Lögberg - 16.02.1933, Qupperneq 6

BU. fi.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN16. FEBRÚAR, 1933.
Macklin kapteÍDD
— Endurminningar ha/ns. —
EFTIR
RICHARD HARDING DAVIS.
“Já, einmitt það,” sagði Heinze, “hann
hefir vegabréf frá stjórninni.
“Látð þér mig sjá það,” sagði hershöfð-
inginn.
Eg fékk honum vegabréfið og liann tók
-stól og settist á hann og fór að bera sjálfan
mig saman við það sem í bréfinu stóð.
“Hér segir,” sagði hann eftir góða stund,
“að þér séuð hér á ferð í verzlunarerindum
og að þér séuð á leið til liöfuðstaðarins, og
enn fremur, að þér séuð vinur stjórnarinn-
ar. ”
Eg var rétt að því kominn að segja hon-
um, að þangað til Aiken hefði fengið mér
bréfið, hefði eg ekkert um ])að vitað, eða
hvað það hefði inni að halda, en mér fanst
að þetta gæti komið Aiken í einhver vand-
ræði, svo eg svaraði: “Það varð ekki hjá
því komist að segja þeim þetta, því öðru
vísi hefði verið ómögulegt að fá vegabréfið
eða komast hingað. Bg gat ekki sagt þeim,
að eg væri óvinur stjómarinnar, eða að eg
væri að rej'na að komast á yðar fund.”
“Það sem þér hafið að segja, er töluvert
grunsamlegt,” sagði hershöfðinginn. “Yð-
ur er fylgt hingað, þar sem við felum okk-
ur, af manni, sem grunaður er um svik við
okkur. Hvernig ætti eg eiginlega að trúa
}>ví, að þér séuð það, sem þér segist vera?
Hvaða ástasða er til þess að eg trúi því að
þér séuð ekki njósnari!”
Eg get aldrei sætt mig við það, ef því er
ekki trúað, sem eg segi, svo eg sýndi kann-
ske dálítil þrjóskumerki, en svaraði engu.
‘ ‘ Svarið mér! ’ ’ sagði hershöfðinginn í
skipandi róm. “Hvaða sannanir hafið
þér ?’’
“Eg liefi engar sannanir, nema mín eigin
orð,” svaráði eg.
Mér fanst Laguerre hershöfðingja falla
þetta vel 0g mér fanst í raun og veru hann
vilja hjálpa mér út úr þessum vandræðum.
En hann liafði æst skap mitt með því, að ef-
ast um að eg segði satt.
“Það getur ekki annað verið, en að þér
iiafið eitthvað meðferðis, sem sýnir og sann-
ar hver þér eruð, ” sagði hann.
“ Þó eg hefði það myndi eg ekki sýni yður
það, ” sagði eg. “Eg sagði yður í hvaða er-
indum eg hefði komið. Ef þér haldið að eg sé
njósnari, þá getið þér bara látið skjóta mig
sem njósnara og komist svo að því seinna
hvort eg sagði yður satt eða ekki.
Hershöfðinginn brosti góðlátlega.
“Það gerði mér mjög lítið gagn, og heldur
ekki yður,” sagði hann.
“Eg er ekki réttur og sléttur hermaður.
Eg er fyrirliði og eg er svo vandur að virð-
ingu minni, að eg þoli ekki að á mig sé litið
eins og auðvirðlegan lygara 0g falsara. Ef
hver heiðarlegur hermaður, sem er viljugur
að ganga í lið með yður verður fyrir sömu
meðferð eins og eg hefi orðið fyrir, þá furð-
ar mig ekki, þó eg sjái annan eins lýð í kring
um yður, eins og eg sé hér. ”
Hershöfðinginn reisti höfuðið og leit til mín
svo grimmilega að það var langt frá að mér
liði vel meðan hann horfði á mig og þagði.
“Ðf sannanir vðar fyrir því, að þér séuð
lærður fyrirliði eru ekki betri en þær, að þér
séuð prúðmenni, þá er kannske bezt fyrir yður
að framvísa þeim ekki. Hvaða rétt hafið þér
eiginlega til að segja að þér séuð útskrifaður
af hermannaskóla ? ”
Þessi orð hans komtí óþægilega við mig, því
eg fann að eg átti skilið að þeim væri að mér1
beint.
“Eg hefi fullan rótt til þess, þó eg hafi
ekkert embætti.”
“En þér eruð ekki einu sir.ni lengur her-
skólasveinn,” sagði hann. “Yður hefir ver-
ið vísað úr skólanum, væntanlega, með van-
heiðri?”
“ Já, með vanlíéiðri,” svaraði eg. Eg sá
að hann liafði ekki búist við þessu svari. Það
var eins og hann vissi ekki hvað hann ætti að
segja rétt í svipinn og hann leit bæði á Heinze
og Aiken og mér fanst honum þykja slæmt að
þeir skyldu heyra þetta.
“Hversvegna var yður vísað úr skólanum?
spurði hann, “hver var orsökin?” Hann tal-
aði nú í miklu lægri róm. “Auðvitað þui’fið
þér ekki að segja mér þetta,” bætti hann við.
“ Það var vegna þess að eg var fjarverandi
án þess að liafa leyfi til þess,” svaraði eg.
“Eg var á dansi í veitingahúsi, og eg var þar
í einkennisbúningnum.”
“Var það nú alt 0g sumt?” sagði hann 0g
l>rosti.
‘ ‘ Það var glæpurinn, sem eg var rekinn úr
skólanum fyrir,” svaraði eg gremjulega.
Hershöfðinginn horfði á mig stundarkorn og
efaðist vafalausit mjög um það, að eg væri að
segja sér satt. Eg hélt honum mundi finnast,
að eg hefði leitt sig til að spyrja mig hvers-
vegna eg hefði verið rekinn úr skólanum, svo
eg gæti þar svarað honum því, sem mér þætti
við eiga. Þegar hann sat þarna 0g horfði á
mig, gekk Heinze til hans og hvíslaði ein-
hverju að honum, sem hershöfðinginn svar-
aði: ‘ ‘ Það sannar ekekrt. Það getur vel ver-
ið, að hann hafi mjög góða þekkingu á her-
mensku, en sé stjómarumboðsmaður engu að
síður.”
“Það er einmitt það,” sagði Heinze upp-
liátt. “En eg vildi fá sannanir fyrir því, ef
Iþær eru nokkrar til, að hann hafi verið á West
Point. Ef sumt af því, sem hann er að segja
er ósatt, þá getur eins vel verið, að það sé
alt ósatt, og það þykir mér lang líklegast.”
‘ ‘ Heinze kapteinn styngur upp á því, að eg
leyfi honum að spyrja yður nokkurra spurn-
inga,” sagði liershöfðinginn dálítið hikandi.
‘ ‘ Spurninga viðvíkjandi hermensku. Munduð
þér svara þeim?”
EJg vildi ekki láta þá sjá hve sólginn eg var
í það, að ganga undir slíkt próf, svo eg reyndi
að líta út, eins og eg væri hræddur og svaraði
hálf hikandi, að eg skyldi reyna að svara. Eg
sá að Aiken leist eitthvað grunsamlega á þetta
og leit eg því til hans þannig að hann skildi
að mér félli þetta ekki illa.
Heinze leit í kring um sig og fanst mér að
hann væri að hugsa sig um hvemig hann ætti
að byrja.
“Setjum svo,” sagði hann, með spekings-
svip, “að þér séuð yfirmaður í hernum til að
líta eftir þessum herstöðvum og gefa álit yðar
á þeim. Eg hefi sjálfur valið þennan stað og
liefi hér töluvert að segja. Hvað munduð þér
hafa að segja um það, hvaða kosti staðurinn
hefir sem herstöðvar og hvaða ókosti ?”
Eg þurfti ekki einu sinni að hreyfa mig
þaðan sem eg stóð. Þaðan gat eg séð alt sem
eg þurfti að sjá af þessum stöðvum. En fyrst
spurði eg nokkuð seinlega: “Era þetta bara
bráðabyrgðarstöðvar, tjaldað til einnar næt-
ur, sem maður segir, á hergöngu, eða hefir
herinn verið hér í nokkra daga?”
“Við höfum verið hér tvær vikur, svaraði
Heinze.
“Er litið svo á að hér sé um stríð að ræða
eins og stendur, eg á við að þið eigið í raún
og veru óvinum að mæta. ”•
“Auðvitað, ” svaraði Heinze. “Auðvitað
erum við í stríði.”
“Þá,” sagði eg hróðugur, “mundi eg í
skýrslu minni, leggja til að sá, sem þessar
herstöðvar hefir valið, væri þegar kallaður
fyrir herrótt.
Heinze gaf frá sér eitthvert hljóð, sem líkt-
ist kuldahlátri. Aiken starði á mig 0g það var
engu líkara en hann héldi að eg hefði alt í
einu gengið af vitinu, en Laguerre bara
hlevpti brúnum og veifaði hendinni óþolin-
móðlega.
“Þér eruð æði frekur,” sagði hann alvar-
lega. “Eg vona þér getið skýrt hvað þér eig-
inlega eigið þið.” .
Þaðan sem eg stóð, benti eg á hinar
skógivöxnu hæðir í kringum okkur.
“Þessi staður hefir tvo kosti; hér er vatn
og hér er gras,” sagði eg og talaði rétt eins
og eg væri í raun og vem að skýra yfirmanni
mínum frá þessum stað. “En þetta eru einu
kostirnir. Heinze hefir valið dæld handa her-
mönnunum að dvelja í, og því hafa óvinimir,
ef þeir ráðast á ykkur, ágætt tækifæri. Fimm-
tíu menn gætu furðanlega lengi varist uppi á
hæðunum, en hér eruð þið eins og niðri í
brunni. Héðan er engin leið burtu nema eftir
þröngum skorningi, sem óvinirnir gætu hæg-
lega varið. Eff óvinina bæri að höndum, þá
eruð þið hér hreint og beint í gildra s>g gætuð
hæglega verið strádrepnir. ” /
E|g þorði ekki að líta á hershöfðingjann, en
eg benti á byssurnar, sem voru þar rétt hjá
honum. “Þessar byssur eru í umbúðum og
þessar umbúðir eru spentar um þær með ól-
um.. Það tektír að minsta kosti þrjár mínútur
að koma þeim í stand, ef grípa þyrfti til
þeirra. Og í stað þess að vera hér við tjald-
ið, ættu þær að vera þarna uppi á hæðinni.
Hér er ekkert fyrir mennina til að hengja á
bvssur sínar og skotbelti. Það er mesti hægð-
arleikur og svo sem engin fvrirhöfn, að búa
til hentugt áhald til að hengja á byssurnar.
Hér liggja þær út um alt og mennirnir mundu
ekki finna þær fyr en seint og síðar meir, ef
fljótlega þyrfti til þeirra að taka. Hér er ekki
á nokkurn hátt fylgt nauðsjmlegustu 0g sjálf-
sögðustu heilbrigðisreglum. Matarúrgangur-
inn liggur út um 'alt og mennimir sjálfir
liggja líka bara hér og þar. Þeir geta ekki
komist yfir lækinn nema vaða í fæturaa, og
allir fyrirliðar í her, vita að það er verra að
hermennirnir séu blautir í fætuma, heldur en
þó púðrið blotni. Það lítur ekki út fyrir að
hér hafi nokkuð verið hreinsað til síðan þið
komtíð hingað. Þetta er reglulegt pestarbæli,
þar sem mennirnir eru líklegir til að veikjast
af hitasótt nær sem er. Ef þið hafið verið hér
í tvær vikur, þá er mesta furða að þið skuluð
ekki allir vera orðnir veikir. Og hér,” bætti
eg við, og benti á lækinn, “eru menn að baða
sig og þvo leppana sína, en þar fyrir neðan
eru menn að taka vatn úr læknum til drykkj-
ar og matreiðslu. Því eru hér ekki hafðir
menn til að líta eftir þessu. Þið ættuð að sjá
um að þetta ætti sér ekki stað. Efst í læknum
ætti að vera tekið vatn handa mönnunum til
að drekka og til matreiðslu, svo ætti að vera
vist svæði, þar sem hestunum væri vatnað, og
þar fyrir neðan ætti að þvo óhrein föt. Þetta
er nokkuð, sem allir hermenn vita, eða að
minsta kosti ættu að vita.” 1 fyrsta sinn síð-
an og byrjaði að tala leit eg nú á Heinze og
glotti.
“Hvernig fellur yður þessi lýsing á her-
stöðvum yðar?’.’ spurði eg. “Eruð þér ekki
á því eins og eg, að þér ættuð að vera dregnir
fyrir herrétt?” Heinze varð svo mikið um,
að það var engu líkara, en að hann mundi
springa í loft upp.
“Þér ættuð sjálfur að vera dreginn fyrir
herrétt,” sagði hann með miklum hávaða.
“Þér eruð að móðga vom göfuga herhöfð-
ingja. Hvað mig snertir, gerir þetta ekki mik-
ið til. En þér skuluð ekki sýna hershöfðingj-
anum óvirðingu, vegna hans skal eg—”
“Þetta dugar, Heinze kapteinn,” sagði
Laguerre stillilega. “Þetta er nóg, þakka yð-
ur fyrir. ” Hann leit ekki upp og leit á hvor-
ugan okkar, en sat álútur og studdi olnbogan-
um á knén og hönd undir kinn og horfði út í
loftið. Það varð löng þögn og hún var mér
alt annað en þægileg. Svo leit hershöfðing-
inn við 0g starði á mig. Svipur hans lýsti
mikilli alvöru og jafnvel áhyggjum, en engri
gremju.
“Þér hafið alveg rétt fyrir yður,” sagði
hann loksins. Heinze og Aiiken færðu sig
báðir nær, báðir afar áfjáðir í að heyra hvers
konar dóm eg mundi fá hjá honum. Hann sá
þetta og sagði nú nokkuð hærra en áður: ‘ ‘ Þér
hafið alveg rétt að mæla hvað þessar her-
stöðvar snertir. Alt sem þér segið er alveg
satt.”
Hann hallaði sér enn áfram og studdi oln-
boganum á knén og hélt áfram að tala, en það
var því líkast, að hann væri að tala við sjálf-
an sig, en ekki við okkur.
“Maður verður því kærulausari, því eldri
sem maður verður,” sagði hann eins og hann
væri að afsaka sjálfan sig fyrir sjálfum sér.
‘ ‘ Það verður þá auðveldara að gera manni til
hæfis. Það sem einu sinni þótti gott, er það
ekki lengur. Því fleiri sem vonbrigðin verða,
því áhugamnni og daufari verður maður. Það
var því líkast, að hann væri að raula eitthvað
fyrir munni sér. Hann virtist alveg hafa
gleymt okkur hinum.
Það hlýtur að hafa verið þá, sem eg í fyrsta
sinn sá þessa dreymandi þrá í augnaráði lians
og eg fókk strax hina dýpstu samúð með hon-
um og óskaði að eg hefði hug til að segja hon-
um það. Eg sá ekki eftir neinu, sem eg hafði
sagt eða gert. Þeir höfðu ráðist á mig og eg
hafði aðeins varið sjálfan mig. Eg iðraðist
ekki eftir neinu,.sem. eg hafði sagt; hrygð
mín stafaði af því, sem eg las í augum hers-
höfðingjans, þar sem liann sat og starði út í
loftið. Mér fanst hann finna svo óendanlega
mikið til einstæðingsskaparins og vonbrigð-
anna, að eg hefði aldrei séð annað eins. t
svip hans lýsti sér engin gremja, heldur sú
tilfinning, sem hrygðin og þreytan og von-
leysið skapa, en þó tómleiðinn mest af öllu.
Hann leit sem snöggvast upp og sá mig
horfa á sig, og eg sá að hann veitti mér nána
athygli, en þó fanst mér liann vildi reyna að
rýma mér úr huga sínum ef hann gæti, og
hann leit mjög fljótlega af mér aftur.
Eg hafði gleymt því í bráðina, að eg var
grunaður um að vera njósnari, þangað til eg
var mintur á það þegar Reeder kom aftur.
Það var töluverður hraði á honum, og mér til
mikillar undrunar, sá eg að hann hélt á sverð-
inu, sem afa mínum hafði verið gefið sem
heiðursgjöf, en sem hann hafði aftur gefið
mór. Bg hljóp til hans og reif það af honum.
“Vógið þér yður að gera þetta?” hrópaði
eg. “Þér hafið opnað töskuna mína! Þér
hafið engan rétt til að stynga nefinu í það,
sem mór kemur við. Eg mótmæli þessu. Lag-
uerre hershöfðingi, eg vona að þér látið ekki
annað eins og þetta viðgangast.”
“Hvað»á þetta að þýða?” sagði hershöfð-
inginn við Reeder, og var æði byrstur í máli.
“Eg var bara að leita eftir sönnunum,”
sagði Reeder. Þér spurðuð eftir skilríkjum
hans, og því fór eg að leita eftir þeim.”
“Eg gaf yður engar fyrirskipanir um það,
að fara og hnýsast í hirzlur þessa manns,”
sagði hershöfðinginn. “Þér hafið gengið
lengra en þér höfðuð rétt til. Yður hefir far-
ist mjög illa og ranglátlega. ”
Meðan hershöfðinginn var að setja ofan í
við Reeder, horfði hann ekki á hann, en hann
hafði ekki augun af sverðinu mínu. Það var
nógu fallegt til að vekja athygli hvers manns,
en þó sérstaklega sannra hermanna. Það var
úr ágætasta stáli og skreytt gulli og fílabeini.
“Þarna hafið þér framúrskarandi fallegt
sverð, ’ ’ sagði hann. ‘ ‘ En fyrirgefið þér ann-
ars, eg liefi ekki enn heyrt nafn yðar.”
Eg var að færa mig nær hershöfðingjanum
til að sýna honum sverðið, þegar eg rak augun
í plötuna, sem greipt var í sverðshjöltun og
á plötuna var grafið: “Til Royal Macklin,
þegar hann er tekinn inn í hermannaskóla
Bandaríkjanna, frá afa hans John M. Hamil-
ton, Maj. Gen. U.S.A.”
“Eg lieiti Macklin,” sagði eg. “Royal
Macklin.” Eg rétti honum sverðið þannig,
að platan með nafni mínu sneri að honum.
“Þér sjáið það þama,” sagði eg og benti á
plötuna. Hann las það sem á liana var grafið
og svo það sem grafið var á aðra plötu, sem
var rétt hjá hinni, og á henni stóð að sverðið
væri heiðursgjöf frá New York búum til John
M. Hamilton hershöfðingja. í viðurkenning-
arskyni fyrir framúrskarandi * framgöngu
hans í stríðinu í Mexico. Hershöfðinginn leit
alt í einu á mig og það leyndi sér ekki að hann
varð forviða á því, sem hann sá.
“Hamilton hershöfðingi! ” sagði hann.
“John Hamilton hershöfðingi! Var hann
virkilega afi yðar?”
Eg hneygði höfuðið til samþykkis og hers-
liöfðinginn starði á mig, eins og hann grunaði
mig um, að eg væri að fara með ósannindi.
“Eg hefi nokkuð að segja yður,” sagði
hann, “og það er að hann var vinur minn.
Hamilton hershöfðingi var góður vinur minn
í mörg ár. Eg get líka sagt yður, að afi yðar
var göfugur maður og mikill fullhugi og sann-
. ur hermaður. Eg þekti afa yðar vel í mörg
ár.” Hann stóð alt í einu á fætur og hélt á
sverðinu í vinstri hendinni, en rétti mér þá
hægri.
‘ ‘ Heinze kapteinn, ’ ’ sagði hann, ‘ ‘ sækið þér
stól inn í tjaldið handa Mr. Macklin.” Hann
virtist ekkert taka eftir því, hve afar nærri
Heinze tók sér það að hlýða þessari skipun.
En eg tók eftir því og það gladdi mig mikið
og þegar Heinze kom með stólinn þakkaði eg
lionurn kurteislega fyrir. Eg gat vel staðið
mig við það, eins og á stóð.
Hershöfðinginn var ýmist að draga sverð-
ið úr skeiðunum, eða láta það í þær aftur og
snúa því ýmist á þessa hliðina eða hina.
“Að hugsa sér það, að þetta skuli vera
sverð John Hamiltons,” sagði liann, “og að
þér skuluð vera barnabarn hans! ’ ’ Hann
strauk sverðið, þar sem það lá á hnjánum á
honum, rétt eins 0g þegar maður lætur vel
að barni og við og við leit hann til mín bros-
andi. Þetta virtist vekja upp hjá honum
gamlar endurminningar, sem við hinir þekt-
um ekki, en við veittum honum nákvæma eftir-
tekt. Alt í einu var eins og hann vaknaði af
draumi og mér fanst strax að honum líka
miklu miður, að Aiken og þessir tveir fyrir-
liðar fir lians liði, skjddu vera þar.
“Þetta dugar í þetta sinn,” sagði hann.
“Eftir nafnakall komið þið með hann aftur
Þeir Reeder og Heinze fóru með Aiken á milli
sín. Hann leit til mín og eg skildi augnaráðið
svo, að hann vildi biðja mig að leggja gott
til með sér og lét eg hann skilja, að eg mundi
gera það. Þegar þeir voru farnir, hallaði
hershöfðinginn sér áfram 0g lagði hendina
á öxlina á mér.
“Segið þér mér það nú,” sagði hann.
“Segið þér mér alt. Segið þér mér hvers-
vegna þér eruð hingað kominn og hversvegna
þér hlupuð að heiman. Yður er óhætt að
treysta mér og þér skuluð ekki vera hræddur
við að segja mér alt eins og er og hvernig sem
það er. ”
Eg skildi það strax að hann hélt að eg hefði
farið að heíman út af því að eg hefði hagað
mér einhvern veginn öðruvísi en vera bar, 0g
kannske að eg hefði drýgt einhvern glæp, svo
eg hugsaði að ef eg segði honum eins og var,
þá mundi hann ímjmda sér að eg segði sér
ekki allan sannleikann. En hann var svo góð-
látlegur og einlægur, að eg hikaði ekki. Eg
sagði honum alt; um líf mitt hjá afa mínum,
óvirðingu þá sem eg hefði ortíið fjrrir í her-
mannaskólanum og um löngun mína, þrátt
fyrir þetta óhapp, til að verða hermaður. Svo
sagði eg honum frá þeim vonbrigðum, sem
eg hefði orðið fyrir þegar eg hefði komið
þarna suður og komist að því, að þetta stríð
væri ekki hafið á neinum göfugum hugsjón-
um, heldur bara í eigingirni og ómerkilegri
græðgi eftir peningum. Flestu af því, sem eg
sagði virtist liann nokkumveginn samþykkur,
en mótmælti mér þó einu sinni og það var því
viðvíkjandi, að eg sagði að hér væri ekki um
neitt frelsisstríð að ræða. “Eg fór inn í þetta,
einmitt þessvegna,” sagði hann, “að þeir
voru að berjast fyrir frelsi sínu og vegna
þess að þeim hafði verið gert rangt til og þeir
vbru minnimáttar og vegna þess að Alvorez
er harðstjóri. Eg hafði engan annan tilgang
en þann að hjálpa þeim, sem var minni mátt-
ar„ en hafði orðið fyrir rangitidum. Þér verð-
ið að trúa þessu, því annars get eg ekki talað
við yður. Þetta er sannleikur.”