Lögberg - 11.07.1935, Blaðsíða 4

/
\
4
LÖGBElRG, FIMTUDAGINN 11. JÚLÍ, 1935.
Hógberg
GMtS öt hvem flmtudat aí
flJ COLVMBIA PRBBB LIHITBB
*95 Sarpent Avenue
Wlnnipee. Manitob*.
UtanAakrtft ritstjórans:
BDITOR LiÖQBERG, 695 SARGENT AVE
WINNIPEG, MAN.
T*rd $8.00 um áriS—BorgUt fvrirfram
The “Lögrberg” is printed and published by The Colum-
bie Press, Limited, 695 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Þingslit
Á föstudaginn þann 5. þ. m., sloknaSi á síð-
asta vita sambandsþingsins í Ottawa, því þá
fóru, þingslit fram. Úr því, sem komið er,
getur þess ekki orðið ýkja langt að bíða að
gengið verði til kosninga, því stjórnskipuleg-
um dauða deyr þingið þann 17. ágúst næst-
komandi með því að tímabil þess rennur þá
Út.V
Nokkur vafi virtist á því leika um hríð,
hvort Mr. Bennett hefði með höndum for-
ustu afturhaldsflokksins í framtíðinni, eða
leiddi hann til sigurs eða ósigurs í næstu
kosningum; nú er það sýnt, að hann verður
að öllu forfallalausu foringi flokksins áfram,
þó flokkurinn sennilega verði að meira og
minna leyti í brotum, þar sem einn af aðal
afturhaldsstólpunum, Mr. Stevens, hefir
stofnað nýjan afturhaldsflokk, þó sennilega
gangi hann undir einhverju yfirskyns um-
bóta-gerfinafni.
Svo að segja í þinglokin afgreiddi þingið
lög um stofnun hveitiráðs eða hveitisölu-
nefndar, og var þar í öllum meginatriðum
farið eftir tillögum frjálslynda flokksins í því
máli.
Mr- Bennett kom til valda 1930 með yfir-
lýstan þjóðarvilja að baki sér; að minsta
kosti á yfirborðinu. Síðan hefir hann verið
alt af að tapa, eins og aukakosningarnar til
sambandsþingsins hafa svo afdráttarlaust
leitt í ljós; hann hefir tapað þeim öllum, að
undanteknu einu einasta kjördæmi.
Fylkiskosningar hafa farið fram í svo að
segja öllum fylkjunum frá því Mr. Bennett
tók við völdum, og hafa þær allar undantekn-
ingarlaust fallið frjálslyndu stefnunni í vil.
Það hlýtur því að verða ofur auðvelt fyrir
Mr. Bennett að ráða rúnimar á veggnum;
loforðasyrpan frá 1930 hefir riðið honum að
fullu, ásamt úrræðaleysinu viðvíkjandi hveiti-
sölunni, atvinnumálunum, og nú síðast en
ekki sízt, flaustrinu og fálminu í sambandi
við hina dramatísku atburði, er gerðust í
Regina, og það á sjálfan Dominion-daginn.
Það má vel vera, að þeir Mussolini og
Hitler séu réttir menn á réttum stað, hvor í
sínu landi. Mr. Bennett hefir sem stjórnar-
formaður, verið táknræn mynd þeirra Musso-
liní og Hitlers. Frjálsmannleg og frjálshugs-
andi þjóð eins og canadiska þjóðin, mun eigi
ónauðug hlíta forsjá slíkra manna, hverju
nafni sem þeir nefnast.
Upphlaupið í Regina
Fullkomin rannsókn ætti að fara fram
í sambandi við upphlaupið í Regina, þar sem
lögreglumaður misti lífið og á annað hundr-
að manng voru meiddir. Skýrsla um þetta
upphlaup borin fram af sjónarvottum gefur
það til kvnna að lögreglan hafi verið völd að
upphlaupinu samkvæmt skipunum frá Ot-
tawa. Hvort sem þetta er satt eða ekki, þá
er hitt ægilegt í mesta máta, að hið svokall-
aða verkfall í vinnuleysisskálunum skyldi
leiða til blóðsúthellinga- Rannsókn ætti fram
að fara sem ekki einungis tæki td greina of-
beldisuppþotin í Regina, heldur einnig upp-
tök verkfallsins og aðferð stjórnarinnar síðan
það hófst.
Verkfallið ætti að geta sannfært hvert
mannsbarn um það að vinnuleysisskálarnir
eru ekki nægilegar stofnanir eða fullkomin
lausn atvinnuskortsins meðal ungra ein-
hleypra manna; það eitt er víst, þrátt fyrir
alt, sem sagt er í þá átt að fæða og aðbúnaður
mannanna sé viðunandi. Jafnvel þótt fæðan
væri óaðfinnanleg, klæðnaðir og húsaskjól í
góðu lagi, eins og lítur út fyrir að sé,—já,
jafnvel þótt svo sé, þá ber verkfallið í sjálfu
sér vitni þess að þegar vinnulausum borgur-
um er hrúgað saman í stóra einangraða skála,
og þeim haldið þar með nokkurs konar hern-
aðaraga og aðeins borguð tuttugu cent á dag
fyrir vinnu sína, þá eru opnar leiðir lagðar
þessuqi mönnum, til þess að fallast á skoðanir
kommúnistaflokksins. Hefði þessir menn
haft reglulega atvinnu og eitthvað gert til
þess að1 þeir gætu eytt frístundum sínum eins
og ungu fólki er eðlilegt að gera, án þess að
hugur þeirra væri allur sokkinn niður í djúp
myrkurs og örvæntinga yfir högum sínum og
framtíðarhorfum, þá hefði ekki verið eins
auðvelt að leiða þá afvega og hvetja þá upp-
haflega til Ottawa-ferðar.
Það, sem hér hefir skeð ætti að verða til
þess að koma á einhverjum breytingum í at-
vinnuleysingjaskálunum. Mönnunum ætti þar
að vera veitt meira svigrúm og tækifæri til
heilbrigðra skemtana og uppbyggilegra at-
liafna en þeir hafa haft; auk þess ættu þeir að
hafa með höndum einhver nytsöm og stöðug
verk fyrir sómasamlega borgun.
Þetta atriði er nú samt aðeins ein hliðin
á því, sem skeði í Regina. Það sem allra
næst liggur nú, er hin einkennilega aðferð
stjórnarinnar í sambandi við verkfallið, eftir
að það var hafið. Þetta atriði krefst ná-
k\Tæmra skýringa og fullkominna. A yfirborð-
inu benda líkur til þess að sambandsstjórnin
hafi beitt gjörræði, einræði og ofbeldi og hafi
hvorki sýnt lipurð, skynsemi né virðingu
fyrir 'bograralegum rétti þegnanna.
Eitt er víst og það er það, að atvinnu-
leysingjarnir höfðu fullan rétt til þess að
fara til Ottawa ef þeim svo sýndist. Þeir
voni ekki fangar í atvinnuleysisskálunum.
Þótt þeir væru í vissum skilningi undir um-
sjón ríkisins þá höfðu þeir samt óskert og
fullkomið frelsi til þess að ferðast um landið
hvar sem þejr óskuðu-
Hvað eftir annað hefir það komið fvrir
að flokkur canadiskra borgara: bændur, iðn-
aðarmenn og aðrir hafa farið til Ottawa í því
skvni að sýna styrkleika sinn og skýra þar
frá kröfum sínum og kringumstæðum. Menn-
irnir í atvinnuleysisskálunum höfðu alveg
eins greinilegan rétt til þess að fara til höf-
uðstaðarins og flytja þar mál sitt, eins og
aðrir borgarar.
Hitt er satt, að þeir höfðu ekki rétt til
þess að gera átroðning á jámbrautum; en eitt
hið einkennilega, sem átti sér stað í sam-
bandi við þetta verkfall var það að þessum
mönnum virtist vera leyft að ferðast með
járnbrautarlestunum til Regina án nokkurrar
mótstöðu. Upphaflega lögðu verkfallsmenn-
imir af stað frá Vancouver og virðast hafa
haldið hópinn alla leið til Regina. Blöðin
skýrðu frá ferðum þeirra daglega þangað til
þeir lentu í Regina. Alt var gert opinber-
lega, engu leynt.
Hversvegna var þeim leyft að ferðast á
flutningslestum alla leið til höfuðstaðarins
í Saskatchewan ? Hvers vegna voru þeir
skvndilega stöðvaðir þegar þeir komu þang-
að? . Hvers vegna sagði Ottawa-stjórnin
British Oolumbia stjórninni að hún gæti ekk-
ert blandað sér í málið, en sletti sér svo fram
í sama mál þegar til Saskatchewan kom, án
þess að ráðfæra sig við fylkisstjórnina þar?
Önnur spurning, sem verður að svara er
þessi: “Hvemig og hver voru í raun og veru
upptökin að uppreistinni í Regina síðastlið-
ínn mánudag? Ef til vill mætti afsaka það
þótt leiðtogarnir hefðu verið teknir fastir á
friðsaman og löglegan hátt, ef þeir hefðu
verið sekir um það að ^valda upphlaupi eða
hefði brotið í bága við lög landsins á einhvern
annan hátt. En frásagnir sjónarvotta í
Regina gefa það til kynna að mennirnir hafi
verið teknir fastir með uppreistaranda frá
hálfu yfirvaldanna.
Samkvæmt skýrslum, skutu riddararnir
á fólkið þegar það var að hlusta á ræður verk-
fallsleiðtoganna. Saklausir áhorfendur jafnt
og verkfaflsmenn vom meiddir í upphlaup-
inu.
Atburðir líkir þessum geta komið fyrir í
landi þar sem einvaldur harðstjóri situr að
völdum. Þeir ætti ekki að geta komið fyrir
hér í Canada.
Síðast en ekki sízt verður stjórnin að
gera fulla grein fyrir þeim leyndardómsfullu
skyndilögum, sem frétt frá Ottawa segir að
bannað hafi borgurum landsins að rétta verk-
fallsmönnum nokkra hjálparhönd- Mr. Guth-
rie, dómsmálaráðherrann neitar því að nokk-
ur slík lög hafi átt sér stað. En Mr. Wood,
yfirmaður riddaraliðsins sjáanlega hagaði
sér eins og hann vissi að þessi lög væru til og
í gildi. Þhð var greinilega tilkynt almenn-
ingi, að öll aðstoð veitt verkfallsmönnum
væri bönnuð og að sá væri talinn sekur um
glæp, er rétti þeim hjálparhönd—þó ekki væri
nema að gefa þeim bita eða sopa eða leyfa
þeim sæti í bifreið eða öðru flutningatæki.
Ef engin slík skyndilög voru samþykt, hvað-
an áttu þá þessar fréttir upptök sín? Og
hvernig fer sambandsstjórnin að því að verja
þau ákvæði að glæpsamlegt sé að gefa þyrst-
um manni drykk eða svöngum bita ?
Öll þessi atriði þurfa að skýrast nákvæm-
lega, áður en þjóðin getur lagt sinn fullnaðar-
dóm á málið. Samkvæmt þeim líkum, sem enn
eru fyrir hendi hefir sambandsstjórnin höndl-
að málið með ofbeldi og klaufaskap. Hún
tók með valdi réttinn úr höndum Saskatche-
wan-stjómarinnar, til 'þess að framfylgja
lögum landsins innan síns eigin
fylkis og sýnilega skipaði hún að
beita ofbeldi gegn verkfallsmönn-
unum einmitt á þeim tíma sem frið.
samleg málalok voru möguleg, —
þegar einmitt var verið að miðla
málum. Það eru hughreystandi tíð-
indi að Saskatchewan-stjórnin hefir
tekið umsjón þessa máls í sínar
hendur og ætlar að flytja verkfalls-
mennina til baka.'en fullkomin saga
þeirra viðburða, sem áttu sér stað
áður en upphlaupið varð, verður að
komast fyrir almenningssjónir.
—Ritstjórnargrein úr Winnipeg
ZICZAG
NÝ — þægileg bók
í vasa
SJÁLFVIRK
— EITT BLAÐ 1 EINU —
pægilegri og betri bók I vasann.
Hundrað blöð fyrir fimm cent.
Zig-Zag cigarettu-blöð eru búin
til úr bezta efni. Neitið öllum
eftirlíkingum.
Free Press.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi.
Kveðjuávarp frá þjóð-
kirkju Islands
77/ llins Ev. Lút. Kirkjufélngs
íslendinga í Vesturheimi á
Hálfrnr Aldar Afmæli Þess.
eftir I)R. JóN HELGASON,
BISKUP
Herra forseti!
f nafni hinnar islenzku þjóð-
kirkju leyfi eg mér sem tilsjónar-
maður hennar að árna Hinu ev-
angelisk-lútersk kirkjufélagi ís-
lendinga í Vesturheimi, á hálfrar
aldar afmæli þess, náðar og friðar
frá Guði og frelsara vorum Jesú
Kristi.
Enginn, sem þekkir starfsferil
Hins evangelisk-lúterska kirkju-
félags frá fyrstu byrjun, getur
annað en vottað því aðdáun sina
fyrir starf þess alt til þessa dags,
og það alt að einu þótt eitthvað
kunni að hafa borið á milli með
starfsmönnum þess og starfs-
mannaliði móðurkirkjunnar hér
á landi, að því er snertir skýr-
ingar og skoðanir, varðandi þau
efni, sem ágreiningi geta valdið.
Hver sá, er hefir kynt sér sögu
hins íslenzka þjóðarbrots, sem til
Vesturheims fluttist, getur ekki
annað en dáðst að þeirri óbifan-
legu trúarsannfæringu og því
trúarþreki, sem fyrstu forgöngu-
menn þessarar félagsstofnunar
voru gagnteknir af, er þeir i
drottins nafni tóku að vinna að
sameiningu hinna íslenzku safn-
aða, sem dreifðir voru yfir hið
mikla landflæmi, í einn allsherj-
arfélagsskap. Erfiðleikarnir, sem
hér var við að stríða, voru svo
óendanlega miklir og margvísleg-
ir, að mörgum hefði hrosið hugur
við að leggja út í sliíkt. En trú
þessara frumherja félagsstofnun-
arinnar á sigur góðs málefnis
hefir vissulega ekki orðið til
skammar. Þrátt fyrir alla erfið-
leikana, sem urðu á vegi Kirkju-
félagsins og sumpart stóðu í
sambandi við alla aðstöðu hinna
dreifðu safnaða, sein sameina
átti, ’en sumpart voru eðlilegar
afleiðingar mannlegs ófullkom-
leika, þá hefir þessi félagsskapur
eflst og rviðhaldist þlt til þessa
dags. Og enginn, sem til þekkir,
getur efast um, að starf kirkju-
félagsins hafi borið blessunarríka
ávexti og það haft ómetanlega
þýðingu fyrir það brot hinnar
islenzku þjóðar, sem starf fél-
agsins var helgað. Tilgangur
kirkjufélagsins hefir frá upphafi
verið hinn sami sem hann er enn
í dag: að styðja að einingu og
samvinnu kristilegra safnaða af
hinni íslenzku þjóð vestan hafs-
ins, og að efla kristilegt trúarlíf
meðal þeirra, hvarvetna þar sem
það náði til. I hvorutveggja til-
liti á kirkjufélagið nú á fimtugs
afmæli sinu yfir fagran starfs-
feril að líta og hefir með starfi
sínu og stefnufestu unnið til
fylstu virðingar allra, sem bless-
un og gagnsemi slíks starfs
kunna að ineta. Móðurkirkjan
islenzka telur sér skylt að votta
kirkjufélaginu virðingarfylstu al-
úðarþakkir fyrir þessa umhyggju
þess fyrir börnum hennar, sem
héðan fluttust til langdvalar í
fjarlægri heimsálfu, og niðjum
þeirra, svo að þeir fengju varð-
veitt trúararfinn, sem þeir fluttu
með sér héðan að heiman, og
kristilegt trúarlíf þeirra eflst og
varðveizt með þeim.
En í sambandi við afmælishátíð
Hins evangeliska lúterka kirkju-
félags íslendinga í Vesturheimi
er móðurkirkjunni einnig ljúft
að minnast hollra, vekjandi á-
hrifa af ýmsu tægi, sem henni
sjálfri hafa borist frá forystu-
mönnum kirkjufélagsins á liðinni
tíð. Raddir, sem að vestan bár-
ust hingað austur yfir hafið, urðu
einatt til þess að knýja móður-
kirkjuna og starfsmannalið henn-
ar til frekari sjálfsþróunar varð-
andi kirkjulegan hag vorn. En
sú sjálfsþróun leiddi aftur til
þess, að augu hennar lukust upp
fyrir ýmsum vanhögum á lífi og
starfi hennar, og vakti góða
starfsmenn hennar til umhugs-
unar um, hvernig úr þeim yrði
bætt, og síðan einnig til meiri
framtaks- og athafnasemi um þau
efni. Fyrir þessi hollu áhrif tel-
ur móðurkirkjan íslenzka sig í
þakkarskuld við hið vestur-ís-
lenzka kirkjufélag.
En jafnframt því að starfa að
varðveizlu og eflingu heilbrigðs
kristindóms og kristilegs áhuga
meðal fslendinga, sem\fluzt hafa
vestur um haf, hefir kirkjufélag-
ið frá upphafi vega sinna sýnt
lofsverðan áhuga á þvi að vinna
að varðveizlu islenzks þjóðernis
og tungu samlanda vorra vestan
hafs, og orkar naumast tvímælis,
gð Vestur-fslendingar eiga ekki
(jterum fremur en kirkjufélaginu
þakkir að gjalda fyrir það, hve
vel—og vonum fremur—þessu
broti þjóðar vorrar hefir tekist
að varðveita tungu sína og þjóð-
erni í hinni miklu dreifjngu, þar
sem segja má, að ægi saman öll-
um þjóðum, kynkvíslum og
tungumálum. Með þessu hafa
ekki hvað sizt forystumenn hins
vestur-íslenzka kirkjufélags unn-
ið til óskoraðs þakklætis og virð-
ingar allra vor, sem hið aldna
móðurland byggjum, og sumir
þeirra enda getið sér þann orð-
stír í sögu þjóðar vorrar, sem
seint, ef nokkuru sinni, mun
fyrnast yfir.
Hið evangelisk lúterska kirkju-
félag íslendinga í Vesturheimi
stendur nú á tímamótum, og hér,
sem oftar, veit enginn, hvað ó-
kominn tími geymir í skauti.
Tímarnir, sem yfir standa, eru í
flestum greinum svo frábrugðnir
sem frekast má liðnu tímunum,
sem vér höfum lifað. öflin, sem
um yfirráðin berjast á nálægum
tíma, eru svo margvísleg og sund-
urleit, að enginn er þess, að eigin
hyggjuviti, máttugur að segja,
hvað ofan á verður um síðir,
hvort það verða öflin, sem öllu
vilja kollvarpa, eða öflin, sem
varðveita vilja þá dóma, sem
helgastir eru með þjóðunum. Er
því sízt að furða, þótt Hgg og
kviða setji að mörgum, er þeir
hugsa til timanna, sem framund-
an eru. En hins vegar þarf eng-
inn, sem trúir á guðlega hand-
leiðslu samkvæmt drOttinlegum
fyrirheitum Guðs orðs, að láta
hugfallast, þótt dimt sé uppi yfir
og horfurnar virðist miður glæsi-
legar. Og kirkjufélag Vestur-ís-
lendinga þarf þess vissulega ekki
heldur. Það sér í dag markastein
reistan og á hann letruð orðin:
“Hingnð til hefir drottinn hjálpnð
oss!”
Sá Guð og faðir drottins vors
Jesú Krists, sem á umliðnu hálfr-
ar aldar skeiði lét svo oft og dá-
sainlega máttinn fullkomnast í
veikleika, virðist að gefa kirkju-
félaginu vestur-islenzka náð til
þess að geta lagt upp í nýja á-
fangann með djörfung trúarinn-
ar í hjarta og játning guðs-barns-
ins á vörum: “Hingað til hefir
drottinn hjálpað oss!” Hann virð-
ist af náð sinni að styðja það í
starfi þess á ókomnum timum og
að fullkomna gleðbþess með því
að gefa því að Iíta fagra ávexti
af starfi þess í hinum mörgu
dreifðu söfnuðum, sem það frá
öndverðu setti efst á stefnuskrá
sína, útfluttum löndum vorum til
eilífrar blessunar.
Með þeirri einlægri ósk og bæn
sé Hið evangeliska Júterska
kirkjufélag íslendinga í Vestur-
heimi, með öllum stofnunum
þess og öllum starfsmönnum
þess, bæði lærðum og leikum, fal-
ið vernd og varðveizla vors himn-
eska föður af þjóðkirkju móður-
landsins, sem, um hendur til-
sjónarmanns síns, felur að end-
ingu allar kveðjur og óskir sínar
i þessum orðum postulans: “En
Guð vonarinnar fylli yður öllum
fögnuði og friði í trúnni, svo að
þér séuð auðugir að voninni í
krafti heilags anda.” (Róm. 15,
13). —Kirkjuritið.
Minningar vestan um
haf
í tilefni af hálfrar aldar af mceli
“Hins Ev. Lút. Kirkjufélags
Islendinga í VesturJieinii’’
Á þessu ári á Kirkjufélagið hálfr-
ar aldar afmæli sitt. Stofnfundur
þess var á Mountain, N.-Dak. í
janúar 1885; en fyrsta þing þess í
Winnipeg, Man. í júni sama ár. í
50 ár hefir Kirkjufélagið leitast við
að vera sýnilegur erindreki hins ó-
sýnilega, og bæði “miskpnnsamur
Samverji” og “hirðir” og leiðtogi
löndum vorum í útlegðinni vestra.
Á þessu sumri lítur það yfir farinn
veg, og minnist þess nú með hátíða-
höldum, að hafa notið náðar Guðs
til að rækja sitt mikilvæga starf i
hálfa öld; er mér sagt, að nálega
tvo daga fari hátíðahöld þessi fram
á Mountain, N. Dak., til minningar
um stofnfundinn þar.
Hugurinn hvarflar í vesturátt i
tilefni af hátíðahöldum þessum.
Minningarnar frá dvöl minni vestra.
heilan áratug, eru allar svo lifandi
og/ svo bjartar. Dakóta-söfnuðirn-
ir, sem eg þjónaði, hafa |fyr og síð-
ar verið sterk stoð undir kirkjulegri
starfsemi Vestur-íslendinga. Prest.
um sínum hafa þeir æfinlega reynst
svo undurvel, að fá dæmi munu til
slíks. Tel eg það eitt hið mesta lán
lífs míns, að hafa þjónað þeim heil-
an áratug, þó í veikleika hafi verið.
Af hlýjum hug minnist eg
Kirkjufélagsins á þessum tímamót-
um, þar eð Dakóta-söfnuðirnir allir
eru nú ein samfeld fylking í þeim
kirkjunnar her, sem, þrátt fyrir. alt,
hefir barist fyrir góðu málefni í
hálfa öld. Og þó eg og söfnuðir
mínir ættum lengi vel ekki sámleið
með Kirkjufélaginu, að öllu leyti,
hygg eg að engum, sem til þekkir
og sanngirni á, geti blandast hugur
um, að Kirkjufélagið hefir af
hendi leyst
mikilvægt starf.
Það hefir verið brautryðjandi,
varðveitt andleg verðmæti frá glöt-
un, og átt útrétta hjálparhönd. Það
hefir viljað vera súrdeigið og eining-
araflið í félagslifi landa vorra vestan
hafs. Það hefir sameinað þjóðar-
brotið vestra um kristna trú og þjóð.
ararf. Það hefir myndað söfnuði,
reist kirkjur, boðað fagnaðarerind-
ið, hafið trúboð og haft á hendi
mikla liknarstarfsemi. Það hefir og
unnið mikið að menningarmálum,
með uppfræðslu og uppeldi barna,
ungmennastarfsemi, bindindisstarf-
semi, og útgáfu margra ágætra bóka,
blaða og timarita. Víst hefir það
verið eins og sjúkravagninn, á eftir;
en einnig í mörgu eins og eldsúlan,
á undan.
Kirkjuskipið þetta—Kirkjufélag-
ið—hefir ekki alt af siglt lognslétt-
an sjó; stundum hefir það lent í
stormum. Sterkasta veðrið skall á
eftir aldamótin síðustu, er hinn
skarpvitri og glöggskygni andi og
hjartagóði maður, séra Friðrik J.
Bergmann, tók að varpa ljósi nýrr-
ar þekkingar á trúarinnar heilögu
mál. Risu þá öldurnar stundum