Lögberg - 07.03.1935, Page 4

4
LöGBBRG, FIMTUDAGINN 7. UABZ, 1935.
Xögtjerg
Oeflð út hvern fimtudag af
rae coluubia prebs limitbd
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
ntanftakrift ritstjórans.
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT A VB.
WINNIPEG. MAN.
Terff »*,00 um d'fið—Borgist fyrirtrnm
The “Lögberg” is printed and published by The Colum-
bia Press, Limited, 69 5 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Islenzk mannamót
Gestkvæmt var hér í iborginni síðastliðna
viku og meira um íslenzka mannfélagisgleði,
en venja er til; átti þetta rót sína að rekja til
hins sextánda ársþings Þjóðræknisfélags Is-
lendinga í Vesturheimi, er um það leyti var
háð, sem og tvítugsafmælis elliheimilisins
Betel, bústaðar íslenzkra sólsetursbarna á
bakka Winnipegvatns; voru kveldskemtanir
þær. er haldnar voru í þessu sambandi, fjöl-
sóttar mjög og uppbyggilegar í hvívetna.
Annríkis vegna, veittist ritstjóra þessa blaðs
ekki svigrúpi" til þess að sækja reglubundið
starfsfundi Þjóðræknisfélagsins, og verða því
fregnir þaðan að bíða birtingar fundargern-
inganna; verður hér því einkum og sérílagi
vikið að nokkru því helzta, er skemtisamkom-
urnar og fræðslukveldin höfðu til brunns að
bera.
# * *
Fróns-mótið, eða miðsvetrarmót það, er
deildin Frón efndi til, var næsta fjölsótt og
fyrir ýmissa hluta sakir minnisstætt. Ræðu-
maður þetta kvöld var ungur Vestur-Islend-
ingur, Valdimar ritstjóri Björnson frá Minne-
ota, sonur þeirra glæsilegu merkishjóna Gunn-
ars B. Björnsssonar og frú Ingibjargar.
Valdimar er aðsópsmaður hinn mesti og 'mik-
ilúðugur að vallarsýn. vÞó er hitt meira um
vert, að hjá honum virðist fara saman líkam-
legt atgerfi og andlegt þrek. Valdimar heim-
sótti ísland í sumar er leið. í fyrsta skifti á
æfinni; skömmu áður en hann lagði af stað
vestur flutti hann erindi í ríkisútvarp Islands,
er vakti eigi alllitla athygli; sú ræða var birt
hér í iblaðinu og má af því nokkuð ráða hvað í
Valdimar sé spunnið sem ræðumann, og hve
ótrúlegum 'tröllatökum hann víða nær á ís-
lenzkri tungu. Það getur ekki hjá því farið,
að með slíka menn í hópi hinnar vngri kyn-
slóðar sem Valdimar Björnson, bætist hinni
þjóðræknislegu viðleitni vorri dr júgur sumar-
auki. Þeir, sem með athygli lesa Fróns-ræðu
Valdimars, er Lögberg nú flytur, munu fljótt
ganga úr skugga um að hér sé ekkert ofmælt.
En Valdimar Björnson er ekki, sem betur fer,
eini áhrifamaðurinn, er komið hefir fram á
sjónarsviðið úr fylkingu ungra Vestur-ls-
lendinga, er líklega má til forustu telja; þeir
eru margir fleiri, er sakir frábærrar þekk-
ingar á íslenzkri tungu og drengilegrar skap-
gerðar, koma honum til jafns; nægir í því
efni að minnast þeirra Tryggva Oleson frá
Glenboro og séra Thedore Sigurðssonar í
Selkirk.
Dr. Richard Beck flutti kvæði á þessu á-
minsta Frónsmóti; langbezta kvæðið, er hann
hefir fram að þessu ort. Ragnar H. Ragnar
skemti með píanóspili en Lúðvík Kristjánsson
með sniðugu skopkvæði; hvort hann fækkaði
með því eða fjölgaði tárunum, skal ósagt lát-
ið, því stundum er að minsta kosti þannig
komist að orði að menn gráti af hlátri. Ungfrú
Lóa Davidson söng nokkur lög, en hljóðfæra-
sveit undir forustu Pálma fiðluleikara Pálma-
sonar, lék “íslandslag”' eftir Jón Friðfinns-
son; athyglisvert tónverk. er lét vel í eyra.
Agætar kvikmyndir úr ísandsför hr.
Árna Hegasonar raffræðings í Chicago, voru
sýndar við þetta tækifæri, er fólk hafði mikla
ánægju af. Dr. Rögnvaldur Pétursson skýrði
myndimar.
Deildin Frón hefir nýjum forseta á að
skipa, og stýrði sá mótinu vel og drengilega;
er hér átt við hr. Soffonías verksmiðjustjóra
Þorkelsson; verður ekki um það deilt að ávalt
sé að honum gott mannslið þar sem hann legst
á árar.
# # #
Síðasta fræðslukveld Þjóðræknisþingsins
fór fram fyrir troðfullu húsi og var hið á-
nægjulegasta. Þar flutti Dr. Beck snjalt er-
indi um þjóðskáldið Davíð Stefánsson frá
Fagraskógi, þar sepa dregin voru glögglega
fram og af næmri samúð frumstæð sérkenni
þessa víðskygna verkamanns í víngarði
Braga. Séra Jakob Jónsson studdist að
þessu sinni við Jakobs postillu sjálfs sín; las
upp sögukorn eftir sjálfan sig, átakanlegt og
magnað innviðamiklum skrúðlýsingum, en
þannig vaxið, að um bókmentalegt gildi þess
var ekki viðlit að dæma af einum upplestri,
og les séra Jakob þó manna bezt. Enn kom
Lúðvík við sögu, og enn hló þingheimur.
Svo hafði verið til ætlast, að séra Theodore
Sigmrðsson ávarpaði samkomugesti þetta
kveld, en forfalla vegna gat ekki af því orðið;
urðu margir þar fyrir vonbrigðum. Úr þessu
réðst þó betur en á horfðist, með því að Valdi-
mar Björnson hljóp undir bagga; var hann
alveg óundirbúinn og prédikaði blaðalaust í
því nær heila klukkustund. Bn það var síður
en svo að slíkt yrði honum a!ð tungukefli;
færðist hann því meir í aukana er á leið; brá
enn upp morgum myndum úr íslenzku þjóð-
lífi, blaðamenskunni og þar fram eftir götun-
um. Nokkrum orðum fór ræðumaður jafn-
framt um Þýzkaland, ásamt ýmsu er þar bar
fyrir glögt gestsauga. Fremur andaði kalt
frá orðum hans í garð Hitlers.
Karlakór Islendinga í Winnipeg söng
nokkur lög á skemtan þessari, öllum viðstödd-
um til óblandinnar ánægju; hefir flokkurinn
tekið ótvíræðum framförum.
# # #
Fjarri sanni mun það ekki vera, að ná-
lægt fimtán hundruðum manns hafi sótt
skemtikveld Þjóðræknisþingsins og afmælis-
hátíð elliheimilisins Betel. Ber þetta að minsta
kosti ótvírætt vitni um það, hve enn er þess
mikil þörf að íslenzkt fólk komi saman á
mannamót, njóti saman og skemti sér saman á
íslenzku.—
Fjóra^ menn valdi Þjóðræknisfélagið til
heiðursfélaga að þessu sinni; þá Friðrik
Sveinsson, málara; prófessor Watson Kirk-
connell, prófessor Cowley við Harvard há-
skólann og Dr. Piloher, þann, er víðkunnur er
orðinn meðal Islendinga af þýðingu Passíu-
sálmanna á enska tungu.
Kirkjuritið
Það hóf göngu sína í janúar, þetta hið
nýja rit bræðra vorra á Islandi. A það að
koma út einu sinni í mánuði hverjum, nema
ágúst og september mánuð. Hvert hefti er
64 blaðsíður, auk kápu og auglýsinga. Ritið
kostar kr. 4.00.
Kitstjórar íkirkjuritsins eru prófessor-
arnir Sigurður P. Sívertsen og Ásmundur
Guðmundsson, ágáetir menn og alþjóð kunnir.
Fyrsta heftið er bæði fróðlegt og ske'mti-
legt. Ritstjórarnir ríða á vaðið með sína rit-
gerðina livor um stórhreyfingarnar tvær með
enskum þjóðum: Oxford hreyfingin nýja
(A. G.) og Wilson Carlile og kirkjuherinn
(S. P. S.). Meginritgerðir aðrar eru Sólar-
sýn, eftir sérá Bcnjamín Kristjánsson;
Klukkurnar i Seville, eftir prófessor Magnús
Jónsson og Tryggingar, eftir'séra Gísla
Skúlason. Margar eru þar smærri greinar
og sumar þeirra einkar skemtilegar. Kirkju-
leg starfsemi á liðnu ári, eftir ritstjórana, er
fróðlegt og hressandi erindi, svo mjög sem
það sannar aukið starfsfjör innan íslenzkrar
kirkju og þátttöku leikmanna. Getið er
margra góðra bóka og rita, íslenzkra og út-
lendra. Yfirleitt er efni fróðlegt og gott.
“Kirkjuritið” tekur við af “Prestafé-
lagsritinu,” sem var ársrit veigamikið og
Vinsælt, og “Kirkjubláði,” sem var mánaðar-
blað lítið og skammært.
í inngangsínáli komast ritstjórarnir að
orði á þessa leið:
“Ef til vill hefir aldrei, síðan kristni var
lögtekin á Islandi, verið meiri þörf en nú á
kristilegum áhrifum á þjóðlíf vort.
Bein árás er hafin gegn trú og kristin-
dómi, gert gys að bænarhug og tilbeiðsluþrá.
Binkum er barist um æskuna, reynt að rífa
iburt kristnina úr brjóstum hennar og gróður-
setja heiðni í staðinn. . . . Hversu óskemtilegt
sem það kann að vera, þá verður'ekki hjá því
komist að herja á heiðin tröll, sem löngu ættu
að vera steinrunnin í ljósi trúar og vísinda-
legrar þekkingar. . . .
Þá er það einnig öllum ljóst, að þjóð vor
á nú við mikla erfiðleika að stríða eins og
aðrar þjóðir. . . . Svo þungt farg legst á, að
ofvaxið virðist nema samtaka þjóð að lyfta
því Grettistaki. En hvernig er varið sam-
tökunum þeim! Um það þarf ekki að spyrja:
Ófriðar-bál og hatursæðir, og hversu mikið
gott hlýtur ekki að farast í þeim eldi—bæði
siðgæði og trú? Á þessari ftýju Sturlungaöld
verður kirkjan að velja sér sama hlutskifti
sem forðum. að flytja friðarmál kristindóms-
ins.
Það er fagnaðarerindi Krists síðast og
fyrst, sem Kirkjuritið vill leitast við að halda
á lofti.”
Svo tala ritstjórarnir. Karlmannleg orð
og kristileg. En það skal eld til ef orka á að
vinnast til stórvirkjanna. Ekki vörn, heldur
sókn! Áhlaup nú hjá kirkjubernum en undan-
hald hjá brennumönnum!
“Kirkjuritið” á erindi vestur. Margir
ættu að kaupa það. Miðað við krónurnar f jór.
ar heima, ætti það ekki að kosta nema dollar
hér.
B. B. J.
Hapurtask
Framh.
Þetta var auðvitað ekkert nema
gaman fyrir mér; en viti menn, eftir
nokkrar mínútur komu drengirnir
aftur með flösku undir hendinni.
Eg varð nú ekki einungis hissa, held-
ur bókstaflega klumsa. Reif eg utan
af flöskunni, og hvað haldið þið að
hafi horft á mig af miðanum? “Dr.
S. J. Jóhannesson.” Eg fann að
mér hitnaði undir flibbanum; þetta
gat orðið alvarlegt, þó að nafnið,
sem eg hripaði undir “reseftið” hafi
verið algerlega ólíkt nafni Dr. Sig-
urðar; sem sagt, ekkert nafn. Að
mér hafi sízt af öllum komið Sig-
urður í hug, kom málinu ekkert við.
Hér var nafnið hans á flöskunni;
lyfsalinn hafði ekki lagt neinar
spurningar fyrir mennina, og þetta
gaman mitt virtist ætla að snúast
upp í stálharða alvöru, og gat eg séð
grindurnar í fangaklefanum stara á
mig.
Héf var ekki nema um eitt að
gera. Benti eg hótandi fingri á
þessa kunningja mína og varaði þá
við þvi, að segðu þeir eitt orð um
þetta þá skyldu þeir fara á sjúkra-
húsið, og eg mundi lenda í “stein-
inum.”
Eftir drykklanga stund gat enginn
sagt orð, hvort sem var.
Jafnöldrum mínum sleppi eg, og
um ungu stúlkurnar segi eg ekki
orð, enda vitlaust fyrir giftan mann
að vaða út í slíkt. Ekki er heldur
nauðsynlegt að nefna allar hefðar-
.frúrnar á nafn—og þær voru allar
frúr af fyrstu tegund/ konurnar á
Seyðisfirði. En geta vil eg þess,
að um meiri myndarskap mun ekki
hafa verið að ræða yfirleitt en hjá
þessum konum. Sýndi það sig bezt
þegar símagildið var. Þegar síma-
samband náðist við útlönd var stofn-
j að til mikils gildis á Seyðisfirði,
j sem er endastöð sjólínunnar. Bind-
indishúsið var skreytt af mestu
snild, og borðin skreytt því bezta,
sem til var í hinum efnaðri húsum.
Mataskrána skrifaði Karl Jónasson
með sinni alþektu fegurðarhönd, og
tók svo Eyjólfur mynd af henni og
setti mynd af Seyðisfirði fyrir ofan.
Hefi eg ekki séð fallegri matskrá
um mína daga, enda var maturinn
eftir henni, alveg fyrirtak. Við
eldri strákarnir vorum gerðir að
kampavínsskenkjurum dubbaðir upp
í “smoking” eða “soðna” skyrtu
niður á maga, og kampavínsflösk-
urnar aðeins hálf-tæmdar að góðum
sænskum sið. Jón Lúðvíksson var
“höfuðskenkjarinn” og því fanst
okkur ekki viðeigandi að kvarta þótt
hann stanzaði oft lengi í eldhúsinu.
Komumst við þó að því innan
skamms að Jón tæmdi allar kampa-
vínsflöskurnar og var hann orðinn
nokkuð hýr; talaði þýzku við Aust-
urriska íslandsvininn Poestion, sem
þarna var staddur, og mátti sjá á
honum að hann hafði gaman af
horgnamáli Jóns. En verra tók þó
við þegar stúlkurnar neituðu að
dansa við hann, og hafði Jón alt af
sama svarið: “Guði sé bara lof.”
Var þetta símagildi í alla staði svo
nyndarlegt að við Vestur-íslending-
ar höfum ekki betra að bjóða okkar
á milli.
Samt fór þó svo að Seyðfirðingar
treystu sér ekki til þess að taka á
móti konúnginum, Friðrik VIII., en
samþyktu að fá danskan mann til
þess að skreyta bæinn. Setti þessi
náungi upp flaggstengur frá bryggj-
unni og alla leið að skólahúsinu, og
biðum við með óþreyju eftir öllu
fínéríinu. Daginn sem konungur
kom dróg þessi maður upp gamlar,
bættar og upplitaðar druslur af
danska flagginu, og þar með búið.
Borguðu Seyðfirðingar 1500 krónur
fyrir skrautið!
En um konungssamsætið sáu seyð
firzku konurnar, og var það i alla
staði samboðið hvaða konungi sem
væri, og hefði bærinn verið betur
skreyþtur, ef Seyðfirðingar hefðu
séð um slíkt. En gamla íslenzka
vantraustið rak þarna upp sinn
græna skrímslishaus, eins og svo oft
áður.
Það var enginn hörgull á mat við
slík tækifæri á gamla landinu. Var
NÝ — þægileg bók
í vasa
SJÁLFVIRK
— EITT BLAÐ í EINU —
pægilegri og betri bók I vasann.
Huncirað blöð fyrir fimm cent.
Zig-Zag cigarettu-biöð eru búin
til úr bezta efni. Neitíð öllum
eftirlíkingum.
ZIGZAG
þar flest á boðstólum, ásamt “ice
cream,” og man eg bezt eftir því,
og svo litlum ítölskum banana, sem
var önnur nýjung fyrir okkur. Áleit
eg að eitt dúsín eða svo væri mátu-
legt fyrir mig, og hefi eg ekki borð-
að banana síðan.
Um tíma áttu heima á Seyðis-
firði þeir Þorsteinn Erlingsson og
Þorsteinn Gíslason. Áttum við
enga andans menn á Seyðisfirði?
Samt voru Seyðfirðingar eins og
annað fólk; sumt auðvitað skrítið,
og um dálítinn stórbokkaskap var
stundum að ræða, eins og gerist og
gengur alstaðar í heiminum. T. d.
ef einhver af Wathnes-fjölskyld-
unni skrapp alla leið til Mjóafjarð-
ar á einhverjum síldarkúkopp, þá
j var það sjálfsagt að halda skilnaðar-
ball i Bindindishúsinu. Var þetta
þó ekki af því að þetta fólk væri
ekki alþýðlegt, heldur af einhverri
gamalli hefð á þeim árum. Sama
var að segja ef einhver úr Neðri
búðinni skrapp út fyrir pollinn. En
þegar Tryggvi í Stefánsbúð fór alla
leið íil Ameríku datt engum í hug
að halda ball! Var hann þó eitthvert
mesta dansfífl í bænum. En þetta
er nú alt um garð gengið.
|
l En svo höfðúm við, í sjö löng ár
hálf-brjálaðan apótekara, Erichsen
að nafni. Mun hann hafa komið til
íslands álíka fróður um landið og
' fólkið, sögu þess og menningu, og
sumir þeir, sem voru að koma til
Ameriku hér á árunum voru um
Ameríkumenn, sögu þeirra og menn-
ingu, og þóttist þessi “Pói” geta
sýnt Seyðfirðingum í tvo heimana.
; Verst af öllu var þó áð honum tókst
það. Hefi eg aldrei kynst eins al-
gerlega ómögulegum manni. Gamla
apótekið var líkast amerískum
■ “blind pig”, forstofan dimm og ljót
, og lítil, með glugga á skilrúminu, og
skaut Pói upp glugganum þegar
ibjallan yfir dyrunum hringdi. Spýtti
. hann út úr sér “ja, ja,” henti svo
; vörunni í fólkið, hrifsaði pening-
1 ana og ef um býtti var að ræða.
j slengdi hann peningunum á glugga-
j kistuna o^ smelti glugganum niður,
t ókurteis, geðillur og ómögulegur.
Fyrsta daginn sem þessi Pói var á
Seyðisfirði elti hann krakkana með
byssu; snéri sér svo snögglega við
og skaut á stein, sem var á stærð við
bauskúpu á krakka ; lærðu blessuð
börnin all-mikil á því. Karlinn var
góð skytta en um leið'þeim mun
hættulegri. Hvernig Seyðfirðingar
gátu þolað þennan skussa í sjö ár
hefir mér alt af verið óskiljanlegt,
nema hafi það verið af því að hann
var danskur. Get eg seint fyrirgefið
Stefáni Th. að hann var eini mað-
urinn, sem kvaddi Póa þegar hann
hröklaðist aftur heim til sín — til
Danmerkur. Var þar mikilli byrði
létt af fólkinu, og í staðinn kom á-
gætis maður, Mogensen að nafni,
og mun hann ennþá vera á íslandi.
Stefán Th. Jónsson! Stefán Th.!
Það voru menn á gamla landinu á
þeim dögum eins og nú, sem höfðu
meðfæddan sjálfhreyfara “self-
starter,” sem enginn þurfti að vinda
upp eins og gamlar Fordvélar, eða
ýta undir til framsóknar og fram-
kvæmda, og sem enginn þurfti að
segja hvað þeir ættu að gera eða
hvernig þeir ættu að gera hlutina;
menn með áræði og dugnað, fram-
sýni og hagsýni, landi og þjóð til
góðs eins. Slíkum mönnum var
dreift um alt landið. Ekki voru
heldur neinir á þeim árum til þess
að klappa á kollinn á slíkum mönn-
um og vara þá við því ódæði að
byrja fyrirtækið þannig upp á eig-
in spýtur, eða til þess að lesa yfir
þeim einhvern útlendan bænabókar-
lestur um þá eymd og volæði sem
slikt fyrirtæki hefir fyrir þjóðina;
hvernig slíkt gerði almúgann stöð-
ugt fátækari og fátækari, eða bvað
svoleiðis aðferð væri ókristileg og
ósamboðin nýmóðins hugsunarhætti
—því allra nýjasta frá Rússlandi!
Og ekki Aoru þá heldur neinir til
þess að velta öllum mögulegum
hnullungum í veg slíkra manna, ef
þeir hlustuðu ekki á þetta “humbug”
(sem Kínverjar féllu flatir á fyrir
800 árum) ; fáir eða engir sem vildu
eiginlega “fleygja fornum sögum í
fyrirdæmdra gleymskudjúp” eða
sem vildu fleygja fyrir borð því allra
helgasta í norrænu eðli — einstakl-
ingsfrelsinu. Eða heyrum við ekki
eitthvað um það hér að kasta skuli
á sorphauginn hinni fornu einstakl-
ings'framsýni, dugnaði, áræði, fyr-
irhyggju og þrautseigju, sem bygði
þetta land, og sem gerði þessa þjóð
eina af mestu þjóðum heimsins ? Að
hér skuli vera fólk með þann út-
lenda vírus í hauskúpunni, að þeir
vilji draga okkur alla undir sömu
“crazy-quilt-ina,” undir sömu sæng-
ina eða í sama dilkinn, án þess að
taka til greina að mennirnir eru mis-
jafnir, eins og alt annað í veröld-
inni—jafnvel grasið, sem er mishátt
og misjafnlega kjarnmikið, er kan-
Framh. á bls. 5
Verndið uppskeru
yðar gegn drepi
með þaulreyndum varnarmeðulum
a
standarK
MmaldehydI
100% EFFECTIVE
KILLS
fcSMUT
Eyðið ekki formalde-
hyde—fáið málbolla hjá
kaupmanninum á 5c.
Selt I 1 pd., 5 pd. og 10 GET
pd. könnum og eftir THIS
vild — hjá öllum um-
boðsmönnum.
■ ——N J'HIS JOUPON^ _^
standard chemical co. ltd.
winnípeg, MAN.
FREE ■
BOOK *
Sendið mér ókeypis hina nýju og endur- *D’
skoðuðu bók um útrýmingu dreps I korni.
■
• ■