Lögberg - 26.10.1933, Page 3

UÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. OKTÓBER, 1933.
Bls. 3
<r
Sólskin
Sérstök deild í blaðinu
Fyrir börn og unglinga
Sléttubruni
Yið höfðum verið á ferð í marga daga og
höfðum aðeins lítið nesti með okkur. Ferðin
var mjög erfið, því að landið sem við áttum
leið um var alsett djúpum klettagjám og urð-
um við oft að fara ofan í þær og rekja okkur
eftir þeim marga kílómetra þangað til við
fundum einstigi upp úr þeim aftur. Loks
vorum við komnir út á grassléttumar eða
preríurnar og nú var ekkert að sjá nema slétt-
ur með skrælnuðu grasi svo langt sem augað
eygði.
Við höfðum gert okkur vonir um að hitta
fyrir einhverja bráð, sem við gætum veitt, til
þess að auka þannig við nestisbirgðir okkar,
en hvergi var neina bráð að sjá. Við urðum
því að tjalda og búast til svefns glorhungr-
aðir, þegar kvöldið kom. En við sofnuðum
ekki, svo var galtómum mögunum í okkur fyr-
ir að þakka.
Við styttum okkur stundir með því að
segja hver öðrum sögur af ferðalögum okkar
og veiðiæfintýrum, ferðum um auðnir og ör-
æfi og minnast á hvað á dagana hafði drifið.
Við röbbuðum saman, hver sem betur gat,
þegar Indíáninn, fylgdarmaður okkar kom
auga á rauðleitan bjarma út við sjóndeildar-
hringinn, rétt eins og þegar sólin er að renna
upp.
Hann lagði eyrað niður að jörð og' hlust-
aði. Það var eins og hann bvggist ekki við
neinu góðu af þessum einkennilega kveldroða.
En ekkert heyrðist nema þytur vindsins í
þurru grasinu.
En brátt tókum við eftir því, að hestarnir
okkar fóru að verða órólegir. Og alt í einu
varð þyturinn sterkari, eins og hvinur. Við
hlustuðum aftur og heyrðum, okkur til mikill-
ar skelfingar eins og dimm þrumuhljóð, lík
því sem oft koma á undan jarðskjálftum, en
líka geta komið undan traðki heilla villidýra-
hjarða. Hestarnir ókyrðust meir og meir,
hneggjuðu og toguðu í tjóðurböndin.
—Af stað! hrópaði Indíáninn nú. — Við
megum engri stund glata. Leggið ])ið á liest-
ana, sem skjótast! Hér er um lífið að tefla.
Það er kviknað í sléttunni og villinautin sem
reyna að forða sér nndan, flýja í áttina til
okkar!
Eftir örfáar mínútur vorum við komnir
á hestbak og riðum á fleygiferð yfir sléttuna.
og létum hestana ráða stefnunni. Svona héld-
um við áfram um það bil klukkutíma.
En hraðinn á hestunum virtist ekki ætla
að bjarga okkur, því að nú fundum við hvern-
ig jörðin nötraði undir okkur eins og þús-
undir á þúsundir ofan af sterkum hófum lemdi
á henni. Og bráðum heyrðum við öskur villi-
nautanna í fjarlægð en saman við þetta öskur
blandaðist ýlfur pardusdýranna. Loftið var
þungt og kæfndi og nú var eins og eldslog-
arnir spentu greipar um hálfan sjóndeildar-
hringinn.
Þau dýr, sem fljótust voru á fæti, voru
þegar komin fram úr okkur. Hirtir og rán-
dýr hlupu þarna innan um pardusdýr og
úlfa. Elgsdýr 0g antílópur þeyttust fram hjá
okkur og sumstaðar hafði hestur eða villinaut
vilst í ofboðinu inn í hópinn.
Hitinn fór vaxandi með hverju augna-
blikinu og það varð sífelt erfiðara að ná and-
anum. Og nú heyrðum við að öskur og óhljóð
villinautanna var komið alveg að okkur. Æð-
isgenginn af ótta óð svört röð af villinautum
og viltum hestum áfram með liávaða einn og
af þrumu. Þessi hættulega fylking var ekki
nema svo sem tvo kílómetra frá okkur. Það
var eins og óvígur óvinaher væri að elta okk-
ur uppi, til þess að merja okkur undir fótum
sínum. Og nú voru hestarnir okkar orðnir
uppgefnir.
Á þessu hræðilega augnabliki kallaði Ind-
íáninn: —• Stígið af hestunum og fleygið af
ykkur fötunum og öllu því, sem brunnið get-
ur! Alt í hrúgu hérna! Við hlýddum og Tndí-
áninn kveikti fljótlega í hrúgunni og við
hjálpuðum honum til að auka bálið með því
að fleygja þurru grasi á eldinn.
Villinautin og hpstarnir á flóttanum
komu bráðlega æðandi að okkur eins og flóð-
alda eða skriða. Þegar hjörðin sá eldinn hjá
okkur öskraði hún af ofsa og hræðslu og
þrengdi sér í hnapp, en án þess að breyta
stefnu eins og við höfðum vonað, og flýja til
hliðar. Allur skarinn stefndii enn beint á
okkur og við sáum hornin á villinautunum og
hvíta froðuna út úr kjöftunum, sem slettist
niður á bringu. Þau komu nær og nær og nú
voru aðeins nokkrir metrar á milli okkar.
Nú heyrðist ægilog sprenging. Fylgdar-
maður okkar hafði þegar mest á reið fleygt
brennivínsbirgðum okkar á eldinn og nú
teygðust logarnir hátt upp í loft.
Við sáum hvernig villinautin og hestarn-
ir, sem voru fremst í flokki, breyttu um stefnu
og flýðu til hliðar. Og sem betur fór elti það,
sem á eftir kom, foringjana.
Smám saman riðlaðist svo fylkingin og
loks voru ekki aðrir eftir en einstakir sein-
færir lallar, en sum dýrin hnigu niður af
þreytu.
Fyrsta hættan var liðin hjá en nú kom sú
næsta.. Eldurinn færðist óðum nær og öll
sléttan virtist vera eitt bál. Vindstaðan var
þannig, að þetta bál virtist stefna á okkur.
Við settumst á bak aftur og hestarnir tóku
ósjálfrátt stefnuna í humátt á eftir villinaut-
unum. Bráðum vorum við komnir í nálægð
við þau seinustu, en þá sáum við mörg af
nautunum hverfa. Þau höfðu hlaupið ofan
í djúpa gjá. Þar var okkur ef til vill afkomu
auðið.
Enginn gat í fljótu bragði, séð hve gjáin
var djúp, en hitt vissum við, að dauðinn var
óhjákvæmilegur, ef við yrðum uppi á slétt-
unni. Það var því aðeins um eitt að gera, og
við hleyptum hestunum ofan í gjána.
Þegar við rönkuðum við okkur aftur vor-
um við við ofan á lirúgu af dauðum villinaut-
um. Fallið hafði áreiðanlega verið 15 metrar
og það liafði þyrmt lífi okkar að við höfðum
dottið ofaná mjúka nautaskrokkana, sem voru
í einni kös í gjárbotninum. Okkur skildist
fljótt, að þau dýrin, sem komust undan höfðu
getað klifrað upp úr gjánni og haldið flóttan-
um áfram. Það voru aðeins fyrstu dýrin, sem
liöfðu marist til bana, en hin gengið á þeim
yfir gjána og komist óskemd áfram.
Stormurinn var mikill og eldurinn var
kominn fram á gjárbarminn. Og innan
skamms kviknaði í grasinu hinu megin við
gjána.
Viðurðum að hafast við í gjánni í tvo
daga og ækkur vildi það til að við fundum
þar svolítið vatn handa okkur og hestunum.
Að mogrni annars dagsins heyrðum við
þfumurnar, sem ávalt eru viss undanfari
slagveðursins, enda lét það ekki á sér standa.
Á þriðja degi klifruðum við upp úr
gjánni. Hvílík eymdarsjón, sem blasti við
okkur, þegar við litum yfir sléttuna. Svo
langt, sem augað eygði sáum við ekki annað
en brunnið land með dýraskrokkum á víð og
dreif, og beinagrindum af dýrum, sem eldur-
inn liafði eytt.
Þegar við höfðum riðið um stund, þá
komum við að lítilli á. Það var tiltölulega
auðvelt að komast yfir hana, því að hún var
ekki djúp. Eldurinn hafði ekki komist yfir
ána, en grasið fyrir liandan hana var alt troð-
ið í flag, eftir dýrin, sem höfðu komist undan.
Eftir því sem fjær dró urðu vegsummerki
eyðileggingarinnar óskýrari og loks komum
við á frjósamt graslendi. Þar voru þúsundir
allskonar dýra í einni bendu, sem lágu þarna
og hvíldu sig’, eins og ein hjörð. Þarna lágu
úlfar og pardusdýr innan um antilópur og
hirti. Birnir, hestar og villinaut voru þarna
í einni kös, en engum datt í hug að gera öðrum
mein.
Nóttina eftir rigndi mikið og nú fóru
dýrin að hressast eftir flóttann 0g hinu stutta
vopnahléi var lokið, en fjandskapurinn kom
upp aftur, undir eins og hinn mikli, sameig-
inlegi óvinur, eldurinn, var gle\Tndur.
Tóta frœnka.
—Fálkinn
Pappírsiðnaðurinn
Pappírinn er orðin sú vörutegund, sem
mikið er notað af í veröldinni og sem menn-
imir geta sízt verið án. Reyndu að hugleiða
með sjálfum þér hve víða hann kemur við sögu
og hve oft þú verður var við hann, á hverjum
einasta degi. Þú lest blöð og bækur, prentað á
pappír, þú skrifar bréf á pappír, svo að nefnt
sé það allra algengasta. Þú getur alls ekki í
fljótu bragði gert þér grein fyrir hve mikið
er notað af pappír á hverjum einasta degi.
Nafnið pappír er dregið af egypska orð-
inu “papyrus,” en það orð var nafn á jurt í
Egyptalandi. Trefjur úr þessari jurt voru
límdar saman og notaðar til að skrifa á fyrr-
um, og er tæplega liægt að nefna þetta papp-
írsiðnað. En uppruna pappírsiðnaðar nútím-
ans er ekki að leita til Egyptalands heldur
til Austur-Asíu, Japan og Ivína, þar sem að
menn öldum og jafnvel árþúsundum saman
gerðu pappír með líku móti, að undirstöðuat-
riðum, og gert er enn í dag í pappírsverk-
smiðjum menningarlandanna. Sá er munur-
inn, að áður var þetta rekið sem handavinna,
með mjög einföldum vélum, en nú er pappírs-
iðnaðurinn rekinn í stórum stíl með afar
margbrotnum vélum, sem hver hefir sitt á-
kveðna hlutverk og afkasta meiru en miljónir
Austurlandabúa geta gert í höndunum.
Japanar nota einkum eitt efni til papp-
írsgerðar: börkinn að pappírsmórberjatrénu.
Börkurinn er soðinn í lút og greinist þá ytra
lagið frá því innra og er innra lagið því næst
barið með sleggju þangað til börkurinn hefir
greinst sundur í trefjar. Þessar trefjar eru
látnar í ker með vatni og hrært í þangað til
þunnur g’rautur er orðinn úr öllu saman. Til
þess að búa til pappírinn er svo notuð grind,
af sömu stærð of papírsörkin á að vera, en
fíngerð síja fest á grindina. Henni er svo
dýft niður í kerið með pappírsgrautnum og
tekið upp aftur og sígur þá vatnið úr, gegnum
sígjuna; en grindin er .hrist fram og aftur í
sífellu, svo að trefjarnar flækist saman og
mynda samfelda, þunna voð. Ef þessi voð
væri nú þurkuð, eins og hún kemur úr síj-
unni, mundi maður fá gljúpan og götugan
pappír, sem ómögulegt væri að skrifa á, og
þessvegna er sterkja úr rísméli sett í voðina
til að gera hana þétta og brúklega til að skrifa
á hana. Svona gera menn pappír í Kína enn
í dag, og er þessi pappírsgerð rekin sem heim-
ilisiðnaður og öll f jölskyldan vinnur að henni.
Pappírsgerðin breiddist út vestur á bóg-
inn frá Japan og komst snemma á miðöldun-
um til landanna við Miðjarðarhaf. Það munu
hafa verið Arabar, sem fluttu hana með sér
til Evrópu, eins og margar aðrar nýjungar.
En við Miðjarðarhafið var pappírsmórberja-
tréð ekki til og þessvegna varð að finna ann-
að efni td pappírsgerðarinnar, í fyrstu bóm-
ullarklúta en síðar notuðu menn einnig klúta
úr ull og öðrum efnum. En það reyndist erf-
itt að leysa þessa klúta upp í trefjur með því
að berja þá eins og Japanar börðu börkinn og
þessvegna gerðu Evrópumenn sér sérstakar
vélar til þess að ná klútunum í sundur, og
voru þessar vélar reknar af vatnsafli, því að
þær voru mjög orkufrekar.
En eftir því sem notkun pappírs fór vax-
adni, og það varð einkum eftir að prentlistin
hófst, þá réyndist það ókleift að fá nógu mik-
ið af klútum til pappírsgerðarinnar og þá var
farið að svipast um eftir nýju efni í pappír-
inn. Til er hollensk bók, sem prentuð var
1772 'og er hún prentuð á 60 mismunandi
pappírstegundir, en hver tegund er gerð úr
mismunandi hráefni. Nú á dögum er eink-
um notað til pappírsgerðar, auk klúta og
hálms, trjámauk og gamall pappír. Tirjá-
maukið er gert úr viði og svo mikið er notað
af því, að margir eru farnir að kvíða því, að
skógarnir eyðíst vegna þess hve mikið af þeim
er notað til pappírsgerðar. Sum stórblöðin
hafa keypt víðáttumikla skóga til þess að
trvggja sig gegn pappírsþroti.
Það eru dagblöðin, sem einkum eru þurft-
arfrek á pappír.
Meðal þeirra framfara, sem orðið hafa í
pappírsgerðinni má einkum minnast á papp-
írsgerðarvél, sem býr til samhagandi rúllu
af pappír, á sama hátt og voð mjmdast í vef
stól og getur framleitt mörg þúsund kíló af
pappír á fáeinum klukkutímum. En líka er
mikið framleitt enn í dag af handgerðum
pappír, sem kallaður er “byttupappír.” Er
það vandaður skrifpappír og mjög dýr.
Nafnið hefir þessi pappír fengið af byttun-
um eða kerunum, sem notaður er undir trjá-
maukið, sem pappírinn er gerður úr.
* —Fálkinn
—Fvrir nokkrum dögum hafði eg svo ó-
þolandi hlustarverk, að eg varð að ná í lækni.
—Gat hann hjálpað þér? \
—Já, hann tók útvarpstækið úr sambandi.
—Þú skalt láta lækna gigtina í þér með
rafmagni. Læknirinn segir að það sé bezta
ráðið.
—Fyrirgefðu þótt eg brosi—en í fyrra
varð eg fyrir eldingu, og hún hafði ekkert
við gigtinni.
Dyravörður í leikhúsi:—Þér komið alt of
seint. Sýningin liófst fyrir hálfri stundu. Eg
verð að biðja yður að ganga mjög hljóðlega
um.
—Hvað, eru allir sofandi?
PROrCSSIONAL CARDN
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sta.
Phone 21634 — Oíflce Umar 2-3
Heimili 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Wlnnipeg, Manltoba
Drs. H. R. & H. W. H. A. BERGMAN, K.C.
TWEED talenzkur löofrœOinour
Tannlœknar 8krifstofa: Room 811 McArthur
4 06 TORONTO GENERAL Buildlng, Portage Ave.
TRUST BUILDING P.O. Box 1656
Cor. Portage Ave. og Smlth St.
PHONE 26 54 5 WINNIPEG PHONES 95 062 og 39 043
DR. T. GREENBERG
Dentist
Hours 10 a.m. to 9 p.m.
PHONES: Office 36 196
Res. 51 455
Ste. 4 Norman Apts.
814 Sargent Ave., Winnipeg
Dr. A. B. Ingimundson
Tannkeknir
602 MEDICAL ARTS. BLDG.
Slmi 22 236 Helmllia 46 064
W. J. LINDAL, K.C. og
BJORN STEFANSSON
lalenzkir lögfrœOinoar
325 MAIN ST. (4 öOru gólfl)
Talsimi 97 621
Hafa einnlg akrlfatofur aC Lundar
og Gimll og er þar að hitta fyrata
miOvikudag I hverjum m4nuOL
DR. B. H. OLSON
216-220 Medical Arta Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sta.
Phone 21 834—Office tímar 4.30-6
Heimili: 5 ST. JAME8 PLACE
Wlnnlpeg, Manitoba
DR. J. STEFANSSON
216-220 Medical Arta Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sta.
Talsími 26 688
Stundar augna, eyrna, nef og
kverka sjúkdöma.—Er aC hitta
kl. 2.30 tii 5.30 e. h.
Heimili: 638 McMILLAN AVB.
Talaimi 42 691
DR. A. V. JOHNSON
talenzkur Tannlœknir
212 CURRY BLDG., WINNIPEG
Gegnt pösthúsinu
Slmi 96 210 Helmilis 33 328
\\
J. T. THORSON, K.C.
talenzkur löofrceöingur
801 Great West Perm. Bldg.
Phone 92 756
J. RAGNAR JOHNSON
B.A., LL.B., LL.M. (Harv).
Ulenekur löomaOur
405 DEVON COURT
Phone 21459
Dr. P. H. T. Thorlakson
206 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy SU.
Phones 21 213—21 144
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
A. S. BARDAL
848 SHERBROOKE ST.
Selur likkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaOur s4 bestl.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarOa og legstelna.
Skrifstofu talsimi: 86 607
Heimilis talsími 501 562
G. S. THORVALDSON
B A„ LL.B.
LöofrœOinour
Skrifst.: 702 CONFEDERATION
LIFE BUILDING
Maln St„ gegnt City HaU
Phone 97 024
DR. A. BLONDAL
602 Medlcal ArU Building
Stundar sérstaklega kvenna og
barna sjúkdöma. Er aC hitta
fr4 kl. 10-12 f. h. og 3-6 e. h.
Ofíice Phone 22 296
HeimiU: 806 VICTOR ST.
Slmi 28 180
A. C. JOHNSON
907 Confederation Life Bldg.
Winnipeg
Annast um fasteignlr manna.
Tekur aC sér aO 4vaxta sparifé
fölks. Selur eldsúbyrgC og bif-
reiCa 4byrgCir. Skriflegum fyrir-
spurnum svaraO samstundis.
Skrifst.s. 96 7 57—Heimaa. 33 328
E. G. Baldwinson, LL.B.
talenzkur löofrœOinour
Residence Phone 24 206
729 SHERBROOKE ST.
Dr. S. J. Johannesson
ViCtalsttmi 3—5 e. h.
632 SHERBURN 8T.-8iml 30 »77
G. W. MAGNUSSON J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
NuddUeknir 601 PARIS BLDG., WINNIPBO
41 FURBY STREET Fastelgnasalar. Leigja hús. Ot-
Phone 36187 vega peningalán og eidsAbyrgO af
ÖUu tagi.
SlrniC og semjlC um eamtalatlma 1 04 281