Lögberg - 04.07.1935, Blaðsíða 4

4
Högberg
ð«fll ðt hvem fimtudag af
TMB COLUMBIA PREBS LIMJTBD
C95 Sartrent Avenue
Wlnnipee, Manitoba.
UtanAjskrift ritBtjórans:
■DITOR LÖQBERG, 69 5 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MA".
TsrC 1600 «<n dríS—BorgUt fyrirfrnm
The "Ljögrberft” is printed and pubiished by The Colum-
bia Press, Limited, 695 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHOIiE 86 327
Jörð
Tímarit séra Björns Ó. Björnssonar,
Jörð, hefir oss rétt nýverið borist í hendur, og
skal þess hér nú stuttlega minst; þó verða höf-
undarnir sjálfir aðallega látnir mæla máli
sínu. Yiðfangsefni JarÖar eru mörg og mik-
ilvæg; þau eru engan veginn einskorðuð við
hina andlegu hlið mannverunnar, heldur
grípa víða og djúpt inn í verkahring allra
manna og kvenna sem sona og dætra gróður-
moldarinnar, með þá órjúfandi staðreynd
fyrir augum að “af jörðu ertu kominn.”
Hnöttur sá, er vér byggjum og nefnum
jörð, er óendanlega fagur og frjósamur; það
er ekki honum að kenna hve óhönduglega til
tekst um eitt og annað á sviði mannlegra at-
hafna og mannlegs lífs; hann er og verður
óaðskiljanlegur hluti eilífðarríkisins mikla;
því fegurri og unaðslegri sem meiri rækt er
við hann Tögð. Jörð vor mannanna er hvorki
utan né ofan við guðsríkið sjálft; hún stendur
í óhagganlegu konungssambandi við þá vold-
ugu heild.
Með tímariti síliu, Jörð, gerir séra Björn
stórvirðingarverða tilraun til þess að glöggva
skilninginn á lífrænu sambandi manns og
moldar, jafnframt því að göfga mannsand-
ann og hefja hann í hærra veldi
Einn Vestur-fslendingur, Dr. Richard
Beck, á prýðilega ritgerð í þessu Jarðar-
hefti; er hún belguð 150 ára minningu skálds-
ins og menningarhetjunnar N.'F. S. Grundt-
vigs; þess mannsins, er á sinni tíð risti hvað
dýpst í andlegum umbótum dönsk'u þjóðar-
innar, þó ekki væri nema í baráttunni fyrir
lýðskólahugsjóninni. Lögbergi er það sér-
stakt ánægjuefni, að eiga þess kost, að fengnu
samþykki höfundarins, að endurprenta þessa
djúphugsuðu og fræðimannlegu ritgerð. Dr.
Beck færist í aukana við hverja ritsmíð sína
og er jafnt og þétt að vaxa- Það liggur nærri
að mann sundli, er maður hugsar til þess
hverjum feiknum hann afkastar á bókmenta-
sviðinu í ofanálag við umsvifamikið prófess-
orembætti.
Hefti þetta flytur fagra og mannúðlega
prédikun eftir séra Friðrik A. Friðriksson,
prest á Húsavík, er talar á óbrotnu máli til
hjartans; er þar meðal annars komist þannig
að orði:
“Eins og tónskáld semur tónsmíðar í
trausti þess, að aðrir menn séu næmir á sam-
ræmi tóna, svo nálgaðist Kristur mennina í
þeirri fullvissu að eðli þeirra allra væri sá
hljómgrunnur, er svaraði kalli kærleikans og
hreinleikans. Bersýnilega leit hann svo á, að
í hverju mannsbarni byggi hæfileiki til þess
að hugsa eins og hann, hrífast eins og hann,
lyftast til sömu hugsjóna og hann, og elska
með sama magni og hann. Og þessi fullvissa
bar sigur af öllum tálmunum og sársauka lífs
hans. Jafnvel frammi fyrir ógnum kross-
dauðans var hún óbifanleg.”
“Hinn fórnandi máttur” nefnist ritgerð,
íhyglisverð og listræn í formi, er prýðir Jörð
að þessu sinni, eftir Pétur Sigurðsson. Eftir-
farandi kafli bregður upp allglöggri mynd af
þessari ágætu grein og þeim anda, sem hún
er ritin í:
“Yngismærin—í fylling og blóma lífs
síns,—yndisleikinn, heilbrigðin og fegurðin
sjálf, sem finnur lífsþróttinn og lífslöngun-
ina, f jör og gleði æskunnar svella í hverri æð
og taug, sem þráir lífið og elskar lífið, sem
elskar heiminn og finnur að heimurinn elskar
hana og tilbiður, og syngur henni, sem er
blíðasta blómið í mannheimi, lof og dýrð; —
hún, sem er hinn frjóvgandi andi í hugsjóna-
heimi skálda og listamanna, draumadís æsku-
og æfintýramanna, uppspretta ástarinnar,
sem kyndir glóð áhugans í brjósti krafta-
mannsins og stælir og vísar að marki hverri
hetjudáð; — hún, þessi dásamlega töfradís
fagnaðar og fegurðar, gefur sig sjálfa, líf sitt
og fagran líkama sinn, sem skáld og lista-
menn hafa kepst við að lýsa með allri þeirri
gnótt máls og myndar, er þróast getur í auð-
legð og anda og frumleik listamannsins, og
rúmast í hugsjónavídd sjáandans,—hún legg-
ur það alt í hættu dauðans, til þess að geta
lyft karlmannijum, sem hútn á að frelsa og
leysa úr álagaböndum tómleikans, upp á há-
tind hamingjunnar, og fætt í heiminn nýtt líf.
Þar ST að verki hin volduga hugð móðureðlis-
i
LOGBEÍRG, FIMTUDAGINN 4. JÚLl, 1935.
o ---
ins. Þar vinnur “hinn fórnandi máttur”
liljóðlega tilverunnar undursamlegasta mátt-
ar- og meistaraverk.
Hin verðandi móðir veit, að köllun henn-
ar fylgja harmkvæli og þjáningar. En þó eru
hinar fyrstu líkamlegu þjáningar móður-fórn-
fýsinnar ekki neitt í samanburði við þján-
ingar þær, sem uppekli barnsins skapar
henni. Löng og mörg ár ber hún, allan sárs-
auka afkvæmis síns á sínum eigin líkama, og
allar andlégar þjáningar barnsins og ungl-
ingsins, grát, sorgir og vonbrigði, rúmar liún
í hjarta sínu- Sál móðurinnar og hver ein-
asta líkamleg taug hennar er eins og þraut-
þaninn fiðlustrengur, sem líf barnsins henn-
ar leikur á, sem bergmálar alt líf þess, grát
þess og gleði, sorgir og þjáningar. Sverð
vonbrigðanna og erfiðleikanna nístir oft
hjarta hennar, en hún þolir, umber, þjónar og
fórnar, og hún gerir það alt hljóðlega. “Hinn
fórnandi máttur” móðurelskunnar er “hljóð-
ur.” Móðirin fórnar öllu og gefur alt, og
hún gerir það möglunarlaust. Hún vakir, þeg-
ar aðrir söfa, vinnur, þegar aðrir hvílast,
tæmir sig og krafta sína, til þess að geta ver-
ið fylling í lífi ástvina sinna. Hún elskar,
ekki í orði, hún elskar í verki; hún ber byrði
sína þögul, hún vinnur verk sín hávaðalaust,
hún auglýsir ekki dugnað sinn í blöðum, bók-
um eða á götum og í gluggum vöruhúsanna.
Hún biður, en hún biður hljóðlega; hún græt-
ur, en hún grætur í leyni og hljóðlega. Hún
stendur hljóð og í tilbeiðsluhug frammi fyrir
voldugum öflum lífsins og örlaganna,—móðir
mannlífsins á Jörðu og hinn fórnandi þáttur
þess og kraftur. ”
1 merkilegri dómkirkjuprédikun, er Jörð
flytur, eftir séra Björn Magnússon á Borg,
er meðal annars komist þannig að orði:
“Það getur varla liðið hjá, að merkileg
tímamót séu í vændum í starfinu til eflingar
guðsríki. Mér virðist, að annaðhvort hljóti
kirlcjan að breyta stórkostlega starfsháttum
sinum, ellegar Guð muni finna aðrar leiðir til
að flytja mannkyninu fagnaðarboðskapinn
um guðsríkið. Það er engin hætta á, að sá
boðskapur falli niður, jafnvel þótt kirkjan
reynist óhæf til að flytja hann—eða vantrú-
arröddunum takist að ganga af henni dauðri,
eins og sumum mundi falla betur að orða það.
En þetta er eitt og hið sama, því að kirkjan
verður ekki kveðin niður, nema hún sé óhæf
til að flytja guðsríkis'boðskapinn, því að hann
er boðskapnr lifsins. Eldurinn er kveiktur,
hinn óslökkvandi eldur sannleiksþorstans,
sem lætur engan sofa í friði kyrstöðu sinnar
og vanamollu. Jesús vakti storm, sem heldur
áfram að blása, storm heilagrar sundur-
iþykkju, stormbyl sannleiksanda Guðs, sem
feykir burt öllu hjómi blekkingar og hræsni.
Hann gengur eins og sterkviðri yfir löndin,
og mun aldrei linna, meðan eldur sannleiks-
þorstans hitar hjörtu hinna andlega snauðu.
Þessvegna þurfum vér ekki að óttast um boð-
un sannleikans, hins guðlega sannleika, fagn-
aðarboðskapar Jesú- Hann er boðskapur lífs-
ins. Guð mun halda áfranvað opinbera mann-
kyni sjálfan sig, framvegis, eins og hingað
til.”
Það, sem dregið hefir verið fram hér að
ofan, hlýtur óhjákvæmilega að færa mönnum
þeim sanninn um það, að Jörð séra Björns
O. Bjömssonar fer ekki erindisleysu. Auk
margs annars, flytur hefti þetta glögt og
íturhugsað ritdómasafn eftir ritstjórann, er
vitnar um sanngirni og óhlutdrægt mat þeirra
ritverka, sem um er dæmt. Lögberg þakkar
fyrir Jörð, og árnar þeim góðs gengis, er að
útgáfu ritsins standa.
Sönghátíð kirkjuþingsins
Bftirminnileg verður hún, eigi aðeins
kirkjuþingsfólki, heldur og þeim öðrum, er
á hlýddu, sönghátíð sú hin mikla og marg-
brotna, er haldin var í Fyrstu lútersku kirkju
• á mánudagskveldið þann 24. júní síðastliðinn,
fyrir atbeina söngflokks safnaðarins. Ætla
má að um sjö hundruð manns hafi hlýtt í söng-
inn.
Um söngskemtan þessa verður ekki rétti-
lega annað en gott eitt sagt. Flokkurinn, und-
ir forustu Mr. Paul Bardals, svo samtaka;
svo máttkur og mjúkur á víxl, að vafasamt
mun hvort honum nokkru sinni hafi tekist
betur; val söngskrár hið bezta og meðferð
góð, að því undanskildu, sem misskilnings
kendi á nokkrum stöðum í túlkan Lofgerðar-
innár eftir Sigfús Einarsson- Söngflokkur
Fyrsta lúterska safnaðar á ágætis söngkröft-
um á að skipa, og áður en það er of seint, ætti
hann að fara að búa sig undir það að vinna
fyrstu verðlaun í næstu hljómlistarsamkepni
Manitobafylkis.
Tvísöngur þeirra Mr. Paul Bardals og
frú Sigríðar Olson var hinn ánægjulegasti,
og ógleymanleg verður sönggestum hin unaðs-
lega meðferð frúarinnar á lagi Arna Thor-
steinssen, “ Þess bera menft sárr^ —— —
Samspil þeirra Miss Snjólaugar
Sigurðsson, Mr. Pálma Pálmasonar,
og Mr. Walter Dalmans, lét
undurvel í eyra, og er hið sama
um einleik Mr. Franks Thorolfsonar
á slaghörpu að segja. Einkðm tókst
honum snildarlega til um meðferð
brúðfararlagsins eftir Grieg. Mr.
Thorolfson stundaði síðastliðinn
vetur hljómlistarnám við hljóm-
fræðideild McGill háskólans og hefir
tekið miklum og margvíslegum
þroska í list sinni.
Dr. B. J. Brandson flutti sköru-
lega og ágæta ræðu á samkomu þess-
ari, þar sem hann fyrir hönd safn-
aðarins þakkaði flokknum mikil-
vægt og giftudrjúgt starf í liðinni
tið. Vék hann að maklegleikum
sérstaklega orðum sínum að þeim
Mr. og Mrs. S. K. Hall og Mr.
Paul Bardal fyrir ósérplægni þeirra
og langt og dyggilegt starf viðvikj-
andi söngmálum Fyrsta lúterska
safnaðar.—
Söngsamkoma þessi var öllum
hlutaðeigendum til hinnar mestu
sæmdar.
VTert er að þess sé getið, að próf.
S. K. Hall, hafði prúðbúið til söngs
þjóðlögin tvö “Fyrst allir aðrir
þegja” og “Eg veit eina baugalín.”
Þótti fólki góður fengur i að hlusta
á lög þessi sem og Vikivaka þann,
er valinn hafði verið til söngs.
Vatnajökulsferð
Lítil ferðasaga eftir Jóhatines
Askelsson.
I.
Þegar austur kom að Kálfafelli
fréttum við Trausti að jökulröndin
vestan við Hágöngur væri ófær
vegna sprungna. Eg hafði símað
austur áður en við fórum frá Rvík
og beðið Kjartan Stefánsson, einn
af félögunum frá i fyrra, að grensl-
ast eftir hvort þar yrði ekki enn þá
uppgöngu auðið.—Taldi Kjartan
öll tormerki á að svo væri. Þar sem
við í fyrra vor höfðum dregið sleða
okkar upp jafnan og afliþandi halla,
gengi nú margra mannhæða há og
þverhnýpt jökulrönd fram.
Nú virtist aðeins um tvent að
velja. Annað hvort að halda upp
með Djúpá og freista þess að við
fyndum þar færan uppgöngustáð,
eða þá að halda austur á Skeiðarár
jökul og leggja leið okkar norður
eftir honum.
Við töluðum við Hannes á Núp-
stað, sem kunnugastur er Skeiðar-
árjökli allra manna. Hann áleit að
við myndum alt af komast út á jök-
ulinn austur af Eystraf jalli og hann
var fús til að fylgja okkur þangað.
Upp eftir Skeiðarárjökli hafði eng-
inn farið áður og það gat orðið
mikilsvert fyrir okkur að kynnast
yfirborði og háttalagi skriðjökuls-
ins.
Alt þetta varð til þess að eystri
leiðin var valin og ákveðið að leggja
snemma af stað næsta dag, þann 25.
maí.
II.
Um kvöldið, meðan við vorum að
búa út farangur okkar og binda
hann í klyfjar, rifjuðust upp fyrir
mér atburðir frá i fyrra. Skyldum
við nú eiga í vændum svipaða erfið-
leika? Hvað var það þá, sem okk-
ur vanhagaði mest um ? Hvers hef ð-
um við þá helzt getað án verið?
Hér var áríðandi að hafna og
velja rétt, svo að ekkert óþarft
þyngdi farangurinn.
Við siðustu könnun farangursins
kom i ljós að okkur hafði láðst að
taka með okkur frá Rvík tvent, sem
reynslan frá í fyrrra sýndi að var
bráðnauðsynlegt. Annað voru smá-
pappirsrúllur. Hitt voru vatnsþétt-
ir gúmmípókar, sem hægt er að
geyma í eldspýtur, sykur og annað
þessháttar, sem ekki má blotna. —
Úr þessu hvorttveggja bætti Guð-
laugur á Blómsturvöllum. Átti hann
muni þessa ónotaða frá leiðangri dr.
Nielsens og léði hann okkur þá nú
með glöðu geði.
Klukkan var orðin 10 um morg-
uninn þegar við loksins lögðum af
stað frá Kálfafelli. Hingað höfð-
um við komið í bíl, en nú átti að
skifta um farartæki og það vill jafn-
an dragast á lánginn að ferðbúast
t meir en þriðjung aldar hafa Dodd’s
Kidney Pills verið viðurkendar rétta
meðalið við bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum öðrum sjQkdómum. Fást hjá
öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða
sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
þannig í fyrsta sinn. Farangurinn
allur var á fjóra hesta en fylgdar-
mennirnir 3 í upphafi, Guðlaugur,
sem ráðinn var til allrar ferðarinn-
ar og auk hans Kjartan og Þórar-
inn. Seinna bættust í hópinn Helgi
á Rauðabergi og Hannes á Núpstað.
Við vorum því alls 7 með 11 hesta,
sem héldum úr Núpstaðarhlaði aust.
ur á sandinn. Svona mannmargir
fórum við sakir þess, að við vissum
að farangurinn varð að bera af
sandinum og drjúgan spöl upp í
Eystrafjall, og svo gátum við lika
búist við því að sleðann yrði ekki
hægt að nota fyr en komið væri
alllangt inn fyrir jökulröndina. Þar
þyrfti þvi lika að bera.
III.
Leið okkar lá nú austur fyrir
Lómagnúp. Hann lútir (tröllslega
fram yfir lágan sandinn. í raun og
veru er Lómagnúpur ekki annað en
endinn á fjallgarði þeim, er nefnist
Björninn. Sennilega er láglendið
■ hér austur frá myndað við sig og
stendur hálendisbrúnin þverhnýpt
eftir eins og skjólgarður bygðarinn-
ar fyrir norðannæðingum. Þó hef-
ir hafið einhverntíma i fyrndinni
skollið upp að hamraveggnum og
sorfið í bergið fáránlegar myndir,
er ennþá sjást, þó þær hafi máðst,
síðan afstöðubreyting láðs og lagar
aftur skeði og landið hækkaði.
Þegar austur fyrir Lómagnúp
kom blasti sandurinn og skriðjök-
ulstungan við okkur. Skeiðarár-
jökull fellur í þrengslum fram á
milli Færinestinda að austan og
Súlutinda að vestan. En eftir að
hann losnar úr þrengslunum breiðir
hann úr sér til beggja hliða. Til-
sýndar minti fremsta tunga jökuls-
ins mig meir á úfið hraun en jökul.
Hvergi sást á hvitan díl fyrir sándi,
sem fokið hefir upp á hann, og
röndin virtist herfilega sprungin.
Við þurftum austur fyrir Núps-
vötn. Var töluverður vöxtur í þeim,
en Hannes valdi vaðið vel. Kom-
umst við klaklaust austur yfir.
Beygðum við síðan upp með þeim
að austan, milli jökulsins til hægri
handar og Vatnanna til vinstri. Víða
til hægri liggja melöldur, gamlar
jökulurðir, sem segja til hvar skrið-
jökulsröndin hefir áður legið. Uppi
á toppum þessara aldna hylti undir
veiðibjöllur á hreiðri. Jafnvel niðri
á flötum sandinum, í melgresistóm,
höfðu þær búið sér hreiður. Þær
voru furðu spakar og þegjandalegar
þegar við riðum fram hjá þeim og
vildu auðsjáanlega sem minst láta
á sér bera.
Súla kemur undan Skeiðar ár-
jökli vestanverðum rétt fyrir fram-
an Eystrafjall. Hún fellur i Núps-
á og er stutt en ströng og stórgrýtt
i botninn. Eins og endra nær réði
Hannes hvar farið var, og gekk á-
gætlega yfir ána. Nú var örstutt
til Eystrafjalls, en svo brött var
fyrsta brekkan að ekkert viðlit var
að flytja á hestunum þar upp. Við
tókum þvi hver sína klyf og roguð-
umst með þær upp á brekkubrún.
Að því loknu áðum við um stund
og fengum okkur bita.
Eystrafjall nefnist fjalllendið alt
milli Skeiðarárjökuls og Núpsár.
Nyrst og austast rísa Súlutindar, ör-
mjó röð af hvössum móbergstind-
um, er skriðjökullinn fellur fast
upp að. Vestanvert og sunnan við
þá liggur Súludalur, víð en grunn
lægð í f jalllendið, en vestast er all-
breitt fjall, er nefnist Bunki. Við
héldöm yfir Búhka sunnantil, og
reyndúm að komast út á jökulinn
áustur úr Súludal, en hér reyndist’
hann svo illfær að við afréðum að
halda áfram upp til Súlutinda.
Skeiðarárjökull lokar fyrir Súludal
að austan og í hvylftina næst jökul-
röndinni safnast stöðuvatn á vorin
og sumrin. Þar var nú þurt, en
strandlínur vatnsins voru skemtilega
skýrar jafnt í jökulveggnum að
austan og í urðaröldunum að vestan.
Það er augljóst, að fái slík rand-
vötn snögglega framrás valda þau
hlaupum í ánum. Þegar við síðaU
héldum niður með jökulröndinni að
vestan fundum við víða1 verksum-
merki slikra vatna og hafa sum
þeirra verið geysistór og djúp.
IV.
Við komum að Súlutindum að á-
liðnum degi. Röndin reyndist sæmi-
lega greiðfær. Fylgdarmennirnir
báru nú farangurinn með okkur
kippkorn austur á jökulinn, þang-
að sem hann var hreinni og minna
sprunginn. Snéru þeir síðan heim-
leiðis með hestana, en við þrír fór-
um að litast um eftir tjaldstað. En
vegna þess hve veðrið var bjart og
gott vildum við strax nota tæki-
færið og fá sigti af Súlutindum á
Færines og önnur mæld fjöll í ná-
grenninu, sem vel sást til. Við unn-
um því að þessu um kvöldið og
komum ekki í tjaldstað fyr en klukk_
an að ganga eitt. Um nóttina gát-
um við ekki sofið fyrir gæsagargi.
Flugu þær umhverfis tjaldið og létu
mjög hátt.
Næsta morgun snemma ákváðum
við hæð og legu tjaldstaðarins,
mynduðum og hlóðum síðan öllu
okkar hafurtaski á sleðann og tók-
um stefnuna norður. Veðrið var í
alla staði dásamlegt. En brátt kom.
umst við að raun um það, að bæði
var ækið of þungt fyrir okkur að
draga það og eins myndi sleðinn
ekki þola það á hröngli yfirborðs-
ins. Við ákváðum því að skilja eftir
nokkuð af matvælum og fatnað
þann, sem við frekast gátum án ver-
ið. Gengum við frá þessu í kassa
á sléttum bletti, en stungum nokkr-
um ^máflöggum niður þannig, að
þau mynduðu beina linu þvert á
fararstefnu okkar, svo auðveldara
væri að finna farangurinn. Stráð-
um við sandi að flöggunum svo
ekki bráðnaði i kringum þau.
Aftur var haldið af stað. En
þrátt fyrir þennan létti reyndist
sleðinn enn of þungur. Yfirborð (
jökulsins var sendnara og sprungn.
ara og því seinfarnara en okkur
hafði virst í fyrstu.
Nú var ekki um annað að gera en
selflytja.
Skór
Búa má til tvenna skó, sem
SÝNAST ALVEG EINS. Og
þeim má lýsa með SÖMU
ORÐUM. Og þeir geta verið
boðnir til kaups við SAMA
VERÐI.
Þó getur önnur þessi skóteg-
und verið tilfinnanlega lélegri
en hin á allan hátt—útlit og
lýsing ónákvæm, og verðið í
öfugu hlutfalli við efnisgæði.
Og ef þú sem VIÐSKIFTA-
VINUR kynnir að kaupa slíka
skó, myndir þú EKKI fá
SANNVIRÐI peninganna.
Þú ert ef til vill að litast um
eftir skóm rétt nú. Haf þá í
huga að VISSARA er að gera
kaup, þar sem treysta má fylli.
lega öllum 1 ý s i n g u m —
EATON’S CATALOGUE—
þar sem hverri staðhæfingu
fylgir EATON’S nafníð,
EATON viðurkenningin og á-
litið og EATON trygging um
“Goods Satisfactory or Money
Refunded.”
“ It’s Safe to Buy at Eaton’s”
',’ (r jLoi uj' ■ F rrítrui’mBiB'1!
ST. EATON CÍ-6.
WINNIPCO CANADA