Lögberg - 29.08.1929, Blaðsíða 7

LÖGBERG FIMTUDAGINN 25. ÁGÚST 1929
BU. 1.
Skógrœktarhugmynd
ÞjóÖræknisfél. og fleira
Á síðastliðnum vetri mun aðal-
deild Þjóðræknisfélagsins í Win-
nipeg, Manitoba, hafa rætt um
það, hvað Vestur-íslendingar gætu
bezt gert gamla landinu til gagns
og sóma og um leið minnisstæð-
ast, er þeir heimsæktu forna átt-
haga, 1930. Eftir fundargerðum
deildarinnar að dæma, sem birzt
hafa í báðum vestur-íslenzku blöð-
unum, Lögbergi og Heimskringlu,
mun það vera rétt, að maður að
nafni Björn iMagnússon, hafi
stungið upp á, að æskilegast og
bezt í þessu tilliti væri, að Vest-
ur-íslendingar plöntuðu skógi á
fslandi.
Þessari uppástungu virðist hafa
verið tekið lofsamlega, sömuleið-
is náð talsvert spennandi umræð-
um í þinginu, er þeir svo kalla.
Síðar mun hafa birt svo mjög yfir
hugmynd þessari, að einhverjir
fóru að haft orð á því að klæða
landið skógi. En svoleiðis orðatil-
tæki gefa strax til kynna, hvaða
þekkingu þingið hefir haft yfir að
ráða í þessu erfiða og kostnaðar-
sama fyrirtæki, er hér um ræðir.
Ekki er nú beðið um lítið, sagði
karl, er var að lesa um þetta tií-
stand í blöðunum litlu síðar. Hug-
mynd þessi er þar fyrir góð, eins
langt og hún nær. Hvar myndi
sá íslendingur finnast, er ekki
myndi gleðjast yfir því að sjá
gamla landið klætt skógi, eins og
og það er og 'hefir lengi verið
eitthvað svo bert og nakið. — Já,
það ^r sannarlega smellin uppá-
stunga þetta, að klæða ísland
skógi, án þess að bæta því við: ef
mögulegt reyndist. Nei, það þurfti
svo sem ekki að taka það fram,
hvað náttúruskilyrði á gamla
Fróni gætu lagt til verksins.
Orðatiltækið, að klæða landið
skógi, virðist hafa töfrað þingið
svo mikið, að það hafi gleymt öllu
öðru þessu fyrirtæki viðkomandi.
Það er ekki lítils um vert, að fá
svona lagaðar sveiflur (vibration),
á ræðupall, og þurfa ekkert að
hafa fyrir að brjóta þær til mergj-
ar, eða íhuga þær fyllilega. Hér
er þó um atriði að ræða, sem yrði
mjög langsamt og ef til vil tor-
sótt að meira og minna leyti, að
klæða landið skógi, þótt bæði lofts-
lag og jarðlög væru miklu hag-
stæðari, en þau virðast vera gagn-
vart skógrækt á íslandi.
Hugsanlegt væri það, þótt á-
rangur yrði þolanlegur með því
að trjáplanta haganlegustu bletti
á landinu, mætti þó gera ráð fyr-
ir því, að eitthvað af tilraunum
þeim mishepnúðust, bæði af van-
kunnáttu við plöntunina og fleiru,
er kemur þar til greina; ef t. d.
undir-jarðvegurinm er óhagstæð-
ur og hafi sprungulausar klappir,
þó þær liggi á 10—20 feta dýpi,
þá segir það til, þegar trén eru
orðin 6—8 ára gömul í því jarð-
lagi; þau fara þá að sýna merki
þess leiðis, að þau muni ætla að
deyja. Við því er þá ekkert hægt
að gera, það er þá bara töpuð til-
raun. Þetta orsakast af því, að
klöppin fyrirbyggi þei mað ná í sitt
næringarefni, þegar þau fara að
þarfnast fyrir að ná því neðan að.
^etta er sannað af reynslu, og
kemur loftslaginu ekkert við, og
þetta gildir jafnt allstaðar, því
það er allstaðar sama aðferðin
gildandi við trjáplöntun, eins og
Ameríkumenn segja: “Það er að-
Svo Taugaveiklaður, að Hann
Gat Ekki Unnið Dagsverk.
Mr. W. A. Weller, Fulton, Mo.,
var orðinn taugaveiklaður og mjög
máttfarinn af hægðaleysi. Hann
vigtaði aðeins 117 pund. Eftir að
hafa tekið úr tveimur flöskum af
Nuga-Tone, skrifar hann: “Eg
vigta nú 130 pund og • get unnið
allan daginn án þess að verða
þreyttur. Meltingarfærin eru í
góðu lagi og eg er feitari en eg
hefi lengi verið. Nuga-Tone hef-
ir reynst mér ágætlega.”
Nuga - Tone er ágætt til að
hreinsa blóðið, styrkja taugarnar,
og auka holdin. Það lœknar fljótt
meltingarleysi, höfuðverk, svima,
nýrnaveiki og blöðru sjúkdóma.
Eyðir gasi í maganum, styrkir
taugarnar, læknar svefnleysi, eyk-
ur matarlystina og kemur heils-
unni yfirleitt í gott lag. 1 mörg
ár hefir Nuga-Tone veitt þúsund-
um manna betri heilsu og meiri
orku. Það fæst hjá öllum lyfsöl-
um, og er fyllilega ábyrgst, að
það reynist vel, eða peningunum
er skilað aftur. Fáðu flösku strax
í dag. Vertu viss um, að þú fáir
Nuga-Tone. Eftirlíkingar eru ekki
neins virði.
CANADIAN NATIONAL HÓTEL í SASKATOON

I

eins ein aðferð til að gera hlutinn
rétt, og sé hún fengin, þá er það
stór trygging fyrir góðum á-
rangri” Því er haldið fram, að
allar trjátegundir dragi vöxt og
viðhald sitt langt neðan úr jörðu.
Einstaka tegund dregur að sér
frá 200 feta dýpi. lEins er það með
of mikinn vatnsaga í jörðu niðri,
t. d. í blautum mýrum; hann get-
ur gert það að verkum, að frá-
skilja trén frá dýpi jarðarinnar og
f
valdið þeim dauða. Þetta er einnig
sannað, og náttúran sýnir það all-
staðar, þar sem svo til hagar. Af
því er heldur aldrei hér í Ame-
ríku neinstaðar skógur á mjög
blautum mýrum, og ef það kemur
fyrir, að í þeim vaxi nokkuð, þá
er það svo lítið og dvergvaxið, að
það er lítt teljandi. Séu mýrarn-
ar ræstar fram, þá batna ástæður
trjánna. En hér í landi allstaðar
þar sem um skóglendi er að ræða,
t. d. utan við mýrar, þar sem land-
ið fer hækkandi, eru ef til vill
beztu skógarrjóðrin. Sama gildir
í nánd við stöðuvötn og læki og á
áarbökkúm. Og svo yfir það heila
tekið eru skógar miklu stærri og
betri uppi í meginlöndunum, en
þeir eru nokkurs staðar við sjáv-
arstrendur. Sýnist þá loftið valda
því mest, að því leyti, að þar er
meiri selta í lofti. Það er sannað,
að það er betra að yfirborð jarð-
vegsins sé stórgrýtt, en að undir-
jarðvegurinn sé það, fyrir allar
trjátegundir nema hrís; hann get-
ur vaxið án þess að ná í nokkurt
dýpi til muna.
Bezti jarðvegur fyrir trjárækt
er sá, sem samanstendur af smá-
grjóti og leir, sem hefir blendin
efni í sér fólgin, svo sem kalkefni,
móhelluefni, járnefni og gamlar
leifar af steinrunnu timbri, eins
og víða er í jörðu meðfram Kyrra-
hafsströndinni, sérdeilis í Wash-
ington, enda hefir það ríki haft
beztu skógana.
Þetta stór-fagra liótel, sem Canadian
í Saskatoon, á að hafa yfir 200 svefntierbergi.
National járnbrautarfélagið ætlar að byggja
Verður bygging þessi stórkostleg bæjarprýði.
Sé þessu líkur jarðvegur á ís-
landi má ganga að því vísu, að
skógur geti vaxið þar. En því
miður mun það ekki vera, nema ef
ske kynni á stöku stöðum, því
landið er víða steinrunnið sem af-
leiðing af eldgosum, og svo of
mikið af blágrýti í jörðu og skriðu-
fjöllum, og á þeim pörtum er ó-
möguleg skógrækt. Það eitt fyr-
ir sig tekur alveg af skarið með
að hægt sé að klæða landið skógi.
Það er að sönnu bágt, en við því
er ekki hægt að gera. — Eg held
helzt að hver og einn, sem þekkir
út í skógrækt, mundi veigra sér
við að .brúka jafn-sterkt ákvæðis-
orð yfir skógræktar möguleika ís-
lands, eins og oð segja eða skrifa
að einhverjir ætluðu að hjálpa til
að klæða landið skógi. Því fyr
gæti nú talsverðu orðið áorkað.
Hugsanlegt væri, ef ætti að
koma upp skógi á íslandi, að
landsjóður gengist fyrir því að
mestu leyti; bæði fyrir það, að
mikið fjármagn þyrfti til að fram-
kvæma fyrirtækið og svo á sama
tíma yrði þá stjórnin ábyrgðar-
full fyrir eftirliti á skógræktinni,
sem hefir svo mikið að þýða. Um
leið gæti hún vakið áhuga hjá allri
heimaþjóðinni. Því það eitt fyrir
sig er stórt atriði.
Aftur á móti, ef Vestur-íslend-
ingar færu að leggja fram fé í
fyrirtækið, og þótt þeir eðlilega
gæfu landinu það, þá myndi það
koma ef til vill ójafnt niður í
sýslurnar og óvíst hvernig út-
koma yrði á því. Gæti ef til vill
vakið óánægju í einhverjum til-
fellum. íslendingar yfirleitt sýn-
ast ekki í flestum tilfellum geta
fallist á neitt í einingu. Geta því
ekki vonast eftir, að geta lýft þeim
stóra steini, er stendur alla tíð, í
minningu um mætustu krafta. —
Aðgæzluverðast er þó í þessu til-
felli, að það lítur helzt út fyrir,
að skógur geti ekki vaxið á ís-
landi, eins og er ástatt með jarð-
lög þess nú á tímum. Þau eru
sennilega mikið breytt við það sem
þau voru á fyrstu árum, eftir að
landið bygðist. Þó virðist vafa-
samt, að landið hafi nokkurn
tíma verið, sem maður geti sagt,
klætt skógi. En góð skógarrjóð-
ur á nokkuð mörgum stöðum, hafa
þar vafalaust verið.
En svo er ekki tilgangur minn
með þessum línum, að fara út í
það, enda sannað það ekki, að
skógur geti vaxið þar nú, ef taka
á tillit til þess, hvað hvað nátt-
úrufyrirbrigði á íslandi hafa get-
að áorkað á undanfarandi tugum
ára, viðvíkjandi þarlendum trjá-
vísi, sem tæpast er hægt að kalla
öðru nafni, bæði með það að veita
honum viðunanlegan þroska og
skapa nýjan gróður. En því má
ekki gleyma, að náttúran er alt af
að leitast við að klæða löndin
skógi, þar sem hún hefir óhindr-
uð skilyrði fyrir því, og eftir þeim
fyrirbrigðum sýnist vera óhætt að
fara yfirleitt. Svo létt sýnist
henni um þetta verk í sumum
löndum, að eldar og eyðilegging
af manna og dýra vðldum, geta
ekki orkað að hindra hana frá
því. í löndum, þar sem svona til-
hagar, er öðru máli að gegna pn
á íslandi, og í þeim löndum er
hægt að sinna trjárækt með góð-
um árangri. Þó eiga öll lönd inn-
byrðissvæði, er náttúran sýnilega
getur ómögulega klætt skógi, og
veldur því óhagstætt jarðlag, en
ekki það að fræ fjúki ekki yfir
þau svæði, sérdeilis þar sem frum-
skógar eru þó í nánd við þau. —
Þessu hafa menn tekið eftir og er
líka sýnilegt í öllum löndum.
INáttúran ein virðist hafa skapað
þessa frumskóga, án nokkurrar
mannlegrar hjálpar, á svæðum
þeim, sem engin jurtamold hefir
verið, og gefur það því ótvírætt til
kynna, að jurtamold er ónauðsyn-
leg, ef dkki til hindrunar, nema í
kring um heimaplötnuð tré (í
gróðrarstöð)v meðan þau, eða öllu
heldur fræið, er að mynda trjá-
plöntuna.
VIRKJUN SJÖSYSTRA-FOSSANNA
f-j hér að ofan sýnir mannvirki þau hin afar-miklu, sem Northwestern Power
®«igiÖ er að láta g-era við Sjö-systra fossana. Er þar verið að koma upp einum þeim vold-
gustu orkustöðvum, er þekst hafa á þessu mikla meginlandi. Nortliwestern Power
^ * * " -
a&ið,
er ein kvísl af Winnipeg Electric félaginu.
Undir eins og tré eru þriggja
ára, virðast þau þurfa að komast
í samband við dýpri jörð, enda er
þeim þá oftast plantað út. Menn
verða að hafa það hugfast, að
trjáviður hefir alt önnur vaxtar-
skilyrði en jarðepli. Sumum
mönnum hættir við að tala um al-
mennan jarðveg og stara á jurta-
moldina, þegar þeir ræða eða rita
um skógrækt, og gefur það til
kynna, að þeir menn hafa enga
þekkingu á trjárækt. Það virð-
ast svo mikil brögð að þessu, að
maður gæti hugsað að sumir ís-
lendingar hugsuðu sem svo, að ef
Vestur-íslendingar flyttu með sér
fullar töskur og ferðakistur af
trjáfræi, um leið og þeir ferðuðust
heim á hátíðina, að þeir gætu
dreift því fræi um alt landið, og
sagt svo, takið þið nú við því —
og skógurinn yrði svo fullvaxinn
þegar þeir legðu af stað vestur
aftur. Þá ef til vill yrði hægt að
kalla hann minnismerki, altént
fyrst í stað, þangað til hann yrði
höggvinn niður af landsmönnum.
En þessu er ekki þannig varið.
Tré í skógi er lengi að vaxa, og
þarfnast eftirlits, ekki hvað síztl
í illviðralðndum. Það bezta, sem
Vestur-íslendingar geta gert, er
að láta Austur-íslendinga eina um
sínar skógræktartilraunir, en
hugsa sér heldur að gefa landinu
eitthvað annað í minningu um
heimsókn landsins að ári. Hvern-
ig væri að Vestur-íslendingar
stofnsettu fiskiveiðafélag, keyptu
sér t. d. einn togara til að byrja
með? Það gæti orðið þeim og
landinu til stór hagnaðar, og þá
þá smá-aukið við sig útgerðinni
síðar meir. Það gæti gefið bæði
hlutaðeigendum og landinu miklu
fljótari arð og um leið komið því
til vegar, að yngri kynslóðVestur-
íslendinga hefði meiri mök við
landið í framtíðinni, og það þá
hjálpað til að halda við íslenzk-
unni þegar allir eldri íslendingar
væri horfnir. Þetta væri hægt að
skoða á sama tma sem minnis-
merki, ef menn fengjust til að
vera sannsýnir, og svo líklegt til
að auka við það síðar meir.
Eða, vildu Vestur-íslendingar
heldur byggja veglegt hús og gefa
landinu sem vinaminni. Eða vildu
þeir skjóta saman og byggja vörðu
úr steypu og stáli, sem væri líkleg
til þess að standa í næstkomandi
þúsund ár. Hún þyrfti þá að vera
eins og 55 fet á hæð, svo hæð
hennar svaraði til þess árafjölda,
er vestur-íslenzka þjóðbrotið hef-
ir dvalið vestan hafs. Hún gæti
borgað fyrir sig sjálf með tíð og
tíma, ef hún væri haganlega bygð.
En það þyrfti að byggja hana þá
í höfuðstað landsins, Reykjavík.
Setjum sem svo, að hún væri 26
fet á kant neðst, halla henni svo
þannig upp á fyrstu 15 fetunum,
að hún yrði 18 og 18; síðan byggja
alla aðaLhæðina 10 og 10 fet á
kant, þar til full hæð væri fengin.
Neðsta gólf vörðunnar mætti leigja
út fyrir einhverja viðskiftastöð;
hin loftin gætu verið fyrir ram-
byggilega stálgeymsluskápa. í
þeim mætti þá geyma ýms skjöl,
er ekki mættu undir nokkrum
kringumstæðum glatast, og gæti
það að líkindum gefið vörðunni
einhverjar inntektir. Svo mætti
setja í 'hana fornaldar grúskið
vhans Dofra, ef prófessorum á
heimalandinu ekki hugkvæmdist
að kaupa það, eða landinu sjálfu.
Eg vildi sjá Þjóðræknisfélagið
standa fyrir því, að byggja þessa
vörðu, og eg vil sjá um leið, að
allir Vestur-íslendingar fylgi því
í þessu fyrirtæki einhuga og ó-
sundurliðaðir. Engum getur
blandast hugur um það, að svona
varða sé ekki minnisvarði. Hún
gæti haft svo margt sér til ágæt-
is, þó hún yrði ekki stærri eða
hærri, en eg hefi tiltekið h.ér að
framan, og með því að neðsta
hæðin hefir 8 feta breiðan stall
alt kring um efri part vörðunnar,
þá gæfi hann álitlegt rúm fyrir
4 myndastyttur, sem mætti setja
þar síðarmeir. Einnig mætti líma
á hana gljáplötur síðar, n. 1. það
mætti skreyta hana að mörgu
leyti í framtiðinni, svo að síðar
gæti hún þá orðið aðdáanlega
falleg, og það á einmitt svo vel
við Vestur-íslendinga, því þeir
eru langt um smekkmeiri bygg-
ingamiestarar en bræður þeirra á
gamla Fróni.. — Einnig langar
mig til að sjá sveiflu-lukt á toppn
um á vörðunni til að lýsa raeð
eftir flugvélum, er kæmu vestan
frá Ameríkú á næturjæli, og eins
til að skreyta Reykjavík með Ijós-
geislum við og við á kveldin. Yrði
því ávalt vel tekið.
Eg er svo heillaður af þessari
vörðu-hugmynd minni, að eg
myndi byrja hana af eigin pen
ingum mínum, ef eg væri ríkur
maður. Hún þyrfti ekki að kosta
meira en 20 þús. dali, og það ætt-
um við, allir Vestur-íslendingar,
að geta skotið saman, okkur að
bagalausu, eða þá að selja hluta-
bréf. Það væri eins álitlegt, að
eiga hluti i vörðunni, eins og láta
þá liggja á sparisjóð. Hluta-
bréfin mætti alt af selja, þvi allir
vildu eiga sem mest í vörðunni.
Svo gætu þau gengið í erfðir. —
Eg býst við, að Þjóðræknisfélag-
ið hefði marga stóra hluthafa í
vörðunni, og ef til vill gæfi alla
sína fyrirhöfn að standa fyrir
verkinu.
Eins væri því trúandi fyrir því,
að leita álits þjóðarbrotsins, ef
eitthvað kæmi fyrir vörðuna. Það
þyrfti. ekkert að auka við sig hér
vestra nefndum, og ekkert áríð-
andi að hafa sama formanninn
fyrir vörðubyggingunni, og þeir
hafa nú fyrir heimferðarnefnd
sinni.
Að endingu langar mig til að
taka það fram, að komi það á
daginn, að varða þessi verði bygð,
þá vil eg hafa hana svo traust
bygða, að líkindi séu fyrir því,
að hún standi eins lengi og langt
er síðan að Kristur frelsaði hina
fátæku konu, er mennirnir ætluðu
að grýta.
Los Angeles, Calif., 9. ág. 1929.
Erl. Johnson.

iimiimimminiúiiitiini
GOTT FYRIR BÖRN Og
FULLORÐNA
OGILVIE
WHEAT
HEARTS
BEZTI MORGUNMATUR |
1 CANADA
iiiimuniinmn)niuim>mimin>iinuii'iniinnil»imMi'M»l^
LITBRIGÐI SJAVAR
Miðjarðarhafið er stundum kall-
að “bláa hafið”. En það er nú
samt engan veginn alt af blátt og
höfin eru yfirleitt misblá. Mið-
jarðarhafið getur verið “dimm-
blátt djúp”. Það getur verið
margt, sem litnum veldur. Salt-
megnið er eitt; því saltari sem
sjórinn er, því blárri er hann, því
blandaðri sem hann er ósöltu
vatni, því grænni verður hann.
En litblænum veldur líka himin-
inn yfir sjónum of loffchitinn og
enn fremur sjávarbotninn, þar
sem grunnsiævi er. Norðursjór-
inn er t. d. grunnur, en hann er
grænleitur. Það kemur af því, að
gului eða hvítu ljósi slær frá
grunninum. En sjávarbotninn er
margbreytilegur og veldur ekki
alt af græna litblænum.
í Loanga-flóa á vesturströnd
Afríku, er hafið t. d. blóðrautt.
Þar er sjávarbotninn dökkrauður
og slær lit á flóann, því að hann
er grunnur. Er hitt eins títt, að
litur sjávar breytist af því, sem
út í hann berst með vötnum. Guli
liturinn á Gula hafin.u austan við
Kína, hefir gula litinn af gula
leiruum í Hoanhofljótinu (Gulá)i.
En stundum er líka mergð af ör-
smáum lífverum í sjórium, þör-
ungum eða smádýrum, eins og t.
d. í Raúðahafinu, og setja þau þá
sinn litblæ á sjóinn; oft stór
svæði út um höfin; sumstaðar get-
ur hann verið grænn eins og
smjörviðar aldini, annars staðar
mjólkurhvítur, og enn annarsstað-
ar dökkrauður af sömu ástæðu.
Á eynni Capri í Miðjarðarhaf-
inu, við vesturströnd ltalíu, er
hinn nafnkunni Bláhellir. Blám-
inn inni í hellinum kemur af því,
að sólarljósið verður að brjótast
gegn um yfirborð sjávar á all-
löngu svæði, eins og í gegn um
blátt gler væri.—Hmbl.
Ef þú
ert að reisa nýtt heimili eða
endurbæta hitunina
Pá borgar sig fyrir þig að skoða
LOFTHITUNAR-
VÉLINA
Ábyrgst að hita upp húsið
fullkomlega
Þessi fullkomna og eldiviðarspara hitunarvél er úr steypujárni og sérstaklega lög-
uð fyrir canadisk linkol. Sérstakur kostur á henni er lofthólfið, er flytur allar gasteg-
undir úr kolunum og yfir eldinn og brennnir þær svo að eigi er sprengingu að óttast, en
hitamagnið aukið að mun.
Aðrir kostir eru: loft lokurnar, sem varaa hita út í strompinn;
kolapotturinn, sem er fóðraður innan með pottjárni; kolaristin, er með
hægu móti má taka úr, og að til allra stykkja ofnsins má ná til að
hreinsa þau. Valið efni vélarinnar tryggir ævarandi endingu.
Símið til Ofndeildarinnar, og
Með 18 þuml. Eldhólfi
og jámklæðningu
umboðsmaður Eatons veitir yður upplýsingar
arinnar uppsettrar í húsinu.
um verð vél-
Með 20 þuml. Eldhólfi
og jámklæðningu
Með 23 þuml. Eldhólfi
og jámklæðningu.
$80.00 $92.50 $103.00
Vér setjum upp hitunavélana líka.
Lánskilmálar gefnir, með mjög vægum afborgunum.
Stove Section, þriðja gólfi, Portage
T. EATON C
WINNIPEG
O
LIMITED
CANADA