Lögberg - 04.07.1929, Blaðsíða 7

LÖGBERG FIMTUDAÆINN 4. JÚLf 1929.
Bl». 7.
um um þessi efni, fróðleg- til nátt-
úrufræðislegrar þekkingar, jafn-
vel þótt ekki væri í ráði að neyta
þeirra etfna á verklegan hátt.
Bókin “A. B. C. and X. Y. Z.” er
reita af þeim vængina, stinga þá
svo til dauðs og hrinda þeim út úr
búinu. Er aðferðin svipuð og
þegar hrútar “renna” hver á ann-
an: þegar dróninn er dauður, eða
ͮNTAINS NO
Magic bökunarduft,
er ávalt það bezta í
kökur og annað kaffi-
brauð. það inniheldur
ekkert alum, né nokk-
ur önnur efni, sem
valdið gætu skemd.
Býflugnarækt á Islandi
Framh. frá bls. 2
meðvitund, að enn mætti margt
læra um og af siðum og háttum
þessara smáu dýra.
Flestir íslendingar munu hafa
eitthvað lesið um hina svo nefndu
hvítu maura, termíta o. fl. af því
kyni, og dáðst að viti þeirra og
ráðdeild, þótt ekki sé heilabúið
fyrirferðarmikið. En naumast
þurfa býflugurnar að roðna við
af blygðun, ef þær eru bornar
saman við maurana að viti eða
hagkænsku, iðjusemi og stjórn-
fræði. Ef til vill eru býflugur
öllum dýrum (og mönnum )
fremri i pólitík! Áður, löngu áð-
ur en maðurinn komst á bókfell
skráðrar sögu, áður en nokkur
konungur hafði að ríkjum sezt
höfðu býflugurnar samið “stjórn-
arskrá” sína, sem haldist hefir ó-
breytt og stranglega hlýtt í hverju
einasta atriði fram á þennan dag.
Lagabrot eru ekki þekt í ríki
þeirra, enda myndu ekki framin
af neinum meðlim í búunum nema
einu sinni. Hegning í ríki þeirra
er aðeins ein, — dauðahegningin.
Mér er vel kunnugt um, í hve
miklu “dálæti” hvítu maurarnir
eru meðal náttúrufræðinga, eink-
um þeirra, sem ekki hafa verið
neyddir til að lifa sjálfir í sam-
búð við þá, þ. e. a. s. þar, sem
mest er af þessum dýrum, því
maurarnir eru dálítið hvimleiðir
að ýmsu leyti. En aftur á móti
gera býflugurnar engin spell-
virki, nema í sjálfsvarnarskyni.
Yfir höfuð ráðast þær ekki á
menn eða dýr, nema því aðeins,
að þeim skiljist, að sér sé á ein-
hvern hátt áreitni veitt. En ó-
kunnugum, er betra að glettast
við önnur dýr, sem þó kunna að
vera stærri í fyrinferðinni. Þær
eru eins og mennirnir að því
leyti, að þær “þola illa stríð” af
öðrum,, enda ekki sjálfar sríðnar.
Eg hefi rétt nýlega lesið í Lög-
bergi ritgerð af betra taginu,
“Um grávöru á íslandi”, eftir
‘Gamlan veiðimann”. Er það Ijós
og viturleg bending um möguleika
nýrrar atvinnugreinar, sem lík-
leg væri til'að reynast vel á ís-
Iandi. Er eg þar öldungis sam-
dóma höf., og þykist þess vel viss,
að þá atvinnugrein mætti með
miklum hagnaði stunda um land
alt, þar sem býflugnaræktin yrði,
að minsta kosti fyrst um sinn,
bundin við hlýjasta, sólskins-
drýgsta hluta landsins. En hér
myndi fara sem annars staðar, að
flugurnar yrðu, með tíð og tímat
loptvandar (acclamatized), og því
geta færst smám saman út í kald-
ari plássin.
Ekki hefi eg enn kynst né lesið
um neina atvinnugrein, sem betur
Fæti átt við skap hugsandi, nátt-
úrufróðra, tilrauna - hneigðra
aianna eða kvenna, en býflugna-
ræktina. Vitanlega er mjög æski-
le£t, að ein'hver lærði þessa
starfshátu til hlítar og leiðbeindi
svo öðrum. En fjöldinn allur af
býflugnaræktarmönnum byrja
Jafnan alveg með eigin framtaks-
semi, öllum aðferðum verulega ó-
^unnir. Kvenfólk er engu síður
Vel fallið til þessa starfa en karl-
ar- Á öðrum tungumálum en ís-
lenzku, einkum ensku, frönsku,
frýzku 0g rússnesku, er til urm-
talin ein hin allra fullkomnasta því sem næst, “rennur” vinnufluga
og bezta af þeim ritum. fyrst aftur á bak, og svo méð
Á íslandi eru ekki neinar flug- auknum hraða og krafti áfram og
ur þektar, er hunangi safna, en rekur “nefið” í drónan. Við
Randaflugan (af Bombus ættinni) hverja atrennu færist hann nokk-
eða eiturflugan, eins og hún er uð til og fellur loks fyrir ættern-
oft nefnd, býr til hunang, en safn- isstapa búsins. Deyi fluga, maur
ar ekki. Sama má segja um Vösp- eða ormur í búinu, er það drifið
urnar (vespa vulgaris), sem mér út hið bráðasta. En sé það stærra
er sagt að til sé þar í landinu. en svo, að bolmagn ráði við, hnoða
Hvorutveggju þessar flugur eru flugurnar vaxi utan um skepn-
taldar með óvinum hunangsflug- una, svo rotnunarlykt geti ekki
unnar (býflugunnar)u í þeim ó- orðið heimafólkinu til ama. —
vinaflokki eiga og allskonar maur- Hreinlæti og heilbrigðisreglum
ar, hvítir, svartir, o. s. frv. heima. bústjórnarinnar, er hlýtt undan-
Oft hefir flugnagætir tækifæri tekningarlaust.
til að sjá, hverjar varnar aðferðir Þá þykir hunangstekjan rýr,
býflugurnar viðhafa gegn þessum falli hún niður fyrir 190 ensk
óvinum Skal hér, til gamans, pUnd af hunangi frá einu búi yf-
getið um eitt þesskyns atvik. jr sumartímann alls. En því meira
Síðastl. sumar (1928) vildi svo sem er yjfir hundraðið, því betra.
til, að vöspur bygðu bú sitt undir 200 pd. og meira er öldungis ekki
einu býflugnabúinu mínu — þess- Ujaldgæft í einstökum tilfellum.
um býflugnabúum mun eg ef til Litur hunangs o& bragð fer mjög
vill síðar lýsa að byggingu og eftir því, hverjar plöntur það eru,
ráðsmensku”. iBýflugnabúið hvíldi S€m flugurnar sækja efnið til.
á palli nokkrum, sem gerður er Mikið er á íslandi, til og frá, af
bæði til þess, að botninn á búinu SVonefndum hunangsplöntum, —
næmi ekki niður í jarðrakann, og þeim er gefa af sér jurtasafa
einnig til þess, að skör sé framan þann> er flugan safnar og snýr í
við inngang b.úsins til þæginda hunang. Þess ber að gæta, að
fyrir vinnuflugurnar,, þegar þær safinn, sem býflugan safnar, er
koma að með þungar byrðar af ekfcj hunang og ekki ætíð sætur á
blómsafa-.(nectar, hunangsefni)v bragð, en er breytt í hunang af
og frjðdufti (pollen) plantna. fiugunum sjálfum. Sóleyjar fífl
Það vildi svo til, að 'hér var ofur- ar eru góðar hunangsplötnur. Sól-
lítil smuga á-þessum palli utan €yjar eru all-góðar til flugna-
við innganginn, aðeins svo stórt fóðurs (ekki til hunangsgerðar)
op, að ein og ein vaspa gat komist 0. s. frv. Einhverjar allra beztu
upp um það. Auðvitað gátu þær hunangsplöntur eru ýmsar smára-
allstaðar komist út undan pallin- tegundir. Þó eru blómbikarar
um, ef þær vildu, en þetta var sumra þeirra, eins og t. a. m. rauð-
styzta leiðin inn í býflugnabúið gmáranS (Trifolium pratense) svo
til að stela hunangi, sem þær eru djúpir, að tunga flugnanna nær
mjög sólgnar í. Eg horfði á leik- 0ft ekki safanum. Ein allra bezta
inn um hríð: þrjár-fjórar býflug-1 hunangsjurt er hinn svonefndi
ur voru á verði við þessa smugg
Þegar bólar á “nefið” á vöspu
sem ætlar upp í búið, er hún þeg-
ar stungin til dauðs af einni bý
sér um lofthitun, ef kalt er, hinn
þriðji er heilbrigðisnefndin, sem
sér um að “sópað” sé út ruslið.
En stundum taka gestir, sem að
garði koma, mest eiftir lögreglu-
liðinu: flugnahópnum, sem “band-
ar hendi” við þeim, sem forvitnir
i eru, eða með öðrum orðum, sting-
ur þann, sem er þeim of nær-
göngull.
Þeir, sem óvanir eru hunangs-
flugum, bólgna vanalega allmik
ið við nokkra fyrstu styngina.
í fyrsta sinni stakk fluga mig í
handarbqkið á hægri hendinni, og
bólgnaði eg upp á háls, en hafði
engan verk i bólgunni. Næst
stungu flugurnar mig í nefið, og
gerði bólgan mig nokkuð undar
legan að andlitslagi. Eftir nokkr-
ar stungur hætti alveg að bólgna
af þeim. Annars er býtflugna
tungan ekki hálft eins sár og
vöspustungur. Venjulega stinga
flugurnar þá mest, sem eiga við
þær hræddir; kemur það til af
þvþ að handtök þeirra manna og
kvenna eru fljótari, sneggri og
rykkjameiri. Hversu mikið, sem
býflugurnar þurfa að flýta sér,
eru allar hreyfingar þeirra og
handtök stöðug og liðug.
Iðulega er brúkað áhald, sem
blása má með reyk á flugurnar,
Degar opna skal búið. Kemur
jeim það illa mjog, og búast til
burtferðar, en svo er öll þeirra
fyrirhyggja í öllum greinum, að
nú þjóta þær í hunangið í búinu
og éta sig alveg fullar, ef ske
kynni, að þær kæmu ekki bráðlega
aftur. En þegar þær eru saddar,
geta þær ekki stungið — af vissri
orsök. En þegar reyknum linnir,
sem ekki tekur nema örfáar sek-
úndur, hætta þær við förina.
Enn tfremur hefir flugnagætir
oft blæju úr flugnaneti eða flugna
vír yfir andlitinu og er klæddur
fötum, sem svo eru gerð, að flug-
urnar komast ekki upp . undir
skálmurnar né inn undir ermarn-
ar, og nokkrir brúka teygleðurs
vetlinga á höndum. En margir,
eða líklegast flestir, eru í vana
legum hversdagsfötum sínum, og
sakar ekki.
Eins og: áður var getið, gengur
kvenfólki býflugnarækt fyllilega
eins vel og körlum, og prúttar ekk
ert meira, þótt flugurnar stingi
af og til. Hræðslan við flugurnar
er aðallega komin af tilbúnum
sögum, sem ýmsir hafa á taktein
um, annað tveggja af glettni, eða
venjulegu þekkingarleysi.
ilmsmári, gulur eða hvítur (Meli
lotus officiana eða M. alba.)
Þá er og vax það, er flugnarækt
inni fylgir, einnig all-mikils virði
tflugunnji, en hinar vakta gatið, þótt ef til vill að tferðalög flugn
til þess, að veita næstu vöspu lík- anna meðal ræktaðra plantna,
ar viðtökur. blóm% o. s. frv. í garði, sé oft meira
Býflugur eru af nokkuð mörg- virði. Þar sem flugnabú er, eða
um tegundum, þær, sem til hun- grend við það, þarf ekki garð
angsgerðar eru ræktaðar; en sú yrkjumaðurinn að tfrjófglæða
tegundin,, sem almennast er til plöntur sínar með hendinni né
þess 'höfð, eru hinar svo nefndu hárskúfum. Flugurnar bera frjó
ítölsku býflugur, bæði vegna þess, duftið á fótum sér um blómskúf
að þær eru miklu gæfari (ekki ana, óbeðnar \
nærri eins hætt við að stinga) oÉt Það er hugmynd tfólks yfirleitt
þar að auki satfna meiru hunangi, sem ekki er hunangi vant, að
eru vjnnusamari, og á ýmsan hátt storkið eða hart (chrystalized)
hinum fremri.
í hverju búi er þetta frá 25,000
flugur til 75,000, eða jafnvel vill
til 100,000. í hverju búi eru þrjár
tegundir: Fyrst og merkust er
talin aðeins ein fluga, sem er móð-
ir allra hinna og kölluð drotning,
sem naumast er þó réttnefni, því
næsta lítið ber á stjórn hennar i
búinu, enda hetfir hún um nóg
annað að hugsa, þar sem hún
verpir alt að 5,000 eggjum á dag,
en til jafnaðar ekki meira en 3,000
mest — meðan hunangstekjan er
mest. Drotningin getur lifað í
til 6 ár, en er jafnan léleg orðin
eftir 2 ár. Aðeins ein er liðin í
búinu í senn. Séu tvær eða fleiri
drotningar látnar í sama búið,
fljúgast þær þegar á, og lýkur svo
þeim viðskitftum, að ein ber sig-
urinn úr býtum, og gengur af
hinni eða hinum dauðum. Er þá
og sú, er sigurinn vann, oftast
svo sködduð, að hún verður lítils
eða einskis virði til frambúðar.
Mjög sjaldan vill það til, að drotn-
ing brúki stingtæki sitt, nema í
dæmum af þessu tagi.
Fjöldinn allur af íbúum búsins,
eru vanalega nefndar yinnuflug-
Þá eru og fleiri eða færri í
eru
hverju búi, sem nefndar
“drones” (flt. af drone).
Stærst af flugunum er drotn
ingin, þar næst drónarnir, en
vinnuflugan er minst.
Drotningin stingur ekki, nema þá
er hún ræðst á aðra drotningu,
sem vera kann í búinu. Vinnu-
flugumar eru kynferðiselga ó-
fullkomnar kvenflugur. Drónarn-
ir eru föðurlausar karltflugur og
stinga ekki. Þeir, drónarnir,
vinna ekkert, og eru gagnslausir
með öllu nema til þess, að frjófga
drotninguna (sem framkvæmist
hátt í lofti uppi\ en þeir lifa á
verkum vinnutflugnanna (vinnu-
kvennanna)), baða sig í sólskininu,
slæpast og “þykjast öðrum meiri”,
söngla hátt “og láta mikinn.” En
þegar hausta tekur og hunangs-
tíminn líður að enda, er þeim
veittur aldurtili, því slæpingjar
eru illa liðnir í ríki býflugnanna,
og dauðahegningarlögunum bók-
staflega framfylgt. Veitast nú
hunang sé svikið. Sannleikurinn
er, að hunang, sem aldrei harðn-
ar, er ekki egta. En hve fljótt
hunang kristailiserast, fer ein-
vörðungu eftir því, frá hvaða
plöntum það er upprunalega feng
ið. Hurtang frá Altfalfa plöntunni
(Medicago Sativah sem er tært
eins og vatn og af ágætri tegund,
harðnar t. a. m- mjög fljótt. Til
þess að gera hunang aftur fljót-
andi, er ílátið,, sem það er í (blikk-
krúsin) látið standa í snarpheitu
(ekki sjóðandi> vatni, uns það
hefir náð þeirri þykt, sem 'hverj-
um geðjast bezt. Otft sækja bý-
flugurnar jurta-safann í tveggja
milna fjarlægð eða meira, en öld-
ungis ekki 10 mílur, eins og marg-
ir halda fram.
Eg hafði minst á hé'. " fram-
an, að býflugur væru stj^.-jræð-
ingar af betri röð, og skal eg ’nér
aðeins drepa á í sem fæstum orð-
um stjórnarfyrirkomulagið í
heild. Þær eru ekki nýtízku-
hneigðar. Síðan á elztu biblíu-
tíð, löngu áður en talað var um að
“sætleikur gengi út af þeim
sterka”, — á dögum Salómons sál-
uga, var stjórnaraðferðin söm og
í dag. Býflugurnar voru vissar í
sinni sök að þessu leyti, þegar
tfyrir daga sögunnar. Ef til vill
mætti segja, að flugurnar hefðu
verkafélaga reglur, eða þó öllu
heldur, að ærlegar verkafélaga-
reglur væru apaðar eftir reglum
býflugnanna í sumum greinum.
Flugurnar hatfa ákveðinn vinnu
tíma til að leita blómsafa á hverj
um degi„ venjulega, eða aðallega
frá kl. 8 eða 9-að morgni, til kl.
4 e.m., en fara ekki í skreiðar-
ferðir, þegar blautt er í veðri eða
rosasamt, og eru þá jafnan svo
UH atf ágætum bókum og timarit- vinnuflugurnar að drónunum,
Fertugasta og fimta ársþing
Framh. frá bls. 2
sé ekki heppilegt að nota niðurjöfnun í sambandi við þau mál. Þrátt
fyrir það er þa'ð ekki meining mín, að þingið ekki sé frjálst í þvi efni
að íhuga þetta og ráSstafa því.
Breytingar hafa orSið nokkrar á lögum kirkjufélagsins síSan þau
síSast voru préntuS áriS 1922. Sú prentun verSur bráSlega uppgengin.
Ætti því þetta þing aS ráSstafa undirbúning undir endurprentun. Er
þaS mín skoSun aS í ýmsum atriSum ætti aS fara fram endurskoSun
fyrst. Minni eg þingiS á að athuga þetta.
Kirkjufélag vort tilheyrir National Lutheran Council. Er eg
þeirrar skoSunar aS þingiS ætti aS fela framkvæmdanefnd sinni aS
leggja til þess félagskapar næsta ár upphæð, er ekki nemi meira en
$200.
Fyrir tveimur árum samþykti kirkjuþing vort aS félag vort skyldi
taka þátt í alheimsþingi lútersku kirkjunnar í Kaupmannahöfn, sem
haldiS verSur seint í þessum mánuSi. Var séra N. S. Thorláksson
kosinn erindreki vor. Fyrir meira en ári síSan tók eg aS mér fyrir
hönd framkvæmdarnefndarinnar aS safna fé til þess aS standa straum
af ferSakostnaSi erindrekans, sem mundi nema sem næst $400. Legg
eg hér meS skrá yfir þaS, sem inn hefir komiS. í vetur sem leiS
baS séra Steingrímur framkvæmdarnefndina aS útnefna vara-mann í
sinn staS. Var forseti kjörinn til þess. En seint i apríl mánuSi til-
kynnir séra Steingrímur mér aS hann ekki fari. Liggur\þetta nú
fyrir kirkjuþinginu til umsagnar og ráSstöfunar.
Hefi eg nú skýrt frá því helzta er viSkemur starfi voru á liSnu
ári, aS undanskyldum útgáfufyrirtækjum. GjörSabókin kom út í Lög-
bergi og einnig sérprentuS í bókarformi. Sameiningin hefir komiS út
í, sömu stærS og áSur. Tel eg sjálfsagt aS engin breyting verSi á
þessu. En þingiS kýs starfsmenn.
Kæru þingmenn, gefiS þessum málum ykkar bezta athvgli, ráð-
stafiS þeim eftir beztu dómgreind ykkar og framfylgiS svo ákvörSun-
um þingsins meS dugnaSi heima í söfnuSunum. En minnist þess aS
hvorki íhugun, ákvörSun né framkvæmd getur iblessast réttilega, ef
vér reiöum oss einungis á okkur sjálfa. En studdir krafti GuSs anda
og reiSandi oss á hann fáum vér sigraS.
K. K. ólafson.
geðillar, að engum kemur til hug-
ar að opna þá bú þeirra.
Fyrsta verk vinnuflugunnar í
æsku hennar, er það, að “líta eft-
ir krökkunum”: sinna flugunum
sem eru að myndbreytast. Þegar
þær eru nokkuð þroskaðar, er þeim
fengið annað verk, eftir þörfum
heimilisins. Þannig eru meðal
annars vissir flokkar flugna í
hverju búi, sem háífa vist verk á
hendi, hvér fyrir sig: Einn sér
um loftræstingu ef heitt er, annar
Is—Heilsu
Vörður Barnsins
ísmaðurinn er ötulasti þjónn
barnsins og isskápurinn er borg
hans og vígi. Fæðutegundir, svo
sem mjólk, egg, garðávextir,
fuglasúpa, þurfa að geymast í
kæliskáp, svo þær séu lystugar,
ósk^mdar og nærandi.
“Barn á heimilinu
er uppsprettulind gleðinnar.”
Martin—iFarquhar Tupper.
Er nokkurt heimili til, sem á því láni að fagna að hafa
barn innan sinna veggja,, að ekki játi það sannindi þess-
ara orða ? Hvaða foreldri eru það, sem ekki reyna að upp-
fylla skyldur sínar gagnvart smælingjanum, sem þeim
er tfenginn til fósturs?
Ef þér hafið ekki kæliskáp til þess að geyma í fæðuefni
barnsins, þá látið oss senda yður þenna, ásamt ís, með
skilmálum er veita yður ókeypis ís í tíu daga.
Símið og Vér Sendum Hann!
i5'' ''ty
Little Favorite
Með hvitgleruðum
geymsluhóltfum.
Stærð:
Hæð 39y4, breidd 23y4
dýpt I6t4
Verð mánaðarlega með
nýju borgununum ásamt
12% pd. af ís á hverj-
um degi til 30. sept.
$3.50
í eikarlit i
The Arctic Ice & Fuel Co. Ltd.
Fæst í eikarlit aðeins
1
l'iOGILVIESll
I
;jr I
Þetta hafa eiginmenn
gott af að kynna sér
OGILVIES
ROYAL
HOUSEHOLD
FLOUR
HugsiS yður gullskygSu brauð-
in, mjúku og fallegu skorpusteik-
ina og kökurnar, og hugsið una
hveitið, sem gerir alt þetta svona
ljúffengt! Biðjið kaupmann yðar
um það—Ogilvie Royal Household
HAFIÐ ÞÉR REYNT
VORA SUMAR
ÚTKEYRSLU á
Hreinni
Mjólk
Það er bezta nýmjólkin, sem
þér getið fengið, og eins vel
geymd í kældum vögnum, eins
og bezt má vera.
Cresent mjólk er hrein
mjólk, rjómi, smjör, áfir, Cottage Gheese. Sími: 37 101
CRESCENT CREAMERY COMPANY, LTD.
Sendið korn yðar
tii
UNlTED GRAIN GROWERSI?
Bank of Hamilton Chambers
WINNIPEG
Lougheed Building
CAI.GARY
Fáið beztu tryggingu sem hugsanleg er.
Refrigerator Headquarters
439 Portage Ave. Opp. H.B.C.
Phone 42 321
SHEÁS WINNIPEG BREU/ERY LIMITED