Lögberg - 24.05.1934, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. MAI, 1934
Högberg
OeflS flt hvern fimtudag af
TB« COLUMBIA PRE88 LIMITED
69 6 Sarg-ent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáakrift ritstjórana.
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 um, árið—Borgiat fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Colum-
bia Press, Limited, 69 5 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Nýaáta átjórnarfrumvarpiÖ
Eitt af frumvörpum sambandsstjórnar-
innar, sem mætt hefir ákveðinni mótspvrnu í
þinginu er frumvarpiS um stofnun söluráSs
í Canada, eSa hiS svonefnda “Marketing
Bill.”
Alment mun litiS svo á aS aldrei í sögu
þessa lands hafi jafn víStæk lög veriS borin
upp til staSfestingar í Ottawa. Ef þetta laga-
frumvarp verSur samþykt, má heita aS stjóni-
inni sé gefiS fult vald til aS ráSstafa aS öllu
leyti afurSum bænda og fiskiveiSamanna
landsins. Stjórninni verSur þá heimilt aS
segja bændum fyrir um þaS, hvaS mikiS megi
framleiSa af hverri tegund sem er og hvernig
og hvenær megi S'elja þessar afurSir.
Svo er mælt aS engar af takmörkunar-
röSstöfunum Roosevelts forseta séu eins víS-
tækar sem þessar. Má heita aS canadiska
stjórnin gerist umboSsmaSur fyrir alla fram-
leiSendur í landinu og hafi þar aS auki rétt
til aS banna slíka framleiSslu, ef henni sýnist-
Ekki er aS furSa þótt slík löggjöf verSi
fyrir misjö'fnum dómum. Þingmenn frjáls-
lynda flokksins hafa, sem vonlegt er, mikiS
aS henni aS finna. Aftur á móti eru flestir
stjórnarsinnar henni hlyntir og einnig þing-
menn C.C.F. og bænda-flokkanna.
Hon. Motherwell, fyrrum akuryrkjumála-
ráSgjafi sambandsstjórnarinnar, lét svo um
mælt aS svo framarlega sem stjórnin fengist
til aS breyta frumvarpinu allmikiS, myndi
ráSlegt aS veita því staSfestingu, ef ske kynni
aS eitthvaS gott hlytist af því. FrumvarpiS
var í fyrstu klaufalega samiS og mjög óaS-
gengilegt, en viS aSrar umræSur var þaS lag-
aS til og margt þaS felt úr, sem ófært þótti.
Maokenzie King var þó hvergi nærri ánægS-
ur meS frumvarpiS, en sagSist ekki myndi
berjast á móti því, ef breytingartillögur
frjálslynda flokksins yrSu teknar til greina
viS síSustu umræSur. Þó kvaSst hann ekki
trúaSur á þaS aS lög sem þessi, kæmu nokk-
urn tíma aS verulegu gagni.
AS vissu leyti stySur þetta frumvarp
stefnu samvinnumanna, þar sem gert er ráS
fyrir aS landbúnaSarafurSir verSi aSallega
seldar í gegnum félög framleiSenda (pools).
Ef aS meirihluti bænda er því hlvntur
aS einhver vara (hveiti t. d.) sé seld á þennan
hátt, verSur minni hlutinn aS sætta sig viS
þaS. VerSi bændur ekki ánægSir má leysa
upp þennan félagsskap meS meirihluta at-
kvæSa.
Nú má gera ráS fyrir aS þessi aSferS
verSi tekin upp viS sölu flestra landbúnaSar-
afurSa. AfleiSingin verSur sú aS ótal félög
spretta upp, sem hafa 'þaS fyrir markmiS aS
verzla meS þessar vörur, og verSur stjórnin
aS öllum líkindum aS bera ábyrgS á rekstri
þeirra allra. Stjórnin fer aS reka bfiskap-
inn fyrir bændurna.
Tæpast getur hjá því fariS aS stjórnin
lendi í hin mestu vandræSi meS löggjöf þess-
ari, enda er hún illa hugsuS og aSallega til
þess ætluS aS friSa bændur, sem skaSast hafa
mest allra af þeirri stefnu stjórnarinnar aS
hugsa fyrst og fremst um þaS, aS iSnaSur
austurfvlkjanna geti blómgast, hvaS sem öSru
líSur.
Canada og Bandaríkin
Oft hefir veriS um þaS talaS hvaS sam-
komulagiS milli þessara tveggja þjóSa sé gott
og frábrugSiS því sem á sér staS meS flest
önnur nábúalönd.
1 meira en hundraS ár hafa þessar þjóS-
ir búiS í sátt og einingu, því þó aS ýms deilu-
mál hafi komiS upp, af og til, hafa þau veriS
jöfnuS á friSsamlegan hátt. Þetta er því
merkilegra j>ar sem engar víggirSingar eru á
landamærunum, og því auSvelt fvrir sterkari
þjóSina aS nota sér kraftamuninn.
Þetta vírSist því koma í bága viS þá
kenningu aS engin þjóS geti til lengdar haldiS
sjálfstæSi sínu án öflugs hers og annara land-
varna. En þaS er einmitt vegna þess aS viS
höfum treyst meir á vin.skap en vopn, aS viS
erum nú í dag eina stórþjóS heimsins, sem
ekkert þarf aS óttast, hvorki nágrannaþjóSir
né þær, sem búa handan viS höfin.
Nú hefir ýmsum fundist aS fleiri þjóSir
geti tekiS sér dæmi þessara landa til eftir-
breytni og meS þaS fyrir augum hefir fengist
stór upphæS úr Carnegie-sjóSi, sem verSur
til þess variS aS rannsaka þau atriSi, sem
liggja til grundvallar fyrir vináttu Canada
og Bandaríkjanna.
Til aS safna nauSsynlegum upplýsingum
var skipuS nefnd af færustu mönnum beggja
þjóSanna, og hefir hún í tvö ár veriS aS starfa
aS þessu, en önnur tvö ár munu líSa áSur en
því starfi verSur lokiS.
ÞaS er rétt hugsanlegt aS þetta geti orS-
i5 til þess, aS vísa öSrum þjóSum inn á braut-
ir friSar og farsældar; verSur þaS þó að telj-
ast vafasamt í ljósi reynslunnar. En hvaS
sem því líður getum vér sjálfir eflaúst gert
oss betri grein fyrir þeim sannleika, aS menn-
irnir.geta hæglega leyst úr öllum vandamál-
um sínum á friðsamlegan hátt, ef viljinn er
nógu sterkur, og vitiS látiS ráða.
Gyðingar í Síberíu
Rússneska stjómin hefir um nokkurra
ára skeiS beitt sér fyrir því, aS setja á stofn
nýlendu fyrir GySinga í Síberíu. Nýlenda
þessi er kölluð Biro-Bidjan og er mjög frjó-
samt og fallegt svæði í norS-austur Sfberíu.
Fljótið Amur skilur það frá Manchukuo aS
sunnan og vestan. Hugmvndin meS stofnun
þessa nýja ríkis er sú að byggja upp landið
og setja upp vörn gegn Japönum í Manchu-
kuo.
AriS 1928 byrjuðu Rússar aS flytja GvS-
inga þarna austur, og tóku nokkur þúsund
þeirra sér bústaði þar. LandiS er vel fallið
til ra^ktunar; ár og vötn full af silungi og
laxi, og ýmsir verðmætir málmar í jörðunni.
Þrátt fyrir þetta undu GySingar sér illa og
margir fluttu þaðan aftur. Vetrar voru lang-
ir og kaldir, Japanir á næstu grösum og GyS-
ingar lélegir búmenn.
Nú munu vera um 8 þúsund Gvðingar
þarna austur frá. Rússneska stjórnin hefir
komiS þar upp skólum, leikhúsum, sett á stofn
verksmiðjur og lögboðið Gyðingamál (Yid-
dish). Allmargir Kóreu-menn hafa fluzt
þama inn og er öll íbúatalan nú um 50 þús-
und. Þegar íbúatala GySinga nær 30 þús-
undum, á að gefa nýlendu þessari sjálfstæði
innan rússneska sambandsins.
Elkki vilja Rússar aS GySingar frá öðr-
um löndum setjist þarna aS, heldur er svæS-
iS ætlaS rússneskum Gyðingum eingöngu.
Annars er það erfitt verk aS koma GvSing-
um til a.S gefa sig viS búskap. I margar aldir
fengu GySingar ekki aS eiga land í Evrópu,
og munu þeir fyrir þá sök aðallega hafa snú-
iS sér að verzlun.
Stofnun þessa GlySinga-ríkis er aðeins
einn þáttur í hinum stórfeldu ráSagerðum
rússnesku stjómarinnar um að byggja Aust-
ur-Síberíu. Þetta landflæmi er, að heita má,
enn óbygt, en er mjög auðugt að málmum, og
verður eflaust, meS tíS og tíma, eitt af stærstu
iðnaðarsvæðum Rússa. ÞaS sem hamlar því
nú eru hinar erfiðu samgöngur, en úr því
verður bætt, þegar búið er að tví-leggja
Síberíu járnbrautina.
En þó aS Rússar liafi Síberíu, eru óvinir
þeirra Japanar einnig vel stæðir með Man-
ehukuo. Þar er veðrátta betri og frjómagn
jarðar meira en í Síberíu. Þar aS auki eru
þar ágæt s'amgöngutæki, góSir vegir og mik-
iS af járnbrautum.
Ef hægt er aS varna ófriði ættu báðar
þessar þjóðir aS geta séð um sig, og tekið
miklum framfömm á öllum sviðum.
A seinni árum hefir þaS oft borið við að
glæpamenn í Bandaríkjunum hafa fundist
meS vélbyssur í fórum sínum. Þykir það und-
arlegt að vopn þessi skuli geta veriS í höndum
hvers manns, sem efni hefir á því að kaupa
)>au. Bandarfkjastjórnin, sem nú virðist ætla
að láta til skarar skríða með að útrýma glæpa-
foringjum og hyski þeirra, hefir nýlega kom-
ist að samningi við Colt-félagiS um að hér
eftir verði vélbyssur ekki seldar öðrum en
þeim, sem leyfi hafa frá stjórnarvöldunum.
Colt-félagið smíðar allar þær vélbyssur,
sem glæpamenn nota og getur þetta því orð-
ið til þess að færri komist yfir þessi morS-
vopn. Sem stendur má fá all-góða vélbyssu
fyrir $50 og fullkomnustu tegund fyrir $250.
Þessar byssur eru svo litlar, að auðveldlega
má fela þær undir yfirhöfn. Flest bankarán
eru nú framin með vopnum þessum, og eru
þau margsinnis heppilegri til þeirra hluta, en
vanalegar skammbyssur.
Útlit er nú fyrir að vald glæpamanna í
Bandaríkjunum fari þverrand(i úr þessu,
enda hefir landsstjórnin lagt sig fram með
aS sameina sem mest hinar ýmsu deildir lög-
gæzluliðsins, einnig er nú miklu betri sam-
vinna milli landsstjórnarinnar o,g ríkjanna á
þessu sviði. Ekki er hægt að segja að afnám
vínbannsins hafi dregið úr glæpunum, eins og
margir spáðu, en hitt er satt að eftirlit með
lögunum er nú mun strangara en áður var.
Söngkveld
Karlakór íslendinga í Winnipeg
hélt söngskemtan í Fyrstu lútersku
kirkju á þriSjudagskveldið þann 15.
þ. m., viS fremur laka aSsókn,—aS
minsta kosti drjúgum lakari en
flokkurinn á skiliS.
Söngskráin var ekki löng, en þeim
mun betur var hún valin. Sum lög-
in sungust ágætlega, og báru ótví-
rætt vitni um framför flokksins frá
því í fyrra; má þar einkum og sér
í lagi nefna til “Landsýn,” þetta til-
komumikla og hátíSlega snildarverk
eftir Grieg, er sungiS var óaSfinn-
anlega til enda. Hina hrífandi
Ólafsbæn i verki þessu, söng Mr.
Paul Bardal meS næmum skilningi
ljóBs og lags. MeSspiliS meS lagi
þessu, er leikiS var á pípuorgan, var
þaS sterkt, aS nær lét aS þaS bæri
bæSi söngflokk og einsöngvara of-
urliSi meS köflum. Af öSrum lög-
um er bezt tókust, þóttu mér vera
“\Tú tjaldar foldin fríSa,” “Deep
River,” og “HlíSin min fríSa.” Þó
var sá ljóSur á i meSferS hins síS-
astnefnda lags, aS ýmsir í söngsveit-
inni virtust eigi kunna sum erindin
til hlítar; kendi þessa einkum hjá
2. tenor í öSru erindi kvæSisins.
Söngstjórn Mr. Bardals var góS,
og túlkan texta og lags látlaus og
sönn.
ViS samsöng þenna aSstoSuSu
þær Miss Gertrude Mollard (contr-
alto), og Miss Pearl Pálmason fiSlu-
leikari. Miss Mollard á yfir vold-
ugri rödd aS ráSa og beitir henni
eins og sá sem vald hefir. Miss
Pálmason er farin aS ná þeim tökum
á lis.t sinni, er snillingum einum
auSnast; hún er i þann veginn aS
verSa önnur Kathleen Parlow.
Vonandi er aS Karlakór Islend-
inga i Winnipeg láti til sin heyra i
annaS sinn áSur en langt um líSur,
og syngi þá fyrir fullu húsi.
MeS alúSarþökk fyrir góSa skemt-
un.
E. P. J.
Nýtt blað
Eins og öllum cr kunnugt var
PjóSræknisfélagiS stofnaS til þess,
meSal annars, aS halda viS íslenzkri
tungu hér í landi, aS svo miklu leyti
sem möguleikar leyfSu.
Nú dylst þaS engum aS ekki er
einhlítt aS máliS lifi á vörum þeirra,
sem á fslandi eru fæddir og upp-
aldir, og hingaS flytjast fullorSnir.
Þeir gleyma tæpast tungu sinni hvort
sem aS viShaldi hennar er unniS
eSa ekki.
Hitt varSar mestu, aS þeim sem
hér fæSast, og alast upp, sé kent
máliS á unga aldri.
Af þessum ástæSum er þaS aS
ÞjóSræknisfélagiS hefir um mörg
undanfarin ár gengist fyrir íslenzku-
kenslu á laugardögum; Goodtempl-
arastúkumar byrjuSu á því löngu
áSur, en afhentu máliS ÞjóSræknis-
félaginu þegar þaS var stofnaS.
Þessi laugardagakensla hefir bor-
iS mikinn og góSan árangur; hefir
hún veriS framkvæmd af umferSa-
kennurum, sem gengiS hafa í hús
úr húsi og kent börnunum heima.
Er þetta bæSi erfitt verk og sein-
legt; og þrátt fyrir ágæta hæfileika
kennaranna, góSan vilja og mikla
fórnfærslu, var þaS auSsætt aS bet-
ur mátti ef duga skyldi.
Stjórn félagsins breytti því fyrir-
komulagi kenslunnar síSastliSiS
haust. Var þá stofnaSur reglulegur
laugardagsskóli meS deildum, þar
sem nemendunum var skift í flokka
eftir aldri og þroska.
Frá þessum skóla hefir þegar ver-
iS rækilega skýrt í báSum islenzku
blöSunum, og sést þaS þar aS hann
hefir hepnast ágætlega. Álíta þeir,
sem aS málinu vinna, aS hér sé
loksins lagSiír varanlegúr grund-
völlur aS framtíSarkenslu í íslenzku.
En í sambandi viS þennan skóla
kom þaS í ljós aS ekki var völ á hag-
kvæmum bókum eSa blöSum til þess
aS nota viS kensluna. Stjórnar-
nefnd ÞjóSræknisfélagsins tók því
þaS atriSi málsins sérstaklega til í-
hugunar og komst aS þeirri niSur-
stöSu aS annaShvort yrSi aS semja
og prenta bækur, sem viS kensluna
yrSu notaSar, eSa gefa út lítiS blaS.
Becti in niuLd
CLEANLINESS OF PLANT AND PRODUCT
Drewry’S
BEVERAGES
established 1877 Phone 57 221
34
VarS þaS ofan á aS blaSaútgáfan
mundi koma aS betri notum,—verSa
meira aSlaSandi fyrir unglingana og
gera kensluna auSveldari.
Nefndin hefir því ákveSiS aS
byrja á útgáfu ungmennablaSs
snemma í október-mánuSi í haust
(en þá byrjar laugardagaskólinn,) og
prenta þaS vikulega í 25 vikur (á
meSan skólinn stendur yfir).
Til þess er ætlast aS sams konar
skóla megi stofna víSsvegar i bæj-
um og bygSum þar sem íslendingar
eru fjölmennir, og aS nota megi
einnig þar þetta litla blaS viS kensl-
una. Væri meS áhuga og samtökum
unniS aS þessum skólastofnunumi
ættu þeir aS geta komist á allvíSa
og orSiS aS miklu liSi.
BlaSiS verSur fjórar síSur aS
stærS, 614 þumlungur á breidd og
gp2 þumlungur á lengd. ÞaS verSur
því þægilegt meSferSar og hentugt
aS binda þaS í bók, þegar allur ár-
gangurinn er kominn út.
Eg hefi veriS beSinn aS hafa á
hendi ritstjórn þessa litla blaSs, i
samvinnu viS þá, er skólanum
stjórna og þar kenna, og eg hefi
lofast til þess aS gera þaS.
VerS blaSsins verSur einungis 50
cents um áriS, eSa 2 cents blaSiS; á
þaS aS borgast fyrirfram.
RáSsmaSur blaSsins verSur herra
B. E- Johnson kaupmaSur aS 1016
Dominion Str., Winnipeg, og er fólk
vinsamlega beSiS aS skrifa sig sem
fyrst fyrir blaSinu, og senda um leiS
gjaldiS til hans; meS því móti ein-
ungis er þaS mögulegt aS vita hversu
mikiS þarf aS prenta, þegar til kem-
1 meir en þriðjung aldar hafa Dodd’s
Kidney Pills verið viðurkendar rétta
meðalið við bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum öðrum sjökdðmum. B'ást hjá
öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða
sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
i þessu fyrirtæki, og mælast til þess
aS þær komi á fund kl. 8 á föstu-
dagskvöldiS í þessari viku (25. maí)
til undirbúnings þessu máli. Sam-
koman verSur haldin í skólanum.
Nákvæmar verSur sagt frá þessu i
næsta blaSi.
What are you going to do when
school is over?
Have you thought of taking a
Commercial Course ?
The Columbia Press, Limited, can
place you with any of the following
Commercial Schools of the City.
SUCCESS BUSINESS COLLEGE
DOMINION BUSINESS COLLEGE
ANGUS SCHOOL OF COMMERCE
HOOD BUSINESS COLLEGE
Come in and talk this over with
us for it will be to your advantage to
consult us.
We are offering you a discount of
25% of the regular tuition fee.
ur.
Reynt verSur aS vanda þetta litla
blaS og gera þaS svo vel úr garSi
aS ekki verSi unt aS kaupa nokkra
gjöf eSa glaSningu handa ungling-
unum, sem þeim verSi meira virSi,
fyrir jafn litla upphæS.
Þvi hefir lengi veriS haldiS fram
af mörgum, aS hér væri þörf á is-
lenzku unglingablaSi; þessi tilraun
sýnir hvort sú skoSun er á rökum
bygS eSa ekki.
VerSi blaSinu svo vel tekiS aS
útgáfukostnaSur fáist borgaSur, þá
heldur þaS áfram. Þess skal getiS
aS öll ritstörf verSa unnin endur-
gjaldslaust.
Þess er vænst aS þetta litla blaS
megi verSa svo vinsælt aS börnin
hlakki til þegar pósturinn kemur
meS blaSiS þeirra. ÞaS út af fyrir
sig aS börnin verSa sjálf skrifuS
fyrir blaSinu og þaS sent beint til
þeirra meS þeirra eigin nafni, verS-
ur áreiSanlega til þess aS auka áhuga
þeirra og ánægju.
Nafn blaSsins verSur: “Ung-
mennablað Þjóðrœknisfélagsins.”
Sig. Júl. Jóhannesson.
Ur bænum
Dorcas-félagiS sýnir gamanleik í
þrem þáttum í Goodtemplara húsinu
á mánudaginn 28. maí kl. 8.30. AS-
gangur 35C. — Leikurinn heitir
“Amy from Arizona” og er sagSur
mjög skemtilegur. MeSal þeirra,
sem taka þátt í honum eru Henryette
Thompson, Bergetta Guttormsson,
Anna Backman, Dorothea Melsted,
Dora Henrickson, Edgar Johnson,
Claude Main, Herman Olafson og
Jack Snidal.
ÁformaS er aS halda “Silver Tea”
til arSs fyrir Jóns Bjarnasonar skóla
föstudaginn 8. júní. Nokkrar mæS-
ur núverandi og fyrverandi nemenda
hafa tekiS sig saman aS gangast fyr-
ir þessu, og bjóSa þær öllum öSrum
vinkonum skólans aS vera meS sér
The Columbia Press Limited,
695 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
“Heyrið Fólk”
FYRIR ekki löngu síðan
fengum vér bréf frá konu
í Vestulandihu er sagði
oss sögu af ullar teppum
frá Eaton, sem faðir
hennar gaf henni með
fleiru í brúðargjöf árið
1911. Eftir giftinguna
fluttu hin “lukkulegu
brúðhjón”, sig í “litla
gráa húsið” sitt, út á
landi, og i níu ár notuðu
stöðugt þessi EATON’S
teppi. Árið 1920 flutti
fjölskylda þessi vestur á
Kyrrahafsströnd, þar sem
hún býr nú, og notar enn
þessi teppi er að henni
hafa hlúð í 23 AR.
Bréfið færði oss marg-
falda hrifningu! I fyrsta
lagi er það metnaðar mál
vort að veita fólki í Vest-
urlandinu þær vörur sem
“eitthvert hald er í”, og
þegar vér svo fáum á-
þreifanlegar sannanir fyr-
ir því að oss hafi hepn-
ast það eins og þetta
bréf og frægðarsaga þess-
ara ullarteppa, þá eðlilega
finnum vér yl færast um
oss alla af ánægjunni sem
það veitir oss. En þó er
það öllu fremur hitt, að
það er ávalt skemtilegt
að fá fréttir af fornum
vini, og vér viljum líta
svo á, sem kona þessi og
þúsundir fleiri hennar lík-
ar, séu það — fornir vin-
ir — fólk sem vér höfum
þekt og sem þekt hefir
oss í fleiri ár — kunn-
ingja “fólk” og að fá
miða frá þeim, er bera
þann hug frá viðkynning-
unni eftir öll þessi ár, að
það vilji klappa oss á bak
færir oss meiri hrifningu
en þó pantanir væri send-
ar svo hundruðum dollara
skifti.
Vinátta af þessu tagi er
verðmætari en dollarar og
cent. Hún verður ekki
keypt — menn verða að
ávinna sér hána. Og 5
hvert skifti sem vér frétt-
um að vér höfum öðlast
hana, — “Skína oss aftur
skemtidagar!”
EATON'S