Lögberg - 02.02.1933, Blaðsíða 4

Bls. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. FEBRÚAR 1933.
Högberg
OeflC út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
UtanAskrift ritstjórans.
EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
TerO J3.00 ain áriO—Borgist fj/rirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia
Prero, Limited, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
PHONES SO 327—86 328
Samkoma
karlaklúbbsins
Samkoman, sem karlaklúbbur Fyrstu lút-
ersku kirkju hélt í samkomusal kirkjunnar á
þriðjudagskveldið í vikunni sem leið, var
þannig, að ástæða þykir til, að skýra frá
henni nokkuð nánar, heldur en vanalega er
skýrt frá samkomum tslendinga í Winnipeg,
þó stundum sé eitthvað frá þeim sagt í blöð-
unum. Margar eru þær þó góðar og upp-
byggilegar á ýmsan hátt, en þessi samkoma
var öðru vísi en hinar.
Þegar maður kom inn í salinn, tók maður
fyrst eftir landnemakofanum í innri .enda
salsins. Hann sást þar bæði utan og innan.
Hvað ytra útlitið snerti, var aðeins um mál-
verk að ræða, en það var svo haglega gert,
að manni sýndist þama vera reglulegur
bjálkakofi, eins og maður man eftir þeim og
hefir séð á ýmsum stöðum í sveitum þessa
lands. Það var önnur hliðin og helmingur-
inn af þakinu, sem sást. En hann var líka
sýndur að innan. Dálítil stofa, með nokkr-
um gamaldags og fátæklegum húsmunum.
Erranaðuv kannaðist svo vel við þá frá fornu
fari, íslenzka rokkinn og kaffikvörnina og
margt og margt fleira, alt gamlir kunningj-
ar, eldra fólksins að minsta kosti.
Byrjað var á því að sungin voru nokkur
lög, “bak við tjöldin”, sálmar og aðrir
söngvar, og manni fanst maður þekkja
söngdnn frá íslenzkum sveitaheimilum fyrir
hálfri öld, en þó töluvert betri en alment
gerðist. Síðar lék Stefán Sölvason nokkur
lög á harmonikuna sína og fólkið úti í saln-
um söng undir.
Forseti klúbbsins, Dr. P. H. T. Thorlak-
son, stjórnaði samkomunni skemtilega og
skörulega. Ræðumennimir voru þrír, eins
og auglýst hafði verið fyrir fram. Allar voru
ræðurnar stuttar og mikið efni samandregið
í stutt mál. Emgu að síður voru þær skemti-
legar og fræðandi, og fyrir vort leyti getum
vér með sanni sagt, að vér höfðum mikla á-
nægju af að hlusta á þær.
Fyrst talaði Dr. 0. Bjömson. Hann sagði
frá ferðinni frá íslandi til Gimli, alla leið
frá því faðir hans, og fjölskylda, lagði af
stað frá sveitaheimili sínu á Austurlandi og
þangað til hún kom að Gimli. Var það á allra
fyrstu áram íslendinga þar. Vitanlega var
hér farið nokkuð fljótt yfir sögu, en þó sagt
frá mörgu, sem fyrir kom á leiðinni. Dr.
Björnson var þá aðeins á sjöunda árinu, en
man þó vel eftir þessari löngu ferð. Hann
var ekki að segja .sína ferðasögu, eins og
hann hefði getað hugsað sér, að hún kynni
að hafa verið, eða eins og einhver hafði sagt
honum að hún hefði verið, heldur eins og
hann mundi sjálfur eftir henni, og hann man
glögglega eftir mörgn, sem fyrir kom á
þessari ferð. Dr. Björnson hefir ágætt lag
á, að segja vel frá og gera frásögnina skemti-
lega, enda vakti þessi frásögn hans gleði
mikla meðal áheyrendanna.
Næst talaði J. T. Thorson, K.C., um félag’S-
skipun, eða kannske réttara sagt, stjóraar-
skipun nýlendunnar, Nýja fslands, sem þá var
ekki í Manitobafylki. Suðurtakmörk nýlend-
unnar voru við norðurtakmörk fylkisins, eins
og það var þá. Að sjálfsögðu var nýlendan
í Canada og undir stjórn Canada, en að öðru
leyti, mátti heita, að hún væri utan við lands-
lög og rétt; engin fylksstjórn og engin sveit-
arstjóra. En við stjórnleysi vildu íslending-
ar ekki búa og því settu þeir sér sjálfir sín
eigin lög og kusu sér sjálfir nýlendustjórn.
Er sa lagabálkur enn til og er eitthvert hið
merkilegasta skjal frá fyrstu árum fslend-
inga hér í landi. SJcýrði Mr. Thorson í
stuttu máli, en þó all-nákvæmlega, hvernig
lagaskipun þessari hefði verið varið, og á
hverju frumherjarnir íslenzku í Manitoba
hefðu bygt þær vonir sínar, að alt mætti vel
fara, þó ekki væri hér um verulegt fram-
kvæmdarvald að ræða og því síður dómsvald.
Vitanlega gat þetta fyrirkomulag ekki hald-
ist nema skamma hríð, því Nýja ísland varð
fljótlega hluti af Manitoba fvlki, og laut þá
að sjálfsögðu sömu lögum.
Þá flutti Dr. Björa B. Jónsson, einkar
skemtilegt erindi um daglegt líf nýlendubúa
á fyrstu árunum í Nýja íslandi, eða frá 1876
til 1880. Það má sama segja um hann, eins
og Dr. Björason, að hann sagði frá því, sem
hann mundi sjálfur, hafði sjálfur lifað, því
hann var þar á þeim árum, og þó hann væri
þá ungur, á hann þaðan margar ljósar end-
urminningar, og hann kann frá mörgu fróð-
legu og skemtilegu að segja frá þeim tímum,
en líka mörgu raunalegu og mótdrægu, því
nóg er til af því tagi. Gamánvísuna um
Vestur-íslendinga, eftir K. N., sem þessar
hendingar eru í, ber sjálfsagt ekki að taka
bókstaflega:
“Það var á yngri árum,
þá engin sorg var til;
og flestir áttu ekkei’t
og alt gekk þeim í vil . . .”
Þetta var um gömlu Winnipegbúana. En
það gekk ekki alt nýlendubúunum í Nýja Ts-
landi í vil, á fyrstu árum þeirra þar. Engu
að síður er saga þeirra hugðnæm, því þeir
áttu mikið af góðum vonum, og flestar þeirra
rættust furðanlega vel.
Næst sýndi Dr. A. Blöndal skuggamyndir,
og má óhætt segja, að af þeim hafði fólkið á-
gæta skemtun. Myndirnar voru allar af
Vestur-lslendingum, og þær voru ekki ný-
teknar, ekki síðustu útgáfurnar. Fékk þar
margur að sjá sína eigin mynd, eins og hann
hafði verið fyrir mörgum árum, kannske
hálfri öld, eða þá eins og mvndasmiðurinn-
hafði látið hann líta út. Oss grunar, að
margir liafi þar ekki vel þekt sjálfa sig.
Sumar myndirnar hafði Dr. Blöndal dregið
sjálfur. Hann er, eins pg mörgum er kunn-
ugt, prýðilega listfengur í þeim efnum.
Að endingu vora ágætar veitingar fram-
bornar handa öllum sem viðstaddir vora.
Hér hefir þá stuttlega verið sagt frá því
helzta, sem fram fór á þessari almennu sam-
komu karlaklúbbsins. Flest af því, sem þar
fór fram, fór fram á ensku. Forsetinn og
ræðumennirnir töluðu ensku; sömuleiðis Dr.
Blöndal. En þó fanst oss þessi samkoma
einhver allra íslenzkasta samkoman, sem vér
höfum sött hér í AVinnipeg í nálega fjörutíu
ár. Sumir viklu kannske heldur segja, vest-
ur-íslenzkasta samkoman. En landarnir voru
ekki mikið vestur-íslenzkir fyrstu árin í
Nýja Islandi. Þeir voru bara íslenzkir. En
vér vildum bæta því við, að þessi samkoma
var líka einhver hin skemtilegasta, af þeim
er vér munum eftir. Þeir hafa líka verið
nokkuð margir, sem fyrir fram hugðu gott
til hennar, því svo var hún fjölsótt, að saíur-
inn var alveg fullur af fólki, hátt á fjórða
hundrað. Vér erum þess fullvissir, að þar
varð enginn fyrir vonbrigðum.
The Chriátian
Messenger
Þetta er nafnið á nýju mánaðarriti, sem út
er gefið í Glenboro, Man., og er sérstaklega
ætlað lútersku söfnuðunum að Brú, Baldur,
Grund og Glenboro. Ritstjórinn er séra Eg-
ill H. Fáfnis.
Fyrsta blaðið, sem Lögbergi hefir verið
sent, og þakkar fyrir, er laglegt fjögra blaða
rit, með ljómandi fallegri mynd á framsíð-
unni. Pappírinn er ágætur. Ritið er prent-
að í Bandaríkjunum.
Eftir fyrsta blaðinu að dæma, má vænta
að ritið flytji aðallega stuttar greinar
um kristileg efni, kirkjulegar fréttir alls-
konar, sem sérstaklega snerta ofangreinda
söfnuði, og auglýsingar um messur og aðrar
kirkjulegar samkomur í söfnuðunum, o.s.frv.
Með séra E. H. Fáfnis fyrir ritstjóra, má
vænta þess, að þetta fyrirtæki hepnist vel og
The Christian Messenger verði til mikils
gagns í kirkjumálum Argylebúa og félagslífi
þeirra yfirleitt. Kaupsýslumenn í Glenboro
styðja blaðið örlátlega með auglýsingum.
Athyglisverð skáldsaga
Beatrice Harraden: Skip sem mætast á nóttu.
Með forspjalli eftir Alexander McGill og mynd-
um eftir Gertrude Harraden. Snæbjörn Jóns-
son þýddi.. ísafoldarprentsmiðja, Reykjavík,
1932.
Vér lifum á mikilli skáldsagna-öld. Slíkum rit-
um hleður niður hvarvetna um hinn mentaða
heim, olg fer það að vonum, að sá stóri hópur er
ærið mislitur. Að tiltölu við fólksfjölda, hefir
ísland sannarlega ekki farið varhlúta af skáld-
sagna-blessuninni hin síðari árin; einkum hafa
flætt yfir landið þýðingar af erlendum skáldsög-
um af lakasta tæi, ritum, sem æsa lesandann og
trylla, slá á lægstu strengi tilfinninga hans; það
eru öll lestrarlaunin og að flestra dómi harla rýr.
Þess ber þó jafnframt að geta, að sumir íslenzk-
ir bókaútgefendur og þýðendur, t. d. Þorsteinn
ritstjóri Gísilason og fleiri, hafa verið of vandir
að virðingu sinni tLl þess að gæða löndum sín-
um á ginnandi “reyfara” - léttmetinu. Þeir
vita, að íslendingar eru enn næsta fátækir að
þýddum úrvalsskáldsögum og vilja hlaða í það
skarðið í bókmentum vorum. Er sú starfsemi hin
virðingarverðasta og skyldi þakksamlega þegin.
Skip, sem mætast á nóttu
(Ships that Pass in the Night),
er ein þeirra útlendra skáldsagna,
sem verðugt var að snúa á ís-
lenzka tungu, því að hún á erindi
til allra þeirra, sem ekki láta sig
enlgu skifta samferðafólk sitt á
lífsleiðinni. Hún snertir næma
strengi mannshjartans; ýtir við
samjúðarkend lesandans, vekur
hann til umhugsunar um mannlíf-
ið — og eilífðarmálin. Hún er
því langt fyrir utan og ofan dæg-
urþrasið, sem þyrlar upp svo
miklu ryki í augu margra, að alt
annað hverfur þeim sjónum. Eigi
eru hér heldur neinar öfgar í
frásögu og stíl,, enginn bægsla-
gangur, sem ýmsir hyggja vera
aðalsmark ritsnildar; sannleiks-
ást, látleysi — hófsemi — eru
höfuðeinkenni þessarar eftirtekt-
arverðu skáldsögu.
Líklegt tel eg, að ýmsum Iálend-
ingum, ekki sízt hér í Vestur-
heimi, muni koma heiti hennar
kunnuglega fyrir. Margir þeirra
hafa eflaust lesið hið merkilega
pródikanasafn séra Jóns heitins
Bjarnasonar — Guðspjallamál, en
þar er sögu þessarar, undir enska
nafninu, getið í formálanum; og
svo hefir dr. Jóni fundist mikið
til um hana, að hann vitnar til
hennar í ræðu sinni á 24. sunnu-
dag eftir Trínitatis, og velur
þeirri pi'édikun nafn hennar —
“Skip sem farast hjá á nóttu”.
Og orð séra Jóns að þessu sinni
hafa fallið i frjósaman jarðve!g,
að minsta kosti í einni unglings-
sál úti á íslandi; því að eins og
þýðandinn segir frá í formála
sínum, þá vöktu þau ummæli hjá
honum “brennandi löngun” til
þess að lesa umrædda skáldsögu,
þó áratugur liði áður en honum
yrði að þeirri ósk sinni. Þegar
þar að kom, var langt frá, að
hann yrði fyrir vonbrigðum.
“Loks eignaðist eg bókina og
las hana. Sá lestur var þannig,
að eg teygaði eins og þyrstur
göngumaður sem legst niður við
tæra berglind á vegi sínum. Síð-
an haustdaginn þann, hefir mik-
ið vatn rijinnið til sjávar og eg er
löngu kominn á þann aldur
“æskuglóð þá týnast tekur til-
finninganæmleik með.” En oft
er eg búinn að lesa þessa litlu
sögu upp aftur, og ávalt með sömu
nautninni. Hún er mér sí og æ
jafn kær hversu sem skoðanir
mínar breytast, eins og gera skoð-
anir allra þeirra manna, sem eitt-
hvað reyna til að ígrunda spurn-
ingar þær, sem lífið er stöðugt að
leggja fyrir okkur. í öll þessi ár
hafa þau Bernardína og óvið-
feldni maðurinn verið förunuat-
ar mínir, og sennilegast þykir
mér að þau verði það þann spöl,
sem enn kann að vera ógenginn.
Ef eg þættist alt í einu sjá þau
frammi fyrir mér íklædd holdi og
blóði, þá er e!g ekki viss um, að
eg mundi straks átta mig á því,
að sú sýn væri neitt undarleg,
heldur í svipinn vera mér þess
eins meðvitandi, hve innilega kær
þau eru mér bæði tvö.”
Ætla eg fyllilega, að þýðand-
inn verði ekki einn um þessa
reynslu sína.
Eg vil ekki draga úr áhuga eða
ánægju væntanlegra lesenda
skáldsögu þessarar með því að
fara að segja þeim hana; eg læt
mér nægja, að víkja að fáeinum
höfuðdráttum. Sögusviðið er með
öllu óhversdagslegt — heilsuhæli
uppi í fjöllum. Og þó það kunni í
fljótu bragði að virðast æði
þröngt og tilbreytingarlítið, þá
hefir höfundurinn, þegar betur er
að gætt, olnbo'garúm nóg til athug-
ana sinna og lýsinga, því að á
hælinu er “kynlegt sambland af
ólíkustu manneskjum”; þar er því
gott til fanga þeim, sem á hæfi-
leikann til þess að skygnast inn
í fýlgsni sálarlífsins. En hér er
brugðið upp fyrir oss glölggum
myndum af þessum ólíku mönnum
og konum, sem mislynd lífskjörin
hafa gert að samferðafólki um
skemmri eða lengri tíma. Sum
þeirra sjáum vér aðeins í svip;
önnur enn nær ávalt á miðju leik-
sviðinu, þar sem mesta birtuna
ber á, svo sem Bernardína og
Óviðfeldni maðurinn. Þau verða
oss því minnisstæðust, þó mörg
hinna muni einnig seint gleymast
íhugulum lesanda, t. d. skraf-
skjóðan frú Reffold, sem “talaði
af mikilli hrifningu um alt nema
landslagið”, eiginkonan, sem
“lifir dag hvern í dýrlegum fagn-
aði”, en lætur hjúkrunarkonu
annast um mann sinn dauðvona.
Eða þá samúðarríka, fáorða en
meistaralega, lýsingin á Katrínu,
sem “er alt af að bíða” eftir unn-
usta sínum er farist hafði í snjó-
flóði kvöldinu áður en þau áttu
að giftast.
Og prýðilega er því lýst og
af miklum skilningi hvernig sam-
an fléttast örlög sögupersónanna,
gagnkvæmum áhrifum þeirra
hvers á annað. En þá er komið
að kjarna sögunnar, kenningu
he-nnar, því höfundurinn beinir
skeytum sínum að settu marki,
talar ekki út í bláinn. Enginn
þrejrtandi prédikunarblær er samt
á frásögninni; hún fræðir með
dæmum — myndum úr lífinu
sjálfu.
Heiti sögunnar, fagurt og sér-
kennilegt, er auðvitað táknrænt;
skipin, sem hér er lýst, eru
mannssálir, sem eiga um skeið
samflot á lífshafinu mikla, enda
eru þessar ljóðlín’ur Longfellow’s
einkunnarorð hennar:
“Skip, sem mætast á nóttu’ og á
leið sinni yrða’ á hvort annað,
merki er gefið, í myrkrinu fjar-
læg rödd talar;
svo mætumst vér einnig á mann-
lífsins veglausa hafi,
eitt tillit, eitt orð svo er
órofin þögnin sem áður.”
Og það er hverju orði' sannara,
sem Einar H. Kvaran sagði um
bók þessa, að “hún er þrungin
sönnu mannviti frá upphafi til
enda.” Hann er t. d. ekki óskáld-
legur eða yfirborðslegur kaflinn
um “Ferðamanninn og Musteri
Þekkingarinnar” (bls. 25—29).
Þeir, sem ekki eru svo bláfátæk-
ir, að þeir eigi sér engin áhuga-
mál, engan tind, sem þeir hafa
strengt þess heit að tólífa, munu
taka fagnandi undir þessi orð:
“Jafnvel þótt eg örmagnist á leið-
inni og nái ekki upp á fjallsbrún-
ina, þá er það samt nokkurs virði
að vera á leið til hinna háu Hug-
sjóna.” ,
Og hver er svo þungamiðja
kenningar sögunnar? Hiklaust
hygg eg, að hún felist í orðunum:
“að fórna því, sem mikilvægast
er”. En þá má spyrja: “í hverju er
slík fórn fólgin? Með orðum Óvið-
feldna mannsins: “Að halda á-
fram að lifa lífi sínu sökum ein-
hvers annars, eftir að alt það,
sem sýnast mætti að gefa lífinu
eitthvert gi'ldi, hefir verið hrífið
í burtu.” Þýðandinn hefir þvi
algerlega rétt fyrir sér, þegar
hann telur, “að kjarnin í lífsspeki
sögunnar sé trúin á kærleikann
og fórnfýsina, sem hið æðsta af
öllu.” Það er einnig hvað eftir-
tektarverðast um Bernardínu, að
hún þroskast eigi aðeins að vizku,
lærir að “leggja nýja mælikvarða
á gildi hlutanna,” heldur vex hún
enn meir að óeigingirni og fórn-
fýsi; henni hefir lærst að meta
menn “ekki eftir því, hvað þeir
höfðu gert eða verið, heldur eftir
ir því hvað þeir höfðu þolað.”
En slikur er mælikvarði samúð-
arinnar, kærleikans.
Aðrir segja, að kjarni sögunnar
sé spurningin mikla um ódauð-
leik mannssálarinnar. Hvað sem
því viðvíkur, þá verður ekki fram
hjá því gengið, að höfuðpersóna
sögunnar segir þessi eftirtektar-
verðu orð: “Sá var tíminn, að eg
hugsaði þannig, en nú er eg bú-
in að læra það, sem betra er: að
við þurfum ekki að fyrirverða
okkur fyrir að vera mannleg, og
sízt af öllu fyrir að geyma göfug-
ustu eðlishvöt mannsins, ástina,
logandi þrá eftir varanleik henn-
ar og óendanlega sorg yfir missi
hennar. í þessu felst engin nið-
urlæging, né heldur neinn veik-
leiki í hvíldarlausri löngun okkar
eftir því, að fræðast um hið ó-
komna og möguleikana til þess
að við hittum þá aftur, sem við
höfum mist hér. Það er rétt og
f
1 meir en þriSJung aldar hafa Dodd’a
Kidney Pills veriö viCurkendar rétta
meSaliS viS bakverk, gigt, þvagteppu
og mðrgum fleiri sjúkdSmum. Fáat hjú
öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eSa
sex öskjur fyrir J2.50, eSa beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
eðlilegt og fagurt, að þetta skuli
vera æðsta úrlausnarefnið.” —
Ekkert er heldur náttúrlegra, en
að sjúklingum, sem eiga í stöðugu
návígi við dauðann, “heyra yfir
höfði sér heljarvængi þanda”, að
einmitt þeim verði elífðarmálin
ríkt umhugsunarefni. — —
Alexander McGill, sem ritað
hefir gott forspjalil að þýðing-
unni, segir svo um hana: “Mál-
ið á henni er tilgerðarlaust og
eg hygg að Snæbirni takist að
halda í þýðingu sinni þeim hrein-
leik og einfaldleik, sem í ófimari
höndum mundi hafa glatast”.
Þetta er sanngjarnlega mælt og
öfgalaust. Eg hefi ekki við lest-
urinn hnotið nema um örfá orð og
setningar og mun þar aðeins um
skiftan smekk að ræða. Hafi
Snæbjörn þakkir fyrir vel unnið
verk!
Auk formálans hefir hann rit-
að gagnort æfiágrip liöfundarins,
skáldkonunnar Beatrice Harraden.
Bókin er prýdd ágætri mynd henn-
ar og nokkrum fleiri jafn góðum
og vönduð að ölllum frágangi. Hef-
ir skáldsaga þessi þegar átt mikl-
um vinsældm að fagna á íslandi,
því að fyrsta útgáfa hennar, sem
prentuð var seint í haust er leið,
er uppseld; önnur útgáfa, með
formála eftir Einar H. Kvaran,
kom á markaðinn fyrir jólin og
selst ört, enda mun fáa iðra þess,
að lesa bók þessa. Hún skilur
engan eftir andlega snauðari en
hann var áður.
Richard Beck.
Arni Hannesson.
Vertu sæll, vinur,
vegir nú skilja,
sofðu í friði þinn síðasta blund.
Löng var roðin leiðin,
lang-bezt að hátta
og víkja á horfnra vina fund.
Róleg er hvíldin,
róleg var æfin,
rólega háð var hið hinzta stríð.
Aldrei að fárast
aldrei var asi
né arg, á þinni æfitíð.
Stefnunni hélztu,
stýrðir prýðilega,
áfram var róið með elju’ og dug,
eins þó að hvesti,
alt eins í logni,
vel á þrautum vanstu bug.
Minning þín lifir.
Margir þín sakna,
mörgum þú reyndist vinur trúr.
Bróðuryl meður
bágstöddum veittir,
og brátt þú leystir vanda úr.
Þökk sé þér, vinur,
þitt alt fyrir starfið,
þökk fyrir dæmið fagurt, skýrt.
Þökk fyrir ljúfmenzku,
bjartsýna brosið,
já, brosið og viðmótið hýrt.
Búið er stríðið,
búið vel að gera.
Berst þú með englum í sæ*lugeim.
Sætt er að sofna
saddur lífdaga.
Svo farðu vel til Föðurs heim.
S. B. 0.
Fyrsti ístrubelgur: Hvernig
lízt þér á fjármálin?
Annar ístrubelgur: O-o, við
neyðumst víst til að reyra sultar-
ó'lina fastar.