Lögberg - 24.10.1929, Síða 4

Bla. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. OKTÓBER 1929.
Högtjerg
Gefið út hvern fimtudag af The Col-
umhia Press, Ltd., Cor. Sargent Ave.
og Toronto St., Winnipeg, Man.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 8172, Winnipeg, Man.
Verð §3.00 um árið. Borgist fyrirfrain.
The “Lögberg” la printed and publlshed by
The Columbia Press, I.irnited, in the Columbía 2
Building, 695 Sargent Ave, Winnipeg, Manitoba.
—>ooac:r‘Oíi‘ooo<-----'O'-jo.-’Oc_. ^oœz>oc/
Friðarmál mannkynsins
Tæplegast niunu geta orðið skiftar skoðan-
ir um það, að nú á yfirstandandi tímum, sé
unnið kappsamlegar og með meiri forsjá að
friðarmálum mannkynsins, en nokkru sinni fyr,
og er slíkt hið mesta fagnaðarefni. Starf-
semi Þjóðbandalagsins að friðarmálunum, hetii
þegar miklu góðu til vegar komið, og má [>ó
vafalaust búast við stærri sigrum úr þeirri átt,
eftir að fult samræmi grundvallaiatriða þeirr-
ar stoinunar við ákvæði Kellogg-sáttmálans,
hefir náðst.
Meðal stórviðburða þeirra, er verið liafa að
geiast undanfarið á sviði friðarviðleitninnnar,
má telja samtalsfund Hoovers Bandaríkjafor-
seta og Ramsav MasDonalds, stjórnarformanns
Breta. Viðtökur þær hinar glæsilegu, er Mr.
MaeDonald hlaut á för sinni um Bandaríkin,
benda augljóslega í þá átt, að vænta megi í
framtíðinni nánara samstarfs milii þessara
tveggja stórþjóða, og dýpra óg gleggra skiln-
ings í afskiftum þeirra af friðarmálum mann-
kynsins, en við he.fir gengist áður. Er nú ekki
lengur neinum blöðum um það að fletta, að för
Mr. MacDonalds til Bandaríkjanna, hefir þeg-
ar borið giftudrjúgan árangur; nægir því til
sönnunar, að benda á, að kvatt hefir verið til
fimm-velda stefnu í Lundúnum í næstkomandi
janúarmánuði, til þe.ss að ræða um takmarkan-
ir vígbúnaðará sjó, sem og væntanlega takmörk-
un annara hervama, bæði á landi og í lofti. Að
þessari fyrirhuguðu Lundúnastefnu, standa
Bretar, Bandaríkjamenn, Frakkar, Japanar og
Italir.
Mr. MacDonald tók að þessu sinni, samtals-
leiðina fram yfir símskeytaleiðina og þess
vegna, sennilega, hefir honum unnist svona
mikið á.
Að loknum samtalsfundinum í Washington,
gáfu þeir, Hoover forseti og Mr. MacDonald,
út sameiginlega yfirlýsingu, er auðveldlega má
ráða af, hvað þeim fór á milli, og hverrar teg-
undar sá andi var, er athafnir þeirra stjórnuð-
ust af. Kafli úr fvrgreindri yfirlýsingu, hljóð-
ar á þessa leið:
“Samtal vort og starf, hefir aðallega snú-
ist um það tvent, að yfirstíga vora eigin örð-
ugleika, ,hvað flotamál vor áhrærir, og að gróð-
ursetja varanlegan góðvilja milli þjóða þ’eirra,
er vér förum með um'boð fyrir. Stjórnir þjóð-
anna beggja, hinnar brezku og þeirrar amer-
isku, gangast undir og binda fastmælum, að
haga ávalt þannig stefnu, að í nákvæmu sam-
ræmi sé við fyrirmæli friðarsáttmálans. Skal
slíkt skoðast heilög siðferðisskylda hvorrar
þjóðar um sig. ”
Hvað friðarsáttmálanum viðvíkur, þá er hér
auðsjáanlega átt við sáttmála þann, sem kend-
ur er við Mr. Kellogg, fvrrum utanríkisráð-
gjafa Bandaríkjanna, og fimtíu og sex þjóðir
hafa staðfest með undirskrift sinni.
Niðurlag yfirlýsingar þeirra, Hoovers for-
seta og Mr. MacDonalds, er þannig:
“ Viðleitni vor í sambandi við takmörkun
vígbúnaðar á sjó, hefir í rauninni fært þjóðir
vorar í slíka nálægð, hvað gagnkvæmum skiln-
ingi viðvíkur, að ágreiningsatriði þau, er fyrri
samkomulags tilraunir hafa strandað á, virð-
ast að mestu úr sögunni.
“Með tilliti til þess öryggis, er friðarsátt-
málinn felur í sér, lítum vér svo á, að samkepni
í herskipagerð meðal þjóða vorra, skuli vera
lokið í bráð og lengd. ”
Yfirlýsingin, er hér um ræðir, hefir þann
höfuð kost, yfir flestar hinar eldri yfirlýsing-
• ar svipaðs eðlis, hve blátt áfram hún er og laus
við allan þokublæ. 1 henni er ekkert,'sem mis-
skilið verði.
; Stjómir þeirra tveggja þjóða, er hér eiga
hlut að máli, eni nákvæmlega einhuga um það,
! hve samkepni í herskipagerð sé stór-háskaleg
j fvrir heimsfriðinn, og hve óumræðilega mikil-
vægt það sé, að byrgja brunninn áður en barn-
j ið dettur ofan í hann, ef svo mætti að orði
j kveða. Hinn glöggi skilningur, er í Ijós kemur
] hjá stjórnunum báðum á mikilvægi málsins,
; hlýtur að greiða mjög fyrir starfi hinnar vænt-
; anlegu fimmvelda-stefnu og tryggja góðan á-
^ rangur. Þjóðirnar báðir, sú brezka og sú amer-
j iska, hafa bundist órjúfanlegum samtökum um
j það, að vinna í fullri einingu að framgangi frið-
! armálsins, og í þeim huga einum, koma þær, eða
] fulltiúar þeirra, til hinnar fyrirhuguðu Lund-
únastefnu. Er þöss að væntá, að hinar þjóðirn- '
ar þrjár, komi þangað með sama hugarfari líka,
því víst er nú orðið, að þær hafa ákveðið að
taka þátt í þessu nýja vopnatakmörkunar-
móti.
Eftir núverandi viðhorfi að dama, ma
óhikað gera sér góðar vonir um nytsamlegan
árangur hinnar fyrirhuguðu fimmvelda-stefnu.
Til hennar er stofnað á langtum frjálsmann-
legri hátt, en við hefir gengist í liðinni tíð, er
um stórveldamót var að ræða, og spáir slíkt
góðu um happadrjúg úrslit.
Takist hinni væntanlegu Lundúnastefnu, að
koma fram takmörkunum vígbúnaðar ,á sjó,
sem vel má adla að verði, er engan veginn ólík-
legt, að slíkt leiði til takmörkunar á öðrum her-
vörnum líka.
Joseph T. Thor.-on, M.P.
Fimtudagskveldið þann 17. þ. m., flutti Mr.
Joseph T. Thorson, sambandsþingmaður fyrir
Mið-Winnipeg kjördæmið hið svðra, afar-
snjalla læðu í fundarsal frjálslynda flokksins
hér í borginni, að viðstöddu miklu margmenni,
Svo áhrifamikill tölumaður er Mr. Thorson, og
rökfimur, að ven,julegast vilja langtum fleiri á.
liann hlýða, en að komast.
Meðal þeirra mörgu og mikilvægu atriða, er
Mr. Thorson vék að, var málið um vínflutning
með skipum frá canadiskum höfnum, suður til
Bandaríkjanna. Taldi ræðumaður það hina
me.'tu óhæfu, að slíkt skyldi látið viðgangast og
hét, að berjast fyrir því af öllum mætti, að
samin y ði og afgreidd löggjöf á næsta þingi,
er útilokaði me^ öllu slík firn sem þessi.
Þessu næst rakti Mr. Thorson í skýrum og
skörulegum dráttum,' athafnaferil núverandi
sambandsstjórnar, undir forystu Mr. Mackenzie
Kings. Leiddi hann að því ljós rök, hve afrek
stjói narinnar á hinum ýmsu sviðum, ættu í
raúninni rót sína að rekja til þess, hve næman
og skýran skilning að Mr. King hefði á þeim
hagffræðilegu viðfangsefnum, er vörðuðu mest
hina canadisku þjóð.
Mr. Thorson veittist allmjög að leiðtoga
íhaldsflokksins, Mr. Bennett, og það vafalaust
ekki að ófvrirsynju. Sagði hann, að Mr. Ben-
nett hefði á ferðum sínum um landið, gert sitt
bezta til, að vekja óvildarhug hjá Canadamönn-
um gagnvart nágrannaþjóðinni syðra, sökum
hinnar fyrirhuguðu tollmúrahækkunar hennar,
sennilega ef unt væri, með það fyrir augum, að
ginna canadiska kjósendur til fylgis við stefnu-
skrá fhaldsins, þá sömu, er barist var um í síð-
ustu ko.sningum. Kvað hann Mr. Bennett hafa
reynt að þeyta upp heilmiklu moldviðri yfir
því, live mikill ójöfnuður ætti sér stað í viðskift-
unum milli Canada og Bandaríkjanna, svo að
nú væri í raun og veru alt að fara á heljarþröm-
ina hér hjá oss. Mr. Thorson kvað Mr, Bennett
hafa skilist við hálfsagða sögu, eða jafnvel
minna en það. Hann hefði gleymt að geta þess,
að nú væri draumur Sir John A. Macdonalds,
og “annara feðra fylkjasambandsins”, um vöxt
og mikilleik hinnar canadisku þjóðar, orðnir að
staðreynd. Hvað framleiðslu- og verzlunar-
málin áhrærði, yrði þessu að minsta kosti eigi
í móti mælt. Að því er fólksfjölda snerti, sagði
Mr. Thorson, að Canada væri tuttugasta og átt-
unda þjóðin í röðinni. Samt væri því nú þann
veg farið, að hún væri sú fimta, hvað magn út-
fluttra vörutegunda áhrærði.
1 lok tölu sinnar, var Mr. Thorson greitt
þakklætisatkvæði, samkvæmt uppástungu frá
Mr. W. J. Fulton.
“Ákjósanlegir Canada-borgarar’’
“Blaðið “Daily Province”, sem gefið er út
í Vancouver, B. C., flutti nýverið meðfylgjandi
ritstjórnargrein, með ofanskráðri fyrirsögn:
“Um þær mundir, er stjórnarformaður
Manitobafylkis, Hon. John Braoken, var að
leggja af stað til Evrópu, tilkynti hann það
blaðinu Toronto Globe, að hann hefði ásett sér
að ferðast um Danmörku, og kvnna sér ná-
kvæmlega á.sigkomulag danska landbúnaðar-
ins.
“Manitoba er nú orðið að strandfvlki, með
beina siglingaleið til Kaupmannahafnar og
annara hafnstaða í Norðurálfunni. Er það
engan veginn ólíklegt, að Mr. Bracken muni
hvetja eitthvað af dönskum bændum, eða
bændaefnum, til þess að flytja búferlum til
Manitoba.
“Danska þjóðin er ein af forustuþjóðum
heimsins, hvað hænsnabækt, smjörgerð, osta-
gerð, svínarækt og alifugla framleiðslu, við
kemur. Danmörk, þetta tiltölulega litla land,
flvtur út ,árlega, að fráskilinni heimanotkun,
$385,000,000 virði af landbúnaðar afurðum,
mestmegnis til Bretlands.
“Betri innflvtjendur getur hvorki Manitoba,
né nokkurt annað fylki fengið, en hina bláevgu
svni og hinar bláeygu dætur víkinganna fornu.
Fólk af þeim stofni, er starfsamt, djarfhuga og
með auðugt imyndunara.fi. Skandínavar eiga
verzlunarflota, er leggur leiðir sínar um öll
heimshöf. Eiga Dahir um þessar mundir 700
vöru- og fólksflutningaskip, er reka í stórum
stíl viðskifti við margar helztu verzlunarborg-
ir, er að Kvrrahafinu liggja. Dönsk verzlun
arskip, geta nú ekki lengur talist nein nýlunda
í British Columbia. Þau koma þangað árlega,
og fara eitt af öðru, hlaðíh husavið eða hveiti.
Segjast mörg þeirra beinlínis eiga lieima, eða
kunna bezt við sig í Vancouver. Ávalt er skips-
höfnin dönsk, mönnuð harðsnúnum liásetum frá
hinu og þessu smáþorpinu í Danmörku. Vafa-
laust mundu margir þessara manna vera fúsir
á að taka sér bólfestu í Canada. Þeir gætu
flutt fjölskyldur sínar hingað og stundað sömu
atvinnu eftir sem áður.
“Danmörk er nú oiðin svo þéttbýl, að út-
flutningur verður ekki umflúinn. Fjöldi ungra
manna og ungra kvenna þaðan, hefir leitað til
Bandaríkjanna, Ástralíu, New Zealands og
Suður-Afríku.
“Nokkur hundruð danskar fjölskyldur, hafa
tekið sér bólfestu í Canada, og hefðu vel mátt
vera fleiri.
“Framleiðsla mjólkur-afurða í Vestur-Can-
ada, á Danmörku mikið gott upp að unna, því
hingað hafa komið, bæði fyrir tilstilli einstakra
félaga, sem og samvinnustofnana, sérfræðing-
ar í ostagerð og smjörgerð, er vísað Iiafa veg-
inn og stuðlað að feykilegum framförum á þessu
sviði framleiðslunnar.
“Island er í rauninni fyrsta skandínaviska
landið, er lagði fram til þess drjúgan skerf, að
byggja upp Manitobafylki. Tnnflytjendur það-
an urðu með beztu borgurum síns nýja kjör-
lands. Margir Islendingar af annari kvnslóð-
inni, hafa rutt sér braut til fiægðar og frama
í Manitoba, bæði sem atvinnufrömuðir, lög-
menn, stjórnmálamenn, kennimenn, læknar og
blaðamenn. ’ ’
Fá hlut sinn réttan
Eins og kunnugt er, hefir canadiskum kon-
um fram að þessu, verið bægt frá því, að taka
sæti í efri málstofu sambandsþingsins í Ottawa.
Við þannig lagað ástand, þótti konum, sem von-
legt var, ekki lengnr unandi, og þess vegna var
}>að, að fimm konur í Albertafylki, hófust
handa, og leituðu álits hæstaréttar Breta um
það, hvort kvenfólk væri kjörgengt til efri mál-
stofunnar, eða eigi, samkvæmt British North
America lögunum.
Ágreiningur hafði átt sér stað um það, hvern
skílning bæri að leggja í orðið “person” í téð-
um stöðulögum. Og til þess að komast að ein-
hverri ábyggilegri niðurstöðu, var þessu vafa-
atriði skotið til hæstaréttar Canada. Sá réttur
leit svo á, að með “person” væri að eins átt
við karlmann, og að þarafleiðandi bæri konum
ekki réttur til setu í efri málstofunni.
Nú hafa canadiskar konur, fyrir atbeina
þessara fimm kynsystra sinna í Alberta, fengið
hlut sinn réttan með því að hæstiréttur Breta
hefir úrskurðað, að orðið “person” í stöðulög-
unum, eigi jafnt við konu sem mann. Frá þess-
um tíma, er nú ekkert lengur því til fyrirstöðu,
að konur geti tekið sæti í öldungadeildinni.
Um þessar mundir eru fimm sæti auð í efri
málstofunni. Sjálfsagt skaðaði það ekki, þótt
einhver merk hæfileika kona yrði skipuð í eitt
þeirra.
Old
ungis over
jandi
1 síðustu viku, flutti Heimskringla greinar-
stúf, eftir einn nafnleysingjann enn, undir fyr-
irsögninni: “Frá Halldóri Kiljan Laxness”,
sennilega ritaðan af þeim lrerramanni sjálfum.
Að minsta kosti virðist “hundraðprócentara”
orðatiltækið sverja sig í ættina.
Greinarþvætting þann, er hér um ræðir,
mvndum vér undir engum kringumstæðum hafa
gert að umtalsefni, ef ekki hefði verið fyrir þá
sök, að með honum er stefnt örvum illkvittnis
og ósanninda að Lögbergi, og mætum mönnum,
er í það rita.
Eftir að hafa veizt að hr G. T. Athelstan,
út af klögunarmáli einhverju gagnvart hr. Lax-
ness, sem oss er að vísu ókunnugt um, klykkir
sá nafnlausi út með þessari drengilegu klausu:
“Til verka þessara. hafði hann “siðferðilegan
stuðning” frá dr. Ríkarði Beck, og öðrum Lög-
bergs-rithöfundum af því tagi. ”
Á öðrum stað hér í blaðinu birtist yfirlýsing
frá dr. Becík, er tekur af öll tvímæli, hvoru meg-
in sannleikurinn sé í þes.su tilfelli. Birting
Heimskringlu á þessari fyrgreindu nafnleys-
ingja klausu, er öldungis óverjandi, og ósam-
boðin jafnvel því hávirðulega “mannréttinda“
málgagni.
Skógareldar
1 byrjun þessa mánaðar munu skógareldar
hafa gert vart við sig á fleiri stöðum í Canada,
að undanteknu Quebec-fylki einu, en dæmi eru
til í sögu þjóðarinnar. Hafa þeir að sjálfsögðji
orsakað allmikið tjón, þótt tiltölulega sé minna,
en fólk mun alment hafa ætlað. Er það aðal-
lega því að' þakka, hve rösklega að innanríkis-
ráðuneyti vort hefir gengið fram í því, að 'kom-
ast fyrir um afstöðu eldanna, þannig, að hægra
yrði um vik með að slökkva þá. Loftfloti sam-
bandsstjórnarinnar, hefir hér sem oftar, komið
að ómetanlegu liði. Eru það þjónustumenn
hans, flugmennirnir, er stöðugt hafa vakað á
verði, er mestan og beztan þáttinn eiga í því,
hve vel hefir tekist til.
Skógar þessa lands fela í sér afarmikinn
auð. Til þess að tryggja þá sem bezt til fram-
tíðamota, þarf hver einasti sonur þjóðarinnar,
að vaka yfir þeim og vernda þá.
Canada framtíðarlandið
Þess hefir verið getið í undan-
förnum greinum, hve fólksstraum-
urinn inn í landið hafi aukist
stórkostlega, svo að sjaldan eða
aldrei hafi streymt hingað jafn-
mikið af nýbyggjum frá Norður-
löndum, svo sem Danmörku, Sví-
þjóð og Noregi.
Meginþorri þess fólks hefir
leitað vestur á bóginn og tekið
sér bólfestu í Saskatchewan og
Alberta fylkjunum, einkum því
síðarnefnda. Fjöldinn af fólki
þessu er þaulvant landbúnaði,
sérstaklega griparækt, og ætti
þar af leiðandi að vegna vel í
hinu nýja kjörlandi sínu.
Eins og drepið hefir verið á,
eru skilyrðin fyrir arðvænlegri
búpeningsrækt í Vesturfylkjunum
hin ákjósanlegasta, en þó ef til
vill hvergi jafngóð og í Alberta.
Hefir sá atvinnuvegur alla jafna
verið stór þýðingarmikill fyrir
fylkisbúa. Eru sláturgripir þar
oft á meðal hinna allra beztu í
landinu.
Fram að aldamótunum síðustu
var nautgriparæktin höfuð at-
vinnuvegur íbúa Suðurfylkisins.
í Norður- og Miðfylkinu var þá
einnig allmikið um griparækt. Er
fram liðu stundir, fóru bændur
að leggja mikla áherzlu á fram-
leiðslu mjólkurafurða og er nú
smjörgerð fylkisins komin á afar-
hátt stig. Hefir stjórnin unnið
að því allmikið, að hvetja bænd-
ur og veita þeim upplýsingar í
öllu því, er að kynbótum naut-
gripa lýtur.
Nú orðið má svo heita, að
griparæktin og komupp^ceran sé
stunduð jöfnum höndum. Á býl-
um þeim, er næst liggja borgun-
um, er mjólkurframleiðslan að
jafnaði mest. Enda er markað-
urinn hagstæður.
Á sléttum Suður-fylkisins var
griparæktin mest stunduð lengi
vel framan af. En nú er orðið
þar mikið um akuryrkju líka.
Timburtekja er afar arðvænleg
í fylkinu og í flestum ár er tals-
verð silungsveiði.
Hinu kjarngóða beitilandi er
það að þakka, hve sláturgripir í
Alberta eru vænir. Veðráttufar-
ið er heilnæmt öllum jurta-
gróðri. Saggaloft blátt áfram
þekkist þar ekki.
Griparæktarbændur hafa að
jafnaði keypt og alið upp kyn-
bótanaut, svo sem Shorthorn,
Hereford og Aberdeen-Angus. Og
víða hafa gripir af þessu tagi
selzt við afarháu verði á markað-
inum í Bandaríkjunum.
í Peace River héraðinu er og
griparæktin að aukast jafnt og
þétt. Eftirspurnin eftir góðu
nautakjöti hefir aukist árlega, og
þar af leiðandi hefir æ verið lögð
meiri og meiri áherzla á gripa-
ræktina.
Bændur hafa lagt og leggja
enn mikla rækt við endurbætur
hjarða sinna. Eru kynbótanaut
í afar háu verði. Hefir það kom-
ið fyrir, að kálfur af bezta kyni
hefir selst fyrir fimm þúsund
dali.
Eins og áður hefir verið getið
um, er mjólkur- og smjör- fram-
leiðsla á miklu þroskastigi. Skil-
yrðin til slíkrar framleiðslu eru
og hin beztu, sem hugsast getur.
Akuryrkjumáladeildin hefir æ í
þjónustu sinni sérfræðinga, sem
hafa eftirlit með smjörframleiðsl-
unni.
Alls eru í fylkinu 57 sameign-
ar rjómabú og 13, sem eru ein-
stakra manna eign. í flestum
hinna stærri bæja, er að finna
eitt eða fleiri rjómabú. Framan
af var stjórnip hluthafi í sam-
eignafélögum .þessum og hafði
þar af leiðandi strangt eftirlit
með starfrækslu þeirra. Nú eru
það bygðarlögin, eða sveitafélög-
in, sem eiga flest rjómabúin, en
samt sem áður standa þau undir
beinu eftirliti landbúnaðar ráðu-
neytisins. Rjómanum er skift í
flokka, eftir því hve mismunandi
smjörfitan er.
Ostagerðinni í fylkinu hefir,
enn sem komið er, miðað tiltölu-
lega seint áfram. Bændur hafa
allmikið af mjólkinni til gripa-
eldis og kjósa heldur að selja
rjómann. Enda er það, að öllu
samanlögðu, þerijtugra og auð-
veldara.
“Bandaríki Jívrópu”
Málið er rætt á fundi Þjóð-
bandalagsins í Geneva.
Skömmu eftir að Haagfundur-
inn var úti, og stjórnmálamenn
Evrópu höfðu þar eftir mikið
þjark komið sér saman í skaða-
bótamálinu, byrjaði fundur þjóða-
bandalagsins í Genk.
Tvö eru þau mál, sem mest
kveður að á fundi þessum, tak-
mörkun vígbúnaðar á sjó — og
Bandaríki Evrópu.
Þykir nú vænlegar horfa með
takmörkun vígbúnaðar á sjó, en
verið hefir. Þar hefir mest kapp
verið á milli Bandaríkjamanna og
Breta. Takist þeim að koma sér
saman um að draga úr vígbúnaði
sínum, má gera sér vonir um, að
lánast megi að ná samkomulagi
hinna þjóðanna.
MaoDonald, forsætisráðherra
Breta, fer sem kunnugt er til
Bandaríkjanna nú innan skamms.
Erindi hans er m. a. að ræða um
hernaðarmálin. En mælt er, að
hann mundi ekki taka sér þessa
ferð á hendur, ef hann gerði sér
ekki vísa von um gott samkomu-
lag.
En takist stórveldunum að koma
sér saman um að draga úr víg-
búnaði á sjó, eru meiri líkur til
þess en áður, að samkomulag ná-
ist um að minka annan vígbúnað,
landher, lofther o. s. frv.
En mesta birtu leggur af um-
ræðum fundarins um Bandaríki
Evrópu. Fyrir nokkrum dögum
héldu nokkrir helztu og valda-
mestu stjórnmálamenn álfunnar
ræður um það efni. Ræðum þeirra
var útvarpað. — Miljónir manna
hlýddu á orð þeirra. Það út af
fyrir sig, er mikill viðburður, að
almenningur um svo að segja alla
álfuna, skuli geta hlustað á menn
eins og Stresemann komast m. a.
að orði á þessa leið:
Á Haagfundinum gerðust þau
tíðindi, að samþykt var að kalla
setuliðið heim úr Rínarbygðum.
Þó enn sé hluti Þýzkalands undir
yfirráðum erlendra valdhafa, þá
er víst um'það, að þetta spor, sem
hér var stigið, mun verða heilla-
ríkt. Rutt er burtu þeim múr-
vegg, sem reistur var gegn öllu
góðu samkomulagi milli Þjóðverja
og nágranna þeirra að vestan-
verðu, og stendur pú vegurinn op-
inn þar, til samvinnu og bræðra-
Iags. — Hann lýsti og ánægju
sinni yfir því, að Bretar ætluðu
nú að gangast fyrir því, að ákvæði
Kellogg-sáttmálans yrðu samræmd
lögum Þjóðbandalagsins.
Um Bandaríki Evrópu sagði
hann meðal annar's:
Hvenær, sem mikilvægar nýj-
ungar koma fram á sjónarsviðið,
heyrast ávalt raddir frá þeim
svartsýnu afturhaldsmönnum, sem
álíta, að allar nýjungar séu einsk-
isnýtar, og komi að engu gagni.
Þýzkt skáld sagði eitt sinn, að
allar stórvægilegar hugmyndir
værú fyrst álitnar ófiær vitleysa.
Við verðum að vera samtaka í
því, að vísa slíku svartsýni á bug.
Hví skyldum við ekki geta komið
bandalagi á hér hjá okkur? í
öðrum heimsálfum eru menn
komnir lengra áleiðis en við í
þessum málum.
Það er talað um, að erfitt sp
að fá æskulýðinn til þess að snúa
bakinu að hernaðinum. Að ungir
menn og áhugasamir vilji fá tæki-
færi til þess að deyja sem hetjur
á orustuvöllum, fyrir þjóð sína.
— Eg fyrir mitt leyti lít svo
á, að ef til ófriðar kemur úr þessu,
þá fái engir tækifæri til þess að
sýna karlmensku sína á orustu-
völlunum eins og í gamla daga.
Barist verður með alt öðrum
hættL
Hlutverk okkar, æðst og feg-
urst allra okkar hlutverka, er að
efla eindrægni og samúð meðal
þjóðanna.
Briand hefir m. a. látið þess
getið, að franska stjórnin myndi
senda út fyrirspurnir til allra
ríkja Evrópu, þar sem spurt væri
um álit þeirra viðvíkjandi vænt-
anlegu bandalagi. Yrðu svörin
komin fyrir fund bandalagsins
næsta ár. Myndi síðan vera auð-
veldara en nú að þoka málinu á-
leiðis.
1 sambandi við umræður þessar
hefir verið rætt um tollmálin,
raddir komið fram um það, að
Evrópuþjóðirnar yrðu að lækka
tollmúra sína.
Tillaga hefir komið fram um
það, að þjóðir bandalagsins kæmu