Lögberg - 29.08.1929, Blaðsíða 4

Lögberg - 29.08.1929, Blaðsíða 4
Hió. 4. LÖGBERG EIMTUDAGINN 25. ÁGÚST 1929 •e; Hösíjcrg GefiÖ út hvem fimtudag af The Coi- umbia Press, Ltd., Gor. Sargent Ave. og Toronto St., Winnipeg, Man. Talsímar: 86 S27 og 86 328 jj Einar P. Jónsson, Editor Utanáskrift blaðsins: The Columbia Press, Ltd., Box 3172 Winnipeg, Man. 2 Utanáskrift ritstjórans: Editor Lögberg, Box 8172, Winnipeg, Man. Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram. o ■ — ... - g The “Lögberg" ls printed and published by ° The Columbia Press, Limited, in the Columbia o Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba. Ö --»o<-M<TT^Qt^>D<=^OC=>IX=>0<=OOC^OC=><X=>OC/ Alþjóða hveitisamlag Frá því í fyrra, hefir verið mikið um það ritað og rætt, hvort tiltækilegt myndi vera, að koma á fót alþjóða hveitisamlagi. Hafa skoð- anir um málið verið næsta skiftar, þótt svo virðist, sem all-mikill meiri hluti, sé fyrirtæk- inu hlyntur. Kom mál þetta á dagskrá á sam- lagsþingi því hinu fjölsótta, er haldið var í Regina í fyrra, þar sem mættir voru fulltrúar frá flestum þeim þjóðum, er gefa sig við kom- yrkju. Meðal þeirra kornyrkjuþjóða, er lítið sem ekkert hafa, fram að þessu, sint samlagshug- mvndinni, má sérstaklega* nefna Argentínu. Nú virðist þó þjóðin vera að vakna til meðvit- undar um það, að ekki sé alt með feldu um markaðsskilyrðin samkvæmt hinu eldra fyrir- komulagi, og að eitthvað verði því að breyta til, frá því, er nú gengst við, ef vel á að fara. Að því er samlagssölu hveitis áhrærir, hafa canadiskir bændur rutt brautina og varðað veginn. Það voru þeir, er fyrstir manna vöktu máls á samlagshugsjoninni hér í landi, og hrundu henni í framkvæmd, hvað við kom sölu hveitis. Og það eru þeir, sem með glöggskygni sinni og viljafestu, hafa ómótmælanlega sann- að framtíðargildi heilbrigðrar samvinnu. Það voru canadiskir hveitisamlagsbændur, er frumkvæði attu að því í fyrra, að kvatt skyldi til alþjóðamóts, með það fyrir augum, að rann- saka til hlítar skilyrðin fyrir stofnun alþjóða- hveitisamlags. Að slíkt fórst fyrir, var ekki þeim að kenna, heldur því, hve Argentínu-búar sýndu mikið tómlæti viðvíkjandi framkvæmd málsins. En nú horfir málið frá þeirra sjónar- miði nokkuð öðruvísi við. Árið 1927, framleiddi Argentína 239,161,000 bushel af hveiti. Hefir framleiðslutegund þessi farið jafnt og þétt í vöxt, unz nú er svo komið, að heita má að þjóðin eigi í fórum sínum til jafnaðar 30 af hundraði alls þess hveitis, er hveitiræktarþjóðirnar í sameiningu hafa til ýt- flutnings. Það er því sýnt, að án þátttöku þjóð- ar, er á þessu sviði má sín jafn-mikils, væri starfræksla alþjóða hveitisamlags, með öllu óhugsanleg. Eins og málum nú horfir við, er Argentína að verða eitt þýðingarmeáta vistaforðabúr heimsins, og verður þó ekki annað með sanni sagt, en að framleiðslutæki hennar standi enn nokkuð að baki þeim, er tíðkast með öðrum þjóðum. Meðal annars má benda á það, aÖ kornhlöður bænda þar í landi, eru næsta ófull- komnar, og samsvara hvergi nærri framleiðslu- magninu. Mun það vera ein höfuð-orsökin til þess, að bændur deroba hveiti sínu tafarlaust á markaðinn, að lokinni þreskingu, og fá þaraf- leiðandi oft og þrásinnis lægra verð, en ella myndi verið hafa. Úr þessu hlyti öflugt hveiti- samlag að bæta, til verulegra muna. Þess vegna er það, að Argentínu-búar eru nú farnir að hvarfla sjónum til Canada, í því sérstaka augnamiði, að kynnast stefnu og starfrækslu hveitisamlaganna þar. Fari svo, sem engan veginn virðist ólíklegt, að Argentínu-búar finni hjá sér hvöt í náinni framtíð, til að koma á fót hjá sér öflugu hveitisamlagi, getur auðveldlega sú orðið niðurstaðan, áður en langt um líður, að alþjóða hveitisamlagi verði hleypt af stokk- unum Með þeim hætti einum, er það hugsan- legt, að koma megi viðunanlegri festu í hveiti- markaðinn yfirleitt Nú fyrir skemstu hafa þau tíðindi gerst, að stjórn Astralíu hefir fallist á það, að fram skuli fara atkvæðagreiðsla um það, meðal hveitirækt- arbænda þar í landi, hvort tiltækilegt þyki að stofna þar hveitisamlag, eða ekki Verði úr- skurður þeirra, er í atkvæðagreiðslunni taka þátt/ jákvæður, mun uildinn verða að því bráð- ur bugur, að koma slíkri stofnun á fót Myndi með því stigið verða óneitanlega stórt skref, í áttina til alþjóða hveitisamlags Áríðandi mjög, í sambandi við hugmyndina um stofnun alþjóða hveitisamlags, er það, að almenningur láti sér fyllilega skiljast, að til- gangurinn með slíku, er annar og meiri en sá, að *sprengja hveiti upp í verði. Á því sviði sem öðrum, veltur mest á, að sanngirni sé gætt. Þeir, sem hveitis neyta, verða að vera færir um að borga fyrir það. Á hinn bóginn þarf það að takast til greina, að bændur hafa oft og einatt fengið ranglátlega lítið í aðra hönd fvrir ávexti iðju sinnar, og til þess að reyna að bæta úr því, voru hveitisamlögin í Vestur-Ganada stofnuð, og í sama tilgangi verða öll önnur hveitisamlög stofnuð, hvar í heimi sem er. Hveitisamlögin í Vestur-Canada, voru und- ir engum kringumstæðum stofnuð í þeim til- gangi, að sprengja upp verð hveitis von úr viti. Það, sem einkum og sérílagi vakti fyrir stofn- endum þeirra, var það, að koma meiri festu í markaðinn og tryggja þar með hveitiræktar- bændum, jafnaðar-verð, er stæði í réttum hlut- föllum við verð þeirra vörutegunda, er þeir verða sjálfir að kaupa. Nákvæmlega það sama hlýtur að liggja til gnmdvallar fyrir alþjóða hveitasamlagi, verði það á annað borð stofnað, sem flest bendir til að verða muni. Menn hafa verið að spyrja, og spyrja vafa- laust enn, hvernig á því standi, að svo margir hveitiframleiðendur standi utan hveitisamlags- ins canadiska, sem raun er á. Slíkri spurningu mætti sennilega svara á fleiri en einn veg. En megin-orsökin mun þó vera sú, að enn eru til í hópi hveitiræktariwenda þeir menn, er stundar- hagnaðinn setja flestu ofar, og falla þarafleið- andi fyrir hylliboðum hinna og þessara skrum- ara, er kjósa vilja feigð á samlagið, sem og aðr- ar samstarfsstofnanir vor á meðal. Ýmsir þeir, er utan samlagsins standa, bein- línis viðurkenna, að það sé því að þakka, að þeir hafi fengið hærra verð fyrir framleiðslu sína, en ella myndi verið hafa. Þrátt fyrir það, vil.ja þeir ekki undir nokkrum kringumstæðum ganga í félagsskapinn, og veita honum þar með gagn- kvæman stuðning. Slíkur hugsunarháttur er í meira lagi hjákátlegur, og ætti að vera kveðinn niður hið bráðasta. Það lætur undarlega í eyra að menn skuli opinberlega viðurkenna gildi einhvers félagsskapar, en neita jafnframt að styðja hann. Slíkt má ekki viðgangast ó- átalið. Hveiti samlögin í Vestur-Canada, hafa ó- neitanlega reynst meðlimum sínum næsta happadrjúg. Þau hafa eigi aðeins komið á meiri jöfnuði hvað verðlag áhrærir, heldur einnig aukið og endurglætt mðskiftasiðferði þjóðarinnar, og er það meira um Vert. Eftir því sem hveitisamlaginu canadiska vex fiskur um hrygg, hlýtur hugmyndin um alþjóða. samlagið að skjóta dýpri rótum. Fari Argen- tína og Ástralía að dæmi þinnar canadisku þjóðar, mun þess ekki sérlega langt að bíða, að draumurinn um voldugt alþjóða hveitisamlag, breytist í ómótmælanlega staðreynd. Góður gestur Eins óg getið var um í síðasta blaði, var staddur í borginni í vikunni sem leið, landkönn- uðurinn heimsfrægi, Dr. Vilhjálmur Stefáns- son. Flutti hann hér tvö erindi' við feykilega aðsókn, hið fyrra á föstudagskveldið í Amphi- theatre Rink, en hið síðara á laugardagskveldið norður við St. John’s College. Auglýst hafði verið í blöðunum, að stjómar- formaður Manitofea-fylkis, Hon. John Bracken, myndi s<týra hinu fyrra mannamótinu og kynna Dr. Stefánsson aðkomulýð. Þetta fórst samt fvrir, með því að forsætisráðherrann hafði orð- ið að fara burt úr borginni. Sendi 'hann því í sinn stað dómsmálaráðgjafa fylkisstjórnarimi- ar, Hon. Mr. Major. Vér komum því miður, ekki á samkomustaðinn, fyr en ráðgjafinn var í þann veginn að ljúka inngangsorðum sínum. En oss var sagt, að hann hefði dáð mjög afreks- verk Dr. Stefánssonar og farið einkar lofsam- legum orðum um íslenzka þjóðflokkinn yfir- leitt. Erindi Dr. Stefánssonar, “The Friendly Arctic”, var stór - hrífandi, og meistaralega flutt. Mátti þar skjótt heyra, að þar talaði sá, sem vald hafði, — skarpskygn, samvizkusamur og viljasterkur afburðamaður, með mótaða lífs- reynslu að baki. Enda er það nú nokkurn veg- inn alment viðurkent, að Dr. Stefánsson sé einn af þeim allra snjöllustu fyrirlesurum, er nú eru uppi, og mun slíkt ekki ofmælt. Á laugardagskvöldið gerði Mr. J. T. Thor- son, M. P., Dr. Stefánsson kunnan áheyrendum, og var þá einnig saman komið hið mesta fjöl- menni. Dýrmætasta auðlegð sérhverrar þjóðar, er í því fólgin, að eiga góða menn. Þjóðirnar tvær, sú íslenzka og Canadiska, eiga hvor í sínu lagi, sinn mesta mann, þar sem Dr. Vilhjálmur Stefánsson er. Athafnaleysi Svo virðist, sem það sé óumflýjanlegt skilyrði fyrir heilsu og hamingju sérhvers manns, að hann eigi aðeins hafi ávalt eitthvað fyrir stafni, heldur beiti kröftum sínum öllum í ákveðna átt, vinni að ákveðnu starfi dag eftir dag og ár eftir ár, — starfi, er svo verði honum kært, að hann eigi vildi á því skifta við nokkum mann, hvað sem í boði væri. Margskiftir kraftar koma sjaldnast að miklum notum. Þegar starfskraftar einstaklingsins eru svo að þrotum komnir, að hvíldin sjálf fær ekki lengur endumýjað þá, er tími til að leggja árar í bát. Þá, en ekki fyr, verður það afsakanlegt, að setjast í helgan stein. Sérhver sá, sem eitthvað á eftir óeytt af nýtum starfskröftum, á í raun og veru frá sið- ferðislegu sjónarmiði, einskis annars úrkosta, en að vittna. Um leið og hann slakar til við sjálfan sig, er hann byrjaður að taka sína eig- in gröf. Starfið er sí-frjófgandi líf, en athafnaleys- ið vanvirðulegur dauði. Samfara hinu daglega starfi, þurfa allir að létta sér upp og leika sér. Tilbreytingin er aflgjafi, sem enginn má án vera. Sjaldnast er það holt, að verja hvíldardögum einungis til leika, eitts og margir þó sætta sig við, því það er með skemtanir og leiki sem flest annað, að ofmikið af öllu má gera. Leikir í daglegu lífi mannanna, eiga að svara til-fyndninnar í bókmejitunum, — vera hress- andi krydd, er létti skapið og styrki taug- arnar. Starfsamur maður kvartar aldrei um leið- indi. Hann má ekki vera að því, að láta sér leiðast. Starfið er heilagt pund, sem honum er ljóst að ávaxta beri. Þess vegna skín starfs- gleðin úr augum hans á leiðinni til iðju að morgni, hversu mikið erfiði sem fram undan er. Sá maður, er hlakkar til naosta virks dags, líkt og barn til stórliátíðar, er hamingjusamur, hvort1 heldur hann er auðugur að fé, eða það gagnstæða, því hann á yfir að ráða slíku sálar- lífs jafnvægi, að heilbrigðum samböndum við lífið verður jafnan borgið. Iðjuleysinginn, einkum þó sá, er borist hef- ir fjármagn upp í hendurnar, fyrirhafnarlaust, veit sjaldnast hvað hann á af sér að gera. Hann hefir svo mist sjónar á hinum miklu tilgangi lífsins, að beztu ár æfinnar ganga miklu frem- ur í það, að drepa tímann, en færa sér hann í nyt. ójgæfan sjálf, einræn og hluttekningarlaus, starir honum jafnan í augu. Svo hverfur hann að lokum í hringiðuna, og “flýtur sofandi að feigðarósi”, með gereyðing þá í hjarta og sál, sem athafnaleysinu er jafnan samfara. Tryggvi Björnsson Á síðastliðið mánudagskvöld, efndi hr. Tryggvi Björnsson píanóleikari, til hljómleika í Fyrstu lútersku kirkju, til arðs fvrir Jóns Bjarnasonar skóla. Hljómleikarnir voru, því miður, livergi nærri jafnvel sóttir og verið skvldi hafa, því um óneitanlega uppíbvggilega ánægjustund var þar að ræða. Fjöldi af íá- lenzku fólki var enn á brottu xír borginni, auk þess sem fleiri íslenzk samkvæmi, voru haldin þetta kveld, svo sýnt er, að tíminn fyrir hljómleika þessa var ekki sem hentugast valinn. Hr. Tryggvi Björnsson, er enn komungur maður á bezta framfaraskeiði. Og honum hef- ir farið geysimikið fram í list sinni, frá því, er vér hlustuðum á ‘hann fyrir tveimur ámm, eða svo. Hann er fastari í rásinni, og nær vissari tökum á viðfangsefnum .sínum, en áður var, auk þess sem leiknin hefir þroskast að mun. Viðkvæmni Tryggva, og hið næma hljón^eyra, lýsti sér glögglega í meðferð hans á hinni und- ur fögru Sorgargöngu, Funeral March, Beet- hoven’s. Var regluleg unun á að hlýða hina látalusu og sönnu meðferð hans á því dásam- lega meistaraverki. Af þeim hljómsmíðum öðr- um, er Tryggvi lék, þótti oss mest koma til með- ferðar hans á Rapsódíu eftir Johannes Brams. Einnig lék hann sérlega tilkomumikinn þátt úr voldugu söngverki, Oratorium, eftir hr. Björg- vin Guðmundsson tónskáld, auk þess sem hann lék eina laglega tónsmíð eftir sjálfan sig. Á milli þess, er þessi ungi hljómleikari knúði slaghörpuna, skaut hann inn í ræðuköflum um hljómlist, gildi hennar fyrir heimilislífið og þjóðfélagið í heild, auk þess sem hann brýndi fyrir foreldrum, að veita hörnum sínum alla hugsanlega nærgætni og aðstoð við hljómlist- amámið. Var það orð í tíma talað, og ætti að ná til sem allra flestra eyma. Um vera sína við Jóns Bjarnasonar skóla, hin ljúfu viðkynni af skólastjóra, kennurum, stofnun og nemendum, fór Tryggvi einkar hlýj- um orðum. Ámaði hann skólanum, og þeim öll- um, er að honum standa, allra heilla í bráð og lengd. Brýndi hann fyrir áheyrendum nauð- synina á því, að leggja rækt við íslenzka tungu og íslenzkan þjóðararf. Hvað framtíð frum- skapandi tónlistar áhrærði, kvaðst hann þess fullvís, að hún hvíldi að meira og minna leyti í höndum Norðurlandaþjóðanna, og þá ekki hvað sízt í höndum Islendinga. Hljómlistin er eitt af dásamlegustu menn- ingarmeðulum mannkynsins. Vel sé hverjum þeim, er í alvöra og einlægni helgar henni líf sitt og krafta. Hr. Tryggvi Björnson hefir ákveðið að efna til hljómleika á ný hér í borginni, þann 10. sept- emfeer næstkomandi, áður en hann leggur af stað til framhaldsnáms í New York, og er von- andi að fólk vort fjölmenni við það tækifæri. Séua Rúnólfur Marteinsson skólastjóri setti samkomuna, með nokkrum hlýjum og vel völd- um orðum, um leið og hann gerði áheyrendum kunnugan hinn unga listamann. Tíu ára foryátuafmæli Þann 6. yfirstandandi mánaðar, voru tíu ár liðin frá því, er Rt. Hon. W. L. Mackenzie King tókst á hendur forystu frjálslynda flokksins. Hafa þau ár reynst þjóðinni blessunarrík og happasæl. Mr. King leiddi flokk sinn til sigurs í sam- bandskosningunum 192T, og hefir haft stjórn- arforystuna með höndum jafnan síðan, að und- anteknu hundadaga-tímabili Mr. Meighens. Sem stjórnarformaður, hefir Mr. King reynst þannig, að skipa má honum á bekk með allra hæfustu stjómmálamönnum hinnar can- adisku þjóðar. Hann hefir eigi aðeins reynst glöggskygn og ráðdeildarsamur leiðtogi heima fyrir, heldur hefir hann aukið mjög á veg þjóð- ar sinnar á sviði heimsmálanna. Má í því til- efni sérstaklega benda á framkomu hans á sam- veldisstefnunni ferezku, sem og afstöðu hans til Kellogg sáttmálans. Á tímafeili því, er Mr. King hefir haft stjóm- arforystuna með höndum, hefir hin canadiska þjóð tekið risavöxnum framföram. Það hefir orðið hlutskifti Mr. Kings, og flokks þess, er hann styðst við, að hrinda í framkvæmd einu því allra merkasta máli, er Vesturlandið hefir nokkru sinni haft með höndum, eða málinu um lagningu Hudsonsflóa brautarinnar. Það er einnig framsýni hans og lipurð að þakka, að nú má svo heita, að deilunni um endurheimt nátt- úrufríðinda Sléttufylkjanna, sé ráðið til heppi- legra lykta. Canada framtíðarlandið Verzlunar-samtök meðal bænda eru alt af að aukast. Aðallega gangast akuryrkjuskólar og fyrir- myndarbú stjórnanna fyrir því. Það er ekki langt síðan að bænd- ur þurftu víðast hvar að selja af- urðir búsins í bænum næst við sig, og láta vörurnar, hvort sem þeim þótti verðið, sem þeim var boðið, fullnægjandi eða ekki. — Oft var það líka, að peningar fengust þá ekki, nema fyrir lítinn part af því, sem bóndinn hafði að selja. Mikið af hveitinu var selt strax að haustinu, þegar verðið var lægst, því aðeins efnaðri bændur voru svo stæðir, að þeir gætu borgað kostnað við uppskeru o. s. frv. og aðrar skuldir að haustinu, og geymt svo hveitið þar til það hækkaði í verði. Hið sama má segja um aðrar afurðir. Stundum var það kunnáttuleysi eða kæruleysi, sem olli því, að varan var í lágu verði. T. d. egg voru send til markaðar, þó þau Væru ekki öll fersk. Það var þá ekki verið að rekast í því, hvort þau væru ný eða nokkurra daga gömul. Verzlunarmenn urðu svo fyrir tapi, þégar eggin reyndust ekki eins góð og búist var við. Þar af leiðandi gáfu þeir aldrei mjðg hátt verð fyrir þau. Nú er komin breyting á þetta. Egg eru nú flokkuð og verðið, sem bóndinn fær, er undir því komið, hvaða stigi eggin ná, þeg- ar þau eru skoðuð. Fyrir góð egg fæst að jafnaði töluvert meira nú en áður og á sama tíma hafa blændur lært, að það borgi sig ekki, að bjóða nema góð egg til sölu. í Suður - Manitoba hefir korn- uppskeran verið léleg undanfarin ár. Bændur sáu ekki, hvernig þeir ættu að bæta hag sinn, og voru sumir sem álitu, að bezt væri að flytja lengra vestur, þar sem land væri nýtt og þar sem uppskeruvon væri betri. En slíkt hefði haft mikinn kostnað, auk annara erfiðleika í för með sér. Þá ráðlögðu búfræðingar þessum bændum að gefa sig meira við kvikfénaðs- og fuglarækt, en þeir hefðu gert. Þeir bentu á, að þó kornið væri ekki gott til mölunar, gæti það verið hið allra bezta fóð- ur, og að jafnvel meiri peninga mætti hafa upp úr því með þessu móti, en með því að selja það eins og þeir höfðu gert. Bændur fóru svo að reyna þetta og hefir það gefist ágætlega. Það hefir verið aðal gallinn á búskap manna í Vesturlandinu, að þess- um tíma, að svo margir bændur hafa gefið sig við kornrækt að- eins. Það eru fljótteknir pening- ar, ef alt gengur vel. En það er ekki alt af hægt að byggja á því, að vel gangi. Bændur í Suður-Manitoba fóru að rækta fugla — tyrkja og hæns — mikið meira en áður. Sérfræð- ingar frá búnaðarskólum og fyr- irmyndarbúum ferðuðust svo um á haustin (þeir gera það enn) og sýndu fólki hvernig bezt væri að búa fuglana til markaðar. Það þarf vist alg við þetta, og ef ráð- leggingum er fylgt, fæst mun meira fyrir pundið af fuglakjöt- inu en ella, og það var sent þang- að, sem beztur var markaðurinn. Bændur í hverju héraði um sig lðgðu svo saman og sendu vagn- hlass (carload) með járnbraut austur til stórborganna, eða þang- að(i sem beztur var markaðurinn. Þetta gefst svo vel, að þessi að- ferð að búa fuglakjöt til markað- ar og selja það, er nú notuð víða í Vesturlandinu. Það þurfa að vera svo margir bændur í hverju héraði, sem reyna þetta, að hægt verði að senda vagnhlass þaðan að haustinu. Þá verður flutn- ingskostnaður minni. Til þess að svona hepnist, þarf bóndinn að rækta fuglategundir, sem seljast æfinlega vel. Búnað- arskólar og fyrirmyndarbúin gefa fullkomnar upplýsingar þessu við- víkjandj. Það hefir lítinn árang- ur, þó bóndinn rækti mikið af fuglum, ef þeir eru úrkynja (scrub)i eða ómöguleg markaðs- vara. Ef lagið er með og ef leitað er allra upplýsinga, er hægt að hafa góða peninga upp úr fuglarægt- inni. Margt fóik, sem komið hefir hingað frá Mið-Evrópulöndunum, hefir það, er hér kallast smábýli, og býr vel. Það hefir ekki nema nokkrar ekrur af landi, en hver ekra er látin framleiða alt sem mögulegt er. Það iðkar garðrækt, og sú uppskera bregst sjaldan — aldrei svo, að eitthvað sé ekki í aéra hönd. Það hefir tvær eða þrjár kýr, og svo fugla, vanalega heldur stóran hóp. Enn fremur hefir það korn, nógan fóðurbætir handa skepnunum fyrir veturinn. Fólki, sem hefir þekkingu á garð- rækt, vegnar vel á svona bújörð- um, þó smáar séu. Inntektir eru náttúrlega ekki eins miklar eins og á stórbúi, en kostnaðurinn er heldur hvergi nærri eins mikill. Enn fremur verður svona blettur, segjum 5— 10 ekrur, ræktaður miklu betur heldur en þar sem landið er stórt. Uppskeran verður, og er, tiltölu- lega meiri. Landið kostar ekki eins mikið til að byrja með, skatt- ur er ekki eins hár og ,sem sagt, útgjöld verða öll lægri. Austur í Ontario fylki eru nú bændur að minka bújarðir sínar. Það telst nú, að meðal bújörð, í þeim héruðum, sem eru gömul og þéttbygð, sé um 100 ekrur, og bændur þar græða nú meira, en meðan þeir höfðu meira land undir höndum. Ástæðan er sú, að nú gefa þeir sig við fleiru en kornrækt ,—< hafa mjólkurbú, bý- flugnarækt, aldinarækt og garð- rœkt. Það má geta þess, að bændur I Manitoba og Vesturfylkjunum, eru nýlega farnir að gefa sig að býflugnarækt. Var mikið af hun- angi, er framleitt var í Manitoba, selt haustið sem leið, og fékst gott verð fyrir það. Þess verður ekki langt að bíða, að fleiri bændur fari að stunda býflugna- rækt og auka inntektir sínar að mun, án mikillar fyrirhafnar. Vesúvíus Það er einkennilegt, að Neapel, sem nú er stærsta borg ítalíu (í- búar um ein miljón); skuli vera rétt við rætur eldfjallsins mikla. — Héraðið umhverfis Neapel er slétta, Campania felice, og er eitt- hvert frjósamastasv æði í Evrópu. Er þar ræktaður vínviður og ótelj- andi ávaxtatré og tvær uppskerur af korni eru þar á ári. sléttan er gamall hafsbotn, þakinn ösku úr Vesúvíus. Skamt fyrir vestan borgina, er þyrping gamalla eldgíga og er La Solfatara (íBrennisteinsgigurinn) þeirra mestur. Hann gaus seinast árið 1198. Næststærstur er Monte nuovo (nýja fjalliðX Það er 139 metra hátt og myndaðist á sléttu á einni viku við eldsumbrot. Það gaus 1538. Brennisteinsgufa strey gaus síðast 1538. Brennisteins- gufa streymir sífelt upp úr La Solfatara, og kolsýrugufa upp úr Hundagjótu, en svo nefnist annar gígur. Hinum megin við Neapel er Vesúvíus, og er ekki lengra milli borgarinnar og f jallsrótanna heldur en frá iReykjavík og inn að Elliðaám. Vilji menn fara upp á fjallið, er fyrst farið með rafmagnsspor- braut, sem nefnist Circumvesuvi- ana, til Publiana. Þar er skift um lest og stigið á aðra rafmagns- sporbraut, sem liggur upp fjallið og alt að 690 metra hæð yfir haf- flöt. Þar er rannsóknarstöð, þar sem sífelt hafast við vísindamenn, sem halda vörð um Vesúvíus, til þess að það komi mönnum ekki að óvörum, þegar hann byrjar að gjósa. Hafast þeir þarna við hvað sem á gengur, og hafa ekki flúið þrátt fyrir hin miklu eldgos. Þarna tekur við 750 metra löng streng- braut, með 27 gr. halla, og eftir henni fer maður á tíu mínútum upp í 1100 metra hæð. Þar fær maður sér fylgdarmann og klifr- ar svo upp á fjallsbrún, og er það ekki meira en svo sem 10 mínútna gangur. í fomum ritum er víða getið um Vesúvíus. Hann gaus í fyrsta skifti árið 63 og fylgdu ógurlegir jarðskjálftar. Árið 79 kom hið mikla gos, sem lagði í eyði borg- irnar Pompeji, Herculanum og Stabiæ. Svo mikið var öskufall- ið, að þegar gosinu lauk, huldi 7 til 9 metra þykt öskulag Pompeji. Lýsinguna á þessu gosi er að finna í tveimur bréfum frá Pliniusi yngra til Tacitusar. Plinius eldri var rómverskur flotaforingi. Hann sigldi flota sínum til Castella- mare hjá Stabiæ og gekk þar á land með menn sína til þess að reyna að bjarga, en þar kafnaði hann í öskufallinu. 1 bréfunum er getið um,, hvemig hafið um- hverfðist og tryltist, um myrkrið, sem stafaði af öskufallinu, og var

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.