Lögberg - 18.07.1935, Page 4

Lögberg - 18.07.1935, Page 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. JÚLÍ, 1935. r m * i- ítf. tom Jrv i ' Hógtjerg Oattt ðt hT«m Qmtudac slí COLVMBIA PRRBa LIMITBD *95 8arg»nt Avenue Wlnnipee, Manltoba. Árdís Ársrit Bandalags lúterskra kvenna, 111. hefti. Winnipeg 1935• DtanAakrlft rltatjðrana: BDITOR LÖOBERG. 695 SARGENT AVE. WINNIPEG, MAN. T«rí MM •* érl8—Borgitt lyrtrfravt , The "Lögberg” is printed and published by The Colum- bla Prees, Limited, 695 Sargent Ave., Wnnlpej, Manltoba PHONE 8« 327 Hvert er erindið? Flestar þjóðir, eða sennilega jafnvel all- ar þjóðir, eiga sína spámenn; mikla spámenn, smáa spámenn,—og falsspámenn. Og vafa- laust á canadiska þjóðin einn eða fleiri af hverri tegundinni um sig. Mr. Harry Stevens hefir hleypt af stokk- unum splunkurnvjum stjórnmálaflokki; kom þetta í rauninni engum á óvart, þar sem jafn eindreginn tækifærissinni og Mr. Stevens er, átti hlut að máli. Um tilverurétt þessa nýja flokks verður þó að sjálfsögðu spurt, og fer það að vonum; menn vilja vita um erindi flokksins, ef hann þá á annað borð á nokkuð erindi annað en það, að ná sér að einhverju leyti niðri á Mr. Bennett fyrir meðferðina á hinum fyrverandi verzlunarráðgjafa. Can- ada þarfnast margs annars fremur um þessar mundir, en nýrra stjórnmálaflokka, sem stofnað er til af hefndarhug. 1 sambandi við þetta riýjasta Stevens uppþot eða Stevens æfintýri, minnist maður ósjálfrátt vísuorða Þorsteins Erlingssonar: “,0g þessu var aldrei um Álftanes spáð, að ættjörðin frelsaðist þar.” Mr- Stevens var samverkamaður Mr. Bennetts frá kosningunum 1930 og fram að síðustu áramótum; hann var ákveðinn já- bróðir hans og auðsveipur þjónn; hann hafði undirskrifað loforðasyrpuna miklu og heitið hvað ofan í annað alveg eins og Mr. Bennett, að binda enda á atvinnuleysið, er hann sakaði Mr. Iving fyrir að vera valdur að. 1 kosn- ingaræðu 1930 veittist Mr. Stevens þunglega að Mr. King fyrir það, að tala atvinnuleys- ingja í landinu væri komin upp í hundrað sjötíu og sex þúsundir og tjáðist þess fullviss að sú tala mundi á skömmum tíma tvöfaldast nema því aðeins, að skift yrði um stjórn og afturhaldsflokknum fengin völd í hendur; þjóðin beit á agnið; en í stað þess að draga úr atvinnuleysinu, hvað þá heldur binda enda á það, fóru leikar þannig í stjórnartíð þeirra Bennetts*og Stevens, að tala atvinnuleysingja hafði svo hækkað jafnt og þétt úr þeim hundrað sjötíu og sex þúsundum, er hún stóð í 1930, að í lok síðastliðins vetrar var hún komin upp í miljón, eða freklega það. Og það verður ekki umflúið, að af þessari þungu ábyrgð beri Mr. Stevens sem verzlunarráð- gjafi í full fjögur ár, sinn fulla bróðurhluta. Hin nýja stefnuskrá eða öllu heldur stefnuleysisskrá Mr. Stevens, lætur engan veginn illa í eyra; hún er ísmeygileg með köflum og ber hér og þar vott um töluverða veiðikænsku; en svo er þar fátt fínna drátta, að frumleg umbótaákvæði fyrirfinnast hvergi þó leitað væri með logandi ljósi, nema ef vera skyldi uppástungan um það, að sambands- stjórnin annist ein innheimtu allra skatta og skifti því, sem inn kemur í “réttum hlutföll- um” á milli fylkjanna. Það yrði víst ástæðu- laust að óttast um hlutdrægni við slíka niður- jöfnun með Mr. Stevens í ráðherrasessi! Ekki yrði þó nýmæli, sem þessu full- nægt, nema að áðurfenginni stjórnarskrár- breytingu, og gæti slíks vafalaust orðið langt að bíða- Kjósendum þessa lands standa vafalaust enn í fersku minni hin ellefu umbótaboðorð Mr. Bennetts, þau, er hann fjasaði mest um í útvarpsræðunum nafntoguðu, þegar öllu átti að gerbreyta svo að segja á einni nóttu. Al- þjóð manna er nú að fullu kunnugt hvernig þeim málum lauk; kapítalistiska fyrirkomu- lagið er óbreytt enn og atvinnuleysið stend- ur við það sama, eða því sem næst. Umbóta- boðorð Mr. Bennetts blátt áfram gufuðu upp í þinginu; hismi þeirra hefir nú Mr. Stevens týnt saman og búið sér til úr því nýjan stjóm. málastakk; hvað endingargóður hann verður, leiðir tíminn að sjálfsögðu í Ijós. Meinsemdir hinnar canadisku þjóðar um þessar mundir eru margar og mismunandi; sumar þeirra má vafalaust lækna með meðöl- um eða viturlegri forsjá; aðrar eru þess eðlis, að holskurðar þarf við. Mr. Bennett, þrátt fyrir óneitanlegt áræði og ýmsa aðra kosti, hefir revnst þess með öllu ómegnugur, að finna viðunandi bjargráð til þess að leiða þjóðina út úr eyðimörkinni. En er hitt þá lík- legt, að pólitískum skottulækni eins og Mr. Stevens, farnist betur í baráttunni fyrir við- reisn þjóðarinnar? Trúi því hver sem vill. Eg hefi verið beðinn að skrifa nokkur orð um þetta nýja rit, og er mér ljúft að verða við þeirri bón. Til þess þarf hugrekki og traust að hef j- ast handa til útgáfu bóka eða rita meðal Vest- ur-fslendinga, eins og nú er komið. Sú var tíðin að tæplega leið mánuður án þess að borin væri ný bók eða nýtt rit að dyr- um hvers einasta Islendings í Winnipeg—og flestir keyptu. Voru það vissir menn, er far- andsölu stunduðu; var þeirra þektastur gam- all maður, er Guðmundur hét og var kallaður Guðmundur bóki. ” Nú eru það allra sjaldgæfust tíðindi vor á meðal, ef nýtt vestur-íslenzkt rit sézt eða heyrist. Og um það kemur þeim saman, er við bókasölu fást, að íslenzkar bækur seljist ekki lengur, enda má svo heita að hætt sé að senda bækur eða rit að heiman til sölu hér vestra. Sannleikurinn er sá að Guðmundur sál. “bóki” var nauðsynlegur maður vor á meðal og íslenzku þjóðlífi hér í Winnipeg var tals- verður skaði skeður þegar hann var kallaður burt frá því starfi, sem hann hafði á bendi. Já, til þess þarf hugrekki og traust að gefa út rit á íslenzku hér megin hafsins; enda bendir nafn þessa nýja rits á traust það, sem útgefendumir bera til framtíðarinnar: Árdís þýðir gyðja morgunsins, drotn- ing hins upprennandi dag og mun það eiga að tákna hugsjónir þeirra, er að ritinu standa. Þær sjá eflaust í anda rofa fvrir nýjum degi og þær sjá gyðju hins nýja dags rísa upp með heitum geislum hækkandi sólar og sópa burt myrkrinu af vegum mannanna, lýsa þeim leið og greiða þeim götur. Nafn ritsins ber það með sér að þessar eru hugsjónir stofnend- anna. Sumum finst ef til vill að hér sé um of- sjónir einar að ræða; þeim finst sem engin Árdís starfs eða stórvirkja geti átt sér stað meðal vor í bókmentalegu tilliti, þar em eng- inn kaupi né lesi íslenzkar bækur. En því má svrara á tvennan hátt: í fyrsta lagi sýnir það þó æfinlega einhverja manndómslund að klæðast sparibúningi í sama skyni og Skúli fógeti gerði; í öðru lagi flýgur sál og andi þessa rits út fyrir einskorðuð takmörk ís- lenzkra sérhugsana. Hér eru rædd alþjóðamál af íslenzkum konum; og hver veit nema ritið eigi þann ald- ur fyrir höndum að dætur þeirra, sem nú stjórna því og stýra, haldi því áfram að mæðrum sínum látnum á máli þessa lands— að íslenzka sálin fljúgi þá út fyrir takmörk tungu vorrar og láti hina miklu þjóð þessa megin lands njóta hollra og ódauðlegra áhrifa frá höfðafæsta en höfuðstærsta þjóðbrotinu, sem hingað flutti—hver veit? Einhversstað- ar, einhvern tíma og af einhverjum verður það starf hafið og því haldið áfram. Jæja, Árdís er snyrtilega úr garði gerð að ytra búningi; pappír og prentun í betra lagi og ritið innheft í smekklega, bláa kápu. Þegar um bók eða rit er dæmt, verður að geta bæði kosta og lasta. Sé öðruhvoru slept, er aðeins um sleggjudóma eða gullhamra að ræða. Br því bezt að byr ja á aðfinslunum: 1 ritinu eru allmargar vrillur og sumar slæmar; engar þó svo skaðlegar að efni raskist eða um skilning þurfi að villast. En þar sem þétta er rit kvenna og konur láta sér venjulega ant um það að vera sæmilega búnar, býst eg við að þær vilji vanda sem bezt búninginn á þessu sameiginlega barni sínu—en réttritun er einn hluti búningsins, og ekki sá, sem minstu varð- ar. Það er því fremur til bendingar en að- finslu að eg tel upp nokkrar prentvillur til þess að útgefendumir vari sig á þeim við prófarkalesturinn á næsta hefti: Þessar eru þær helztu: hinu fyrir hins bls. 4 í 19. 1- a. n., skýjinu fyrir skýinu; sjóð fyrir sjóði; bág- staddi fyrir bágstaddir; höfðingum fyrir höfðingjum; bergina fyrir berginu; Lára fyr- ir Láru; nýung fyrir nýjung; er fyrir eru; mannesgja fyrir manneskja; vísir fyrir vísi; hvert fyrir hvort; Geysir fyrir Geysi; söng fyrir söngs; undarlegt fyrir undarlega; enn fyrir en; bessugi fyrir blessun; vilji fyrir vilja; ástilling fyrir óstilling; þái fyrir þó. Þess má einnig geta að oft er blandað saman tvítölu og fleirtölu, t. d. við og vér, þið og þér, ykkur og yður, okkur og oss. Þetta er ekki beinlínis rangt en helzt ætti að fylgja annari hvorri reglunni stöðugt; að minsta kosti í sömu ritgerðinni. Þá er víða slept kommum, þar sem þær eru nauðsynlegar. Þetta þykir ef til vill smá- vægilegt, en svo er ekki. Kommur hafa sum- staðar afarmikla þýðingu. Þessu til sönnun- ar má benda á þjóðkunna vísu, sem ýmist er mesta lof eða versta níð eftir því hvar tvær kommur eru settar. Vísan er svona: “Grundar dóma, hvergi hann hallar réttu máli; stundar sóma, aldrei ann örgu prettatáli”; eða: “Grundar dóma hvergi, hann hallar réttu máli; stundar sóma aldrei, ann örgu prettatáli.” Minnist þess við prófarkalestur næsta heftis Árdísar að ein einasta komma ofsett, vansett eða rangsett, getur alveg raskað efni og valdið skökkum skilningi. Efni ritsins er margbreytt og gott. Það er sem hér segir: 1. “Svalt er um hauður,” kvæði eftir Jakobínu Johnson; fallegt og vel ort; fyrsta erindið er þannig: “Svalt er um hauður — en sumar blítt í ranni, sölnuð blöð í trjálundi’—en innan dyra vor. Gjóstur með skúrum við gluggann úrigt mælir. Gestur að arni fetar viljug spor.” Kvæðið er fremur dult að efni til en mjúkt í rími og máli, eins og höfundi er tamt. 2. Næst er erindi eftir Ingibjörgu J. Ólafsson, er hún nefnir: “Til- gangur safnaðakvenf élaga.” Þetta er merkilegt erindi þrungið af á- huga, andlegum eldi og kuteisum en einbeittum ádeilum. Sem sýnishorn langar mig til að taka upp fáeinar setningar: “Af mistökum, ekki síð. ur en því, sem vel hefir heppnast í liðinni tið, verðum vér að læra. Til þess að geta látið oss fara fram, verðum vér að skilja það sem að er, því ósjúfanlegt mun það lögmál, að ef ekki miðar áfram þá hrekur aft- ur á bak.”------- Þegar frú Ingibjörg talar um að líkna bógstöddum, talar hún auð- sjáanlega af sínu eigin; þar kemst hún meðal annars þannig að orði: “Vildi eg benda á að vandi er að velja í þá nefnd (líknarnefndina) ; oft og tiðum verða þær (sem hana skipa) að finna til þess að þeim beri að draga skó af fótum sér, því þær standi áhelgum stað Tilfinn- ingalífi margra einstaklinga er þannig háttað, að oft er gert meira ilt en gott með afskiftasemi, sem ekki er bygð á réttum grundvelli.” -----“Guð gefi að sá hugsunarhátt- ur komist ekki að, hvorki í félögum vorum né hjá kristnum einstakling- um að fátækum sé flest fullboðlegt —það upplag, sem lúta vill höfð- ingjum er stjaka við smælingjum.” Þar sem hún talar um aukna sam. úð og samvinnu farast henni orð á þessa leið: “Einhver hefir sagt að vér sýndum víkinga upplagið forna með þeim skorti á samvinnu, sem loðir við í flestum bygðarlögum vorum. En vel færi á því ef áhrif kvenna miðuðu í þá átt að draga úr þeirri hetjulund, sem álítur það skyldu sína að bæla niður það, sem annar vill upphefja; sem sér of- sjónum yfir viðurkenning og sigri þeirra, sem fram úr skara á ein- hverju sviði; sem vill bæla niður þá hæfileika hjá einstaklingum, sem gæti orðið þeim og þjóð vorri til sóma.”'------“í kvenfélögunum er oss gefið tækifæri til þess að kynn- ast hver annari; tækifæri til þess að koma auga á gullið, sem fólgið er í sálum hinna. Leggjum rækt við að finna það og lærum að breiða frið og eining yfir bygðarlög vor.” Frú Ingibjörg minnist á bindind- ismálið í einum kafla þessa erindis; þar segir hún þetta: “Ekki á eg völ á neinum sógu sterkum orðum, til þess að biðja yður að áthuga hvert þetta (vínnautnin) er að leiða; sárt er til þess að vita að hinar á- gætu íslenzku konur skuli ekki hafa haft þrek til þess að spyrna á móti því að sogast með inn í þessa hring. iðu.” — Yfir höfuð er þetta ágætt erindi. 3. “Framsókn kvenþjáðarinfnar” heitir erindi, sem ritið flytur eftir frú B. B. Jónsson. Þetta erindi er bæði fróðlegt og frjálslegt. Skýrir höf. frá samtökum kvenna á Grikk. landi og ítaliu löngu fyrir Krists burð. Munu fáir vita það að í t meir en þriBjung aldar hafa Dodd’s Kidney Pills verið vlSurkendar rétta meðaliS viS bakverk, gigt, þvagteppu og mörgum öðrum sjflkdömum. Fást hjá öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef borgun fylgir. Rómaborg hafi á þeim öldum tví- vegis verið hafin svo sterk samtök kvenna að þær hafi safnast saman í stórum hópum á þingstað þjóðar- innar til þess að mótmæla ófrelsi og undirokun og kref jast réttar síns og að í báðum tilfellum hafi þær náð takmarki sínu — fengið áheyrn og kröfunum sint. Það eru gleðileg tákn timanna að sjá jafn frjálsum skoðunum haldið fram af prests- konu og þetta erindi flytur. Henni farast meðal annars orð á þessa leið : “Hjá fremstu siðmenningarþjóð- um heimsins þegar mannkynssaga er fyrst skráð, hjálpaðist alt að: borgaraleg lög, kirkjulegar kenning- ar og gamlar siðvenjur til að stað- festa þá trú að karlmaðurinn hafi einkarétt til að stjórna heimili, ríki og kirkju; en að kvenmannsins skylda sé að hlýða og þjóna mann- inum, hljóð og undirgefin, hvenær og hvernig sem honum þóknast.” — “Kristindómurinn kom i heim- inn og breiddist út um Norðurálf- una smátt og smátt. Kirkjan hélt sér við hina ríkjandi skoðun þátíð- arinnar og bætti því við i sinni kenn- ingu, að það væri guðs vilji og- fyr- irskipun að konan væri manninum undirgefin, þar eð hún hefði fyrst leitt syndina inn í heiminn.” “Ömurlegt er að þurfa að kann- ast við að kirkjan hafi verið sú stofnun, sem mest barðist á móti frelsi kvenna. Ekki aðeins hamlaði hún framfor, heldur'einnig braut á bak að miklu leyti það frelsi, sem fengið var.” Svo rekur frú Jónsson stuttlega en greinilega sögu kvenfrelsisbarátt. unnar; bendir á skyldurnar, sem konan verður að takast á hendur með auknu frelsi og spyr hvort “hin nýja kona” standi þeim mun framar að heillavænlegum áhrifum og uppbyggilegum störfum á heim- ilinu, í kirkjunni og í þjóðfélaginu sem hún hafi hlotið betra tækifæri með aukinni mentun og meira frelsi. 4. “Staða móðurinnar” heitir “mæðradagsræða,” sem ritið birtir eftir dr. theol. B. B. Jónsson; falleg ræða að hugsun og máli. En séra Björn skrifar svo margt fallegt, að ekki er þörf að benda sérstaklega á þetta erindi. Það er meiri nýjung vor á meðal að konurnar auðgi bók- mentirnar. 5. “Syng mig heim!” eftir Mariu G. Árnason, er ljómandi fallegt og ljúft ættjarðarkvæði; eitt með því allra fegursta, sem frá hennar penna hefir birst; er þar hvert erindið öðru fegurra, eitt þeirra er þannig: “Syng mig heim þar svanir kvaka sætum rómi’ í kvöldsins frið; þar sem undir tóna taka tærir straumar þiðum nið. Syng mig upp í öræfanna unaðsdýrð og helgu ró, þar sem drottinn dásemdanna döpru hjarta gleði bjó.” (Framhald) Gullbrúðkaup að Hóli við íslendingafljót Það fór fram þann 6. júní s. 1. Gullbrúðhjónin, þau Þorsteinn hóndi Eyjólfsson, Magnússonar frá Unaósi, i Norður-Múlasýslu, og konu hans Lilju Hallsdóttir bónda Hallssonar frá Réttarholti í Skagafirði. Samsætið hófst um kl. 2 síð- degis. Mesti fjöldi fólks þar sam- an kominn, svo, að húskynni naumast rúmuðu, þó þau séu raunar all-rúmgóð á Hóli. Byrjað var með þvi, að sóknar- pfesturinn, séra Sigurður ólafs- son lét syngja sálminn “Hve gott og fagúrt og índælt er,” las Biblíu kafla og flutti bæn. Veizlustjóri var Skúli Hjör- leifsson verzlunarmaður, formað- ur Bræðrasafnaðar í Riverton. Gjafir til þeirra brúðhjóna voru peningasjóður, er veizlu- stjóri afhenti, vandað te-sett frá kvenfélagi Bræðrasafnaðar, af- hent gullbrúður með ávarpi af tengdasystur hennar, Mrs. Jó- hönnu Hallsson á Bjarkarvöllum, er á fyrir mann Hall Hallsson, bróður Lilju, og fagrir Ijósastjak- ar og blómvöndur mikill, er var afhent, með ávarpi, af unglings- stúlku, Miss Lilju Johnson, frá Hólmi í Argylebygð, dóttur- dóttir þeirra gullbrúðhjóna. Skemt var með söng, ræðu- höldum og kvæðaflutningi. Söng- ur mikill og góður. Margir is- lenzkir úrvals söngvar sungnir. Við hljóðfærið var G. M. K. Björnson organisti. Spilaði hann auk þess “Trombone” sóló, og var aðstoðaður við það af Mrs. Helgu Árnason. Fyrir minni gullbrúðhjóna mælti séra Jóhann Bjarnason, fyrrum sóknarprestur þ e i r r a hjóna. En auk hans töluðu þeir Sveinn kaupmaður Thorvaldsson og G. J. Guttormsson skáld, er sjaldan bregst að vera skemtilega fyndinn þegar hann talar. Góður rómur var gerður að ræðunum öllum. Kvæði fluttu þeir Magnús skáld Markússon og Friðrik P. Sig- urðsson, bóndi í Fagradal í Geysisbygð, er báðir mæltu fram stutta tölu um leið. Kvæði Frið- riks bónda þó öllu heldur vísur. Munu hvorttveggja ljóðmæbn lögð fram til prentunar, að eg hygg- , , , , . Heillaóskfiskeyti barust þeim gullbrúðhjónum frá Mr. og Mrs. V. J. Guttormsson, Lundar; Mr. og Mrs. M. Árnason, Gimli; Mrs. Guðrúnu Sigurðsson, Cypress River; og frú Th. Johnstone og fjölskyldu hans í Winnipeg. Veizlugestir lengra að voru Mrs. Sigurín Johnson frá Hólmi i Argylebygð, dóttir þeirra Hóls hjóna, og börn hennar; Mrs. Guðrún Eyjólfsson, ekkja Stef- áns heitinns Eyjólfssonar, Garð- ar, N. D., og dóttir hennar og tengdasonur, Mr. og Mrs. Matt. Gestsson, frá Edinburg, N. D. Börn þeirra Hólshjóna urðu þrettán að tölu. Eru níu af þeim á lífi, og tuttugu og f jögur barna- börn. Röð barna þeirra gullbruð- hjóna munu vera, eftir aldri, sem næst þessi: Eysteinn Helgi, gildur bondi og dugnaðarmaður, er druknaði í slysi á Winnipeg-vatni. Átti fyrir konu Sigurlaugu Guðríði Sigurðardóttur. Gunnar Hall. Dó ungur. Magnús, bóndi í grend við River. ton. Kona hans Jarþrúður Aðal- heiður f. Eastman. Mrs. Sigrún Johnson, ekkja Stefáns heitins Johnson, bónda á Hólmi i Agryle-bygð. Faðir hans Þorsteinn Johnson, nafnkunnur stórbóndi, er þar bjó. Látinn í hárri elli fyrir fáum árum. Ásvaldur, bóndi í Tungu við ís- lendingafljót. Látinn fyrir allmörg- um árum. Kona hans Emily f. Halldórsson. Sigurjón. Á heima í Winnipeg. Kona hans Lilja, dóttir þeirra hjóna, Guðmundar og Þórunnar Borg- f jörð, er búa í grend við Árborg. Stefán, bóndi í grend við River- ton. Kona hans Guðrún Sigríður f. Eastman, systir Jarþrúðar Aðal- heiðar, konu Magnúsar Eyjólfsson. ar. Jóhannes. Dó ungur. Sigurlaug Emily. Maður hennar R. R. Love. Þau hjón eiga heima í Winnipeg. Una Herdis, ógift, heima í föður- garði. Friðlrik. Kona hans Arnheiður Guttormsdóttir skálds Guttormsson- ar og konu hans Jensínu f. Daníels- son. Cecelia. Maður hennar F. H. Fisher. Gunnar Jóhann, ógiftur, ungur myndarmaður, heima með foreldr- um sinum. Öll eru þau Hólssystkini vel gefin og mannvænleg. Bera glögg merki góðra ætta og ágætra foreldra. Bræður Þorsteins Eyjólfssonar voru þeir Stefán Eyjólfsson heitinn

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.