Lögberg - 06.06.1935, Blaðsíða 7

Lögberg - 06.06.1935, Blaðsíða 7
LÖGBEHG, FIMTUDAGINN 6. JÚNÍ, 1935. 7 Benedikt S. Benson “Nú fækkar þeim óÖum er fremstir stóðu,-’ segir skáldiÖ íslenzka er hann hugsar til forvígismanna eldri kynslóÖarinn- ar meÖ þjóÖ sinni. Einnig hér, í veÖurblíÖunni og hinu fagra náttúruumhverfi Kyrrahafsstrandarinnar "fækkar þeim óÖum,” landnemunum íslenzku. Sigö dauðans hefir veriÖ tiðhögg og stórtæk í hinu litla íslenzka mannfélagi voru í Blaine undan- farna mánuði. Einn þeirra manna á meÖal vor, sem saknað verður fyrir manndómssakir, er Benedikt Sveinbjörn Benson, sá ér að ofan greinir. Benedikt var fæddur að Hnausakoti í Húnavatnssýslu föstudaginn 16. tnarz i86o. Foreldrar hans voru þau Guðmundur Benediktsson, læknis að Hnausakoti, og RagnheiÖur Eggertsdóttir frá Mýri í sömu sýslu. Hann ólst upp hjá foreldrum sínum að Stóra-Hvarfi í Miðfirði, og flutt- ist með þeim vestur um haf árið 1883, þá 23 ára gamall. Eor- eldrar hans dóu bæði hér vestra. Skömmu eftir komu sína vestur tók Benedikt að sér ekkj- una Helgu Maríu Guðmundsdóttur frá Valdalæk í Vatnsnesi. HafÖi hún komið vestur utn haf um sama leyti og Benedikt- sons fólkið, með þrjú börn í ótnegð. Þau María og Benedikt dvöldu á ýmsum stöðum hér vestra: Winnipeg, Wabasha, Minn,; Pine Valley, Man.; Stilhvater, Minn. og nú síðastliðin átján ár i Blaine. Auk ekkjunnar, sem um fjörutíu ára skeið gekk Benedikt við hlið í margvíslegum kjörum, og mætti ásamt honum, frum- býlingskjörum ýmsra sveita, með ráðdeild og dugnaði, og reynd- ist honum ávalt hinn tryggasti förujnautur, er hans sárt saknað af fimm dætrum þeirra. Eru þær þessar: Jóhannesa, Mrs. W. G. Hughes, Vancouver, B.C.; Dorothy, Mrs. Collet|e, búsett i Minnesota ; Sigurrós, Mrs. Jenson, Calgary, Alberta; Ingibjörg, Mrs. Seidel, einnig búsett í Calgary; og Amelía, Mrs. J. A. Mc- Comber, Vancouver, B.C. Einnig má telja seytján barnabörn, og fimm barna-barna börn. Margt var vel um Benedikt Benson, bæði til líkama og sálar. Hann var nxaður rammefldur, og naut góðrar heilsu alla æfi. Hann var og mikill eljumaður, smiður allgóður og fram- kvæmdasamur til allra verlca. Lífið var honum fyrst og fremst starf. Hann var að eðlisfari vel greindur, laglega hagmæltur, en notaði 'þá gáfu vel. Hann var, að þvi er virtist, sannkallað íslenzkt náttúrubarn. Mynd Fjallkonunnar var djúpum drátt- um skorin, bæði á líkama hans og sál. Að ytra útliti var hann fremur stórskorinn og sviphreinn, eins og náttúruumhverfið, sem hann ólst upp við, en hann átti sér eldheita skapgerð. Sem drengur drakk hann í sig hið tæra og heilnæma andrúmsloft í háfjallafaðmi sveitar sinnar. Þar gekk hann á háskóla hins íslenzka sveita pilts, þar sem aðalnámsgreinarnar voru heiðvirði og drenglyndi. Hið frjálsa og hrikalega umhverfi æskuáranna og hinn fyrsti skóli lífsreynslunnar mótuðu framkomu hans og lundarlag æ síðar. Hann var maður strangheiðarlegur í öllum viðskiftum, vildi engum manni skulda, og helzt ekki vera upp á neinn kominn með eitt eða annað. Þó var hann góður félags- maður, ríflegur í framlögum, stuðningsmaður kirkju og kristin- dómsmála, yfirleitt hjálpsamur og góður nágranni. Að hann var maður góðhjartaður og tilfinninganæmur sézt ekki hvað sízt á þvi hve mikill dýravinur hann var; mun honum hafa verið innrætt á unga aldri nærgætni við skepnur. Benedikts verður sárt saknað hér í sveit; hans verður sakn- að sem samverkamanns í lúterska söfnuðinum sem hann þjón- aði um hríð i djáknastöðu; hans verður saknað sem nágranna og vinar. Hann dó að heimili sínu í Blaine, fimtudaginn 4. apríl 1935. Banameinið var hjartabilun. Hafði hann náð rúmlega 75 ára aldri er hann lézt. Jarðarför, með húskveðju, að íslenzkum sið, fór fram frá heimili hins látna og kirkju, miðvikudaginn 10. apríl s. 1. að viðstöddu miklu fjölmenni af ýmsum þjóðflokkum. Sóknar- presturinn, séra Valdimar J. Eylands flutti kveðjuorðin síðustu, og jós hinn framliðna moldum. V. J. E. Þorsteinn Þorsteinsson Fyrir mörg ár starfsmaður fyrir C.P.R.; lifir nú á eftirlaunum frá félaginu, Mottó: “Aldrei mér í augum vex erfiðis á þingum, að mæta jafnvel meira en sex montnum Englendingum.” Einn eg vissi ungan mann Islands kveðja strendur; sterka þrá til frelsis fann sem feður vorir endur. Canadiska gekk á grund, greindi vegu nýja. Sterka har í brjósti lund, huri forna día? I Orku að beita vanur var, værð því undi miður; sótti um starf hjá C.P.R. svinnur tunnu-smiður. Langir dagar — launin smá — leiðin þung að tifa— atvikin til frægða fá— flestir þannig lifa. Eitt var þó sem olli frægð ungum Snælands syni: Trúlynd sál og góðleiks gnægð gat sér trygga vini. Iðjusemi og elja stór æ var kennimerki. Hvar sem var. og hvert sem fór, hann var “Landinn sterki.” Þá hann sat í sinni-spekt við sumbl með fornum vinum, mælti hann satt og sannanlegt um samstarfið með hinum. Hann , sem íslenzkt eðli bar, ei fór sannleik kringum. Sagði hann margar sögurnar af sér og Englendingum. Vizkan sljó og verkin smá viðsjáls-hyggjan undir— klukkunni höfðu augun á allar vinnu-stundir. V'askur landinn vann af trú, virðing náði og hylli. Heiðurs verðlaun hefir nú handa sinna milli. Þó hann væri vinnu-þræll, varð hann frjáls í elli. Hann er nú i sálu sæll, með sóma heldur velli. S. B. Bcncdictsson. Séra Bjarni Þorsteinsson, hefir nú fengið lausn frá embætti. Hann varð stúdent 1883 og var vígður að Hvanneyrarprestakalli í Sigufirði 1888. Hefir hann gegnt því em- bætti síðan. Það er engin smá- ræðis-breyting, sem orðið hefir í prestakalli séra Bjarna þau 47 ár, sem liðin eru ,siðan er hann tók Hgslu.—VJsir 12. maí. Amerískt merkisrit Framh. frá bls. 5 bönd íslendinga við önnur lönd og liíandi áhuga þeirra á öðrum þjóð- um og þvi, sem var að gerast með þeim. Lýsingar Miss Schlauch á lygisögunum bregða einnig, eins og dr. Guðmundur Finnbogason víkur að í ritdómi i “Skírni” (1934), ljósi á ýmislegt i eðlisfari og hugsunar- hætti þjóðar vorrar, og myndi fylli- lega ómaksins vert að rannsaka sögur þessar nánar frá því sjónar- miði, en miklu fleiri úrlausnarefni í sambandi við þær bíða rannsóknar sérfræðinga. Með þessu riti sínu hefir Miss Schlauch lagt traustan grundvöll að slíkum framhaldsrannsóknum; og í lokakafla þess bendir hún á ýms verkefni í þessum fræðum, sem nauðsynlegt sé að rannsaka:—rím- ur þær, sem ortar voru út af lygi- sögunum, samband sagna þessara við íslenzk og erlend æfintýr, stíl lygisagnanna, og þýðingar og stæl- ingar slikra sagna úr erlendum málum. Einnig leggur ún áherzlu á það, að brýn þörf sé á heildarút- gáfu lygisagnanna. í niðurlagsorð- um sínum gefur hún kröftuglega i skyn, hve margþætt og heillandi við- fangsefni sögur þessar bjóða bók- mentafræðingum, að þar bíði þeirra víðfeðmt landnám og gróðursælt. í fróðlegum viðauka (bls. 179— 187) er í stuttu máli lýst þýðingum og stælingum í hóp umræddra sagna fyrir 1550. Loks er ítarleg efnis- skrá. Einnig má geta þess, að frá- gangur ritsins er samboðinn efni þess og vísindamensku þeirri, sem einkennir það. Af framangreindu, j)ó efni þessa eftirtektarverða rits hafi einungis þrætt verið i nokkrum höfuðdrátt- um, er auðsætt, að það er mikilvæg- ur skerfur til sögu íslenzkra bók- menta, jafn ómissandi samanber- andi bókmentafræðingum og þjóð- sagnafræðingum sem sérfræðing- um í bókmentum vorum. Verður það þvi eflaust viðförult. Þegar þess er einnig gætt, að það er ritað af ríkri ást á viðfangsefninu eigi síður en af djúptækum lærdómi, má fyllilega ætla, að það dragi athygli fræðimanna út um lönd, fyrst og fremst að þeirri grein bókmenta vorra, sem það fjallar um, og jafn- framt að auðlegð þeirra í heild sinni, ekki sízt að fornsögum vor- um, setn höfundur dáir og lofar að verðleikum, og lygisögurnar eru hér bornar saman við frá ýmsum sjónarmiðum. Loks ber að minnast þess með ])akklæti, að þessi merkilega og vandaða bók er gefin út að tilhlutan félagsskaparins “The American- Scandinavian Foundation” (Ame- ríku-Norðurlanda Stofnunin), sem I vinnur á margan hátt að auknum , andlegum viðskiftum milli VTestur- j heims og Norðurlanda, og sá, er | þetta ritar, skrifaði um i Lesbók Morgunblaðsins fyrir nokkrum ár- um. Hefir stofnunin áður gefið út enskar þýðingar á báðum Eddunum, Völsunga sögu og á tveim leikrit- um Jóhanns Sigurjónssonar (Fjalla- Eyvindi og Bóndanum á Hrauni), auk annara rita um íslenzk efni, svo sem bókar Prófessors Halvdan Kohts “The Old Norse Sagas,” um fornsögur vorar. —Mbl. Lífselixirinn Framhald frá bls. 3 fanst mér vera sú, að ganga sem sjálfboðalið í sveit þá er aðstoðar- konungurinn sendi gegn Indíánun- um, en þrátt fyrir það að eg væri jafnan þar 'sem mannhættan var mest, fóru j)ó kúlur og örvar f jand- mannanna fram hjá mér. Eg gat ekki dáið. Þegar friður komst á, var eg í hópi nokkurra mann, er reikuðu um skógana sem veiðimenn — í Jæirri von að geta fundið dauða minn, en á meðal þessara fáfróðu manna varð þekking mín og reynsla aðeins til þess að þeir nefndu mig “Ykokare Oytcho,” þ. e. stórlygarann. Þarna eyddi eg æfinni í 20 ár og hafði þá með lítilli fyrirhöfn nælt nærri hálfa miljón dala, en þessir peningar voru mér einkisvirði. Það var aðeins eitt, sem gat huggað mig og mint mig á fyrri æfi mína, það var sá vani minn að reykja úr gömlu reykj- arpipunni, er eg hafði haft á heimili minu, Gussurandis. Loksins varð eg þreyttur á þessu villimannalífi, yfirgaf félaga mína og hélt til New York, til að komast i kynni við frægustu lækna landsins, og segja þeim sögu mína, og lýsa verkfæri Júans Manúels, og láta svo fara fram á mér nýjan upp- skurð. Eg var 141 árs er eg gekk fyrir þann víðfræga Dr. R. Clark Maxwell. Hann setti á sig J)ann furðulegasta svip við sögu mina, skoðaði líkama minn nákvæmlega, rannsakaði bréf mín, j)reifaði á gamla örinu á höfðinu, lét i ljós undrun sína á minni mínu, eftir jafnmörg ár, og lét mig teikna verk- færi Júans Manúels, svo ypti hann öxlum, horfði beint upp í loftið, og sagði eg ætti að koma aftur daginn eftir. Daginn eftir gekk eg undir rann- sókn margra lækna, er hann hafði stefnt til sín, fór þessu fram í 20 daga samfleytt, og á þeim tíma fóru fram allskonar tilraunir. Þeir tóku mér blóð og rannsökuðu blóðið með mestu nákvæmni, og seinast var eg látinn mæta fyrir nokkurs konar læknaþingi, og þar var eg eftir langt þjark, dæmdur vitskertur, bréf mín fölsk, og öll saga mín sprottin af sjúku ímyndunarafli. Dómurinn fór fram eftir atkvæðagreiðslu. Þegar eg kom heim, lá þar fyrir mér læknareikningurinn, er hljóð- aði upp á 28,000 dali, og borgaði eg hann refjalaust. Eftir þetta leið mér ver en nokk- urn tima áður, eg varð þunglyndur og engin breyting fékst á tilveru minni, en peningapyngjan hafði drjúgum lést. Eg var sannfærður um að Júan Manúel var rniklu vitr- ari en allir þessir lærðu doktorar. Eg var nú ákveðinn í ])ví að deyja i gamla sveitaþorpinu mínu, og því fór eg til Spánar. Þegar eg steig á land, réðust á mig 2 lögregluþjónar og fluttu mig í fangelsi. Það er sennilegast að einn ferðafélaga minna, sem eg hafði lánað peninga, hafi sagt lög- reglunni að eg væri þjófur, og hefði flúið frá Ameríku með þýfið. Eg mælti í móti og gaf sannanir fyrir sakleysi mínu, en af því eg ekki gat komið með vitni. og hjá mér fund- ust geysi fjárupphæðir, lagði rétt- lætið aftur augun, eður þandi þau of mjög út, því eg var lokaður inni á ný, en hrúgað var hverju skjalinu ofan á annað, er laut að þessu máli, en hlustuðu ekki á málsvörn mína, og gerðu fyfirspurnir um mig út um alt land, en eg sat áfram á fang- elsinu langa lengi. Loks var þó málið tekið fyrir. Fangavörðurinn, sem hafði ætlað mig vitskertan eða hættulegan glæpamann, hafði lokað mig inni í fangaklefa með tvöföldum hurðum Brynjólfur Anderson F. 1. febr. 1847 — D. 1. maí, 1935 Rétt þegar jarðneska vorið var að hefja göngu sína til okkar, er norðurslóðir byggjum, var það að þessi háaldraði maður fékk inngöngu inn í hið eilifa vor. Og eins og andi vorsins kemur oft þögull og hlýr, þannig snart engill dauðans við honum hljóðlega og nam hann á burt — léttur og ljúfur blær—og Guð var i hinum bliða blæ, og nam sitt aldraða barn á burt, til sælli heima.— Brynjólfur var norðlenskur að ætt, Húnvetningur að eg hygg, er mér hvorki kunnugt um livar hann var fæddur eða uppalinn, né heldur um nöfn foreldra hans. Ungur að aldri mun hann hafa fluzt vestur um haf, árið 1877. Hann giftist er hingað kom, Mrs. Sigríði Ólafsson; var hún ekkja og átti einn son, Máus að nafni; dó hún eftir stutta sambúÖ þeirra. Brynj- ólfur settist snemma, enda strax er hann kom frá Islandi, að í Winnipeg, og vann hin ýmsu störf, er þá stóðu nýkomnum mönnum til boða. Síðar vann hann um langt skeið á Hudson Bay hveitimylnunni í Winnipeg. Rólegur styrkur og glaðlyndi einkendi Brynjólf til hinztu æfistunda fram, bar hann ellina og þunga langrar æfi, með hinni sömu rósemi, sem hann hafði mætt erfiði og áföllum langra æfidaga sinna. Árið 1889 kvæntist Brynjólfur Sæunni Brynjólfsdóttur ættaðri úr Húnavatnssýslu. Þau bjuggu í Winnipeg um 30 ár, um 1 ár í Spokane, Wash., en um mörg síðari ár áttu þau heima i Arborg, Man. Auk eiginbarna þeirra fóstruðu j)au upp frá unga aldri Máus (Ólafsson) Olson; var liann stjúpsonur Brynjólfs af fyrra hjópabandi. Kjördóttir Andersons-hjón- anna er Sigþrúður Sigurðardóttir Magnússonar; var móðir hennar Kristín Lilja Brynjólfsdóttir, systir Mrs. Sæunnar Anderson, ólst Sigþrúður upp hjá þeim frá barnæsku og bar þeirra nafn, er Sigþrúður gift C. B. Johnson, húsett í Winni- Brynjólfur og Sæunn mistu tvær dætur á barnsaldri; börn jæirra á lífi eru: Halldór, búsettur í Árborg, Man., kvæntur Þórdisi Ingi- björgu Guðbrandsdóttur Jóhannessonar. Svanhildur, gift J. F. Arthur, í Spokane, Wash. Kristján Brynjólfur, í þjónustu C.N.R., Winnipeg, Man. Kristín Lilja, Mrs. J. A. Cooney, Winnipeg, Man. Ruby Bernice, gift B. O. Oddleifsson, Árborg, Man. Barnabörnin eru alls 16 á lífi.— Brynjólfur heitinn naut sín vel, fyrir svo aldraðan mann sem hann var. Jafnan var hann glaður og gamansamur, jafn vil alla, yngri og eldri; sérílagi var hann barngóður, og hændust börn að honum, er hans saknað af eiginkonu, sonum og dætrum og af barnabörnum og tengdabörnum hans öllum. Fjölskyldan hefir jafnan verið tengd traustum böndum og var samvinna með þeim og foreldrunum hin bezta. Komu börnin sem í f jar- lægð voru, heim til foreldra sinna eins oft og þeim var auðið. Dóttir þeirra, sem í Spokane býr, kom til að vera viðstödd útför föður síns; voru börnin öll ásamt stjúpsyni og fósturdóttur, við hlið móður sinnar undir þessum kringumstæðum. Jarðarför Rrynjólfs heitins fór fram þann 6. maí, frá út- fararstofu Bardals í Winnipeg. Söfnuðust j)ar saman all- margir vinir og fornkunningjar til þess að kveðja látinn sam- ferðamann. Mælti sá, er jætta ritar kveðjuorð og jós moldu. "Þá vorið aftur vitjar lands, Þú viðkvæmt dáins saknar, Er sóley grær á sverði hans, En sjálfur hann ei vaknar. En þó hann vanti á vorsins hól, Og vin sinn blóm ei finni; Hann lifir þó und þinni sól 1 þökk og kæru minni.” (Steingr. Thorsteinsson.) S. Ó. fyrir, skaut matnum til mín gegn- um gat. — Þegar hann svo opnaði klefann, hrökk hann aftur á bak af undrun, því hann hafði lokað inni alskeggjaðan, þrítugan mann og þreklega vaxinn, en nú sá hann fyr- ir sér skegglausan 18-20 ára gamlan ungling. Eg var leiddur fyrir dóm- arann, og var sagt eg hefði setið í fangelsi í 12 ár, og f jármunir mínir voru sagðir að hafa gengið í kostn- að við að komast að hver eg var. Niðurstaða rannsóknarinnar var þá sú að eg væri ekki eg sjálfur, að eigandi peninganna hefði komist á burt, og annar komið i hans stað, og fangavörðurinn væri mér með- sekur; hann var því settur í fang- elsi, en mér slept, án þess nokkur gæti vitað hver eg var. Eftir þetta fór eg gangandi og betlandi til þess eg kom til fæðing- arþorps mins. Eg sagði ekki til nafns míns, en spurðist fyrir um afkomendur mina, og komst að þvi að sonar-sonur minn var giftur. Þegar eg hafði lokið við að virða fyrir mér hús mitt og ávaxtagarð- inn og þá hluti aðra er endurminn- ingarnar voru bundnar við, hélt eg i burtu, því eg hugsaði að mér yrði ekki trúað þó eg gæfi mig til kynna, en yrði í þess stað settur í fang- elsi eða á vitfiringahæli. Nú hélt eg til Madridar-borgar, og næstu ellefu árin var eg ýmist þjónn, eldspýtnasali, blaðadrengur eða skóburstari, og eg man ekki hvað. Á þessum árum skrifaði eg endurminningar mínar og reykti pípuna; vit mitt var skýrt og er það enn ;• skriftinni hnignar meira, og týni eg henni að síðustu. Nú er ár- talið 1864, og eg er sem 6 ára gam- alt barn og á svipuðu reki. Tenn- urnar hafa losnað, en í þeira stað eru komnar barnstennur, hárið er fagurt og brúnt að lit; skilningnum hefir hnignað í líku hlutfalli við líkamsvöxtinn. Eg tek mikið út og ráfa nú aftur til fæðingarstaðar míns; eg segi mig foreldralausan og allslausan, og ein- hver verður til að gefa mér, og þó eg sé betlari, er það samt huggun, að vera nálægt heimili sinu . . . (Hér verður handritið næstum ólesandi, en svo kemur) : Mér er ekki hægt að halda á pennanum framar, eða setja hvern staf við annars hlið . . . eg veit ekki hvað verður af mér . . . Eg bið þess eins, að þegar eg finst einhvern daginn, og eg hvorki get talað eða borðað, að eg verði flutt- ur heim í hús mitt til Gussurandi, þvi þar langar mig til að deyja.” —Jose Anton. Meðan lesturinn fór fram, höfðu konurnar í hræðslu sinni staðið upp og krossað sig, svo æptu þær sem einum munni: “Heilaga Barbara! Það getur enginn trúað þessu, öld- ungis enginn. Gussurandi spurði mig hvað hann ætti að gera við sög- una. “Ekki neitt,” svaraði eg, “en leit- ist þér við að friða konurnar, og gleymið svo öllu saman. Um nóttina dreymdi konurnar að Júan Manúel væri kominn blind- fullur og læsti verkfæri sínu um hálsinn á þeini. —Þýtt úr “Familie Jurnal” fyrir kvöldvökufélagi “Nemo” á Gimli. Erl. Guðmundsson.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.