Lögberg - 04.05.1933, Blaðsíða 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. MAI, 1933.
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
THE EMPIRE SASH & DOOR CO LTD.
HKNRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
Yard Office: 6th Floor, Bank of Uamilton Chambera.
Veðurspá dýranna
Fyrir nokkru jékk eg bréf frá
Stefáni bónda Vagnssyni á Hjalta-
stöðum í Skagafirði, um veðurspá
dýranna, og þótti mér bréfið svo
merkilegt og skemtilegt, að eg bað
höfundinn undir eins um leyfi til að
birta það. Veit eg að lesendur “Les-
bókarinnar” verða mér þakklátir
fyrir. Eg hefi aðeins slept byrjun
bréfsins og niðurlagi, sem ritað var
til mín.
Guðmundur Finnbogason.
I 28. árg. Eimr. frá 1922 er grein
eftir yður> sem heitir “Veðurspár
dýranna.” Sú grein er að mörgu
leyti merkileg, og gefur a. m. k.
okkur sveitabændum ærið efni til
umhugsunar, því nálega við öll okk-
ar störf erum við meira eða minna
háðir veðrinu. Það fyrsta sem
bóndinn gerir á morgnana er hann
hefir signt sig, er að gá til veðurs
og það er hans síðasta verk á kvöld-
in um leið og hann lokar bænum.
Veðráttan er svo nátengd lífi
okkar bændanna, að það má segja
með sanni að “í henni lifum, hrær-
umst og erum vér.” Og ef maður
athugar þetta er hað næsta eðlilegt.
Einn sólskinsdagur í óþurkatíð að
sumrinu, ef hann er notaður rétti-
lega og menn hafa örlitla nasasjón
af því áður að hann muni koma,
getur máske bjargað miklu af forða
vetrarins frá skemdum. Einn stór-
viðrisdagur um sláttinn getur líka
eyðilags mánaðarvinnu fólksins og
gert hana nálega að engu ef menn
bíða hans með andvaraleysi.—Vegna
þess, að bóndinn tók ekki mannlega
á móti 'honum, verður hann að
skerða bústofn sinn að miklum mun,
eða setja á í voða, sem er þó hálfu
vitlausara. Einn stórhríðardagur að
hausti, áður en fé er tekið á gjöf
eða eftir að fé er slept að vori, get-
ur oft og tíðum höggvið stórtskarð
í bústofninn, ef menn hafa engan
andvara á sér og taka ekki eftir
neinum þeim “teiknum til veðr-
óttufars, af sólu, tungli og stjörn-
um, lofti, jörðu, vatni og dýrum,”
sem hverjum er í lófa lagið, ef hann
notar athyglisgáfuna.
Það er von að sveitamönnum
verði tíðrætt um veðrið og því hlæja
kaupstaðarbúar að okkur, þegar við
erum að tala um góða veðrið, eða
illviðrið. Fyrir þá hefir ekkert að
segja hvernig veðrið er, nema hvort
þeir geti gengið úti þennan og þenn-
an daginn, eða verði að geyma það
til hins næsta. En við tökum undir
með St. G. St. og segjum:
“Eg er bó'ndi. alt mitt á
undir sól og íegni.”
í fyrnefndri grein beinið þér því
að mönnum og þá helst sveitamönn-
um, að athuga þetta frekar, og vita
hvað satt sé í’ þessurn gömlu um-
mælum. Eg hefi einmitt gert þetta
nú um nokkur undanfarin ár, og
komist að þeirri niðurstöðu 'að ná-
lega æfinlega geti menn séð fyrir
veðrabrevtingu ; sérstaklega snöggar
og stórfeldar, ef menn veita athygli
ýmsu atferli dýranna sérstaklega, á-
samt mörgu öðru, sem kemur þar
til greina.
Eg get sagt það með sanni, að
einmitt fyrir þær athuganir, hefi eg
oft komistt hjá tjóni á hevjum og
skepnum, og hafi eg rekið mig á i
þeim sökum, þá er það því að kenna,
að eg hefi ekki athugað það eins og
skyldi, hvað eg átti að gera í það og
það skiftið. Hefi nefnilega ekki
tekið nóg tillit til v^ðurspánna. Eg
get bætt því við, að draumar hafa
líka átt sinn þátt í veðurspám hjá
mér.
Nú vil eg taka örfá dæmi þessu til
stuðnings. Auðvitað má segja um
þau, að þau verði léttvæg fundin. En
þau hafa einn kost. Þau eru sönn.
Þegar eg var unglingur, um tví-
tugt, átti eg hest. Hann var rauður
að lit, glófextur. Mér þótti afskap-
lega vænt um hann, enda var það
eina skepnan, sem eg átti um þær
mundir. Eg hirti hann sjálfur, og
hafði hann einan í kofa og gfaf hon-
um vel. Hann var mesti, vithestur,
og veðurspár með afbrigðum. Eg
Iét hann ganga framan af vetri, eins
og venja er hér í Skagafirði. En
veturinn eftir að eg tamdi hann,
kemur hann eitt sinn aleinn heim að
kofa sínum um miðjan dag og vill
fara inn. Þetta var á jólaföstu, tíð
sæmileg, og engin veðrabreyting
sjáanleg. Mér þótti þetta skritið
og lét hann inn. En um nóttina fer
hann í stórhríð, sem stóð í tvo sól-
arhringa. Eftir það lét eg Glóa
sjálfráðan um göngu sína, og brást
aldrei að þegar hann kom heim í
fyrsta sinn að vetrinum var ótíð í
vændum. — Stundum kom hann
langar leiðir að, beina leið frá
hrossunum, sem hann hafði verið
með alt sumarið og aldrei skilið við,
nema þegar hann var í brúkun.
Hrossum, er hann var svo elskur að,
að ef eg slepti honum með hnakk og
beisli að sumrinu, á næstu bæjum,
þá var hann þotinn til þeirra. Hann
var deyddur 22 ára, og þessum sið
hélt hann alla æfi. Fleira var merki-
legt við hann, blessaðan gamla vin-
inn minn, sem eg set ekki hér. Það
var með mig eins og sr. Jón. Þorl.
og Vakra-Skjóna—að ef eg hefi
eignast góðhest síðan vildi eg helst
kalla hann Glóa!
Yeturinn 1927—28 hýsti eg jarp-
an fola á annan vetur, ásatnt fleiri
hrossum. Hann var í góðu lagi og
seint á útmánuðum sleppi eg hon-
um ásamt hinurn, því tíð var ein-
muna góð. ■ Svo líður vika og enn
helst sama tíðin. En eitt kvöld sé
eg að jarpur tekur sig út úr hrossa-
hópnum og kemur rakleitt heim að
hesthúsdyrum. Mér þótti þetta
einkennilegt því veður var gott, en
heldur með kaldara móti. Eg sæki
þvi hin hrossin og hýsi þau öll. Um
nóttina kom vonskuhrið, segi hélst
fram á kvöld daginn eftir. Þótti
mér vænt um að hafa látið hrossin
inn, svo þau fengju ekki á sig þenn-
an hvellinn.
Þá vil eg geta um atvik, sem kom
fyrir mig laugardaginn 7. sept. 1929.
Þannig hagar til hér, að engjarnar
liggja niður undir Héraðsvötnum og
eru bæði miklar og grösugar. Und-
anfarið höfðu gengið hér óþurkar
svo mikið var flatt af heyi. En nú
kom þurkflæsa með suðaustan
stormi. Fram í Hlíðinni var hann
hvass um daginn, eins og oftast er
þar í þeirri átt, en þess gætir minna
á eylendinu, enda var hóflegur blást-
ur um daginn og besti þurkur hjá
okkur og sættum við í sífellu. En
seinni partinn var ekki sjáanlegt
að hann mundi lygna, eins liklegt
að hann herti veðrið með nóttinni.
Þó var útlit þannig að slíkt gat
brugðist til beggja vona. Loks er
við höfðum' lokið við að taka alt
saman, var orðið næsta áliðið. Var
þá eftir að rista á öll sætin ef hann
færi í veður, og var það mikið verk
því sætin voru á annað hundrað;
gömul og ný. Hefðum við orðið að
því fram á nótt þvi við vorum orðn-
ir slæptir. En rétt sem við ætluð-
um að hef ja verkið, sjáum við hvar
íjórar álftir koma fljúgandi norðan
héraðið og stefna einbeittlega fram
til heiða. Eg veitti því sérstaklega
eftirtekt að þær settust ekki á
“Vötnin,” vestur undan enginu, eins
og þær voru oft vanar.
Við stönsuðum og horfðum á eft-
ir þeim, þar sem þær “flugu suðrá
heiðar með f jarðraþyt og söng.” En
skömmu seinna kemur annar hópur.
Voru sjö í honum. Síðan þrjár og
flligu allar í sömu átt fram héraðið.
Er við sáum þetta, segi eg piltunum
að eigi munum við þurfa að óttast
sunnanveður í nótt og skulum við
hætta við að rista á bólstrana. Þeir
tóku þvi vel, líklega fremur af fegin-
leik yfir því að vera lausir við þetta
erfiði, en að þeir hafi trúað slíkum
spádómi. Sunnudag næstan á eftir
var inndælisveður, sömuleiðis á
mánudag og þriðjudag. Þá daga
bundum við báða og hirtum upp,
enda mátti ekki tæpara standa því á
þriðjudagskvöldið kom hann með
norðanfýlu og úrfelli, sem hélst þá
viku alla til gángna.
Uaustið 1929 var heldur risjótt
hér; voru úrfelli og hret á víxl. En
viku fyrir vetur skifti til, með heið-
ríkju og frosti. Þetta hélst þangað
til í annari viku vetrar. Einn morg-
un, er var með kaldasta móti, tek
eg eftir því, að snjótitlingahópur er
kominn heim að bæ og eru á sífeldu
flökti og láta mjög gráðulega. Er á
daginn líður f jölgar þeim altaf meir
og meir. og hefi eg aldrei séð slíkan
grúa þeim við hús, þvi eg er viss
um þeir hafa skift mörgum hundr-
uðum. Þeir flugu og tístu i sífellu.
Mér datt strax í hug, að nú vissu
litlu veslingarnir ilt á sig, og fanst
mér bera skylda ti! að hressa eitt-
hvað upp á þá, í þakklætisskyni fyr-
ir aðvörunina, því þess gekk eg ekki
dulinn að nú væri stórhríð í vænd-
um. Eg bar út salla og moð frá
kúnum, því aðrar skepnur voru ekki
komnar í hús, til að vita hvernig
þair mundu taka í það. Og þvílíkur
aðgangur- Það var alveg eins og í
útmánaðaskorpu, svo rifu þeir í sig
með mikilli græðgi.
Nú fór eg til nágranna minna og
spurði hvort við ættum ekki að smala
fénu, sem þá lá. Tóku sumir dauft
í það og álitu að ekki mundi hætta á
ferðum, þó hann væri kaldur “því
ekki er nú bakkinn svo mikill í
norðrinu,” sögðu þeir. Við fórum
samt á stað urtt miðaftanleytið, því
skamt er að smala. Er eg var kom-
inn spölkorn frá bænum, mæti eg
tveimur rosknum ám er eg átti.
Voru þær á stryki heim og hafði
engin stygð að þeitn komið.
Við höfðum féð næstum alt og
byrgðum í húsum, en þá sömu nótt
kom iðulaus stórhríð sem stóð marga
sólarhringa og kyngdi niður þeim
fádæmum af snjó, að jarðlaust
mátti heita hálfan mánuð af vetri,
og er slíkt einsdæmi í Blönduhlíð,
því hér er afburða snjólétt. Þar
sem ekki var smalað, fór fé hroða-
léga út úr því, fenti og drapst í
hópum.
Vorið 1930 var hér sæmileg tíð
utn sauðburðinn og gekk hann vel.
Þ. 10. júní, er eg kom út um morg-
uninn, tek eg eftir því að þröstur
er að hoppa á hlaðinu og tístir
aumkunarlega. Svo sé eg tvo aðra
og var eins óg þeir vildu inn í hús-
in, séo aumlega báru þeir sig. Ekki
var sjáanlegt á lofti, að umskifta
væri von. Við fórum að vinna í flagi
á túninu og vorum að því um dag-
inn. En úr hádeginu fóru að koma
lóuhópar heim á túnið. Voru þær
hnýpnar að sjá, sungu ekkert. Alt
af sátu þrestirnir heimavið og fóru
hvergi, nema ef þeir færðu sig eitt-
hvað frá kisu, sem fór að þykja
þetta nærtæk veiði.
Með kvöldinu fór að þyngja að,
og leist mér ekki á, er eg sé hvar
hrossin koma heim að túnhliði og
fara að hama sig. Eg þóttist nú
ekki ganga þess dulinn að veðra-
breyting væri fyrir dyrum og hún
líktega nokkuð svipleg. En hér var
ekki um gott að gera. Ærnar flestar
með ungum lömbum, og því ilt að
\ \
Þegar þér þarfniát
Prentunar í
þá lítið inn eða skrifið til
The Golumbia Press Ltd. »
sem mun fullnægja
þörfum yðar
/ \

kasa þeim inn, því búast mátti við
að þær dræpu lömbin. Héstana, sem
eg vann með hýsti eg auðvitað og
hrossin sem heim voru komin, það
var ekki mikil fyrirhöfn. — Um
kvöldið fórum við piltarnir til ánna
og færðum þær í skjól og létum
sumt inn af þeim, og gengum þann-
ig frá að við vissum nálega hvar
hver og ein var stödd þá um kvöld-
ið.Flestar af þeim voru skamt frá
túninu. Er við háttuðum var farið
að slíta úr honum á norðaustan, en
heldur hægur.
Eg var áhyggjufullur út af veðr-
inu, og hugði að hafa andvara á
mér, því eg var sannfærður um, að
nú færi hann í hret, hversu mikið
sem úr því yrði. Eg gat ekki sofn-
að strax og mun klukkan hafa ver-
ið nærri eitt, er eg sofnaði. Mig tók
fljótt að dreyma. Mér þótti eg vera
kominn til eins kunningja mírts, á
saint fleirum og—ja, enginn hefir á
draumum—sestir að drykkju ! A
borðin var grænleitur dúkur og
kannaðist eg við hann frá fornu
fari. En nú' fer hann ofan í eiq-
hverja hirslu og tekur þar upp borð-
dúk, hvítan og hreinan, svo stóran
°g þykkan að slíkan hefi eg aldrei I
séð og breiðir hann á borðið ofan í
yfir þann, sem fyrir var. (Við héld-
um á glösunum á meðan). Mér
fanst hann ná ofan á gólf og hylja
borðið alveg.( Síðan gengur hann út
í horn og tekur þar upp grammó-
fón og fer að spila á hann, hvert
lagið eftir annað, með þeim hávaða
að mér fanst sem hann mundi rífa
á mér hlustirnar.
Eg haf ði orð á því, ,að hann skyldi
hætta þessari spilamensku, þvi að
við gætum ekkert spjallað saman
fyrir arginu í glymskrattanum. En
hann var ekki á > því, heldur dró
hann upp í sífellu, svo að eg var
hárviss um að hann sliti fjöðrina.
Og, “birr,” þar íór hún. í sama
bíli vaknaði eg og fanst sein eg
heyra urgið og hávaðann enn þá.
Og þetta var rétt. Það var bara sá
munur, að þaö var í veðrjnu, því nú
var skollin á ein sú versta hríð, sem
eg man eftir um vetur, hvað þá að
vori til. Þá var klukkan að ganga
fjögur. Snjókoman og fannburð-
urinn var afskaplegur. Við tún-
hliðið stóð hópur af ám og voru sum
lömbin alveg komin í kaf og hvar
sem afdrep var í kring var féð að
íenna, en af því að við vissum
næstum hvar hver kind átti að vera,
fenti ekkert, en þrjú lömb misti eg.
Þetta hélst til kl. 10, þá fór að rofa
til. Þegar upp birti, var fult af
hveriu gili og skorning, og fenti fé
víða og meira að segja hross fram i
Akratorfunni, þar uppi undir fjall-
inu og fanst ekki fyr en löngu síöar.
Eg ásakaði sjálfan mig fyrir að
hafa ekki tekið ærnar og látið þær
inn á túnið um kvöldið, þá mundi
eg hafa sloppið hjá skaða, hefði eg
gert það.
Þarna mátti segja, að um ótví-
ræð merki væri að ræða, enda skamt
að bíða umskiftanna.
Krummi er líka veðurspár, og
vitur fugl. Ætíö veit það á gott ef
hann flýgur hátt í lofti, þurk á
sumri en hreinviðri að vetri. Auk
þess held eg hann sjái feigð á skepn-
um og vil eg í þvi sambandi segja
frá tveimur atvikum. „
Þegar eg var innan við fermingu
fór eg eitt sinn með rekstur á rnilli
bæja. Á heimleiðinni sé eg tryppi,
sem bítur skamt frá veginum. Ekki
fanst mér það nýstárlegt, en hitt
furðaði mig meira, að á baki trypp-
isins sat hrafn og brýndi gogginn
á herðum þess. Ekki kunni tryppið
þessu neitt illa að sjá. Er eg nálg-
aðist flaug klummi burt, en jafn-
skjótt sem eg fjarlægðist, flaug
hann aftur á hrygg jæss og tók til j
ZAM-BUK
HERBAL OINTMENT
& MEDICINAL SOAP
Areiðanlegt meðal við Bad Legs,
kýlum, Eczema, eitruðum sárum,
skurfum í höfði, o. s. frv.
Ointment 50c Medicinal Soap 25c
sinnar fyrri iðju. Þetta tryppi drap
sig ofan í skömmu seinna, og þætti
mér ekki ólíklega til getið, aö
krunnni hefði þá heimsótt }:>að.
Hitt skeði í haust þ. 20 okt. Eg
hafði þrjá fullorðna hrúta í tún-
girðingu frá því um göngur . Þenn-
an morgun segir stúlka sú, sem fór
fyrst á fætur, að þegar hún hafi
komið út, hafi allir hrútarnir verið
fyrir framan hlaðbrekkuna og hefði
hrafn setið á bakinu á einum, og
krunkað matarlega. Eg spurði hana
strax hvér hrúturinn það hefði ver-
ið, og sagSi hún það. Eg veitti því
svo eftirtekt um dagínn að krummi
var altaf að gagga kringum hrútsa,
en aldrei sá eg hann setjast á hann
aftur. Þetta gekk fram eftir deg-
inum. Ekkert bar á hrútnum þenn-
an dag og nú fór eg að hýsa þá.
Ekki heldur þann næsta,. En á
þriðja degi fór eg að sjá einhverja
deyfð á honum. Um kvöldið, er eg
fór að láta þá inn, lá hann á húsa-
hlaðinu, gat hann ekki staðið upp
og þar mátti eg skjóta hann. Eg er
hræddur um að hinir hrútarnir hafi
barið hann, því hann var víða mar-
inn og blóðhlaupinn innan.
Var krummi svona viss í sinni
sök, eða var þetta bláber hendnig?
Mýsnar eru líka veðurvísar. Það
hefi eg sannprófað. Þær flytja sig
í úthagana á vorin ef veit á gott, en
heirn, ef hann versnar. Einu sinni
eftir sumarmál sýndist mér hann í-
skyggilegur, svo að eg lét sækja
hross, sem eg hafði hýst, en var bú-
inn að sleppa,-því tíð var góð. Pilt-
urinn sem sótti þau, sagðist hafa
mætt tveimur músurn, sem fóru
heim að húsurn, og þegar hann fór
að gefa hrossunum, þá sagði hann
að alt hefði verið fult af músum í
tóftinni, en þar sáust Jiær ekki áður.
Um nóttina brast í vonskuhríð, sem
stóð fram á kvöld næsta dag.
Margir álíta Jætta ekkert annað
en heimsku og bábyljur og taka ekki
mark á því, að neinu leyti. Þeir
halda að maður þuríi ekki nema
loftvogina. En því hiefi eg tekið
eftir, að dýrin eru vanalega á und-
an henni, enda ekki ætíð að marka
hana t. d. ef ís er nálægt. Og þegar
viðtæki eru komin á annan hvern
bæ og veðurskeytum rignir yfir
mann 3 og 4 sinnum á dag, þá er
ekki verið að athuga slíkt og því-
likt.—Þegar það opinbera er orðin
forsjón einstaklingsins, hættir hann
að treysta á sig, en kastar öllurn
sínum áhyggjum upp á það, og
stendur svo varbúnari og vitlausari
eftir en áður. Nú verður hætt að
gefa slíku gætur, ekki verður at-
hyglisgáfan skerpt með þessu í
framtiðinni. Þetta var þó eitt, sem
gerði menn vitrari, og betur búna
til að mæta erfiðleikunum í lífsbar-
áttunni.
Eg hefi viljað láta yður sjá með
línum þessum, að einmitt vegna
greinar yðar, hefi eg veitt þessu eft-
irtekt og eg get bætt því við—haft
gott af; og þannig veit eg að fleiri
hafa getað gert.
—Lesb.
FORNLEIFAR I AFRÍKU
Eftir því, sem ‘Times’ skýrir frá,
hafa nýlega fundist'merkilegar forn-
minjar norðarlega í Transvaal. Þar
hafa fundist grafir, ólíkar öllum
öðrum legstöðum, ennfremur altari
hátt; liggja að því vegir og tröppur
upp að því. En tröppur þessar eru
sVo litlar, að óhugsandi er að nokk-
ur önnur þjóð en dvergþjóð hefði
getað notast við þær. Þá hafa og
fundist leifar af gríðarmikilli vatns-
veitu, fjölgreina og víðfeðma og
kemur hún úr stórri safnþró. Hefir '
vatnið verið notaö til þess að vökva
jörðina. Þá hafa og fundist ýms á-
höld til námuvinslu og afarforn
koparnáma. Sú þjóð, sem þessi
mannvirki hefir gert, hlýtur að vera
aldauða fyrir ævalöngu.
Lesb.