Lögberg - 02.02.1933, Blaðsíða 6

Kl» fi
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. FEBRÚiAR 1933.
MacklÍD kapteinn
— Endurminningar hans. —
EFTIR
RICHARD HARDING DAVIS.
“Nei, það gerir hann ekki,” sagði Aiken
heldur hvatlega, “og það stendur heldur ekki
til. Þér megið hafa mig fyrir því, að því
færri sem,þér reystið hér í landi, því betra
fyrir mann sjálfan. Hér er alt svo rotið, að
því verður ekki með orðum lýst. 1 þessu landi
hafa fuglarnir enga söngrödd, blómin engan
ilm, konurnar virða gott siðferði að vettugi
og karlmennirnir eru eins óheiðai’legir og ó-
ábyggilegir, eins og verða má. Þetta var
sagt um fólk þessa lands fyrir mörgum ár-
um og það er jafn satt enn í dag. Sá, sem
það sagði, hefir vel vitað hvað hann var að
tala um. ”
Þetta var ekki álitleg lýsing, þó talsvert
kynni að vera satt í henni, en mér fans hún
ekki heinlínis koma Laguerre við.
“Laguerre hershöfðingi tilheyrir ekki
þessu landi,” sagði eg.
“Nei,” sagði Aiken og hló. “Hann er
blendingur af írskum og frönskum ættum og
tilheyrir mörgum þjóðum og ekki frekar
einni en annari. Hann hefir barist undir
flestum þjóðfánum og er ekki betur staddur
enn í dag heldur en þegar hann byrjaði. ’ ’
Hann sneri sér við og horfði á mig og
svipurinn var ekki góðlátlegur, en þó meira
glettnislegur en illúðlegur. “Það er eitthvað
líkt á komið með lionum og yður sjálfum,”
sagði hann.
E(g skildi full vel, að það var ekkert liáð
til mín falið í því, sem hann sagði, en mig
langaði til að komast að því hvað hann eig-
inlega hugsaði um mig, svo eg spurði: “Á
hvern hátt finst yður eg líkjast Laguerre
hershöfðingja ? ”
Aiken virtist hafa gaman af þeirri' liugs-
un, að hershöfðinginn og eg værum eitthvað
líkir, eða það væri eitthvað líkt með okkur,
og háðsrosið lék um varir hans.
Hugmymd okkar um liernað og hermensku
virtist vera Aiken háðsefni, eða að minsta
kosti hélt hann áfram að brosa hæðnislega.
“Þér komist að því, þegar við hittum
hann,” sv’araði Aiken. “Eg get ekk vel
-kýrt það fyrir yður. Það er kannske bara
það, að þið tveir eruð öðru vísi aðrir
menn, Hann er gamaldags, ef þér skiljið
hvað eg á við, og ungur—”
“Hvaða vitleysa,” tók eg fram í. “Hann
er gamall maður.”
“Hann er nógu gamall til að vera afi vð-
ar,” sagði Aiken og hló, “en eg segi að
hann sé ungur, eins og þér, ungur eins og
þér eruð.”
Aiken vissi að mér féll illa, þegar hann var
að gefa mér í skyn, að eg væri svo miklu*
yngri heldur en hann sjálfur, og eg var rétt
að segja byrjaður á því, að svara honum ein-
hverjum ónotum, Jiegar nokkuð annað kom
fyrir, sem gerði skjótan enda á ]iví.
Hár, tötralegur maður, kom fram undan
einum klettinum og hélt byssu á lofti. Hann
var svo nærri Aiken, að byssuhlaupið var
svo að segja fast við andlitið á honum.
Aiken rétti þegar upp hendurnar og hrökk
aftur á bak og hefði líklega dottið af baki,
ef hann hefði ekki aftur hallað sér áfram og
girpið utan um hálsinn á asnanum. Eg
stöðvaði minn reiðskjóta og hélt höndunum
eins hátt og eg gat upp í loftið. Maðurinn
miðaði á okkur til skiftis, og kallaði með
hárri röddu á ensku: “Verið kyrrir. Hverj-
ir eru hér á ferðf”
Aiken hafði ekki sagt mér, hvernig svara
ætti slíkri spurningu, svo eg þagði. Eg
heyrði, að fyrir aftan mig var José að lesa
bænir sínar, og það var kjökurhljóð í rödd-
inni og leyndi sér ekki, að hann var meir en
lítið hraxldur.
Aiken hepnaðist að reisa sig aftur við í
hnakknum og rétti nú upp hendurnar.
“Bölvað ónæði er þetta, ” sagði hann. “Við
erum ferðamenn, á leið til höfuðstaðarins í
viðskiftaerindum. Hvern .skollann eruð þér
eiginlega að gera hér?”
“Qui vive?” hrópaði þessi ókunni maður
og hélt byssunni á lofti.
“Hvað þýðir þetta?” spurði Aiken óþol-
inmóðlega. “Talið þér ensku, og hættið að
miða á okkur bvssunni. ”
Maðurinn hætti að miða á okkur til skiftis
og miðaði nú bara á Aiken.
“Þér verðið að hrópa: Lengi lifi stjórn-
in, ” sagði hann með töluverðum mvndug-
leika.
Það matti sjá á Aiken, að nú hafði liann
orðið einhvers var, sem hann liafði ekki átt
von á. Eg var enn ekki búinn að læra að
skilja augnatillit hans, eins vel og eg skildi
það seinna. Hann er reglulegur snillingur
í ])ví, að láta menn skilja hvað hann hugsar,
án þess að segja nokkuð, en aðeins nota aug-
un til þess. En stundum segir hann meira
með augunum, heldur en hann vill segja, eða
heldur að aðrir skilji. Eg veit æfinlega þeg-
ar hann lýgur að mér. Hann veit þetta, og
hann trúði mér fyrir því einu sinni, að ef
hann hefði verið fær um að venja sig af
þessu, eða stjórna því betur en hann gerði,
þá hefði hann getað sparað þúsundir dala,
sem hann hefði tapað í spilum.
I þetta sinn gerði hann ekkert annað en
depla augunum.
“Nei, eg er ófáanelgur til að lirópa: ‘Lengi
lifi stjórnin’.” svaraði hann, en bætti svo
strax við “Eg hrópa ekkert af því tagi. Eig
er Bandaríkjakonsúll og eg er hér í nauðsyn-
legum erindagerðum. Sama er að segja um
vin minn, sem með mér er.”
Maðurinn lét sér ekki segjast við þetta og
hélt byssunni í sömu stellingum.
“Þér gerið annað hvort, hrópið ‘Lengi lifi
Alxarez’, eða eg bara hleypi af byssunni,”
sagði hann.
Eg hafði meira næði til að veita þessum
manni eftirtekt, heldur en Aiken hafði, því
það er erfiðara en margur kann að halda,
að veita þeim manni mikla eftirtekt, sem mið-
ar á mann byssunni, en eg gat ekki betur
séð, en að gletnisbros léki um varir þessa
ókunna manns. Þar sem sá vangi hans, sem
frá byssunni sneri, vissi að mér, svo eg gat
séð þetta, en Aiken ekki, og svaraði hann nú
með enn meiri frekju en áður: “Eg segi
eins og áður, að eg er Bandaríkjakonsúll. Þér
getið reitt vður á, að það kæmi yður ekki að
neinu lialdi, að skjóta mig, en eg skal gefa
vður tvö hundruð dali. Ef þér skjótið mig,
þá fáið þér ekkert.”
Þetta var býsna alvarlegt, og mér stóð alls
ekki á sama, hvorki vegna Aiken, né sjálf.s
mín; en þegar hann bauð fram þessa peninga,
þá var annað hvort, að taugarnar voru ekki
í sem beztu lagi, eða þá hitt, að glaðlyndið
fékk yfirhöndina, en nokkuð var það, að eg
hló upphátt.
Þegar eg var búinn að hlæja dálitla stund,
þá reyndi eg að gera sem bezt eg gat úr
þessu, svo eg sagði:
“Bjóðið þér lionum fimm hundruð fyrir
okkur báða. Við skulum ekki horfa í kostn-
aðinn.”
Eg gat séð, að maðurinn hélt ekki eins
stöðugt á býssunni eins og áður. Hún
hreyfðist í höndum lians. Hann leit á mig
og klemdi saman varimar, en svo gat hann
ekki lengur varist því, að reka upp skelli-
hlátur. Hann gekk aftur á bak Htið eitt og
hallaði sér upp að steinveggnum og benti á
Aiken.
“Eg vissi alt af, að það varst þú,” sagði
liann. “Auðvitað visi eg það. Eg vissi það
strax.”
Mér fanst við vera leystir úr miklum
vanda, en illa féll mér þetta samt. Mér fanst
eins og einhver hefði komið að baki mér og
reynt að gera háð að mér. Eg vonaði að yf-
irmaður hans mundi hegna honum duglega
fvrir þetta athæfi og mér fanst liann eiga
það skilið.
Aiken stakk höndunum í vasana og horfði
á þennan ókunna mann. og sýndi þess ljós
merki, að hann var meir en lítið óánægður út
af aðförum dians.
“Þú hefir skrítnar liugmyndir um það,
livernig á að gera að gamni sinu,” sagði
hann eftir góða stund. “Það hefði vel getað
komið fyrir, að eg hefði skotið þið.”
Maðurinn tók þessu öllu í gamni og bara
hló að okkur. Það lá svo vel á honum út af
þessu, og hann hló svo mikið, að það leið góð
stund, þangað til hann gat sagt það, sem hann
vildi segja.
“Eg sá þig í Porto Cortéz,” sagði hann.
“Eg visSi altaf, að ]>ú ert Bandaríkjakon--
konsúll. Þú komst í herbúðirnar eftir har-
dagann og áttir langt tal við hershöfðingj-
ann í tjakli hans. Manstu ekki eftir mér? Eg
stóð á verði úti fvrir tjaldinu.”
Aiken svaraði honum með lítilli virðingu.
“Nei, eg man ekkert eftir þér. En eg skal
muna eftir þér næst. Ert ]>ú að lialda vörð
hér, eða ert þú hér eins og hver annar stiga-
maður upp á þínar eigin spítur?”
“Eg er hérna svona helzt að gamni mínu,”
sagði hann og sýndist nú vera nokkurn veg-
inn einlægur. ‘ ‘ Okkar bækistöð er hér skamt
frá, og yfirmaðurinn sagði mér, að láta alla
fara ferða sinna í friði nema óvinir okkar, en
mér bara datt í hug að gera dálítið að gamni
mínu þegar eg sá ykkur, en það tók eg bara
upp hjá sjálfum mér. Eg er sjálfur Banda-
ríkjamaður, frá Kansas. Og þar sem eg
er Bandaríkjamaður, þá fants iqér eg ætti
‘að heilsa upp á Bandaríkjakonsúlinn dálítið
öðru vísi heldur en aðra, og eg hélt það gerði
ekki mikið til, þó þú kannske yrðir dálítið
hræddur rétt sem snögg\rast. En þið urðuð
ekkert hræddir, ekki lifandi vitund, eg er
viss um það.” Svo tók hann í hendina á
okkur báðum eins vinsamlega, eins og hann
liafði lag á. Eg heiti Pete MacGraw,”
sagði hann.
“Jæja' þá, MacGraw,” sagði Aiken, “ef þú
vilt nú fylgja okkur til Laguerre liershöfð-
ingja, þá skulum við mæla með því við hann,
að þú fáir hærri stöðu í hemum. Þú þarft
að hafa meiri ráð, heldur en iþú hefir. Eg
geri ráð fyrir, að manni með þínum hug-
myndum og skaplyndi, þyki nokkuð leiðin-
legt og dauflegt, að þurfa að vera bara ó-
breyttur hermaður. ”
MacGraw glotti og var auðséð, að honum
féll vel það sem Aike,n sagði.
“Ef eg tek ykkur til hershöfðingjans lif-
andi, fæ eg þá þessa tvö hundruð dali?”
spurði liann, óg enn hló hann eins og hálf-
gerður vitleysingi.
Þessi náungi var bara meinleysingi, og við
hlé>gum líka. En við hættum því fljótlega,
því einhvers staðar fyrir ofan okkur hevrð-
um við hrópað: “Hættið þessum hávaða.”
Eg leit upp og kom þar auga á mann, sem
mér skildist að mundi vera einhvers konar
yfirmaður í þessum uppreisnarher, þó bún-
ingur hans væri engan veginn samsvarandi
hermannabúningi, eins og mér skildist að
han ætti að vera. Hann heilsaði Aiken kunn-
uglega. “Mér þykir vænt um að sjá yður,”
sagði hann. “Þið farið af baki og teymið
hestana ykkar í þessa áttina.” Hann leit á
mig dálítið grunsamlega, að mér fanst, og
hvarf svo inn í skóginn.
Herforinginn er að vonast eftir yður,
Aiken,” kallaði hann til okkar. “Eg vona,
að alt sé í lagi.”
Við Aiken höfðum byrjað að toga asnana
með okkur upp brekkuna, en það leið ekki á
löngu þangað til þessi hermaður var horf-
ing og við sáum engar götuslóðir.
“Nei, það liggur nú ekki nærri, að alt sé
í góðu lagi,” tautaði Aiken. “Það er ekkert
í góðu lagi.”
Við heyrðum blótsyrði og rétt á eftir sá-
um við höfuðið á þessum hermanni, og starði
Jjann á okkur og var töluvert ergelsislegur
á svipinn.
“Hvað eruð þér að segja?” sagði hann
með miklum myndugleika.
“P]g á við það, sem eg liefi að segja La-
guerre hershöfðingja,” svaraði Aiken held-
ur dauflega.
Hermaðurinn tautaði eitthvað fyrir munni
sér, sem við heyrðum ekki og svo héldum við
áfram á eftir honum og höfðum okkur það
til leiðbeiningar, að við hevrðum lim brotin
og steina hrynja niður.
Þegar eg leit framan í Aiken, duldist mér
ekki, að hann sá nú meira eftir því að hafa
lagt upp í þessa ferð, heldur en nokkurn tíma
áður, en ekki liaft vit á að vera kvr niðri á
ströndinni. Eg hreint og beint kendi í brjósti
um hann. Þegar þannig var nú ástatt fyrir
honum og hann var ekki lengur að stríða mér,
eða hæðast að mér, þá urðu tilfinningar mín-
ar til hans alt aðrar, en þær höfðu áður ver-
ið. Hann var eini kunninginn, sem eg hafði
í Honduras, og þegar eg hugsaði um hann i
sambandi við þessa ókunnu menn, sem höfðu
tokið mér svo kuldalega, þá fanst mér eg
hafa töluverða ástæðu til að vera vinur hans.
Eg hélt því áfram upp brekkuna með honum,
með töluverðum erfiðismunum þó, því hún
var brött og erfið. “Ef þarna verður eitt-
hvert uppistand, þá skal eg vera með yður,”
sagði eg við hann.
“Það verður ekkert uppistand,” sagðl
Aiken hálf önugur.
“Eg er bara að segja, að ef það skyldi
verða, þá skal eg vera á yðar hlið. Þér meg-
ið reiða yður á það. ”
“Það er gott,” sagði hann.
Við vorum nú komnir upp á bníinna og eg
leit niður fvrir ofan í gilið. Mér til undrunar
sá eg, að þarna uppi var enginn skógur eða
kjarr, heldur grasslétta, og lækur skifti henni
í tvo hér um bil jafna parta. Öðru megin var
fjöldi' af hestum og múlösnum, en hinum meg-
in margir kofar bvgðir úr skógarrenglum, og
rauk þar á ýmsum stöðum. Þaran sátu menn
alstaðar þar sem skugga bar á ogsumir sváfu
í grasinu, en aðrir voru að þvo leppa sína í
læknum. Upp undir hæðinni var tjald og
stóðu hermenn þar á vepði. Þóttist eg vita,
að nú væri eg kominn þangað, sem eg hafði
ætlað mér í fyrstu. Hér voru stöðvar upp-
reisnarmanna. Hér var Laguerre hershöfð-
ingi og útlendinga herdeild hans
Þótt eg hefði nú lokið ferð minni og væri
nú kominn þangað sem eg ætlaði mér, þegar
eg lagði af stað að heiman; þá fann eg eins og
ekkert til þess að eg hefði náð takmarki mínu
og fann ekki til gleði og ánægju. Það var þvert
á móti, því eg var í þungu skapi og mér fanst
áhyggjur leggjast á mig. ífér var alt svo ger-
samlega ólíkt ])ví, sem eg hafði gert mér í
hugarlund og alt var miklu vesaldarlegra og
óaðgengilegra, en eg hafði lialdið að það væri.
Mér fanst því sjálfum engin furða, þó þung-
lyndi legðist á mig og mér fanst það afsakan-
legt. Eg hafði gert mér hugmynd um glæsi-
legar herbúðir, snjóhvít tjöld, þar sem alt væri
fágað og hreint, eins og bezt mætti vera, og
alt eftir þessu.
Eg hafði hugsað mér, að hér væri alt með
röð og reglu, eins og bezt gæti verið, þar sem
öllum hermannasiðum og reglum væri fylgt
út í yztu æsar og hermennimir væra vel æfð-
ir og siðprúðir menn, en í þess stað fanst mér
þarna alt í mestu óreglu og hermennirnir illa
útlítandi, flökkulýður úr öllum áttum. Eg var
hálfvegis, í huganum að óska þess, að mér
yrði frekar illa tekið, því þá hefði eg gott
tækifæri að láta í ljós vonbrigði mín og óá-
nægju.
Hermaðurinn, sem vísað hafði okkur leið,
sanzaði utan við tjaldið og fór, með miklum
ákara að tala við einhvern sem inni var. Sá,
sem í tjaldinu bjó, kom út. Hann var gildur
maður, nokkuð feitlaginn, með mikið vfir-
vararskegg, og var hann alt af að snúa upp á
það. Hann var í einhvers konar einkennis-
búningi, en ekki gat eg af honum ráðið hver
staða hans var í hernum.
“Mér þykir mjög vænt um, að þér komuð
löksins, Mr. Aiken,” sagði hann. “Eg er
Reeder yfirforingi og sem stendur er eg hér
hershöfðingi. Þér munuð hafa komið til að
tilkynna oss eitthvað?”
Aiken var svo seinn til svars, að eg hætti
að horfa á fyrirliðann og leit á Aiken. Það
var enginn efi á því, að liann var hræddur og
furðaði eg mig á því. Hann rendi augunum í
allar áttir og vætti varirnar með tungubrodd-
inum. Það var eins og alt hans mikla sjálfs-
traust væri alt í einu horfið. Hermaðurinn,
sem hafði fylgt okkur til herbúðanna, veitti
því líka eftirtekt, hvernig Aiken leið og hann
var alt annað en góðlálegur. Það leit út fyr-
ir að honum þætti bara vænt um þessi vand-
ræði, sem Aiken virtis vera kominn f.
‘ ‘ Eg vikli heldur mega gera Laguerre hers-
höfðingja grein fyrir erindi mínu,” sagði
Aiken loiksins.
“Eg hefi hér öll yfirráð nú,” svaraði Reed-
er nokkuð hvast. “Lag-uerre hershöfðingi er
burtu sem stendur og eg er hér í hans stað.
Eg veit alt um það, hvað Mr. Quay átti að
gora. Það var eg, sem kom honum í kynni
við hershöfðingjann. Hvar eru byssurnar?”
Aiken hoVfði á hann stundarkorn ofboð
ráðaleysislega, en svo var eins og liann átt-
aði sig, eða réði við sig hvað liann skyldi
gera.
“Eg veit ekki hvar þær eru,” sagði hars.
“Panama kom fyrir tveimur dögum, en þeg-
ar eg spurði Leeds kaptein um byssurnar,
sagði hann mér, að stjórnin hefði látið taka
þær. Einhver hlýtur—”
Bæði Reeder og hinn hermaðurinn tóku nú
fram í fyrir honum, báðir í einu og voru báð-
ir frekir og ruddalegir.
“Svo það er þá satt,” sagði Reeder hrana-
lega. “Það er satt, og þér vogið yður að
koma og segja okkur þetta.”
Aiken reisti höfuðið og það leit næstum lít
fýrir, að nú væri hann til þess búinn, að ögra
]>eim.
“Því skyldi eg ekki segja yður þetta?”
sagði hann mynduglega. “Hver annar ætti
svo sem að segja yður það? E(g er búinn að
ferðast í tvo daga til að láta ykkur vita ]>etta.
Eg get ekki að því gert, þó þetta séu slæmar
fréttir. Mér þykir þetta rétt eins slæmt eins
o.g ykkur.”
Annar þessara hermanna var feitlaginn,
bjarthærður Þjóðverji. Hann gekk feti nær
Aiken og otaði fingrinum rétt að andlitinu á
honum. “Svo þér getið ekkert að þessu
gert?” hrópaði hann. “Og yður þvkir ósköp
slæmt, að svona skyldi fara? Yður mun ekki
þykja mjöf slæmt að taka ámóti peningunum
fvrir þetta. Hvað mikið fenguð þér fyrir okk-
ur, ha! Hvað mikið borgaði Joe Fiske?”
Reeder rétti út hendurnar og benti hinum
að færa sig frá. “Hægan, Tleinze kapteinn,”
sagði hann í skipunarróm.
Nokkrir menn, sem verið höfðu í grend við
tjaldið, ]>egar við komum, komu nú nær og
fóru að hlusta eftir hvað um væri að vera, og
,vakti ])að sjáanlega forvitni þeirra, að tveir
af yfirmönnunum voru að jagast við Aiken,
ákæra liann um eitthvað, eða eitthvað þess-
konar. Heraginn var ekki betri en svo, að
þeir hikuðu ekki við, að lilusta á það sem
(þessir, fvrirliðar voru að segja, og það leit
ekki ú fyrir annað, en þeir litu á sjálfa sig
sem jafningja fyrirliðanna og að þetta kæmi
þeim sjálfum við rétt eins mikið eins og yf-
irmanninum. Það leit lielzt út fyrir, að hér
væru allir jafnir. Þeir voru þegar byrjaðir
á að tala um þetta sín á milli og ]>að með
miklum hávaða og orðafjölda, og fann
Heinze ástæðu til að segja það sama við þá,
eins og Reeder hafði sagt við hann, að þeir
skyldu hafa sig hægá.
Reeder skipaði einnig svo fyrir, að allir
skyldu þegja og vera stiltir og sneri sér svo
að Aiken.
“Jæja, ]>á, Mr. Aiken, eg bíð eftir svarinu.
Hvað hafið þér að segja?”