Lögberg - 12.04.1934, Blaðsíða 5

Eítirtektarverð œfisaga
Saga Eiríks Magnússonar. Eftir dr.
Stefán Einarsson. Reykjavík 1933.
Framarlega í hinni glæsilegu
fylkingu íslenzkra gáfu- og af-
bragSsmanna á öldinni, sem leiÖ,
stóÖ Eiríkur meistari Magnússon í
Camibridge; frá því að hann komst
á fullorðinsár og til æfiloka var hann
dyggur og djarfmæltur málsvari
þjóðar sinnar í Englandi og lét sér
jafnan alt það við koma heima fyrir
á íslandi, sem horfði til þjóðar-
heilla og aukinna framfara. Það
var því bæði þarft verk og timabært
er dr. Stefán Einarsson, háskóla-
kennari í Baltimore, tók sér fyrir
hendur, að semja æfisögu þessa
merka frænda síns, og átti ágætlega
við, að hún kom út sama árið og
minst var aldarafmælis hans.
Saga Eiríks Magnússonar var ó-
venjulega atburðarík og er því eng-
inn leiðindalestur. Hitt er mála
sannast, að sá íslenzkur lesandi, er
úr hörðum málmi, sem ekki hefir
skemtun af, og finnur sér vaxa
metnað við það, að fylgja þessurn
fluggáfaða og framgjarna landa
sínum í spor á umbrotasömum æfi-
ferli, eigi síst á fyrri árum, áður en
hann hafði komið skipi sínu í ör-
ugga höfn bókavarðarstöðunnar.
Það er aðdáunarvert og talandi vott-
ur um áhuga hans og hæfileika,
hversu hann braut sér veg á erlend-
um vettvangi og komst þar skjótt
til mannvirðinga; og ekki er slíkt á
færi venjulegra miðlungsmanna.
Engu er það óskemtilegra, að kvnn-
ast manninum Eiríki Magnússyni,
stódlyndum og fjölhæfum, eldheit-
um frelsisvini og framfara.
Um hart nær f jörutíu ára skeið
var Eiríkur bókavörður í Cambridge
°& &egndi því starfi með hinni mestu
prýði i hvívetna; meðal annars átti
hann frumkvæðið að merkilegum og
hagkvæmum breytingum á niður-
röðun og skráningu bókasafnsins,
og fyrir það starf hans (ásamt bók-
menta-iðju hans) sæmdi háskólinn
hann meistaranafnbót. Jafnframt
bókavarðar-störfunum hafði hann
einnig um mörg ár á hendi háskóla-
kenslu í islénzkum fræðum og bera
nemendur hans honum hið besta sög -
una, en í hóp þeirra voru ýmsir, sem
frægir urðu siðar fvrir vísinda-
mensku, eins og hin ágæta fræði-
kona Dame Bertha S. Phillpotts,
sem skráð hefir afbragðsritið Edda
and Saga (Smbr. “Merkisrit um ís-
Iensk fræði,” Lesbók Morgunblaðs-
ins, 11. des. 1932.).
Eru þó enn ótalin þau störfin, sem
lengst munu halda á lofti nafni Ei-
riks, en það eru hin fræðilegu rit-
störf hans og afskifti hans af ís-
landsmálum. Hann samdi sæg rit-
gerða um málfræðileg, fornfræði-
leg og söguleg efni; fer það að von-
um, að margt þeirra er nú úrelt orð-
ið; en ýmsar athugasemdir hans og
skýringar eru þó enn í fullu gildi.
Hinsvegar hefir Stefán alvcg rétt
fyrir sér í þvi, að aðal bókmenta-
störf Eiríks eru þýðingar hans, og
af þeim miklu merkastar (án þess að
lítið sé gert úr öðrum þeirra) þýð-
ingar þær af íslenskum fornritum
á enska tungu, sem hann gerði í
samvinnu við merkisskáldið og snill-
inginn Williarrí Morris; voru þýð-
ingar þessar stórvirki, þó ekki séu
þær ávalt sem ákjósanlegastar frá
málsins sjónarmiði, og hafa dregið
athygli fjölda maigra víðsvegar um
hinn enskumælandi heim að ís-
lenzkum fornbókmentum. Ekki er
hitt ómerkilegra, að það mun hafa
verið fyrir áhrifin frá Eiríki, eins
og Stefán leggur áherslu á, að
Morris fekk það dálæti á íslandi og
islenzkum fræðum, sem reyndin
varð og sótti í íslenzkar fornbók-
mentir efniviðinn i sum mestu
merkisverk sin. Segja má þvi, að
áhrifin frá Eiriki haldi þannig á-
fram að lifa í enskum bókmentum
um ókomna tíð, því að seint munu
verk Morris fyrnast.
Þá er komið að afskiftum Eiríks
af íslandsmálum, en hver höfuð-þátt
ur þau voru í æfistarfi hans er auð-
sætt af því, að ekki fjarri þriðjung-
ur meginmáls sögu hans fjallar um
þau. Frá því á fvrstu árum hans
erlendis þegar hann (1864), í bréf- '
LÖOBEBG, FIMTUDAGINN 12. APRIL 1934

in IíIulcI
aCANUNESJ OF W.ANT AND PRODUCT
Old Stock Ale
. ESTABLISHED 1877
33
Phone 57 22,1
Hafið í huga hreinindi ölsins og ölgerðarinnar
TO MOTHER
umtil Jóns Sigurðssonar, ritaði ítar-
lega og af eldmóði um stofnun há-
skóla á íslandi og fram á elliár beitti
hann sínum hvassa penna í þarfir
nærri allra þeirra mála, sem snertu
velferð Islands og framtíð. “Áhugi
hans var jafnmikill á öllu, stóru og
smáu, er hann hélt, að til þjóðþrifa
horfði,” segir Stefán réttilega um
hann. Hann var alla daga hfinn
mesti aðdáandi og eindreginn fylg-
ismaður Jóns Sigurðssonar, og síð-
ar þeirra, eins og Benedikts Sveins-
sonar, sem héldu ótrauðast fram
réttindum fslands að forseta fölln-
um. En þó Eiríkur léti sér mjög
við koma íslenzk sjálfstæðismál,
voru honum samt íslenzk verslunar-
og fjármál enn hugstæðari, og þó
sér í lagi bankamálið, sem hann
“taldi mikilvægast allra íslenzkra
mála” og barðist fyrir allan seinni
hluta æfi sinnar, þó langt væri frá,
að það réðist á þann veg, sem hon-
tim var að skapi. Hann lagði einn-
ig drjúgan skerf til annara íslenzkra
menningarmála, t. d. skólamálanna.
En rík íslandsást hans kom þó hvað
fegurst i ljós þegar mest reyndi á,
er hann safnaði í Englandi, með
styrk vina sinna, miklu fé til bjargar
og viðreisnar íslendingum ösku-
fallsárið 1875 og hallærisárið 1882.
Sýndi hann þá í verki, að f jarvistin
hafði aðeins treyst þau bönd, sém
tengdu hann landi hans og þjóð,
enda kunni allur þorri hennar að
meta drenglund hans og framtaks-
semi.
Saga Eiríks Magnússonar er því
næsta fjölþætt og grípur á margan
hátt inn í sjálfstæðis- og menningar-
sögu fslands á seinni helming 19.
aldar; var það því hvorki fyrirhafn-
arlitið né vandalaust, að semja hana
svo að vel færi; og það því fremur,
sem þessi geðríki hugsjóna og um,-
bótamaður átti ramma andstæðinga
er ekki voru neinir hversdagsmenn.
Svo langt sem mín þekking nær
(auðvitað er margt hér, sem eg tel
mig eigi færan að dæma um), fæ
eg ekki betur séð, en að höfundur-
inn sé mjög óhlutdrægur í frásögn
sinni. Hann gerir söguhetju sína
hreint ekki að neinum dýrlingi á
kostnað annara, sem stunduin vill
verða í æfisögum. í því sambandi
má nefna lýsingu hans á harðskeytt-
um viðskiftum þeirra Eiríks og
Guðbrands Vigfússonar, sem telj-
ast verður harla sanngjörn í garð
beggja.
Stefán hefir dregið föngin viða
að og á ritinu er hvarvetna fræði-
menskublær. Það er skipulega
skrifað og lipurlega; málið, eins og
vænta mátti, löngum íslenzkt vel og
yfirleitt áferðargott; að vísu bregð-
ur fyrir miður heppilegum orðatil-
tækjum og endurtekningum, en ekki
svo, að talist geti nein veruleg smiða-
lýti. Stórum gerir það frásögnina
tilbreytingameiri og skemtilegri, að
bknir eru upp margir kaflar úr bréf-
um Eiríks, en þau eru bráðfyndin
og með miklum fjörsprettum (t. d.
Parísarbréfið, bls. 58—61), minna
oft á sjálfan Gröndal. En öll er
bókin hin fróðlegasta, bæði megin-
mál hennar og einnig viðaukinn
(bls. 300—322), þar sem all-ítarlega
er skýrt frá ætt Eiríks, foreldrum
hans og systkinum, og frá Sigríði
konu hans, er var athafnasöm og
merkileg um margt Loks eru rita-
skrá og registur.
Prófarkalesturinn hefði mátt vera
betri, sérstaklega hvað registrið
snertir, en úr því verður bætt síðar.
Þá hefði eg og kosið, að sérstök
skrá hefði fylgt yfir hið helsta, sem
um Eirík hefir verið ritað, þó í það
hafi verið vitnað i sjálfri æfisög-
unni. Og fyrst höfundur gerir það
að venju sinni um erlend skáld og
fræðimenn, sem helzt koma við sög-
una, að geta neðanmáls ritgerða,
sem um þá eru til á íslenzku, þá
hefði vel mátt nefna grein dr. Jóns
Stefánssonar um Morris (Eimreið-
in 1897), og grein Snæbjarnar
Jónssonar um Víkingafélagið og A.
W. Johnston (Lesbók Morgunblaðs-
ins, 5. júlí, 1931). En auðvitað er
hér um smáaðfinslur að ræða.
í heild sinni er æfisagan verðugur
bautasteinn Eiríki meistara, góður
fengur íslenzkri stjórnmála- og
menningarsögu, og sæmdarauki höf-
undinum og þeim, sem studdu hann '
að þörfu verki. Hún er snotur að
ytra frágangi, prentuð með glöggu
letri á góðan pappír og prýdd nokk-
rum ágætum myndum. Kostar hún
$2.00 í kápu og geta þeir, sem vilja
eignast hana, fengið hana frá höf-
undinum, 2417 Maryland Avenue,
Baltimore, Maryland. Hún á skil-
ið að verða víðlesin.
Richard Beck.
Kaflar úr sögu
Eftir Birkirein
Framh.
“Nú hefi eg sagt þér alla söguna,”
sagði Elín og leit hreinskilnislega
til Borghildar.
Borghildur hugsaði sig um. —
Svo það var komið hingað, í aðra
sveit, aðra sýslu, þetta bónorð Marí-
asar.—Henni sárnaði þetta.
Nú þóttist hún viss um að Árni
hefði skrifað bréfið. Það var eitt-
hvað ekki vel hreint við framkomu
\rna í þessu.
Samt var ilt að láta Elínu halda
það ósanna, eða vera i einhverri ó-
vissu, eins og nú stóðu sakir.
En það var hræðilega niðurlægj-
andi að minnast á Marías, drykk-
feldan, vitgrannan, óupplýstan, og
búinn að vera í ástum við stúlku i
mörg ár. Þessa líka stúlku!
Það var ekkert minna en skelfi-
legt, ef hún fengi nú að vita um
þetta. Og nú var það komið hing-
að, í aðra sýslu!
“Hvað ósköp þarftu lengi að
hugsa þig um,” sagði Elín, og kendi
bæði tortryggni og sársauka í rödd-
inni.
Borghildur vaknaði við með and-
varpi: “Árni Bjarnason hefir aldrei
skrifað mér eina línu, Elín, fyrir
sjálfan sig.”
“Ó-ó,” sagði Elín í spyrjandi
róm, og var sem skýi væri þarpað af
andliti hennar.
“Skripaði hann þér þá fyrir ein-
hvern annan?”
“Eg er hrædd um það.” ,
“Þú ert hrædd um það?”
“Já.”
“Hvernig vikur því við?”
‘fEg þekki ekki rithönd Árna, en
eg fekk bréf frá manni, sem mér er
ekki um gefið að minnast á, og eg
er hrædd um að Árni hafi skrifað
það.”
“Nú skil eg,” sagði Elín ánægð-
ari. “En eg er viss um að hann
heíir ekki skrifað þér, Borghildur,
eða neinni annari stúlku, fyrir mis-
yndismann. Þú mátt ekki ítnynda
þér það.”—
Elín var alt í einu komin í bænar-
róm.
“ímynda mér”—Borghildur sá að
bezt myndi vera að draga inn segl-
in.
“Eg sannfæri þig um, enn á ný,
að eg veit ekki nokkurn skapaðan
hlut um Árna, sem getur kastað
skugga á hann,” sagði hún. “Eg
hefi ekki einu sinni séð hann drukk-
inn, þó talið sé að hann sé hneigður
fyrir vín.”
Elínu þótti vænt um að heyra
þetta.
“Þú misvirðir ekl<i við mig, Bórg-
hildur, að eg mintist á þetta við
)%•”
“Það geri eg ekki.
Borghildur varð fegin að losna
við umtalsefnið án þess að minnast
á Marías.
“Það er fallegt hér,” sagði hún.
“Já.”
“Það fer nú að styttast til Breiða-
vaðs, og eg vil ekki að þú sért ein,
seint á ferð,” sagði Elín.
“Það er ekkert að óttast,” sagði
Borghildur. “Mér þykir fjarska
gaman að vera ein.”
“Þú ert ólík mörgum ungum
stúlkum,” sagði Elín, og leit hlýlega
til Borghildar. “Eg held það liggi
eitthvað mikið fyrir þér.”
“Ætli það,” sagði Borghildur, og
von og ótti fóru um huga hennar.
Henni fanst alt í einu eins og
eitthvert djúp stæði opið milli þeirra
Elínar, og hún óttaðist það meira
fyrir Elínu en sig.
“Eg gæti trúað því,” sagði Elín og
horfði fram undan sér nokkur
augnablik, án þess að virðast sjá
neitt í kringum sig.
“Af næsta leiti,” hélt hún áfram
hægt, “sézt beint heim til Breiða-
Hann hafði slæman bak-
verk —gat ekki rétt
úr sér
Manni frá Alberta batnaði strax
af Dodd’s Kidney Pills
Mr. Ohm segir að sér líði nú vel.
Mackay, Alta., 12. apríl (Einka-
skeyti).
“Eg var svo slæmur í bakinu að
eg gat varla staðið uppréttur. Eg
reyndi allskyns meðul, en ekkert
dugði,” segir Mr. W. H. Ohm, vel-
þektur maður hér í bæ. “Vinur
minn sagði mér frá Dodd’s Kidney
Pills og eg keypti nokkrar öskjur og
batnaði þegar. Eg stunda smíða-
vinnu og vinn í kolanámum yfir
vetrarmánuðina. Eg hefi ætíð
Dodd’s Kidney Pills við hendina, og
tek þær inn um leið og eg finn til í
nýrunum. Mér líður þá strax bet-
ur.”
Ef þér þjáist af nýrnaveiki, þá
bíðið ekki. Það gagnar aldrei. Bið
er hættuleg. Notið Dodd’s Kidney
Pills. Þeim megið þér treysta.
Notkun þeirra getur komið í veg
fyrir illkynjuð veikindi.
Dodd’s Kidney Pills hafa læknað
þúsundir manna og kvenna.
vaðs. Þar er bezt þú snúir við. Það
var vel gert af þér að koma þetta
með mér. Mér þykir ekki eins vænt
um einveruna og þér,” bætti hún
við brosandi.
Þær kvöddust á leitinu, og Borg-
hildur sneri heim.
* * #
Aumingja Elín! Hvað hún gat
hugáað un\hann, svona roskinn og
ófríðan. Samt játaði Borghildur
fyrir sjálfri sér að eitthvað væri
skemtilegt við hann. Hvað skyldi
verða úr þessu, með þau Elínu.
Hún var heilsulítil og eitthvað und-
arleg, núna þegar þær skildu.
Tðilmjúkt kvöldið sveipþði sér
utan um Borghildi, þar sem hún lét
Grána lötra inn sveitina. Hugur
hennar féll ósjálfrátt frá Elínu og
Árna, að náttúrunni umhverfis, og
eins og oftast vildi verða með henn-
ar hugsanir, að lifinu sjálfu og
mönnunum í heild.
Ræða prestsins í dag,—hún var
falleg.
Borghildur hafði hálfgert fagnað
því, á meðan á henni stóð, og á eftir,
að hann fór ekki dýpra í sakir en
það, að tala um föðurlandsást.
Það var fallegt ræðuefni. Dálít-
ið nýjabragð að því.
Framh.
THE SEARCHERS
While walking on the road one
morn,
A youth I chance to spy;
“What seekest thou so earnestly,
Why rush so madly by?”
“I look for fun, for gayety,”
The flaming youth’s reply,
“There is no time for thought and
work,
To jolly pals I fly.”
Conversing with a man mature
Who had no time to smile,
I questioned him, ’twas only this—
“What are the things worth
while ?”
Without delay he answered me—
“Tn evry way and every hour,
I strive to gain my heart’s desire—
To exercise much power.”
At eve I slowly homeward strolled;
Within a lovely park,
I met a man of kindly mien
And heard his wise remark—
“For fun folks pay a fearful price,
For power their lives they spend,
But as for me, I would not take
Their all for one good friend.”
Franklin Thordarson.
RANNSÓKN A
BANKAMALUNUM
heldur áfram og hefir ekkert nýtt
komið fram, að því er fulltrúi lög-
reglustjóra tjáði blaðinu í gærkvöldi.
Væri enn biðið eftir skýrslu þeirra,
er falið hefir verið að rannsaka
bankaávísanir Mjólkurfélagsins.
Þeirri rannsókn væri ekki lokið,
sagði fulltrúinn.—Mbl. 18. marz.
The kindest friend on earth today,
The sweetest word that one can say,
The only debt we cannot pay,
Is Mother.
Who sent her babies out to school?
'Who introduced the Golden Rule?
Wiho oft the fevered brow did cool?
Our Mother.
Who taught the children how to
pray ?
Who trained them all to work and
play? .
Who urged them all the laws obey?
Our Mother.
Who ever had a load to bear ?
Who exercised such loving care?
What servant true was always there ?
Our Mother.
Who is it that we all shall miss?
Whom will we ever long to kiss?
Whom do we wish eternal bliss?
Our Mother.
Franklin Thordarson.
Að lifa er að berjast
Barátta ! Barátta ! Barátta ! Það
er lögmál lífsins. Maðurinn er
spendýr í sífeldri baráttu. En mað-
urinn er líka sál, í sífeldri baráttu!
Látlaus glíma er undirstaða lifsins.
Þegar við hættum að heyja hið dag-
lega stríð förum við undir eins að
visna. Kyrstaðan er afturfÖr!
Allar sálir eru á ferð niður eftir
sömu ánni og ós þeirar ár heitir
dauði. Lífið tilheyrir sundmannin-
um.
Sá likami, sem er hættur að sigra,
sem er orðinn þannig, að sigurgleð-
in er honum minna virði en mak-
indatilhneigingin, sem litur á á-
reynsluna eins og afstaðið tilveru-
stig,—sá likami hefir hallað sér i
hægindastólinn og opnað dyrnar upp
á gátt fyrir öllum sýklum veraldar.
Sá heili, sem gengur á snið við
verkefnin, sem aðeins les af forvitni
eða skemtilöngun, sem ekki finnur
gleði í því að fást við að leysa erfið-
ar gátur, sem ekki nennir að setja
sig inn í dægurmálin,—sá heili er
mosavaxinn.
Sú sál, sem er hætt að berjast og
þjást, sem er hætt að finna freist-
ingarnar, sem er hætt að leita í hæð-
irnar,—sú sál er þegar glötuð að
hálfu leyti.
Hjá óbrengluðum manni er sér-
hver dagur stríð. Og við elskum
þetta stríð mismunandi mikið, eftir
því hvernig heilbrigði sálarinnar er.
“Þeim sem sigrar mun eg gefa
lífsins kórónu.”
Því meir og innilegar sem við þrá-
um þægindi, hvíld og kyrð, því nær
erum við útréttum örmum dauðans.
Sverðshögg og hnefahögg! Farðu
í herklæðin! Orustan og veiðin!
\*ei þeim manni, sem ekki finnur
hjá sér löngun til að gripa til vopna,
þegar hann heyrir orustugnýinn.
Því: að lifa er að berjast. Að gef-
ast upp í orustunni er að deyja.
“Vivre, c’est triumpher sans
cesse,” segir Amiel. Að lifa er að
hrósa sigri án afláts.
Frank Crane.
—Fálkinn.
Engin þjóð heíir aukið útflutn-
ingsverzlun sína eins stórkostlega á
síðustu árum og Japanar. Má segja
að vörur þeirra, sem framleiddar eru
með margfalt ódýrari atvinnukrafti
en í Evrópu og Ameríku ryðji sér
rúms urn allan heim, þó að hvergi
hafi þær náð eins miklum markaði
og í Tndlandi—á kostnað Breta. Ný-
lega fóru Japanir að senda lifandi
fisk yfir þvert Kyrrahafið til San
Erancisco og var hann boðinn miklu
lægra verði en heimaveiddur fiskur.
En Roosevelt var fljótur til og bann-
aði þegar þessa verzlun.
THE WILSON FURNITURE LTD.
352 MAIN STREET
Winnipeg’s Oldest Exclusive Furniture Store
ESTABLISHED 1883 INCORPORATED 1921
ANNOUNCE THE arrival of their spring stocks in Hand-Carved
Oak Dining Room Suites. Latest designs in Bedroom Furniture,
and the finest selection of Kroehler Guaranteed Chersterfields
we have ever had.
We invite our Icelandic citizens, who are noted for their
discriminating taste, to inspect the quality of the merchandise
we offer for sale, and compare the prices to simlar quality else-
where.
Here are a few Special Offers of interest to prospective
Furniture Buyers.
KROEHLER Guaranteed Three-piece Chersterfield Suite, up-
holstered with high-grade tapestry, loose pillow arm style of
Chesterfield and two comfortable arm chairs, these have at-
tractive showood fram.es and the appearance of a suite worth
at least $40.00 more. Special ...........................$119.00
CHESTERFIELD AND TWO CIIAIRS, Kroehler construction,
upholstered with a good grade of plain tapestry, reversible
Marshall spring-filled cushions and the latest style small arms.
Three pieces ........................ .................... $59.00
OTHER SUITES from $85.00 for three pieces to $195.00, in
Tapestry, Jacquard, Mohair and Ratine upholstering.
GENUINE WALNUT DINING ROOM SUITES, 9 pieces from
$118.00 to $189.00.—Solid Oak Hand-Carved Dining Room Suites
from $169.00 to $255.00.
BEDROOM SUITES in Genuine Walnut, superior construction
and finish at $69.00, $98.00, $129.00. $148.00 and $195.00.
ENGLISH FEATHERDOWN AND EIDERDOWN COMFORTERS
in a pleasing variety of colors and designs; these are being
cleared from $8 95 to $29.75.
WHY NOT TRADE in your old Suite as nart payment on one
of these new up-to-the-minute styles. Phone 95 168; our valuator
wil call and give you the highest possible allowance.
YOU’LL DO BETTER AT WILSON’S