Lögberg - 13.07.1933, Síða 4

Lögberg - 13.07.1933, Síða 4
Bls. 4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. JÚLÍ, 1933 Xögtierg: GefiO út hvern fimtudag af THE COLUMBIA PRESB LIMITED 69 5 Sargrent Avenue Winnipeg, Manitoba. UtanáAkrift ritstjórans: EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE. WINNIPEG, MAN. Verð $3.00 um árið—Borgiat /yrirfram rhe "Lögberg'' is printed and published by The Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avs., Winnipeg, Manitoba. PHONES $0 327—80 328 Norður flugleiðin Flugflotinn ítalski, 24 loftskip, er á leið frá Rómaborg til Ohicago. Þegar þetta er skrif- að, mánudag, er flotinn enn í Reykjavík. Hann hefir tafist þar nokkra daga vegna þe'ss að veðurfréttirnar hafa sagt, að veðrið á At- lantshafiriu vestanverðu væri óhagstætt. Erfiðasti og hættulegasti hlutinn af allri leiðinni milli Rómaborgar og Chicago, frá fslandi til Labrador, er því ófarinn enn og enginn veit hvernig hepnast muni, að komast þá leið. Allir vona að sjálfsögðu að vel muni ganga. Síðustu fréttir benda til að þessi flugfloti ætli ekki að koma við á Gra'.nlandi, heldur fljúga í einni lotu frá Reykjavík til Labrador og þaðan til New Brunswick, Montreal og Chicago. Þess verður nú ekki langt að bíða, að frekari fréttir berist af flugflotanum ítalska og hvernig honum gengur að komast yfir hafið. í annan stað er nú Lindbergh lagður af stað til Grænlands og væntanlega til íslands, til að kynnast norðurflugleiðinni miili Ameríku og Evrópu og helst, að því ei oss skilst, að finna nýja leið yfir Grænland, ef unt er, sunnar en menn hafa hingað til þugsað sér að fljúga yfir landið. Nú sem stendur eru líkurnar sterkar í þá átt, að þess verði ekki langt að bíða að reglu- legar flugferðir hefjist milli Canada og Evrópu þar sem Island verður viðkomustað- ur. Hepnist þessi flugferð ítalska flotans, verður hún áreiðanlega til þess, að þessi norðurleið verði tíðfarin áður en langt líður. Þá fer oss Vestur-lslendingum að finnast að vér séum í raun og veru ekki langt frá föður- landinu, þó við séum í annari heimsálfu Það er kannske of mikið að hugsa sér að maður geti skroppið “heim” til Islands um helgar, eins og t. d. frá Winnipeg ofan að Gimli, en í sumarfríinu, sem vanalega er tvær eða þrjár vikur, ætti að vera vel hægt, tímans vegna, að skreppa með loftfari frá Canada til Islands, eða þá frá Islandi til Canada. En það er kannske rétt að hugsa ekki um þetta ferðalag, meðan ekki rætist úr með kreppuna, því gera má ráð fyrir, að þetta ferðalag verði nokkuð dýrt, nú fyrst um sinn að minsta kosti. Vér sáum einhversstaðar auglýst í íslenzkum blöðum, að ítalski flugflotinn tæki póst frá Islandi til Ameríku, en það kostaði sextán krónur undir bréfið; vanalegt póstgjald er 35 aurar. Vér gerum því ekki ráð fyrir að fá mikinn póst frá Islandi með loftskipunum frá Rómaborg. En hvað sem öllu þessu líður, þá getur ekki hjá því farið, að það hafi mikla þýðingu bæði fyrir Canada og fyrir Island, ef þessi norður- leið verður með tímanum tíðfarin flugleið milli Ameríku og Evrópu. Það er því ekkert undarlegt þó Canadamenn veiti Italanum Balbo og Bandaríkjamanninum Lindbergh, nánar gætur um þessar múndir, og því, sem þeir eru nú að gera. Allir munu einlæglega óska, að þeim farnist vel. En ekki getur maður varist því, að láta sér detta í hug, hve afarmikla þýðingu það getur haft á stríðstímum, ef heill floti af flugdrek- um getur flogið yfir Atlantshafið á fáeinum klukkustundum. Því frekar dettur manni þetta í hug sem sumir herfræðingarnir spá því að næsti ófriður verði frekar háður í lofti heldur en á jörðu eða sjó. Næsti ófriður! Getur maður í raun og veru iátið sér detta í hug, að siðaðar þjóðir hafi nókkurntíma í frammi aðra eins óhæfu, eða aðra verri, eins og átti sér stað 1914-181 Maður skyldi vona, að slíkt geti ekki komið fyrir. Forðiál hættuna Það er líklega fátt, eða ekkert, sem Vestur- Islendingar hafa tapað á eins miklum pen- ingum, eins og á því, að kaupa hveiti í þeirri von að það hækkaði í verði, eða selja það í þeirri von að það lækkaði í verði. A þetta sérstaklega við Islendinga í Winnipeg og er það eðlilegt, því hér er hveitimarkaður mikill og því ofboð þægilegt að hætta peningum sín- um í það gróðabrall. Sjálfsagt hafa líka ein- hverjir grætt peninga á þessu hveitibraski, en þeir eru áreiðanlega miklu færri heldur en hinir, sem tapað hafa. Vér erum hér ekki að tala um þá, sem kalla má hveitikaupmenn, og kaupa og selja hveiti, og aðrar korntegundir, í umboðsverzlun fyrir aðra. Hveitiverzlunin yfirleitt er ekki það, sem vér erum að hugsa um í þetta sinn. Það eru einstaklingarnir mörgu, sem eru að reyna að græða peninga á því að kaupa, eða þá selja hveiti, í þeirri von að það hækki, eða þá lækki í verði, eftir því sem á stendur. Allir vita að hér er um mikið áhættuspil að ræða. Það er svo æfinlega, en þetta er kann- ske alveg sérstaklega mikil áhætta einmitt nú. Hveitimarkaður er svo afar óstöðugur og óviss einmitt nú, að áhættan er enn meiri heldur en vanalega og er hún þó æfinlega mikil. Hún er svo mikil, að það er fullyrt, að þeir, sem græða á því áhættuspili, aðrir en hveitikaupmennirnir sjáflir, séu fráleitt fleiri en fimm af hundraði. Margir halda að það sé jafnvel vel í lagt. Hinir tapa allir. Þetta er í raun og veru ekki nema eðlilegt. Almenn- ingur hefir svo ofboð lítil skilyrði til að skilja þessa verzlun, eða gera sér grein fyrir því, hvenær er tími til að kaupa hveiti, eða selja. Jafnvel þeir, sem verja lífi sínu til að kynna sér sem bezt alt sem að hveitiverzlun lýtur, fara oft viltir vegar, þegar um hveitikaup er að ræða. Má þá nærri geta hve mikið almenn- ingur veit um þetta, sem enga reynslu hefir í þessum efnum og afarlítið tækifæri til að kynnast þeim. Ofan á alla aðra áhættu, sem ávalt er hveiti- kaupunum samfara, bætist nú sú áhætta, sem stafar af hinu óvissa gildi peninganna og þenslunnar á Bandarflija-dollarnum. Hveitiverðið hefir tvöfaldast nú síðustu vikurnar, eða jafnvel meira en það. Það er ekki nema eins og við má búast, að mönnum verði starsýnt á þetta og hugsi sem svo, að mikið hefðu þeir getað grætt, ef þeir hefðu keypt hveiti, þegar verðið var sem lægst og selt það aftur með tvöföldu verði. Margir halda sjálfsagt, að verðið fari enn hækkandi og hætta peningum sínum til hveitikaupa. Það getur vel verið að svo verði. Vér segj- um ekkert um það og vitum ckkert um það. En það er skoðun vor, að nú sé jafnvel enn áhættumeira að hætta peningum sínum til hveitikaupa, heldur en vanalega og er áhætt- an þó æfinlega mikil. Vér vildum því ráða löndum vorum til að hugsa sig um vandlega, áður en þeir hætta peningum sínum til hveitikaupa nú sem stendur. Timaritið “Jörð ” Það mun ekki mælt út í hött, að tímaritin séu einna nákvæmasta loftvogin á straum- hvörfin og veðrabrigðin í andlegu lífi hverr- ar menningar þjóðar. Þar hasla málsvarar hinna ýmsu stefna sér völl; þar rökræða á- hugasamir menn, og andlega vakaitdi, þau málin, sem þeim liggja þyngst á hjarta. 1 skjóli tímaritanna hefir margur nýgræðing- urinn, sem síðar hefir orðið að limaríku og ávaxtaríku tré, notið hinnar fyrstu aðhlynn- ingar; á hinn bóginn er auðvitað langt frá, að alt hafi verið kjarnviðir, sem þar hafa sprottið úr moldu. Þegar svipast er um í landareign íslenzkra nútíðarbókmenta, ber fljótt mikið á tímarit- unum; þau eru tiltölulega svo mörg talsins og að sama skapi ærið fjarskyld að höfuð markmiðum. Er það bersýnilega vitni þess, að hinar sundurleitustu lífsskoðanir finna frjóan jarðveg á Islandi og verður þar gott tfl fylgismanna. Samfara nýungagirninni þarf þó að vera, eigi vel að fara, sú íhalds- semi, sem vegur og metur, en leiðir ekki til hásætis umhugsunarlaust hverja þá svo kall- aða nýlundu, er að dyrum ber. “ Jörð” má teljast nýliði í tímaritahópnum íslenzka; hún hóf göngu sína í ágúst 1931, og eru því komnir út tveir árgangar hennar. Eftir að hafa lesið þá gaumgæfilega, er mér ljúft að verða við þeim tilmælum ritstjóra þessa blaðs, að segja vestur-íslenzkum les- endum frá stefnu og efni þessa unga íslenzka tímarits. Tilgangi “Jarðar” er vel lýst í eftirfar- andi orðum úr ávarpi ritstjóra hennar og út- gefanda, séra Bjöms 0. Björnssonar: “ ‘Jörð’ er stofnuð í trú á það, að í Jesú Kristi sé fylling alls lífs að finna, frelsið, frjósemd allra gæða, lausn á öllum hinum margþættu og djúpsettu vandamálum nútím- ans.—“Jörð” er stofnuð í trú á, að einlæg einbeiting í hvívetna á meginreglum fagnað- arerindisins, sé hinn eini, beini vegur til giftusamlegrar úrlausnar á hverju viðfangs- efni, hvort heldur er .manna eða mannfélaga. Ekki er “ Jörð” ætlað að snúa sér fyrst og fremst að trúmálum, þó að hún vænti þess að ræða alt frá sjónarmiði trúar. Verða um- ræðuefnin fyrst um sinn væntanlega einkum uppeldismál, skólamál, líkamsrækt, útilíf, heimili, ástir, þjóðerni, þjóðlíf, nýi tíminn alment og trúmál (i þrengri merkingu þess orðs).” Auðsætt er, að þessi stefnuskrá á rætur sínar í djúpri trúarsannfær- ingu, ríkri hugsjónaást, og engu minni umbótaþrá. Ekki er það held- ur neinn hversdagsviðburður, að sveitaprestur, sem eflaust hefir hvergi nærri fullar hendur f jár, ráð- ist í slíka útgáfustarfsemi sem þessa. Þeim mun virðingarverðari og þakkaverðari er þessi menning- arviðleitni séra Björns, hverjum augum, sem menn kunna að líta á ýmsar sérskoðanir hans. Þó að innihald “Jarðar” hans hafi ekki alt verið jafnþungt á metum, þá hefir hún þegar flutt lesendum sínum margar ágætar og athyglisverðar ritgerðir um hin ýmsu þjpðþrifa- mál, sem henni er sérstaklega ætlað að láta til sín taka. Ósanngjarnt væri að bæta því eigi við, að stærst- ur skerfur lesmálsins hefir komið frá ritstjóranum sjálfum, þó aðrir hafi einnig drjúgum stutt hann að verki. Þessir tveir árgangar ritsins eru samtals yfir 500 blaðsiður í stóru broti, og verður hér þvi að- eins dregin athyglin að eftirtektar- verðustu ritgerðunum og öðru því, sem verðmætast er og tímabærast. Margt er hér trúmálagreina. “Útsýn kristins manns yfir samtíð sína,” eftir ritstjórann, er ítarleg- ur og einkar íhygiisverður flokkur prédikana og erinda; sannleiksást, víðsýni og örugg trú á málefni Krists renna hér saman í einn far- veg. — “Arfur norrænnar heiðni,” eftir Arnór skólastjóra Sigurjóns- son er einnig tímabær ritgerð, þaul- hugsuð og vel í letur færð.—Stól- ræðan “Leitið guðs í einveru nátt- úrunnar,” eftir séra Halldór Kol- beins, er prýðisfögur og á sérstakt erindi til margs nútímamannsins, sem borga- og bæjavist glepur svo sýn, að augu þeirra lokast fyrir ná- vist guðs í náttúrunni. “Jörð” lætur sig einnig skifta uppeldis- og skólamálin. Hið lang- merkasta, sem hún hefir til þessa flutt um þau efni, eru ritgerðir rit- stjórans um “Fræðslumál íslend- inga” og “Fræðslukerfi íslands,” einkum hin síðarnefnda; hún er fyllilega þess virði að henni sé gaumur gefinn. Það mun brenna við á íslandi sem annarsstaðar, að í skólunum sé “dauður fróðleikur lát- inn sitja í fyrirrúmi fyrir því, sem hjálpar mönnum til að lifa vel og lengi.” Margir munu einnig geta skrifað undir skilgreining höfundar á sannri skólamentun: “Mentun er uppeldi, er hefir þau áhrif á ein- staklinginn, að hann verði hæfari til að lifa hverskonar heilbrigðu fé- lagslífi.” Ritstjóri “Jarðar” starfar í anda nins forna spakmælis: “Heilbrigð sál í hraustum likama.” Honum dylst eigi, að í lífi hins fullkomn- asta manns og hamingjusamasta er fagurt samræmi í þroskun sálar og líkama. Ritar séra Björn því margt um líkamsrækt og heilbrigðismál, enda er slíks ekki vanþörf á Islandi engu síður en annarsstaðar. Af slíkum ritgerðum hans má einkum nefna: “Líkamsrækt,” “Eðlisrækt,” og “Alhæfing mataræðis á íslandi”; einnig greinar Snorra héraðslæknis Halldórssonar urn “Björgun úr dauðadái” og “Þrifnað.” — “And- legar undirrætur líkamsheilsu,” eft- ir dr. theol. H. E. Fosdick, hinn víð- fræga prédikara Bandarjkjanna er mjög eftirtektaverð. Hugarástand manna hefir miklu meiri áhrif á lík- amlega heilbrigði þeirra og vellíðan heldur en flesta grunar. “Þá gerir “Jörð” að umræðuefni þjóðerni og þjóðlíf, ekki sízt úti- lífið. Þessum málum eru gerð prýðileg skil í ritgerð ritstjórans um “Samlíf þjóðar við náttúru lands síns”; þar er að finna margar skarp- legar athuganir og verðugar fullr- ar íhygli allra, sem ekki stendur á sama um framtíðar hlutskifti hinn- ar íslenzku þjóðar. Sem dæmi má nefna þessi niðurlagsorð fyrsta kafla ritgerðarinnar. “Lifandi sam- band þjóðar við náttúru lands síns endurnærir og heldur öflugri hvers- kyns náttúrugáfu hennar til líkams og sálar, ver hana spillingu og gerir hana frjóa í sérhverju heilbrigðu tilliti. Menningu þjóða nútímans verður ekki bjargað, nema þær beri giftu til að kannast við, hvað til friðar heyrir í þessu efni.” “Jörð” vill þá einnig auðsýnilega glæða hjá lesendum sínum sannara mat og ríkari ást á fjölbreytni ís- lenzkrar náttúrufegurðar, og stefna að því marki greinarnar “Fegurð Is- lands,” eftir Magnús Gíslason og “Fossarnir í Skógá,” eftir Sigurjón Kjartansson. Ná þær enn betur til- gangi sínum þar sem góðar myndir fylgja af nefndum fossum. Það er sannarlega talandi vottur um auð- legð nátúrufegurðar á íslandi, að Skógá, sem, eins og Magnús segir í grein sinni. “er tiltölulega lítil og ein með styttri ám á landi hér (þ. e. íslandi), en þó hefir hún að geyma þessa miklu fossaprýði: Skógar- foss sjálfan, einn hinn fegursta foss landsins, og nær tuttugu fossa þar að auki.” I sannþjóðræknum og framsýnum anda eru hinar þjóðlegu og skemti- legu frásagnir “1 gamla daga,” þar sem lýst er með orðum hlutaðeig- enda ýmsum atburðum úr lífi þeirra. Hafa sumar frásagnirnar einkum sögulegt gildi, því að þær lýsa venjum, sem nú eru fallnar eða að falla úr gildi; en aSrar sýna glögt, beinlínis eða óbeinlinis, hvern- ig náttúra íslands hefir mótað ís- lenskt þjóðlíf og þjóðsálina íslenzku á liðnum öldum. Ekki fjarskyld að efni, sprottin upp af brennandi ættjarðarást og umbótahug, er hin ítarlega og rök- fasta greinargerð “Nytjum landið,” eftir ónefndan höfund (“þegn”), sem fjallar um að útrýma atvinnu- leysi á íslandi og gera kreppuna landræka. Sýnir höfundur framJ á það með mörgum dæmum og ó- hrekjanlegum, að íslendingar geta fært sér stórum meir í nyt náttúru- gæði lands síns hcldur en verið hef- ir; í einu orði sagt: búið miklu bet- ur að sínu; og telur hann það eina af aðal leiðunum til þess “að brjóta broddinn af” kreppunpi. Sumar til- lögur greinarhöfundar kunna að orka tvímælis, en geysimargt er hér hollra bendinga og hagnýtra kenn- inga. Heimilislíf og ástir eru einnig á dagskrá “Jarðar,” og er það vel um svo þýðingarmikil mannfélagsmál. Helstu greinar um þessi efni eru “Ástir” og “Ljóðaljóðin” eftir rit- stjórann. Eflaust verða ýmsir ó- sammála sumum skoðunum hans á ástamálum, enda er þess að vænta, því að þau eru mörgum harla við- kvæmt umræðuefni. Hvað sem því líður, þá mun enginn, sem les gaumgæfilega grein séra Björns, “Ástir,” geta neitað því, að þar komi fram háleitjDg hákristileg skoðun á eðli sannrar ástar t. d. í þessum gull- fallegu orðum, sem standa djúpum rótum í jarðvegi virkileikans: Guðsmynd mannsins er sú hin dul- ræna mynd, sem opinberast elsk- anda, þar sem aðrir sjá aðeins breyskan mann og brotlegan eða jafnvel fyrirlitlegan fant.” Annars- staðar í “Jörð” er einnig snildar- lega og skáldlega um þessi efni rit- að, svo sem í seinni kaflanum í “Rökkurskrafi,” i síðasta árgangi (bls. 229-230). Þar er um óvenju- lega lifandi og litauðuga náttúru- lýsingu að ræða. Af því, sem “Jörð hefir flutt bók- mentalegs efnis, má einkum nefna glöggskygna grein um “Ný kvæði” Davíðs skálds frá Fagraskógi og kjarnorða lýsingri á Jónasi Lie, sagnaskáldinu norska, sem haft hef- ir nokkur áhrif á Islandi. Skrifar ritstjórinn um báða þessa ritsnill- inga. Hann gerir sér einnig auð- sjáanlega far um að vanda til skáld- sagna-þýðinganna í riti sínu. Þar eru nú að koma út framhaldssögur eftir þrjá víðfræga rithöfunda;— Paul Heyse, inn þýska, sem hlaut bókmentaverðlaun Nóbels fyrir nokkrum árum; Boccacció inn italska, og sem löngu er heimskunn- ur; og dr. E. Stanley Jones, trúboð- ann ameríska, sem heimsfrægur er orðinn á síðari árum. “Tídægra” (Decameron) Boccac- cios, sem hér kemur fyrsta sinni fyrir augu íslenzkra lesenda á móð- urmáli þeirra (og þó ekki nema valdir kaflar) hefir langa lengi ver- ið klassiskt rit i heimsbókmentun- I melr en þrllijung aldar hafa Dodd’* Kidney Pills veriC vlOurkendar rétta meðalið við bakverk, gigt, þvagteppu og mörgum fleiri sjúkdómum. Fást hjá ðllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eöa sex öskjur fyrir $2.50, eöa beint frá The Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef borgun fylglr. um vegna f jölbreyttrar og fágætrar frásagnarlistar, þó að ekki þyki þar hins vegar alt sem fegurst og óþarf- leg bersögli sumstaðar i ástalýsing- unum. Fer þá að vonum, að þær hafi ekki orðið öllum íslenzkum les- endum sem geðþekkastar; játar þýðandinn einnig að “Tídægra” sé “tvíeggjað sverð,” og telur það engan vegin æskilegt, að almenn- ingur unglinga þessa tíma lesi hana, nema undir góðri handleiðslu sér þroskaðri manna. Allir þeir, sem bera fyrir brjósti siðferðilega vel- ferð islenzks æskulýðs, munu verða séra Birni sammála hér um, og óska þess jafnframt, að ekki verði skort- ur á hollri handleiðslu í þessum málum. Hinsvegar mun mörgum— svo að vikið sé ögn frá umtalinu um “Jörð” — þykja nóg um “kynóra- skáldskap” þann, sem verður uppi í islenzkuin bókmentum síðari ára og sízt beinir hugum lesenda á háfjöll æðsta þroska. Kröftug hvatning til framsókn- ar í þá átt er aftur á móti hin and- ríka og ágæta skáldsaga “Kristur á vegum Indlands” sem “Jörð” flyt- ur í vandaðri þýðingu séra Halldórs Kolbeins; tel eg hana langsamlega merkasta og tímabærasta þeirra þýddra skáldsagna, sem i riti þessu hafa komið. Ungir og gamlir, ekki sízt þeir, sem kristna telja sig, geta lesið hana sér til andlegrar heilsu- bótar. Hún kemur manni til að gera upp trúarlega reikninginn við sjálfan sig, og það er holl iðja end- ur og sinnum. Fróðleg inngangs- grein um Indland og Indverja fylg- ir þýðingunni og þakkaverðar skýr- ingar. Kvæðaflokkurinn “Listamenn,” eftir Pétur Sigurðsson, er hið eina af því tæi, sem “Jörð” hefir flutt til þessa. Haglega orðuð ljóð, þrung- in af hugsjónaást og trúarhita. Og fyrst minst er á Pétur Sigurðsson, er verðugt að geta þess, að “Jörð” flytur hlýlega, en í alla staði mak- lega, grein um starfsemi hans í þágu kristindóms og menningarmála al- ment. Er ekki ofsögum af því sagt, hversu frábæra alúð og fórníýsi Pétur hefir sýnt í þessu sjálfkjörna menningarstarfi sínu. Vonandi sér íslenzk kirkja til þess—henni stend- ur það langnæst—, að þessi dyggi merkisberi kristinna hugsjóna verði ekki úti á Kaldadal afskiftaleysis- ins. Islenzka þjóðin má ekki við slíku. Sitt hvað fleira mætti nefna, sem “Jörð” leggur á borð lesenda sinna, en hér skal staðar numið. Þessu skal samt bætt við, að hún er vönd- uð að öllum frágangi, prýdd mörg- um mjög góðum myndum, meðal annars nokkrum af frægum erlend- um málverkum. Stefna “Jarðar” er i heild sinni svo heilbrigð, og efni hennar, þó ekki sér það alt gulls ígildi, löngum svo úr garði gert, að hún á skilið stuðning framsækinna Islendinga hvarvetna, ekki sízt allra þeirra, sem einlæglega kjósa að feta í spor Meistarans óviðjafnanlega frá Nazaret. * . Richard Beck. Anna litla: Ó, hvað mér þykir vænt um það aö við systkinin erum ekki nema þrjú. —Hvers vegna? —Vegna þess að það stendur í landafræðinni að fjórða hvert barn, sein fæðist, sé Kínverji.

x

Lögberg

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.