Lögberg - 18.07.1935, Blaðsíða 2

2
LÖGBERGr, FIMTUDAGINN 18. JÚLl, 1935.
púsundir af varaliðsmönnum flykkjast nú til Addis Ababa, höfuðborgar
Abyssiniu, margir af þeiin villimenn. Pessir menn eru allir reiðubúnir
til herþjónustu undir merkjum keisara síns, til varnar gegn úrásum
ítalskra herdeilda. Á neðri myndinni sést maður úr vélbyssu-deildinni.
Var og er og verða mun
Fyrirlestur á Kirkjuþingi 1935
Eftir Björn B. Jónsson.
FORMÁLSORD—
Leyfist mér, gömlum kirkjufé-
lagsmanni, aS tala berum orðum um
það, sem í félagi þessu var og er og
vcrða munf
Bermælgin í erindi þessu stafar af
því einu, aÖ þrátt fyrir mörg lýti,
sem á Kirkjufélaginu eru, ajm eg
þvi hugástum.
Heimild til a?5 tala berlega tel eg
mér gefna fyrir þá sök, a?5 eg hefi
flestum mönnum lengur orÖið
kirkjufélagi þessu samferða.
Það ár var eg fermdur, er Kirkju.
félagið var stofnsett. Man eg glögt
það umrót, er af stofnun þess staf-
aði í heimkynnum mínum.
Þá félagið var tvæveturt og
þriðji ársfundur þess háldinn, var eg
vikadrengur í vist í Winnipeg og
notaði frístundir mínar til að koma
í “Félagshúsið” á Jemima St., þar
sem þingið var háð 1887. Þangað
kom eg fyrst það kvöldið, þá hinn
glæsilegi ungi prestur, séra Friðrik
J. Bergmann, flutti fyrirlesturinn,
sem hefir að fyrirsögn “Hin undur-
samlega bók.” Ekki minnist eg frá
æsku-árum annarar hrifningar meiri,
en þeirrar, sem gagntók mig þetta
kvöld. Var sem eldur blossaði upp í
sálu minni, er hinn málsnjalli maður
hóf ræðu sína á þessa leið: “Þegar
skáldið Walter Scott lá fyrir dauð-
anum, sagði hann við þjóninn, sem
stóð hjá honum: ‘Fáðu mér bók-
ina.’ ‘Hvaða bók? spurði þjónninn.
‘Bókina,—ekki er nema ein bók til
fyrir deyjandi mann, og það er
biblían,’ svaraði skáldið.” — Þótt
ekki hafi eg borið saman við hið
prentaða mál, veit eg, að eg fer rétt
með þessi orð, þó liðin séu 48 ár.
Um nóttina vakti eg lengi í mínu
vinnumanns-bóli og harmaði það í
hljóði enn meir en áður, að eg aldrei
gæti orðið að manni. Segi eg frá
þessu einu dæmi af mörgum til þess
að gera ljóst, hvernig gneistar and-
ands kveiktu í sálum vor æsku-
manna á hinum fyrstu kirkjuþing-
um. Vissi eg svipað þessu farið um
Tómas vin minn og fleiri jafnaldra
mína. Eitt sinn um þær mundir
hlýddi eg á þá alla þrjá á sama
þingi; foringjann sjálfan, séra Jón,
séra Friðrik og Einar Hjörleifsson.
Detta mér nú í hug orð ritningarinn-
ar: “Á þeim tímum voru risarnir
á jörðunni.”
Áheyrandi var eg alla þingdaga á
kirkjuþinginu fimta, í Argyle 1889,
og gestur var eg á ársþingi við Is-
lendingafljót 1890. Þann dag er eg
náði lögaldri, 19. júní 1891, hlaut
eg sæti á kirkjuþingi, því hinu sjö-
unda, er þá var haldið í Winnipeg,
og var þar erindreki Fríkirkjusafn-
aðar i Argyle. Siðan hefi eg átt
sæti á hverju þingi, fyrst sem guð-
fræðanemi, en síðan 1893 sem prest.
ur. 1 þau 44 ár, sem liðin eru síðan
eg fékk sæti á kirkjuþingi, hefi eg
ekki tafist frá þingi nemá tvisvar.
Annað skifti var eg veikur, en hitt
skiftið var eg erlendis.
Mér ætti því að vera nokkurn
veginn kunnugt um uppruna, eðli
og innri sögu þessa félags. Og nú
er eg lit yfir fimtíu ára æfi félags-
ins, er það tvent, sem fastast tekur
um huga minn: Undrun og vxð-
kvœmni.
Eg undrast þá góðvild Guðs, að
hann hefir umborið oss öll þessi ár,
þrátt fyrir fávizku vora og rang-
sleitni í mörgum greinum.
“Og grátskyld viðkvœmni grípur
mig” við endurminningarnar um
mína gömlu félaga, sem frá eru
fallnir. Marga þeirra, leika sem
lærða, elska eg enn og blessa hvar
i tilverunni sem þeir eru nú. Af
þeim prestum, sem fyrir voru í
Kirkjufélaginu þegar eg kom í það,
er nú enginn lengur starfandi, og
enginn lífs á jörðu, nema minn
kæri bróðir, séra N. Steingr. Thor-
láksson. Tveir voru þeir menn, sem
mest eru valdir að jarðneskum ör-
lögum mínum. Þeir kvöddu mig
nærri barnungan til starfs með sér
og réðu því, að eg lét af fyrirætlan
minni annari, lögfræðanámi, og
gerðist prestur. Blessunarrik áhrif
þessara tveggja manna fylgja mér
til dauðadags. Aldrei hefi eg viljað
misbjóða virðingu þeirra, með því
að apa eftir þeim, né heldur syndga
móti göfgi þeirra með svardögum
og særingum við þeirra nöfn í hags.
munaskyni við eiginn málstað. En
þar sem mér á þessari hátíð finst
eg vera staddur nær þeim nú en
nokkuru sinni fyr, er niér það yndi
að rétta, glaður í anda, hönd mína
hægri upp til heimkynna hólpinna
manna, þar sem þeir eru: Jón
Bjarnason, faðir minn, og Friðrik
Bergmann, bróðir minn.
Bið eg nú alla velvirðingar á þess.
um formálsorðum.
VAR—
Það eru fyrstu drög til Kirkju-
félags þessa, að fyrir sex tugum ára
hófust íslenzkar smábygðir í Vestur.
heimi. Útlendingar þessir hinir ís-
lenzku áttu það sammerkt við aðra
menn, að án félagslífs gátu þeir
ekki unað sér. Félagsþörfinni urðu
þeir að fullnægja í sjálfs sín hópi,
svo sérlundaðir sem þeir voru og
öðrum mönnum ólíkir að háttsemi
og tungutali. Gerðu þeir því fé-
lagsbú sin á meðal, sjálfum sér til
þrifa og gleði. Var þar frumstofn
og fyrirmynd íslendinga-félagið í
Milwaukee. Nefndust íslendinga-
félög þessi ýmist “Framfarafélög,”
“Lestrarfélög” og seinna “Menn-
ingarfélög.” öndverðlega kom þó
í ljós, að félagslega þörfin brýnasta
var samfélag um átrúnaðinn—sam-
félag um Guð. Fór þá svo árla á
landnámsöld, að trúarbrögðin urðu
meginþáttur félagslífsins. Fékk
þetta því fremur fram að ganga sem
aðal-leiðtogar nýbyggjanna og ein-
ustu “lærðir” menn i nýlendunum
voru prestar: séra Jón, séra Páll,
séra Halldór og séra Hans, hver á
sinn hátt og á sínum stað. Mynd-
uðust þá trúarbragðafélög i hverri
bygð, er svo fyrir 50 árum tóku í
dreifingunni höndum saman og
stofnuðu “Hið evangeliska lúterska
Kirkjufélag íslendinga í Vestur-
heimi.”
Ef uppleysa skal í huga sér þau
efni, er Kirkjufélagið var myndað
úr, og ef skilja á sögu þess rétt, þá
ber athygli að beina að tveim megin.
atriðum. Annað er það, að þótt trú.
arþörfin væri efst á baugi, þá var
það þörfin á félagsskap, ein og út
af fyrir sig, sem dró menn saman.
í trúarbragðafélögin gengu menn
ekki síður af óljósri samfélagsþrá
við sambygðarmenn sina, heldur en
af verulegri sannfæringu fyrir gildi
trúarsetninganna. Fyrir þvi gátu
þá einstaklingar undist við trúmál-
unum sjálfum þegar áreyndi eftir
því hvernig tilskipaðist um manna-
forráð, frændsemi og brautargengi
í félaginu. Hitt megin-atriðið er
skapgerð Islendinga. Svo að segja
frá upphafi, fyrst í Nýja íslandi og
síðar nær hvarvetna, svall Sturl-
ungablóðið í æðum nýlendumanna.
Leið þá ekki á löngu áður ríkin
skiftust og í bardaga sló um allar
bygðir.
Stórir þættir í kirkjusögu vorri
frá fyrri tíð eru trúarbragða-stríð-
in. í rauninni voru þau þó ekki
nema að litlu leyti trúarbragðastríð
að því er almenning snerti. Annað
trúar-atriðið t. d., sem í öndverðu
klauf félagsfylkinguna í Nýja Is-
landi í tvent og sendi svo klofning-
ana sinn í hvora átt til nýs land-
náms, var “útvalningar-kenningin”
(predestination). Svo ágætt tilefni,
sem sú trúarsetning hefir löngum
verið til guðfræðilegra skilminga
skólaspekinga, þarf nanmast að gera
því skóna, að flokkaskifting og
f jandskapur, sá er varð út af þeirri
deilu, hafi stafað af ljósri sannfær.
ingu almúgans á guðfræðilegum
rökum málsins.
Svipað má segja um “stríðið
mikla” á miðri æfi þessa félags, þá
eldur logaði um allar bygðir út af
vísindalegum rannsóknum á upp-
runa biblíuritanna. í upphafi var
ekki ætlast til, að fræðimannlegur
ágreiningur vor guðfræðinga út af
því efni bærist til almennings, en svo
fór, að lið safnaðist um mennina,
sem deildu og fólk skiftist í and-
vígar fylkingar eftir félagslegum
aðstæðum og leiðtogafylgi.
Hversu miklu félags-hagsæld ög
flokkshyggja hafi um ráðið í styrj-
öldum vorum má dæma af því ein-
kennilega fortíðar fyrirbrigði, að
hinn pólitíski “íhaldsflokkur” Is-
lendinga og málgagn hans hallaðist
æ á sveif með “frjálslyndinu” í trú
arefnum, en “frjálslyndi” pólitíski
flokkurinn og málgagn hans barð-
ist æ með “íhaldsstefnunni” trúar-
legu.
Bersýnilegt er það nú í baksýn
hverjum heilskygnum manni, að
sameiginleg tilbeiðslu-þörf og trú-
hneigð hafa ekki verið einu efnin,
sem félag þetta er myndað úr, og
það líka, að þjóðernisleg skilminga-
hvöt og íslenzkir skapbrestir hafi að
verkum verið eigi síður en heilagur
andi.
Þar sem nú hefir verið drepið á
norna-fylgju óbilgirninnar í félags-
lífi voru í fortið, er þess og Ijúft að
minnast, að á ófriðartímunum lýsti
sér oft og í mörgu aðdáanleg mann.
dáð og hreysti, og í þeim þáttum
sögunnar má finna, fremur en í öðr-
um þáttum, nokkur merki sannar-
legs drangskapar. Eldmóður og
trygð við málstað sinn einkendi
marga, ásamt drengilegri fórn-
færslu því til heilla, er mönnum var
kært.
Vér, sem stóðum t. d. uppi í öm-
urlegu stríðinu þvi, sem kent er við
) árið 1909, þó það stæði svo árum
skifti undan og eftir—og nær þetta
jafnt til margra í fylkingunum and-
vígu báðum,—lærðum upp úr stríð-
inu margir að meta og virða hverir
aðra. Það er trúa mín, að ekki séu
öll vináttubönd traustari nú, en sum
þeirra, er ósjálfrátt urðu til upp úr
hólmgöngunum á þeim árum. Vér
höfum margir beggja megin játað
yfirsjénir vorar og syndir, en Eöf-
um hins vegar þá hugarfró, að vér
börðumst eins og skyldan bauð oss,
séð í því ljósi, er vér þá höfðum, og
að vér börðumst eins og menn í
ræðu, riti og réttarsal. Eg sem í
þessu efni má ef til vill fremur öðr-
um lifandi mönnum nú úr hópi tala,
get sagt það af heilum huga, að
hjarta mitt er löngu sátt. orðið við
alla menn frá þeirri tíð, nema ein-
staka lyddur og löðurmenni, sem
ekki höfðust annað að, en að bera
róg og læðast með olíusprautur að
hverjum smáeldi til að æsa bál.
Þá er þess að minnast, að sú var
tíð, að skóhljóð þessa Kirkjufélags
heyrðist, hvar sem það gekk úm
þjóðveginn. Sú var tíð, að rödd
þess hljómaði um allar bygðir hér
og austur yfir Atlantsála. Eigi var
á einni tíð önnur sigð beittari í and-
legu þjóðlífi íslendinga, en stálpenni
Jóns Bjarnasonar. Þá hann var á
bezta aldursskeiði var “Sameining-
in” í höndum hans það plógjárn,
sem bezt risti svörð íslenzkrar
kristni. Þá voru og “Aldamót” um
hrið sá “þúfnabani,” er bezt slétti
bókmentatúnin íslenzku. Leirburð-
ur og holtavæl áttu ekki friðland
“undir linditrjánum” hjá Friðrik J.
Bergmann. Þá var kraftur, lif og
andi í ritum vorum og þá voru þau
lesin með áhuga í öllum bygðum.
Þá skal hér ennfremur að því vik.
ið, að fyr á árum voru málfundir
um andleg efni tíðum haldnir út um
allar bygðir. Um langt skeið voru
“trúmálafundirnir,” sem kallaðir
voru, mikilvæg eldkveikja á and-
legum sviðum. Prestarnir, sem
voru þá færri en nú, fóru fleiri
"saman um bygðirnar, fluttu oft á-
hrifamikil erindi og leikmenn safn-
aðanna ræddu með áhuga á fundum
þeim, eigi síður en prestarnir, trúar-
og siðgæðismál mannfélagsins. Var
oft aðsókn svo mikil að hús fyltust
og út af flóði sumstaðar. Nú þótt
“trúmálafundir” þessir hefðu nokk-
ura ömurlega annmarka stundum,
varð af þeim andleg vakning og f jör
í félagslífinu.
Þá var og andlegt athafnalíf með
blóma. Þar til skal fyrst nefna þá
hina miklu rækt, sem við það var
lögð, og það mikla og djarfmann-
lega verk, sem í það gekk, að sníða
og semja nýjar helgisiða-reglur og
guðsþjónustu-skipulag við hæfi
safnaðanna, og undirbúa og á sínum
tíma prenta nýja helgisiða- og
sálmabók handa söfnuðum Kirkju-
félagsins. Saga margra ára sam-
vinnu liggur að baki fyrirtækja
þessara, og þyrfti þá sögu ítarlega
einhvern tíma að segja, svo mikið
meginatriði kirkjulifsins sem helgi-
siðir og guðsþjónusta safnaðarins
eru. Tíðareglur vorar, þ. e. form
fryir guðsþjónustum vorum og
prestsverkum, eru í þeirri mynd, er
þær nú hafa, að mestu leyti verk
þeirra séra Friðriks J. Bergmanns,
séra Friðriks Hallgrimssonar og
séra Björns B. Jónssonar. Allir
þáverandi prestar áttu þátt í valinu
á sálmum í sálmabókina, en upphafs-
maður sálmabókar útgáfunnar og
formaður nefndarinnar var séra Jón
Bjarnason. Var undirbúningur langt
á leið kominn áður hann féll frá, en
þar lögðu á siðustu hönd og önnuð.
ust útgáfuna séra N. Steingr. Thor-
láksson og séra Björn B. Jónsson.
Óvist er að fyrirtæki þetta hefði náð
fram að ganga og heppnast fjár-
hagslega svo vel, sem raun bar vitni,
hefði ekki verið fyrir skörungsskap
leikmanna. Er þar sérstaklega að
geta fimm hundruð dollara gjafar
hr. Jónasar Jóhannessonar til fyr-
irtækisins á kirkjuþingi 1913 og
dugnaður Jóns J. Vopna við prent-
un bókarinnar og útsölu 1915.
“Fyrrum átti eg falleg gull, nú
er búinn að brjóta og týna,” má um
það segja, er áður fyr var útgefið
æskulýð og börnum til afnota:
sunnudagsskólablaðið “Kennarinn,”
barnablöðin “Framtíð” og “Börn-
in,” lærdómskver, biblíusögur og
“sunnudagsskólabókin,” o. s. frv.
Minningarritin tvö, “Minning-
arrit Kirkjufélagsins” 1910 og
“Minningarrit dr. Jóns Bjarnason-
ar” 1914, þóttu á sinni tíð nokkur
vegsauki þessu Kirkjufélagi. Voru
þau bæði i heimahögum samin, stóðu
fjárhagslega vel á sjálfs sín merg,
og voru þau rit mikils metin á ís-
landi eigi síður en hér.
Þá er enn er rætt um fortíðina,
verður að kannast við, að á fyrri
tímum var athafnalif Kirkjufélags-
ins með all-miklu fjöri. Upphaf
allra fyrirtækja vorra er í fortíðinni
og hafa þau öll átt langan aldur.
Aðalfyrirtækin eru: “Heimatrú-
boð,” eða útbreiðslustarf félagsins
heima fyrir, og er það starf jafn-
gamalt kirkjufélaginu; “Heiðingja.
trúboð,” eða litilsháttar aðstoð af
vorri hálfu við kristniboð erlendis,
er og gamalt mál, en verkleg fram-
kvæmd í þvi hefst 1010; og svo
stofnanirnar tvær, sem til Kirkjufé-
lagsins teljast, enda þótt þær sé lög-
giltar sér, hvor í sinu lagi: Jóns
Bjarnasonar skóli, frá 1013 og elli-
heimilið Betel, frá 1915. Nú með
því að fyrirtæki þessi teljast til þess,
sem er, eigi siður en þess, sem var,
verður sérstakt tillit til þeirra tekið í
næsta kafla.
Það sem var.—Það var margt að,
það var margt óviturlega og illa
gert, en það var líf og andi í félagi
voru.
ER—
Nú er að því kemur að líta yfir
það, sem er, dylst engum, hve ólíkt
er viðhorf við það, sem áður var.
Nú er ekki lengur um nýlendur að
ræða, né útlenda menn, er fari ein-
förum. Nú er meginþorri þess
fólks, sem í félagi þessu stendur,
innlent fólk og samborgarar lands-
ins annara íbúa. Að tala um oss
svo sem séum vér í “útlegð” er fá-
ránleg fjarstæða. Horfin eru æfin-
týri landnámsalda* Dvínað hefir
fjör og bráðlyndi félagslegrar
bernsku. Framan af var alt að
vaxa; nýjar bygðir hófust; árlega
bættist fólk frá íslandi í hópinn og
gerðu menn sér miklar vonir og
reistu í huga sér kastala framtiðar
hagsældar. En menn vöknuðu upp
af draumunum. Ekki var hálfur
aldur þessa félags liðinn, þegar tók
fyrir innflutning hingað frá íslandi.
Og er engin kom viðbót, tók hið
íslenzka mannfélag vestan hafs að
rýrna og verður nú rýrnunin æ
meiri með ári hverju. Gengur ís-
lenzka bygðin saman nú frá báð-
utn endum. Á öðrum enda hrörna
og deyja hinir eiginlegu íslendingar,
þeir menn, sem á íslandi fæddust og
þar ólust upp. Verður innan stund-
ar enginn þeirra eftir. Á hinum
enda tvísrast hin nýja kynslóð inn-
fæddra manna og þeirra afkomenda
og hún hverfur inn í þjóðlíf sam-
borgara sinna hér, giftist hérlendu
fólki og leitar gæfu sinnar hvar
sem er, svo sem heimafólk þessa
lands. Flestar íslenzkar bygðir hafa
gengið saman á síðari árum, hinar
smærri liðið undir lok. Við þessu
fær énginn mannlegur kraftur rönd
reist, og þá heldur enga hægt að á-
saka þótt dofni að mörgu leyti yfir
framkvæmdum og félagslífi.
Ekki heldur hafði fortíðina, fram
að miðjum aldri þessa félags,
dreymt fyrir þeim jarðskjálftum og
hörmungum, er yfir heiminn áttu að
ganga og vér “fáir, fátækir, smáir,”
■höfum ekki farið varhluta af. Fram
til þess tíma að veraldar-styrjöldin
hófst, höfðum vér átt við sívaxandi
velgengni að búa og efnahagur stóð
með blóma í bygð og borg. Svo
kom stríðið og dauðinn; og svo kom
kreppan vonda; og nú stöndum vér
uppi, ásamt öðrum, hart haldnir og
“vitum ei hvers biðja ber.”
Þetta tvent, fækkun og fátækt,
hafa að sjálfsögðn lamað krafta
vora til mikilla muna. Heima fyrir
i söfnuðunum er víðast barist góðri
baráttu. Flestir söfnuðir líða efna-
legt tjón við það hvorttveggja, að
margir geta lítt eða ekki af mörkum
lagt til starfrækslu safnaðarins, og
fé og kröftum þarf að eyða til að-
stoðar bágstöddum. Hafa margir
EF ÞÉR KENNIÐ MAGNLEYSIS,-
NOTIÐ NUGA-TONE
pau hin ýmsu eiturefni, er setjast að
í líkamanum og frá meltingarleysi stafa,
verða að rýma sæti, er NUGA-TONB
kemur til sögunnar; gildir þetta einnig
um höfuðverk, o. s. frv.
NUGA-TONE vísar óhollum efnum á
dyr, enda eiga miljónir manna og
kvenna þvi heilsu slna að þakka.
Kaupið aðeins ekta NUGA-TONE I
ábyggilegum lyfjabúðum.
Við hægðaleysi notið UGA-SOI. —
bezta lyfið, 50c.
söfnuðir sýnt af sér drengskap góð-
an og fastheldni um óðöl sín á hinni
erfiðu tið. En að sjálfsögðu hafa
söfnuðir þá síður mátt við því að
standa straum af öðru, en sjálfs
sín lífsnauðsynjum. Mjög hefir því
skiljanlega dregið úr orku Kirkju-
félagsins, og efnahag þess svo
hnignað, að nærri stappar þrotabúi
á sumum sviðum; það því fremur
sem fyrir breytt viðhorf og plíkar
þarfir við það, sem í fortíð var, að
skoðanir hafa breyzt á sumum fyrir-
tækjuin félagsins.
Heimatrúboðs-þarfir eru að sönnu
ekki eins brýnar nú og áður var,
þegar ómyndaðir voru enn söfnuð-
ir í mörgum bygðarlögum og
Kirkjufélagið hafði í förum á sinn
kostnað presta og trúboða árið um
kring eða ársparta, þá er á því sviði
ennþá verk að vinna. Til saman-
burðar við það, sem er á þessu af-
mæli, má geta þess, að á tuttugu og
fimm ára afmælinu 1910 söfnuðum
vér $5,000.00 til Heiniatrúboðs.
Við upphaf núliðins aldarfjórð-
ungs áttum vér allvænan Heið-
ingjatrúboðssjóð. Fram að þeim
tima hafði hann ekki verið notaður.
Lengi safnaðist eftir það vel í þann
sjóð, en hefir þó ekki hrokkið til á
síðari árum, svo þar mun alt fé
þrotið. Mun áhugi og hafa farið
þverrandi. Er þvi borið við—því
frá öllum hlutum vil eg segja eins
og er, — að brýnni sé nú þarfir
heirna fyrir en svo, að til þess sé
ætlanda að vér leggjum til fé hinu
volduga félagi, er vér höfum í þessu
efni verið í sambandi við, þó vin-
sældir þeirra trúboðshjóna, er hlut
eiga að nokkru leyti að máli og
þeirra aðstandenda orki því, að
trygð vilji margir við fyrirtækið
halda.
Stofnanirnar tvær frá fortíðinni,
önnur miðuð við þörf æskunnar, en
hin við þörf ellinnar, standa enn.
Skólinn hefir á síðustu tið átt, sem
kunnugt er, örðugt uppdráttar, þrátt
fyrir dæmafáa þrautseigju forstöðu-
mannsins og úthald skólaráðsins.
íslendingar í bygðunum dreifðu í
Bandaríkjum og Canada virðast eí
lengur finna til brýnnar þarfar á
sérskóla handa ungmennum sínum,
svo þeir safni þeim á einn stað út
af fyrir sig, heldur vilji þeir láta
þau ganga skólaveg í heimahögum
sínum og ásamt öðrum ungmennum
landsins á ríkisskólunum.
Öðru máli er að gegna um Betel,
að því er vitund manna um þörfina
snertir. Ellin þarfnast enn hjúkr-
unar og gamla íslenzka fólkið getur
eigi samrýmst öðru fólki eins og
æskan. Vinsæl er vist stofnunin
með afbrigðum, en segja má þó um
hana, að “dottið er fyrra gengi” að
því er viðkemur fjárframlög al-
mennings til stofnunarinnar. Væri
ekki fyrir arðberandi styrktarsjóði
frá fyrri tíð að ræða og hinn opin-
bera ellistyrk vistmannanna margra,
þá væri nú þröng í búi á Betel og
áframhald erfitt^
Nú þó augljós sé efnaleg aftur-
för, af orsökum, sem engin félags-
stjórn og engin kirkjuþing fá ráðið
við, þá er ekki út af því í sjálfu sér
að æðrast, fremur í þessu félagi en
á öðrum sviðum, þar sem hið sama
gildir. Miklu meiru varðar það,
hvernig andlegum hag vor nú er
komið, og skal það stuttlega rætt.
Til framfara ætti það að mega
telja og umbóta frá fyrri tímum,1 að
nú rikir friður, að minsta kosti á
yfirborðf, og hefir svo verið all-
Iengi. Deilur við andstæðinga hafa
fallið niður og um innbyrðis-mál
hefir eigi opinber ófriður orðið.
Kostað hefir verið kapps um það,
að liðið ekki sundraðist. Vægt hefir
verið og undan látið fremur en beitt
væri óbilgirni í ágreiningsmálúm.
Ber að því leyti góða forystil að
þakka núverandi stjórn.
Á hinn bóginn þýðir ekki því að