Lögberg


Lögberg - 24.01.1929, Qupperneq 7

Lögberg - 24.01.1929, Qupperneq 7
LÖGBERG FIMTUDAGINN 24. JANÚAR 1929. Bls. 7. BEZTI Græðari er peningar geta keypt 50c askjan hjá öllum ysð i 1 Eyjan St. Kilda (Höfundur þessarar greinar er 0. G. Pibe, enskur náttúrufræð- ingur, og e rhún hér þýdd úr ensku jólablaði. Er fróðlegt að bera lýs ingu hans á eynni saman við það, hvernig hagar til í Grímsey. Er margt líkt með St. Kilda búm og Grímseyingum.)— Úti í hafi, vestur af Suðureyj- um, er lítil eyja, sem heitir St. Kilda. Hún er svo afskekt, svo ilt að komast þangað og svo lítt kunn, að á fjölda mörgum enskum kort- urn er hún alls eki sýnd. En þó — þarna langt úti í Atl- antshafi er svo frjósöm eyja, að væri hún vel ræktuð, gæti hún framleitt 100 manns, án þess að þeir þyrfti neitt til annara að sækja. Nú sem stendur eru íbú- ar þar um 70. Lifa þeir mjög ó- brotnu lífi, og oft og tíðum er þar sultur í búi. .Væri auðveldara að komast til eyjarinnar heldur en er, mundi fjöldi ferðamanna streyma þang- að árlega, þó ekki væri til annars en að sjá tfuglalífið þar, því að óvíða í heimi mun það vera jafn- fjölskrúðugt. Hin miklu björg á eynni, sem eru alt að 1300 feta há, eru þakin miljónum fugla af allskonar tegundum, og sama máli er að gegna um nokkrar smá- eyjar eða klettadranga þar nánd. Aðal eyjan er um 10 mílur að ummáli, en þetta gefur þó villandi hugmynd um stærð hennar, því að mörg eru klettanefnin og margar kvosir inn í klettana. — Tvær minni eyjar eru á að geta fjórar mílur frá aðaleynni, en það eru aðeins klettaeyjar, alger- lega gróðurlausar. Þriðja smá- eyjan er skamt frá St. Kilda. Suðaustanvert á eynni er dálít- ill vogr með sendinni strönd, og er það eini lendingarstaðurinn. Þó er ekki hægt að lenda þar nema í blíðskaparveðri, og þótt ekki standi þar nema lítil gola upp á, þá er lending hættuleg og erfið. íbúarnir á eynni eru einkenni- legir og þeir hatfa enga löngun til þes að kynnast umheiminum. — Þegar eg kom til eyjarinnar hafði aðeins einn maður fluzt á brott þaðan seinustu 100 árin. Hann hafði gerst kaupmaður í Skot- landi og auðgast þar stórlega. _ En á hverju sumri kom hann til eyjarinnar og dvaldi þar um mán- aðartíma, gekk þá í gömlu heima- gerðu fötunum sínum og lifði sama lífi og eyjarskeggjar. Fáir frmandi menn koma til eyjarinnar, helzt fuglafræðing- ar, sém fara þangað til þess að kynna sér fuglalífið. Ef gott er veður á sumrin, koma þangað venjulega fjögur skemtiskip og dvelja þar nokkrar klukkustundir, en þetta eru líka oftast nær einu skipin, er koma þangað allan árs- ins hring. En þótt eyja þessi sé í raun og veru alveg út af fyrir sig og hafi engar samgöngur við umheiminn, hafa íbúarnir fundið upp á snjall- ræði til þess að koma boðum til lands. Það er hinn svo nefndi ‘St. Kilda póstur”, sem er án efa hinn einkennilegasti póstflutning- ur í heimi. Ef ein'hver eyjar- skeggja þarf að koma bréfi til lands, lætur hann það í lítið hylki og hylkið aftur í trébát, líkan þeim sem börn leika sér að, festir hylk- ið vandlega og smyr yfir það með tjöru. iSíðan fleygir hann því í sjóinn, þegar vindur stendur atf norðvestri, og þótt undarlegt kunni að virðast, þá koma flest þessara bréfa til skila. Á bátinn er skorið: ‘‘Gerið svo vel að opna hylkið” og í hylkinu er beiðni til finnanda að koma bréfinu í póst. Bréf þessi finnast á Suðureyjum, vesturströnd Skotlands og jafnvel á meginlandi Evrópu, en flest kom ast að lokum í hendur þess manns, sem þau eru ætluð. Einu sinni fékk eg eitt af þessum merkilegu bréfum að eins hálfum mánuði eftir að því hafði verið fleygt í sjóinn. Það fanst á eynni Barra, yzt á Suðureyjum. Finnandinn var sauðamaður, er ekki var læs, en hann fór með fundinn til hús- bónda síns og hann kom bréfinu þegar á póst. Aðalbjargrræði eyjarskeggja á St. Kilda er fuglaveiðar, og sá fuglinn, sem þeir veiða mest af, er fýlungi. Fýlungar verpa að eins einu eggi, og hreiður þeirra eru á stöllum og sillum framan í þver- hnýptum björgum. í ágústmánuði eru ungamir orðnir stórir og feit- ir og þá eru þeir teknir þúsundum saman. Hver fjöilskylda á eynni fær úthlutað ákveðnu svæði í bjarginu, þar sem hún má veiða, og um 12. ág. fer hver, sem vetl- ingi getur valdið, með vað og vaðhæla fram á björgin, til þess að safna sér matarforða til árs- ins. Karlmennirnir eru þeir beztu bjargklifrendur, sem eg hefi séð, og eg hygg að þeir eigi enga sína líka. Þeir fara vaðlausir upp og niður þverhnýpt björgin eins og ekkert sé. Eg hefi séð þá leika þær listir, að væri hægt að sýna þær í leikhúsi, þá mundu þeir verða auðugir menn. Hver maður hefir í hendi langa bambusstöng og er háfur á. Er háfnum brugðið yfir fuglana. þeim að óvörum. Svo eru ruglarn- ir drepnir og annað hvort dregnir upp á bjargsbrún í bandi, eða þá að veiðimaður hefir þá í kippu á baki sér. — Konur og börn reyta, hreinsa og salta fuglana niður í kassa og tunnur og þannig eru þeir geymdir sem vetrarforði. Það er ekki auðvelt að lýsa bragðinu af þessum fuglum. Eg bragðaði einu sinni á þeim og eg held, að eg mundi heldur deyja úr hungri, en reyna það aftur. Það er mikið af lýsi í þessum fuglum og eyjarskeggjar nota það til eldsneytis og Ijósa. Á eynni eru engar eldavélar né ofnar, heldur aðeins hlóðir, og eina eldsneytið l er rekaviður og fýlungalýsi, enda er hver bær gagnsósa af þefnum af því, og það er ekki góður þefur. Eg var einn dag að taka myndir í björgunum og þá spúðu fýlung- arnir svo miklu lýsi á mig, að cg gat aldrei framar gengið í sömu fötunum og þá, meðal siðaðra manna. Eitt hið merkasta, sem er að sjá á eyjum þessum, er “karlinn” Stac Lii. Drangur þessi gnæfir um 600 fet yfir hafflöt og ummál hans að ofan er á að geta 300 metrar. Það er eins og hann sé hlaðinn lóðréttur upp úr sjó og það er aðeins eitt einstigi upp á hann, sem eyjarskeggjar einir þekkja. Þeir fóru með mér þang- að upp. Við klifrðuðum upp fet fyrir fet og tyltum tánum á smástalla og var þar hvert hreiðrið við ann- að. Ungar voru þar þúsundum saman í klettunum, en á öllum stærri stöllum voru súlur, stór fugl, með sex feta vænghaf. Súl- urnar gera sér hreiður úr grasi og þangi og verpa sjaldan nema einu eggi. Þær geta ekki hafið sig til flugs af jafnsléttu og þess vegna verpa þær helzt á kletta- brúnum, þar sem þær geta steypt sér fram af, ef hætta er á ferðum. Það var svo krökt af súlunni í Stac Lii, að þær sátu á hverjum stali, þar sem rúm var fyrir þær og voru eitthvað um þrjár þús- undir af þeim uppi á drangnum. Þegar þær sáu okkur korna,, varð heldur en ekki ókyrð i hópnum. Flestar reyndu að grípa flugið, en náðu því ekki og steyptust og duttu' hver um aðra þvera. Það var skrítin sjón. Og svo valt all- ur þessi grúi eins og hvít skriða fram af bjargbrún, en þegar þær komust fram af, voru þær hólpnar og þegar þær höfðu náð fluginu, kom allur skarinn aftur og flaug yfir höfðum okkar með gargi og ólátum. Það var miklu erfiðara að kom- ast niður klettinn heldur en upp, en eyjarskeggjar hjálpuðu mér og slysalaust náðum við bátnum. Á leiðinni heim til St. Kilda, reru fjórir, sinn með hverri ár, og eg tók eftir því, að sá eini, sem ekki lét hvíla sig á leiðinni, sem er 4 mílur, var elzti maðurinn í bátn- um, og hann var áttræður. Á St. Kilda vinna konur alla erfiðisvinnu. Eg man eftir því að eg mætti einu sinni hjónum. Mað- urinn gekk með hendur í vösum og reykti pipu sína, en konan bar svo þungan bagga á bakinu, að hún var alveg að kikna undir honum. Eg býst við, að konan hefði ekki tekið það í mál, að láta manninn bera baggann, þótt hann hefði boðist til þess. Konurnar á St. Kilda líta upp til manna sinna eins og drotna, en þeir telja þær ambáttir sínar. Þessi litla þjóð, um 70 manns tálar sitt eigið tungumál, sem er mjög frábrugðið skozku. Guð- rækni er þar mikil, og enginn maður má vinna eitt handarvik á sunnudögum né helgum dögum. Hið eina, sem eg sá karlmennina gera, var að veiða fugl og róa á sjó. Fyrst var róið fram á höfn- ina, en þar staðnæmdust allir bát- arnir í einum hóp, og var beðin sjóferðabæn, og annað bænarhald var líka, þegar þeir komu að landi. Elzti maðurinn í hverjum bát stóð þá í miðjum bátnum, en hinir krupu á kné. Ef þeir höfðu veitt vel, stóð bænagerð þessi um hálfa stund, og á því vissi hvert manns- barn á eynni, hvernig aflast hafði, áður en bátarnir komu að landi. Eg hefi tvisvar verið á St. Kíl- da, hálfanmánuð í hvort sinn. í bæði skiftin fanst mér eins og eg væri kominn langt burt frá allri menningu og kominn á meðal forn- manna. Eg veit ekki hve lengi þeir endast til að búa þarna, en mér virðist sem hagur þeirra hafi farið versnandi ár frá ári. Vegna þesíf að allir eyjarskeggjar eru nákomnir ættingjar, og vegna þess að allir giftast of náskyldum, kyn- slóð eftir kynslóð, hlýtur hið harð- gera fólk smám saman að úrkynj- ast og veiklast og verða óhæft til þess að heyja hina hörðu lífsbar- áttu á SL Kilda.—Lesb. Mbl. Til DANÍELS GRÍMSSONAR frá Grímsstöðum í Reykholtsdal. Hugsa eg um horfna daga, hér ei finnast aðrir slíkir, þeir eru eins og inndæl saga af atburðum, og lærdómsríkir, töfrablæ um bernskuvegi bregður, þegar hallar degi. ótal myndir manna og kvenna myndast þá í ára röðum, safnast í hóp, eg sé þær renna sitt hvert skeið á lífsins tröðum. Margir ljóst í minni geymdir, munu flestir alveg gleymdir. Þín eg minnist, frændi fróði, fóthvöt var eg að þínum garði; þú kunnir svo margt, í orði og óði, eg ótal stundum til þess varði að hlusta á þig, eg tafði þig tíðum, þú tókst mér æ með hótum blíðum. Fyrir þessar fróðleiksstundir, frændsemi og trygð mér sýnda, vil eg ei, þó fækki fundir fornvináttu láta týnda. Heldur þakka þér í ljóði þigðu stefin, frændi góði, Guðrún Helga Friðriksson, frá Búrfelli í Hálsasveit. Frá Churchbridge, Sask. Herra ritstjóri Lögbergs! Viltu gera svo vel að ljá þessum línum rúm í þínu heiðraða blaði? Það gleymdist illa í Áramótahug- leiðingum mínum nýverið, að séra Hjörtur var fenginn hingað að messa fyrir jólin, 11. des. Eg þarf ekki að geta þess, hvað ræður hans snertir, >þar er hann alkunnur; við þökkum báðum prestunum fyrir staifið, og óskum þeim góðs og far- sæls nýárs. Nýrœktí Biskupstungum Á allra síðustu árum hefir ný- ræktin farið mjög í vöxt á Suður- Iandsundirlendinu, eins og víða annars staðar. í Biskupstungum voru í sumar 70 dagsláttur teknar til ræktunar. Mest voru teknar 10 dagsláttur á einum bæ, Torfastöðum, hjá séra Eiríki Stefánssyni. En margir bændur tóku þetta 2—3 dagslátt- ur nýræktar. Verkið var framkvæmt þarna á mismunandi hátt. Sveinn Jóns- son, er keypti einn þúfnabanann, tætti þara; unnið var að hei’fingu með Fordson dráttarvél, og eins var unnið með hestum. Mætti anra fá glöggan samanburð á því, hver vinsjuaðferðin er ódýrust. þegar öll kurl koma til grafar. Áður en jarðræktahlögin komu til framkvæmda, var dauft yfir ræktunarmálunum; í Biskupstung- um, sem víða annars staðar. Jarð- ræktarlögin hafa þar ýtt undir menn til framkvæmda, og er von- andi að áframhaldið verði nú eindregið. B|únaðarfélag hreppsins hefir haft forgöngu í ræktunarmálun- um. Hefir Þorsteinn Þórarinsson á Drumoddsstöðum verið formað- ur félagsins um langt skeið. Áður en jarðræktarlögin komu til sög- unnar, með styrkveitingar sínar, var Þorsteinn mesti jarðabóta- maðurinn þar um slóðir. Hefir hann á undanförnum árum unnið á 4. þús. dagsverk að jarðabótum, auk húsabóta. Hefir hann stór- lega bætt bæði tún og engjar, Áveituskilyrði eru þar léleg. En með litlu aðrenslisvatni úr nær- liggjandi mýrum, hetfir honum tekist að bæta engjarnar. Vegna þess hve vatnið er frjóefnasnautt, hefir hann tekið upp þá aðferð, að veita á sömu spildurnar aðeins annað hvert ár, og slá þær ekki nema áveituárið. — Þorsteinn er leiguliði og hefir einskis styrks notið til jarðarumbóta undanfar- in ár.—Mbl. > Meðalið undraverða, sem maður and- ar að sér til að lækna vetrar 25<v .B0XS* | h\eíi^ og hóstann. \j/ j Handhægt meðal, töflur vafðar í i silf- urpappír. Hættuminni og áhrifa- meiri en meðalablanda. Svo sagði unga fólkið við mig, að mér hefði gleymst að geta þess, að það sé víðvarp (radio) í þó nokkrum húsum; þau sýna framför þar sem það er, því það tekur tals- verða peninga, að kaupa slikt í húsin, þó eg ekki greini húsin eða hlutaðeigendur. — Þá er seinast, en ekki °ízt að geta þess, að einn af frumherjunum féll í valinn, merk isbóndinn Helgi Árnason; hann dó klukkan 2 nóttina til 16. þ. m. Eg man ekki til, að dauðinn hafi höggvið eins stórt skarð í frum- byggjahóp þesarar bygðar, sem næstliðið ár.. Svo er byrjað tíman- lega þetta árið líka. Enginn veit, hver nú verður næstur. Churchbridge í janúar 1928. B. Jónsson. INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS Amaranth, Man...............................B. G. Kjartanson. Akra, N. Dakota..............................B. S. Thorvardson. Árborg, Man............................................Tryggvi Ingjaldson. Arnes, Man..................................................F. Finnbogason. Baldur, Man......................................O. Anderson. Bantry, N.Dakota...........................Sigurður Jónsson. Beckville, Man..............................B. G. Kjartanson. Bellingham, Wash.........................Thorgeir Símonarson. Belmont, Man.....................................O. Anderson Bifröst, Man...............................Tryggvi Ingjaldson. Blaine, Wash.............................Thorgeir Simonarson. Bredenbury, Sask...........................................S. Loptson Brown, Man......................................J- S. Gillis. Cavalier, N. Dakota.......................B. S. Thorvardson. Churchbridge, Sask..........................................S. Loptson. Cypress River, Man.........................F. S. Frederickson. Dolly Bay, Man. .. .........................Ólafur Thorlacius. Edinburg, N. Dakota.........................Jónas S. Bergmann. Elfros, Sask........................Goodmundson, Mrs. J. II. Foam Lake, Sask............................Guðmundur Johnson. Framnes, Man............................................Tryggvi Ingjaldson. Garðar, N. Dakota.........................Jónas S. Bergmann. Gardena, N. Dakota.........................Sigurður Jónsson. Gerald, Sask.................................................C. Paulson. Geysir, Man...............................Tryggvi Ingjaldsson Gimli, Man.................................... F. O. Lyngdal Glenooro, Man............................... F. S. Fredrickson. Glenora, Man.....................................O. Anderson. Hallson. N. Dakota.........................Col. Paul Johnson. Hayland, Man...............................................Kr. Pjetursson. Hecla, Man..................................Gunnar. Tómasson. Hensel, N. Dakota............................Joseph Einarson. Hnausa, Man..................................F. Finnbogason. Hove, Man.......................................A. J. Skagfeld. Howardville, Man...........................Th. Thorarinston. Húsavik, Man......................................G. Sölvason. Ivanhoe, Minn........................................ B. Jones. Kristnes, Sask.................................Gunnar Laxdal. Langruth, Man.............................John Valdimarson. Leslie, Sask.....................................Jón Ólafson. Lundar, Man................................................S. Einarson. Lögberg, Sask.....................................S. Loptson. Marshall, Minn.......................................B. Jones. Markerville, Alta.......................... . . O. Sigurdson. Maryhill, Man.........................|.........S. Einarson. Minneota, Minn....................................... B. Jones. Mountain, N. Dakota........................ Col. Paul Johnson. Mozart, Sask..................................H. B. Grímson. Narrows, Man..................................Kr Pjetursson. Nes. Man...................................................F. Finnbogason. Oak Point, Man................................A. J. Skagfeld. Oakview, Man................................ólafur Thorlacius. Otto, Man........................................S. Einarson. Pembina, N. Dakota...............................G. V. Leifur. Point Roberts, Wash....................'........S. J. Myrdal. Red Deer, Alta.................................O. Sigurdson. Reykjavik, Man.................................Árni Paulson. Riverton, Man.........r............... .. .. Th. Thorarinsson. Seattle Wash.....................................J. J. Middal. Selkirk, Man.....................................G. Sölvason. Siglunes, Man.................................Kr. Pjetursson. Silver Bay, Man..............................Ólafur Thorlacius. Svold, N. Dakota...........................B. S. Thorvardson. Swan River, Man................................J. A. Vopni. Tantallon,- Sask...................................C. Paulson. Upham, N. Dakota............................Sigurður Jónsson Vancouver, B. C............................................A. Frederickson. Viðir, Man..............................Tryggvi Ingjaldsson. Vogar, Man.....................................Guðm. Jónsson. Westbourne, Man..........................................Jón Valdimarsson Winnipeg, Man............................,\.....E. J. Oliver. Winnipeg Beach, Man.............................G. Sölvason. Winnipegosis, Man.....................Finnbogi Hjálmarsson. Wynyard, Sask.............................Gunnar Johannsson. MACD0NALDS EísieCut Bezta Tóbakið Fyrir Þá, Scm Búa til Sína Eigin Vindlinga. Með Hverjiun Pakka ZIGZAG Vindlinga Pappír ókeypis. 5. des. 1928. Hr. Friðrik Stephánsson, Box 3172, Winnipeg, Manitoba, Canada. Kæri góði vinur:— Eg sendi þér, og sumum vinum okkar beggja, kveðju, sem eg vildi að væri nægilega hlýleg og glað- leg, svo boðleg væri dala-börnum “Fjallkonunnar” — þeim, sem að geta sér beztan orðstír. — Svo sem fyrir hvað? i— Fyrir einlægni, góð- víld og spámanns gáfur með speki. • A. K. gerir sér ekki skáldlegar vonir, um ríkulegar jólagjafir, frá veggjasmiðum, af neinu tagi, — hvorki steinleggjurum, né trésmið- um. En einhvers staðar kunna að hýrast gamlir kunningjar — gaml- ir ferðafélagar, sem senda vildu nýárs óskir. Þess vegna set eg hér utanáskrift mína: 82 River Side Drive, New York City, N. Y. Svo guða eg á skjáinn á Ethelbert stræti, hjá honum Friðrik, sem hó- aði svo hátt í Hör^árdals fjölum, að bergmálaði í Klettafjöllum, — og ær og kýr tóku til sín, — vissu að ekki var til setu boðið í Flögu- landi. — “Flögulandið virðist vel, víðir kvista líta má.” — Hátt eg hrópa á hlýra af snæ. __Hvað er fólk að dreyma? Hér sé guð, og gleði í BÆ HVAR ERU BÖRNIN — Heima!” Aðalsteinn Kristjánsson. Murtan í Þingvallavatni Hingað til hefir eigi þótt full- vissa fengin um það, hvort “murtan” í Þingvallavatni væri sérstök silungstegund eða aðeins ungviði bleikjunnar. Því var það, að vísindamenn tóku sig til í fyrra haust og merktu nokkur þúsund lifandi murtu með gljáandi málm- plötu; var þeim síðan slept aftur í vatnið. Nokkuð af murtum þess- um veiddist aftur sama haust- ið, en af þeirri veiði varð enginn ví«indalegur árangur, þar sem svo skamt var um liðið, síðan murt- unni hafði verið slept. 1 haust væntu menn, að einhver hver árangur fengist, en sú von brást með öllu. Að vísu var murtu- veiði meiri í Þingvallavatni en dæmi voru til í manna minnum, en svo undarlega bar við, að engin einasta merkt murta veiddist, svo að vart yrði. Furðaði menn á þessu, bæði vísindamenn og aðra, og vissu engir hverju sætti. Þykir nú eigi annað líklegra, heldur en urriði hafi elt uppi og etið alla murtuna, er merkt var, af því að glitrandi málmplöturnar hafi gengið honum í augu niðri í vatns- djúpinu. Þurfa nú vísindin að yrkja á nýjan stofn, til þess að ráða gát- una um vöxt og aldur murtunnar í Þingvallavatni. — Veiðimaður. Rosedale Kol Lump $12.00 Stove $11.00 FORD COKE $15.50 ton SCRANTON HARDKOL POCA LUMP og CANMORE BRICQUETS Thomas Jackson & Sons 370 COLONY ST. PHONE: 37 021 nMARTIN & CO. * Aður en vörutalning fer fram— Otsala a kjölum Stórkostleg verðlœkkun og allra hægustu borgunarskilmálar a ,ír í i iUTIHOND 20 vikur að borga 'Ð Safnið myndunum í Pakkanum N I Fáið þér hvaða kjól, sem er í búð vorri, alt að $25,CO virði KJOLAR Stórkostlegt úrval af gerðum, litum og allar stoerðir KJÓLAR KJÓLAR sem kosta alt að $24.00 sem kosta alt að $35:00 Færðir niður í Færðir niður í $1*75 $19-75 Búðin opin á laugardagskveldum til kl. 10 MARTIN & CO. Easy Payment Plan Á öðru gólfi í Winnipeg Piano Bldg. Portage og Hargrave L. Harland, ráðsmaður.

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.