinn, sem hér
var, Gert Luitlen, hefir sagt Morg-
unblaðinu frá félagi þessu.
Félagar eru 80. Haldnir eru
fundir, einu sinni til tvisvar í
mánuði, nema sumarmánuðina. —
Formaður félagsins er Dr. Reiter,
málaflutningsmaður, og eru fundir
oftast haldnir í heimkynnum hans.
Ritari er sendi'herrafrú Lille
Moore.
1 félagi þessu er margt merkra
manna; m. a. Ludvig Hesshaimer
hershöfðingi, dr. Ferdinand Wall-
ner bankastjóri, er hingað kom
til íslands árið 1910, og hefir
fylgt íslenzku atvinnulífi með at-
hygli síðan; Louis Miedl bygg-
ingafélagsstjóri í Munchen og
Johanne Witzig banka tjóri.
Meðal félagsmanna verður og
að nefna hinn fræga austurríska
hershöfðingja Moriz barón von
Auffenberg Komarow, þann er
vann hinn fræga sigur á Rússum
við Komarow, og var aðlaður fyr-
ir. Hann var meðlimur íslands-
vinafélagsins, unz hann andaðist
• íðastliðið vor. Hann var meðal
fremstu friðarvina í Austurríki,
og formaður Austurríkisdeildar-
innar í friðarfélagi Evrópu,-
Á félagsfundum eru oft haldn-
ir fyrirlestrar um íslenzk menn-
ingarmál að fornu og nýju. Lud-
wig Hesshaimer hélt t. d. nýlega
þrjá fyrirlestra í félaginu. Hanr.
er nafntogaður listamaður. Einn
fyrirlesturinn var um íslenzka
skartlist að fornu, annar um
spjaldvefnaðarmyndir íslenzkar og
aðrar dýramyndir. — Heldur hann
því fram, að hinn nýtízku “expres-
ionismi” og “kubismi” hafi m. a.
fengið fyrirmyndir sínar á þess-
um sviðum. Þriðji fyrirlesturinn
var um liti í íslenzkri myndlist.
Dr. Reiter hefir m. a. haldið fyr-
irlestur um samanburði í réttar-
fari nútímans og sins forna ísl.
lýðveldis, og dr. Stephan Mayer
málafl.m., hefir haldið fyrirlest-
ur um elztu landfræðisheimildir
um fsland, og fornar frásagnir
um legu landsins fyr og síðar.
Sumt af fyrirlestrum þessum
hefir komið út í blöðum og tíma-
ritum, en því miður hefir Morg-
unblaðið ekki enn þá fengið tæki-
færi til þes að sjá þá.
Gert Luitlen ritstjóri, er hefir
gefið Mgbl. ofanritaðar upplýsing-
ar, lauk máli sínu með því að
skýra tilgang þessa Télagskapar,
sem væri að fræða Vínarbúa um
Islandsmál, og votta ísl. þjóðinni
þakklæti fyrir menningarverð-
mæti þau, er Austurríkismenn
hafa frá íslandi fengið.
Að endingu bað hann að bera
Reykvíkingum kveðju sína með
þakklæti fyrir góðar og alúðlegar
viðtökur, og þann velvildarhug, er
hann hafi hér fundið. Væri það
honum mikil ánægja, að geta sagt
félagsmönnum íslandsvinafélags-
ins í Vín frá íslandsför sinni og
hve vel honum hafi verið tekið
hér. — Mgbl.