Lögberg - 24.11.1932, Qupperneq 1

45. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 24. NÓVEMBER 1932
NÚMER 47
Fréttir að vestan
Bredenbury, 14. nóv. 1932.
Veturinn er hér genginn t gar8
fyrir alvöru. Hóf innreið sína
aðallega þ. 7. þ.m. Snjóaði hátt
upp í sólarhring, þar til snjórinn
var orðinn um hálft annað fet á
jafnsléttu. Frost var um 20 gr.
f. n. z. í morgun. Göngum við hér
með bakverk af snjómokstri. Hey
og hús þöktust af fannfergju.
Nú er að líta yfir atburði sum-
arsins. Skal fyrst minst á fs-
lendingadaginn, sem haldinn var
hér þ. 17. júní.
Það er eins og veðrinu sé séi’-
lega uppsigað við 17. júní og 1.
júlí, að menn segja, því tæplega
er unt að rigni, ef ekki rignir þá.
Það er okkar reynsla hér, að iðu-
lega riknir á fyrnefndum degi.
Svo féll hluturinn síðast liðið
sumar. Þ. 17. júní bar upp á
föstudag; hófst dagurinn með
regni, sem hélzt af og til alt að
seinni hluta; varð að fresta ýms-
um skemtunum. En skemtun var
samt öll góð, af samræðum, sam-
söng og tölum. Minnumst við
þakksamleiga vina okkar tveggja,
er komu til þess að gera stundina
ánægjulega og uppbyggilega. Það
voru þeir W. H. Paulson þingmað-
ur frá Leslie og Dr. Sigurður J.
Jóhannesson frá Winnipeg. Þökk-
um við mönnum þesum komuna;
munum minnast þeirra lengi og
hlýlega. Fluttu þeir tvær tölur
hvor og mæltist báðum ágætlega.
Dr. Jóhannesson flutti minni ís-
lands, en Mr. Paulson minni Vest-
ur-íslendinga. Þá fluttu og kvæði
Kristján Jónsson og Einar Sig-
urðsson. Líka talaði Einar nokkr-
um sinnum, sem forseti dagsins.
Er hann prýðilega skýr og ís-
lenzkur vel í anda. Ræðumanna-
efni höfum við innan bygðar, ekki
svo fá, hvenær sem þeir fást til
að taka á því. En lífsspursmál er
það fyrir alla, að temja sér ræðu-
igjörð um það, sem þeim býr í
brjósti, annars kemur það ekki að
fullum notum. Hver nýtur gulls,
sem aldrei grefst úr jörðu?
Þaklætis guðsþjónusta var
haldin hér þ. 9. október, Var að-
sókn góð og fór fram á eftir
kaffidrykkja í samkomuhúsi bygð-
arinnar. Eru þar góðgerðir born-
ar fram ávalt með miklum mynd-
arskap. Það flaug í huga minn
þá, þegar eg leit yfir allan hóp-
inn, sem sat til borðs þann da'g,
að það er þakkarvert að vera brot-
inn af sama bergi og fólk þetta.
Mér fanst eg finna til heilleika og
traustleika, sem stæði á bak við
hinar rausnarlegu veitingar, og
að eg mundi ekki hafa kosið að
vera fæddur innan annars þjóð-
flokks, þótt kostur hefði verið, —
bezt að vera fæddur íslendingur.
Boðskapur frá Fyrstu lútersku
kirkju í Winnipeg barst hingað
þ. 23. októbermán. að kvöldinu
með útvarpi. Munu allmargir í
bæjunum Chnrohbridge, Breden-
bury, Calder og í grendinni hafa
notið þess; þó ekki nærri allir,
vegna þess, að móttökutækin voru
ekki í lagi. Kom öllum saman um
það, sem heyrðu, að stundin hefðl
verið stórlega upbyggileg og á-
nægjuleg. Er það virðingarauki
ekki all-lítill fyrir Fyrsta lút-
erska söfnuðinn, að standa fyrir
útvarpi þessu. Er eg viss um, að
margföld blessun leiðir af þess-
ari viðleitni. Er það rétt maklegt,
að menn út um land styðji fyrir-
tæki þetta fjármunalega. Er eg
beðinn að bera hjartans þakkir
söfnuðinum, fyrir hönd þeirra,
sem við mig hafa mælt um þetta
atriði.
Þann 6. þ. m. fór fram guðs-
(Framh. frá 5. bls.)
Vonbrigði
Þegar háskóla hneykslið varð
uppvíst í haust, voru þegar 1 stað
búnar til sögur um það, að það
væri nú ekki bara háskólinn, sem
hefði orðið fyrir fjártjóni, sakir
óráðvendni og vanrækslu. Þær
sögur gengu fjöllum hærra, að alt
væri í mestu óreiðu hjá þeim fyr-
irtækjum Manitoba-fylkis, sem
sérstakar nefndir eru settar til
að ráða yfir, svo sem vínsölu-
nefndinni, simakerfinu og Work-
men’s Compensation Board. Eitt-
hvað miljón, eða svo, voru ýmsir
alveg vissir um að búið væri að
stela, frá hverri þessari stjórnar-
deild, að minsta kosti vínsölunni.
Það var nú svo sem ekki mikill
efi á því, að þetta væri svona, eða
að minsta kosti eitthvað mikið í
þessa átt.
Voru svo óháðir og fullkomlega
ábyggilegir yfirskoðunarmenn
skipaðir, til að yfirskoða allar
bækur og reikninga þessara
deilda og þeim gefið fult vald til
að heimta öll nauðsynleg skilríki.
Þessu verki er nú lokið, og ekkert
það hefir komið í ljós, sem 'gefi
nokkurn grun um nokkra óráð-
vendni, eða nokkrar misfellur,
hvað þessar stjórnardeildir snert-
ir. Meira að segja er þessi yfir-
skoðun sönnun fyrir því, að þetta
hefir ekki átt sér stað.
Samt sem áður benda yfirskoð-
unarmennirnir á ýmislegt, held-
ur smávægilegt þó, að því er virð-
ist, viðvíkjandi bókhaldi vínsölu-
nefndarinnar, sem umbæta mætti
og gerði það enn tryggara, að ó-
ráðvendni yrði ekki við komið.
Þegar dómsmálaráðherra Mani-
tobafylkis tilkynti þessa niður-
stöðu yfirskoðunarmannanna, lét
hann þau orð falla, að þetta ætti
að vera nægilegt svar til þeirra
flokka og einstaklinga hér í Win-
nipeg, sem að því er virtist, hefðu
af ásettu ráði, sett sig út til þess,
að óvirða og vekja vantraust á
þeim stjórnarstofnunum, sem hér
er um að ræða.
«
Þessi niðurstaða yfirskoðunar-
mannanna og ummæli dómsmála-
réðherrans, virðist hafa komið
æði óþægilega við ýmsa þá, sem
höfðu látið til sín taka, að út-
breiða óráðvendnis grunsemi,
sem ekki reyndist á rökum bygð
og sem möttu meira óhag and-
stæðinga sinna í stjórnmálum,
heldur en hag og sóma fylkisins,
þar sem þeir eiga sjálfir neima.
Þeir virðast hér hafa orðið fyrir
miklum vonbrigðum, en samhygð
hafa þeir sjálfsagt litla hjá öllum
þeim, sem meta hag og sóma fylk-
isins meira en blint og illvígt
flokksfylgi.
Stjórnarskifti á Þýzkalandi
Kanslarinn þýzki, Franz von
Papen, hefir sagt af sér fyrir sig
og sitt ráðuneyti, og Hindenburg
forseti hefir samþykt þá uppsögn.
Enn heldur stjórnin þó áfram,
meðan verið er að mynda aðra
stjórn. Orsökin til þessa er sú, að
von Papen hafði ekki þingfylgi.
En enginn hinna mörgu þing-
flokka á Þýzkalandi, hefir meiri-
hluta á þjóðþinginu. Þó er Hitler
flokkurinn lang fjölmennastur.
Segja nú síðustu fréttir frá Ber-
lín, að Hindenburg hafi boðið Hit-
ler að verða kanslari og mynda
nýtt ráðuneyti, en með því skil-
yrði þó, að hann aflaði sér fyrst
fylgis meiri hluta þings. En það
lítur út fyrir, að Hitler vilji sem
minst við hina þingflokkana eiga,
en vilji fá leyfi til að vera sjálf-
ráður um stjórnina. Hvernig fara
kann, er ekki ráðið þegar þetta er
skrifað.
Týndur og aftur fundinn
Mikill bindindisleiðtogi og vín-
bannsmaður, Raymond Robins að
nafni, hvarf í New York snemma
í september í haust. Vissi enginn
hvað um hann var orðið og héldu
ýmsir, að hér væri brennivíns-
mönnum o!g bannféndum um að
kenna og mundu þeir hafa ráðið
hann af dögum, til að ryðja úr
vegi hættulegum og áhrifamiklum
mótstöðumanni. Var jafnvel sú
frétt borin út, að honum hefði
verið kastað í sjóinn. Vakti hvarf
þessa manns mikið umtal og mikla
eftirtekt í öllum Bandaríkjunum
og víðar um heim. En nú er hann
fundinn, og fanst hann í litlum
bæ, sem Whittier heitir, einar 60
mílur frá Ashville, N.C. Var hann
þar á litlu greiðasöluhúsi, heldur
illa til fara og torkennilegur. Var
þannig ástatt um hann, að hann
hafði svo að se'gja alveg tapað
minninu og vissi ekki einu sinni
hvað hann hét og þekti ekki konu
sína, þegar hún kom til hans. Þeg-
ar þetta kom fyrir, að Robins misti
minnið, var hann á leið til Wash-
ington til að finna Hoover forseta
og tala við hann um bindindismál.
Hann er nú á spítala og það þykir
nokkur von um, að hann muni
kannske ná sér aftur.
Um hábjartan daginn
Á fimtudaginn í síðustu viku,
um kl. 11 að morgni num, réðust
tveir menn á stúlku hér í borg-
inni, sem hafði nálega tvö þúsun<J
dali meðferðis, sem hún ætlaði að
leggja í banka fyrir Metropolitan
lífsábyrgðarfélagið, sem hún
vinnur hjá. Báðir höfðu menn
þessir skambyssur og réðust þeir
á stúlkuna þegar hún var á leið
til bankans, og greip annar þeirra
peningana, en svo óheppilega vildi
til fyrir ræningjana, að þarna
voru nærstaddir hraustir menn og
hugprúðir, sem réðust á ræningj-
ana og náðu öðrum þeirra, en
hinn tók til fótanna og slapp.
Skaut þessi maður nokkrum skot-
um út í loftið o!g braut glugga í
byggingu þar skamt frá. Enginn
særðist og peningarnir komust til
skila, eða mest af þeiin. Þetta var
á Notre Dame Ave., hjá Lindsey
byggingunni.
Madame Stalin
Sú frétt hefir fyrir skömmu bor-
ist frá Rússlandi, að kona Soviet
höfðingjans, Josep Stalins, sé dá-
in. Segir fréttin, að hún hafi dá-
ið af því að borða eitraðan mat.
Hafði hún jafnan verið hrædd
um, að bóndi sinn mundi verða
ráðinn af dögum þannig, að hon-
um yrði Igefinn matur, sem eitur
hefði verið látið í. Hún hafði því
þann fasta sið, að smakka sjálf
á öllum mat, sem manni hennar
var ætlaður, en áður en maturinn
var honum borinn. Svo kom að
því sem hana grunaði, að eitur
hafði verið látið í matin, sem
Stalin var ætlaður. Konan smakk-
aði á honum, eins og hún var vön,
og hún veiktist og dó, en hún
frelsaði líf mannsins síns með
sínu eigin lífi.
Trotzky hræddur um
líf sitt
Leon Trotzky er á leið til Kaup-
mannahafnar, og ætlar hann að
flytja þar nokkra fyrirlestra. En
aðal erindi hans þangað, er þó sagt
að sé, að leita konu sinni lækn-
inga hjá einhverjum sérfræðingi
þar, en ekki er þess getið, hváð.
að henni gangi. Hann kvað vera
mjög hræddur um líf sitt, og fer
hálfgert huldu höfði.
Frá Minneapolis
Maður heitir Hjörtur og er hann
Lárusson. Á hann heima í Min-
neapolis, eins og margir munu
kannast við. Hjörtur hefir horn—
fallegt silfurhorn, sem lærðir
menn og fróðir kalla “cornette”,
eða eitthvað þessháttar, og leikur
Hjörtur á þetta vandasama hljóð-
færi betur en nokkur annar mað-
ur í þessu hinu mikla ríki vatn-
anna, Minnesota.
Þetta eitt er í sjálfu sér þess
virði að geta í opinberu blaði, því
þeir íslendingar, sem skara fram
úr á einhvern hátt, kasta einnig
ljóma á þjóðerni sitt ekki síður en
á sjálfa sig. En það er þó ekki
beint músíkin í horni Hjartar,
sem okkur samlöndum hans þykir
sérstaklega vænt um, heldur mús-
íkin í rödd Hjartar og öll hans
framkoma, sem kemur við hjartað
í mörgum niðjum víkinganna, þó
kaldir séu þeir sumir hverjir!
Hjörtur er nýkvæntur í annað
sinni, amerískri konu, sem ber
með sér öll einkenni höfðigja, og
er helzt útlit fyrir, að okkur muni
innan skamms þykja eins vænt
um hana og Hjört. Þess vegna
tóku sig saman nokkrir vinir
þeirra hér og heimóttu þessi góðu
hjón þ. 12. þ. m., sem var afmælis-
daígur Hjartar, þó enginn viti hve
gamall eða ungur hann sé, en eng-
inn mun hafa efast um það, að
hann væri íslendingur, því meðan
gestirnir undu sér við spil, skemti
Hjörtur og þrír vinir hans gest-
unum með því að leika íslenzk lög,
sem létu vel í eyrum okkar land-
anna. Svona smávegis samsæti
eiga sér oft stað hér í Tvíburabæj-
unum, en sjaldan hefi eg séð betri
“stemmningu” en á þessu skemti-
lega kvöldi hjá Hirti Lárusyni.
Munu hinir mörlgu vinir hans víðs-
vegar um Ameríku hugsa gott til
Hjartar og hans góðu konu, er
þeir lesa þessar fáu línur.
Viðstaddur.
«®
Meiri vinna
Fyrir eitthvað mánuði var vinnu
svo að segja hætt á C. P. R. verk-
stæðunum hér í Winnipeg og í
nokkrum öðrum stærri bæjum í
landinu. Hér mistu þá 1,800
menn atvinnu sína. Horfði þetta
til mikilla vandræða, því þessir
menn höfðu haft heldur óstöðuga
vinnu lengi að undanförnu og
voru því illa við vinnuleysinu bún-
if. Nú hefir svo vel skipast, að
aftur hefir verið tekið til starfa
á þessum verkstæðum. Hafa því
þessir menn aftur fengið vinnu
og þó vinnan verði kannske ekki
stöðug í vetur, þá er vonandi, að
hún gefi þeim svo miklar tekjur,
að þeir komist af með þær.
Fer sinna ferða
Prinsinn af Wales var í vikunni
sem leið á írlandi og var erindi
hans þangað að vígja nýtt þin!g-
hús þeirra Norður-lrlpndinganna.
Þótti Bretum þetta hættuför mik-
il fyrir prinsinn og höfðu eina tólf
þúsund menn að gæta hans, með-
an hann væri á írlandi. Það lít-
ur út fyrir, að prinsinum þyki
þetta óþarfa umstang og kunni
því illa að vera í hálfgerðu varð-
haldi og vilji fara sinna eigin
ferða, og tók hann því hvert tæki-
færi að sleppa frá þessum varð-
mannafjölda og fara sinna ei'gih
ferða, og hann gerði það þegar
hann hafði tækifæri til og reyndi
sem bezt hann gat að kynnast
fólkinu. Tók fólkið honum vel og
varð prinsinum þessi óvarfærni
ekki að meini.
MEN’S CLUB.
Fundur karlaklúbbs Fyrstu lút-
ersku kirkju, sem haldinn var í
fundarsal kirkjunnar á þriðju-
dagskveldið, var mjög vel sóttur
og hann var bæði skemtilegur og
uppbyggilegur, eins o'g reyndar
allir fundir þess félags. Dr.
Thorlakson skipaði forsæti. Áður
en sezt var að borðum, var eins og
vanalega sungið “0, Canada”, og
Dr. Björn B. Jónsson flutti bæn.
Að máltíðinni lokinni skemti
Stefán Sölvason og hljómsveit
hans um stund með hljóðfæra-
slætti. En aðalatriðið á þessum
fundi var erindi, sem Dr. D. A.
Stewart flutti, “Stepping Stones
in Manitoba History”, mjög fróð-
legt og skemtilegt o’g prýðilega
framborið. Samkvæmt tillögu
frá Dr. B. H. Olson, var Dr.
Stewart greitt einróma þakklætis-
atkvæði fyrir sitt ágæta erindi.
Banatilræði
Edouard Herriot, forseta Frakk-
lands, var sýnt banatilræði á
sunnudaginn var. Var það gert á
þann hátt, að járnbrautarteinar
voru sprengdir með sprengitundri
rétt áður en járnbrautarlest, sem
forsetinn var í, átti að fara þar
um. Mundi þar að minsta kosti
hafa orðið járnbrautarslys, ef
ekki hefði viljað svo til, að lest-
in, sem forsetinn ferðaðist með,
var klukkutíma á eftir áætlun.
Ekki gerði forseti mikið úr þessu
og hélt, að það hefði naumast ver-
ið ætlun þessara spellvirkja, að
ráða sér bana, heldur hefðu þeir
bara viljað láta í Ijóa óánægju
sína við stjórnina.
Frá írlandi
Heldur sýnist Eamon de Valera,
forseti Friríkisins írska, elga í
vök að verjast á þinginu. í vik-
unni sem leið bar fyrverandi for-
seti, William T. Cosgrave, foringi
andstöðuflokksins, fram van-
traustsyfirlýsingu gegn stjórn-
inni. Var hún sérstaklega býgð á
því, að stjórnin hefði, með þver-
móðsku sinni gegn Bretur og ó-
varfærni, stofnað ríkinu í stór-
hættu. Ekki var vantraustsyfir-
lýsing þessi samt samþykt og
bjargaðist stjórnin þarna fyrir
stuðning verkamannaflokksins.
Var vantraustsyfirlýsingin feld,
og voru 70 atkvæði með henni en
75 á móti.
Kosningarnar í North
Dakota
Af kosningunum í North Dakota
hinn 8. þ. n>, hafa Lögbergi bor-
ist þær'fréttir, að þeir íslending-
ar, sem hér segir, hafa þar náð
kosningu: Guðmundur Grímsson,
endurkosinn héraðsdómari til
fjögra ára. Saksóknarar: J. M.
Snowfield í Cavalier County, end-
urkosinn í fimta sinn; Nels G.
Johnson í McHenry County, kosinn
í annað sin; Oscar B. Benson í
Bottineau County og Helgi Jó-
hanneson í Pembina County, báð-
ir í fyrsta sinn. Einnig var J. H.
Hannesson endurkosinn féhirðir
í Pembina County og Freeman
Hall County Commissioner. Stone
Hillman var kosinn ríkisþing-
maður.
Stór fjölskylda
Hjón, sem heima eiga í grend
við Perth í Vestur-Ástralíu, hafa
eignast 29 börn á 31 ári. Konan
er nú fimtug, en maðurinn rúm-
lega sextu'gur.
Fálkarnir
íþróttafélagið Fálkarnir leika
sinn fyrsta hockeyleik, á þess-
um vetri, á mánudagskveldið
kemur, 28. nóv., á Amphitheatre
og byrjar leikurinn kl. 8.30.
Æskilegt væri, að sem allra
flestir íslendingar sæju þenna
fyrsta hockey leik Fálkanna og
munu þeir þá fylgja íþrótta-
starfsemi veturinn út. Ef ein-
hver íslenzk íþróttafélög úr
öðrum bæjum eða bygðum,
gætu komið og séð þenna fyrsta
leik, þá væri það mjög heppi-
legt.
Bæjarátjórnarkosningar
í St. Boniface
Þær fóru fram á föstudaginn i
vikunni sem leið. Þar voru þrír
menn í kjöri um borgarstjóra em-
bættið, Frank R. Dowse, G. C.
MacLean og W. H. Walsh. Er
hinn síðasttaldi verkamannafull-
trúi. Máclean hefir gegnt borg-
arstjóraembættinu síðan David
Campbell, K.C., er þar var borgar-
stjóri, veiktist í sumar o!g dó. Fór
kosningin þannig, að Dowse var
kosinn, en með aðeins sex atkvæða
meiri hluta fram yfir Maclean.
Walsh hafði einnig mikið fylgi.
Þar sem atkvæðamunurinn er
mjög lítill, verður endurtalning-
ar krafist.
Úr bænum og grendinni
The Junior Ladies’ Aid of the
First Lutheran Church, will hold
a “Jack Frost” Tea on Dec. 6th,
in the Church Parlors. Further
announcement in the next paper.
Séra Jóhann Friðriksson hefir
guðsþjónustu á Lundar sunnudag-
inn þ. 27. þ.m. kl. 2 e. h.
Athygli. — Sérstakra ástæða
vegna, hefir verið frestað um óá-
kveðinn tíma hlutaveltu stórstúk-
unnar, sem haldast átti 5. des.
Mrs. Kristín Snidal andaðist að
heimili sínu í grend við Minneota,
Minn., hinn 8. þ.m. Foreldrar
hennar voru Björn og ólöf Gísla-
son. Hún var fædd og uppalin á
íslandi , en kom til Vesturheims
1880 og var jafnan síðan í grend
við Minneota.
Kvenfélag norsku lútersku kirkj-
unnar á Victor Str. og Wellinig-
ton Ave., heldur sinn árlega “Lu-
tefisk-Supper” í kirkjunni á
fimtudaginn, hinn 24. nóv., kl. 5
til 9 e. h. Komið þangað og kom-
ið með vini yðar líka. Allir vel-
komnir.
Hinn 11. október síðastl. and-
aðist í St. Louis, Mo., Rev. W. H.
Luke, aðeins 36 ára að altþd.
Hann var áður prestur í Innisfail
og Calgary, Alta., og var hann þar
ýmsum íslp»idingum að góðu
kunnur, en síðast ritstjóri sunnu-
dagsskólarita Missouri synódunn-
ar. Ekkja hans er Lenora Laxdal
Luke. Tvö eru börn þeirra hjóna,
Yvonne 8 ára og William 4 ára.
Junior Ladies’ Aid of the First
Lutheran Church:
Pres:: Mrs. W. H. Olson.
Vice-Pres.: Mrs. A. Blondal.
Sec.: Mrs. T. A. Blondal.
Vice-Sec.: Mrs. C. Carswell.
Treas.: Mrs. G. K. Stehenson.
Progr. Committee: Mrs. B. H.
Olson and Mrs. E. Feldsted.
Membership Committee: Mrs. F.
Thordarson, Mrs. H. Taylor and
Mrs. W. J. Johanneson.