Lögberg - 05.12.1935, Side 1

48. ÁRGrANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 5. DESEMBBR, 1935.
NÚMER 49
Fréttir frá Gimli
I æjarkosningum nýafstöönum
var C. P. Paulson kafteinn endur-
kosinn bæjarstjóri gagnsóknarlaust.
GetiS hefir veriS um áSur, og þaS
rétt nýlega, aS nýr prestur er tekinn
viS Gimli prestakalli, séra Bjarni A.
Bjarnason, er settur var formlega
í embætti, af forseta kirkjufélags-
ins, séra Kristni K. Ólafssyni, þ. 3.
nóv. s. 1. En þess hefir enn ekki
veriS getiS, svo eg muni, aS Gimli
hefir eignast annan nýja embættis-
mann. ÞaS er dr. A. B. Ingimund-
son, tannlækir. Er hann búinn aS
starfa hér um nokkurra mánaSa
tímabil. Hefir hann starfstofu sína
í bygging Tergesens kaupmanns, á
Center Street. Er dr. Ingimund-
son talinn góSur tannlæknir. Lætur
fólk hiS bezta af verki hans. Er
hann og maSur lipur og viSfeldinn.
Mun hann líklegur aS komast vel á-
fram í störfum sínum.
Allir hinir stærri bæir Nýja Is-
lands hafa hver um sig búsettan
lækni. í Árborg er dr. S. E. Björn-
son; í Riverton dr. S. O. Tompson,
og hér á Gimli er dr. F. W. Shaw.
En Gimli er þaS nú fremri orSinn en
hinir bæirnir, aS hann hefir einnig
búsettan tannlækni. Eru þaS ekki
smáræSis þægindi aS hafa mann
færan í þeirri ment rétt viS hendina,
og þurfa ekki aS fara í þeim erind-
um upp til borgar, eSa bíSa eftir aS
þaSan komi tannlæknir viS og viS.
Munu Gimlibúar og Ný-íslendingar
yfirleitt óska dr. Ingimundson hins
bezta gengis í hinu vandasama, þarf-
lega starfi sínu.—
“Römm er sú taug
er rekka dregur,
föSur-túna til.”
Um uppruna ljóSbrots þessa, sem
er orSiS aS nokkurs konar málshætti,
kom fyrirspurn til Betel frá ís-
lenzkum fræSimann í Dakota, síS-
astliSiS haust, ef eg man rétt. Var
enginn þá viS hendina er vissi, eSa
mundi, nokkuS um uppruna þess.
ViS ljóSbrotiS könnuSust allir.
HöfSu heyrt frá barnæsku. En
hvaSan þaS var komiS var annaS
mál. Fóru nú fræSagrúskarar á
Betel og í Gimli-bæ aS leita. Eitt
af því fyrsta sem gert var, var aS
fletta upp á málsháttasafni dr. Finns
Jónssonar, en þaS var ekki þar. Þá
datt sumum í hug aS þetta væri
spakleg ummæli einhvers af hinum
meiriháttar konungum Noregs, þeg-
ar ekki hefSi tekist lengur aS halda
íslenzkum höfSingjasyni viS kon-
ungshirSina, og hann hefSi óSur og
uppvægur viljaS til íslands. Ekki
gat þó nokkur fræSaþulurinn mun-
aS eftir því. Þá var minst á Edd-
urnar, Hávamál og önnur forn
merkisrit. En alt kom fyrir ekki.
Sumir grúskararnir voru svo hand-
gengnir þeim ritum aS þeir vissu aS
þetta var ekki þar aS finna. Fór svo
frajri um nætur tímabil, aS ekki
tókst aS finna uppruna þessa ljóS-
brots.
Nú er þó fyrir nokkuru einn af
fræSagrúskurunum á Betel búinn
aS finna uppruna ljóSs þessa, en þó
meS aSstoS annars fræSimanns, er
gott bókasafn hefir. Og meS því
sumir fræSaþulirnir, er voru í leit-
inni, eru nú fjarverandi frá Gimli,
og sá er fyrirspurnina gerSi, er öllu
þessu kom af staS, er suSur í Banda.
ríkjum, þá virSist einfaldasta aS-
stöSunni í þessu efni hér nú í þessu
fréttabréfi.
LjóSbrotiS er þýSing dr. Svein-
bjarnar Egilssonar rektors, og er
aS finha á bls. 190 í bók þeirri er
þeir Jón Árnason, Einar ÞórSarson
o. fl. gáfu út í Reykjavík 1856. Er
bókin um dr. Sveinbjörn og ritverk
hans. Mun hún nú vera í fárra
manna höndum.
Höfundurinn er Ovidius, forna,
rómverska skáldiS fræga, er uppi
var frá 43 fyrir Krist og þar til 17
e. kr. Munu sumir telja hann ganga
næstan Virgiliusi, sem stórskáld
Rómverja í fornöld; aSrir, ef til vill,
aS Horatíus, er var frægt skáld og
mesti merkis rithöfundur, komi
þeirra á milli. En hvaS sem um
þaS er, þá var Ovidíus bæSi stór-
skáld og frægur lærdóms og menta-
maSur á sinni tíS. Var hann eitt hiS
mesta glæsimenni um þaS leyti er
Ágústus keisari sat aS völdum.
Dr. Sveinbjörn Egilsson hefir
þýtt, sem kunnugt er, allmikiS af
ljóSum fornskálda Grikkja og Róm-
verja og þar á meSal talsvert eftir
Ovidius. Þetta ljóS, sem hér er um
aS ræSa, er lengra en geymst hefir
alment í minnum manna. HljóSar
þaS í heild sinni á þessa leiS:
“Leika landmunir
lýSa sonum,
hveim er fúss er fara.
Römm er sú taug
er rekka dregur
föSur-túna til.”
HiS fræga skáld, Ovidus, var
dæmdur í útlegS á efri árum sínum.
Komst í ónáS hjá Ágústusi fyrir
kvæSi nokkurt, sem hann hafSi ort,
er þótti ganga allnærri mannorSi
sumra nánustu ættmanna keisarans.
Þegar kvæSiS kom út, brá sumum
vinum Ovidíusar heldur en ekki í
brún, þvi þeir þóttust sjá, aS hann
hefSi stofnaS sjálfum sér í mikinn
vanda. En ekki bar á neinu fyrst
lengi vel. Ágústus keisari lét sem
hann vissi ekki um óhróSurinn í
kvæSinu. HafSi Ovidíus i sömu
hávegum og áSur. LeiS svo í tíu ár.
Héldu þá vinir Ovidíusar og hann
sjálfur, aS hann væri sloppinn. Keis.
arinn mundi alls ekki hugsa til
hefnda. Hann væri búinn aS gleyma
misgerSinni og reiSi sinni þar meS,
þaS er aS segja, ef hann hefSi reiSst,
en um þaS vissi eiginlega enginn.
En þegar alt sýndist vera komiS í
bezta horf, aS því er vinum skálds-
ins virtist, þá skall á útlegSardóm-
urinn. Ovidíus var dæmdur í æfi-
langa útlegS. Var honum dæmt, aS
búa þaS sem eftir væri æfinnar í
bænum Tómi, austur viS Svartahaf.
Til Róm skyldi hann aldrei eiga aft.
urkvæmt. Er mælt aS skáldinu hafi
orSiS afarmikiS um dóminn. Sein-
asta nóttin í Róm varS honum aS
yrkisefni. KvaS hann lýsa re)mslu
sinni þá nótt sem einni hinni mestu
hörnmngastund er hann hafi lifaS.
FerSalagiS frá Róm, austur til
Tómi, var bæSi langt og erfitt í þá
daga. lrar Ovidíus séttur á skip í
Róm á köldum nóvember-degi. Svo
mánuSum skifti var hann aS komast
í útlegSina. FerSaSist ýmist á landi
eSa á sjó, þar til í útlegSar heim-
kynniS var komiS.
Bærinn Tómi var aS nokkuru
bygSur Grikkjum, en aS nokkuru
leyti villimönnum, eins og Rómverj.
ar, og Grikkir þó sérstaklega,
nefndu aSrar þjóSir en sjálfa sig.
Undi Ovidíus þarna hiS versta. Konr
úr hinu glæsilega höfSingjálífi
Rómahorgar, þar sem alt var látiS
eftir sér og var handgenginn hirS
keisarans og honum sjálfum. Um-
skiftin voru svo mikil, aS Ovidíus
gat ekki á heilum sér tekiS. Reyndi
hann og vinir hans hvaS eftir annaS
aS fá dóminum breytt, en viS þaS
var ekki komandi. Raunar dó
Ágústus keisari áriS 14 e. Kr., þrem
árum á undan Ovidíusi. En Tiber-
íus keisari, er þá kom til valda, var
rnaSur harSur í skapi og gritumur.
Átti hann og völdin aS þakka Ágúst-
usi, er var stjúpfaSir hans. Var enda
kunnugur öllum málavöxtum, þvi
hann hafSi stjórnaS meS Ágústusi
seinustu ríkisár hans. Tíberíus var
vitur maSur, um leiS og hann var
harSur í skapi og óvæginn, og var
sjaldan mikillar vægSar af honum
áS vænta.
ÚtlegSardómur sá, er Ágústus
kvaS upp yfir Ovidíusi, er sagSur
aS hafa veriS sá vægasti er um var
aS ræSa. SkáldiS hélt fullum borg.
aralegum réttindum og öllum eigum
sínum. Og þar sem Ovidíus var vel
efnum búinn, gat hann lifaS í alls-
nægtum og gefiS sig allan viS skáld-
skaparlist sinni. ÞaS mun hann og
hafa gert, aS svo miklu leyti sem
honum var unt. En óánægjan meS
bústaSinn var svo mikil og heinr-
þráin svo sterk, aS skáldiS leit varla
nokkurn glaSan dag. Reyndu vinir
hans, effir aS útséS var um aS hann
fengi nokkurntima aS koma aftur
til Róm, aS fá dóminum þaS breytt,
aS hann mætti dvelja i ofurlítiS geS.
feldara heimkynni en bærinn Tómi
var, en ekki var heldur viS þaS kom-
andi. Dó skáldiS fræga í Tómi, eftir
átta ára útlegS, rúmt sextugur aS
aldri. Er sennilegt aS orSin vængj-
uSu um heimþrána, hafi veriS sett í
hendingar á- því tímabili er skáldiS
var í útlegSinni og þráSi þaS mest
af öllu, aS fá aS koma aftur til Róm
og aS eySa siSustu æfiárunum þar.
Hér er þá uppruni hinna spaklegu
ummæla, sem orSin eru aS málshætti
í tungu vorri, og sem hinn merki og
ágæti landi vor, dr. Sveinbjörn
Egilsson, snaraSi á volduga íslenzku,
úr latínu, litlu fyrir miSja siSast-
liSna öld. (Fréttaritari Lögb.).
VICTORIA PRINtíEtiSA
LATIN
Á aSfaranótt þriSjudagsins lézt í
Lundúnum Victoria prinsessa, syst-
ir Georgs Bretakonungs, 67 ára aS
aklri; hún var ógift alla æfi.
ENDURKOSINN 1 REGINA
ViS kosningu þá til fylkisþingsins
í Saskatchewan, sem fram fór í
Regina síSastliSinn mánudag, var
Hon. W. F. Kerr, náttúrufríS-
inda ráSgjafi, endurkosinn meS
miklu afli atkvæSa. Hlaut hann
11,760 atkvæSi til rnóts viS keppi-
naut sinn Dr. Denis Sweeney, er
fékk 6,090 atkvæSi. Mr. Kerr var
unr eitt skeiS ritstjóri blaSsins
Regina Leader; var kosinn á fylkis-
þing 1934, en skipaSur ráSgjafi i
hinu nýja Patterson ráSuneyti fyrir
rúmum mánuSi.
MANNFAGNAÐUR
Á laugardagskveldiS var, komu
saman nokkrir vinir Mr. Sigfúsar
Andersonar, málara, á heimili þeirra
Mr. og Mrs. Btenedikt Ólafsson, í
St. Vital, í heiSursskyni viS þenna
mœta mann, sem nú er kominn á efri
ár, þó glaSur sé enn og gunnreifur.
AS þessu stóSu einkum þeir, er not-
iS höfSu atvinnu hjá Mr. Anderson
í lengri eSa skemmri tíma; en Mr.
Anderson var um langt skeiS einn
hinna meiri atvinnuveitenda ís-
lenzkra í þessari borg; þó tóku
nokkrir aSrir vinir þátt í samsætinu.
Mr. Ágúst Sædal hafSi orS fyrir
gestum, og afhenti heiSursgestinum
í lok ræSu sinnar, forkunnar fagran
göngustaf til minja urn atburSinn.
ÞakkaSi Mr. Anderson gjöfina meS
einkar snjallri ræSu, sem og vináttu
þá í sinn garS, er samsætiS bæri vott
um. Margt var fleira um ræSur og
söng, er þótti hin bezta skemtan aS.
Mr. Sigfús Anderson er prýSilega
vel gefinn maSur, er getiS hefir sér
hvarvetna góSan orSstír og af laS sér
margra vina. Þeim varS þaS áreiS-
anlega óblandiS fagnaSarefni, aS
njóta meS honum þessarar ánægju-
legu kveldstundar.
ATHUjGASEMD
Þann 6. þ. m. kom út í Heims-
kringlu bréf frá S. Björnsson
(Seattle, Wash.); þar er fariS
nokkrum orSum um Rímur (for-
mannatal) eftir Nikulás Össurarson.
Því rniSur andar þar nokkuS kalt
aS þessum gamla og heiSvirSa
manni. Ekki get eg skiliS aS hann
Nikulás hafi unniS þetta verk í eig-
ingjörnum tilgangi, frekar en svo
■aS bera uppi þó nokkuS af kostnaS-
inum eSa þá allan, ef svo vildi
verSa. Hann er vinur ættjarSar
sinnar og vildi aS nöfn og afreks-
verk landa sinna féllu ekki í
gleymsku um ókominn tíma. MeS
því er ekki átt viS endalausan tima.
Björnson tekur til samanburSar
erindi úr Jómsvíkinga rimu móti
erindi úr rímum N. og þykir þar
ólíku saman aS jafna. Eg vil benda
á aS fyrsta vísan í Víglundar rim-
um er hentugri til samanburSar,
vegna þess aS SigurSur BreiSfjörS
og Nikulás Össurarson nota hvor á
sinni tíS sama orSiS í sömu merk-
ingu. ÞaS er orSiS “hefnir.” Sig-
urSur segir:
Harald nefnunr Niflung þar
norskar átti lendur
svarta hefnir Hálfdánar,
hára fagri kendur.
MeS orSinu “hefnir” er Harald-
ur sagSur sonur Hálfdánar svarta,
eins og stendur í sögunni.
Nikulás segir:
Halldór Péturs hefnir snar
hafs um fletiS margstaSar
út á setur öldu mar,
afla getur fundiS þar.
Eg skil þessa vísu svona: Hall-
dór Pétursson færir víSa út um haf-
flötinn (vatniS) skipiS meS sínum
farkosti, til þess aS ná í fisk. Skip-
iS er kallaS “öldu mar” og hestur
“ReiSar mar” o. s. frv. ÞaS er mesti
sægur af kenninganöfnum, sem
fornskáldin hafa gefiS sjónum og
skipunum, hlutum, dýrum og mönn-
um. Ef þaS ætti aS glatast, rnundi
verSa æriS stórt skarS fyrir skildi í
íslenzku máli.
Þessari vísu eftir N. Ö. er lýst
þannig í -Heimskringlu-bréfinu, aS
úr henni fáist ekkert vit. Ef N. Ö.
les þessar línur getur hann, ef hon-
um sýnist svo, sagt til hvort eg fer
hér meS rétt eSa rangt mál.
MeS vinsemd, ,
Sveinn A. Skaftfeld.
IIEPBURN Á BATAVEGI
BlaSiS Toronto Globe flutti þá
fregn á mánudaginn, aS Mr. Hep-
burn, forsætisráSherra Ontario.
fylkis, sé kominn á góSan rekspöl
meS aS ná aS fullu heilsu sinni. Hef-
ir hann ákveSiS aS sitja fund þann
í Ottawa, er settur verSur 9. þ. m.,
milli sambadsstjórnar og stjórna
hinna einstöku fylkja. Þykir líklegt
aS Mr. Hepburn muni halda áfram
stjórnarforustunni, en ekki láta af
henni í lok næsta þings, eins og hann
sjálfur hafSi tilkynt.
MR. BEATTY IIEFIR
ORÐIÐ
Sir Edward Beatty, forseti Cana.
dian Pacific járnbrautarfélagsins,
komst nýveriS þannig aS orSi:
“ViS hljótum aS aShyllast þá
stefnu, sem leiSir til aukinna viS-
skifta. Og viS verSum aS taka til
greina alla landshluta jafnt, er viS
ihugum þaS hve ákveSinn þjóSar-
vilja hin nýja sambandsstjórn hefir
aS bakhjarli, og hvert umboS hún
hefir til þess aS framfylgja stefnu
sinni i viSskiftamálunum. ÞaS út af
fyrir sig, hve þjóSin nú nyti mátt-
ugrar stjómar, hlyti aS vekja al-
ment traust á framtíSinni og fram-
tíSarmöguleikunum.
Geátur að heiman
Tvo síSustu dagana í vikunni sem
leiS, dvaldi hér góSur gestur aS
heiman; meS orSunum “aS heiman,”
er átt viS frá íslandi; var sá hr.
Kristján Einarsson, erindreki fyrir
fiskisölusamband Islands. HafSi
hann fariS alla leiS til Cuba, auk
Jjess sem hann dvaldist um hríS í
New York. Er Kristján hinn væn_
legasti maSur og viSkynningargóS-
ur. Lét hann, þó varfærinn væri í
orSi, all vel af för sinni, og mun vel
mega ætla aS hún hafi nokkurn
árangur boriS.
Nokkra íslendinga hitti Kristján
aS máli þenna stutta tíma, sem hann
dvaldi hér i borginni, og mun hafa
leitaS hjá þeim hófanna í sambandi
viS hugsanlega sölu á íslenzkum
fiski í Canada -og Bandaríkjum.
Mun hann í því tilliti hafa átt tal viS
þá G. F. Jónasson forstjóra Key-
stone Fisheries, Limited, og Th. E.
Thorsteinsson fyrverandi banka-
stjóra, er í sambandi viS þaS félag
stendur. Þá skoSaSi og Kristján
aSal frystihús borgarinnar, meS þaS
fyrir augum, aS kynnast starfsaS-
ferSum þeirra, er einkum og sérílagi
aS geymslu og meSferS á fiski tií
útflutnings lHta. Er vonandi aS
koma Kristjáns hingaS leiSi til góSs
fyrir íslenzkt viSskiftalíf, og opni
því nýja fárvegi.
LAPOINTE GERIR
YFIRLÝSINGU
Hon Ernest Lapointe, dómsmála-
ráSgjafi Sambandsstjórnarinnar,
hefir gert þá yfirlýsingu, aS full-
trúi Canada í þjóSabandalaginu í
Geneva, hafi upp á eigin ábyrgS átt
frumkvæSi aS því, aS Canada skyldi
beita sér fyrir banni gegn innflutn-
ingi á olíu og kolum til Italíu. Þess-
ari afstöSu hafi Mr. Riddell lýst yfir
af hálfu Canada áSur en stjórnar-
skiftin í Ottawa voru unr garS geng-
in.
NÝ KORNSÖLUNEFND
Sambandsstjórnin í Ottawa hefir
skipaS nýja kornsölunefnd í staS
þeirrar nefndar, er John McFarland
veitti forustu. Hin nýja nefnd er
þannig mönnuS: J. B.. Murry, Win-
nipeg, formaSur; George Mclvor,
Winnipeg, og Dean Shaw í Saska-
toon.
Or borg og bygð
Mr. og Mrs. Clifford Stevens frá
Gimli, komu úr brúSkaupsför sinni
sunnan úr Bandaríkjum á mánudag.
inn var. Komu þau meSal annars
viS í Cavalier Grafton og Grand
Forks. Ungu hjónin báSu Lögberg
aS flytja þeim Mr. o;f Mrs. J. K.
Einarsson og Mr. og Mrs. J. H.
Hannesson í Cavalier, alúSarfylztu
þakkir fyrir ástúSlegar viStökur.
Lögberg árnar þessum mannvæn-
legu brúShjónum allra heilla í franr-
tíSinni.
Hentug jólagjöf.
Ardís, ársrit Bandalags lúterskra
kvenna, 1935, á 35 cents heftiS.
Heftin fyrir árin 1933, 1934 og
T935» fást keypt öll í einu á 90C.
Pantanir sendist Mrs. B. S. Benson,
Columbia Press, Ltd., Toronto og
Sargent, Winnipeg.
STAKA
Margt er klungur mæSunnar
meira en ungur hyggur;
einhver drungi ömunar
á mér þungur liggur.
Hjörtur Gíslason.
(úr StaSarsveit).
Frá Islandi
NORÐLENSK KORN-
UPPSKERA
Ræktunarfélag NorSurlands hefir
keypt sér þreskivél til þess aS
þreskja korn þaS, sem félagiS rækt-
ar í gróSrarstöS sinni.
Þresking stendur nú yfir.
Hefir framkvæmdarstjóri félags-
ins, Ólafur Jónsson, gert tilraunir
meS kornrækt undanfarin ár, og
reynst vonum framar.
I vor sáSi hann byggi i rúma dag-
sláttu, höfrum í )4 dagsláttu og
vetrarrúgi í V2 dagsláttu. Auk þess
sáSi hann þrem tegundum af hveiti
í tilraunareit.
VeSráttan í sumar var mjög ó-
hagstæS til kornræktar, votviSra-
samt og sólarlitiS.
Tiltölulega var veSráttan bezt í
maímánuSi.
U.ppskera af byggi varS rúml. 10
tunnur, og af höfrum tvær túnnur.
En hveitiS þroskaSist ekki.
Ólafur hefir gert tilraunir meS
JraS, aS sá korninu á mismunandi
tínra á vorinu, meS svipuSum hætti
og Klemens Kristjánsson á Sáms-
stöSum hefir gert.
Kemst Ólafur aS sömu niSurstöSu
og Klemens, meS þaS, aS þeim mun
betur hepnast kornræktin, sem fyr
er sáS aS vorinu.—Kn.
—Mbl. 5. nóv.
LÍK PILTANNA, SEM URÐU
ÚTI A ALMENNINGI FUNDIN
Þeir hafa allir dáið úr vosbúð og
þreytu.
Nú er orSiS ljóst um afdrif allra
mannanna, sem fóru s.l. mánudags.
morgun til aS leita f jár á Almenn-
ingi í Sigluf jarSarhreppi.
Eftir aS lík Haraldar heitins
Björnssonar fanst, héldu menn á-
frarn leitinni aS hinum tveim félög-
unum, þeim Kristjáni Hjálmarssyni,
og GuSmundi Meyvantssyni og hafa
lík þeirra beggja fundist.
Lik Kristjáns heitins fanst í gær.
kvöldi meS þeim hætti, aS Jón
Gunnlaugsson rafvirki frá Siglu-
firSi fór til aS gera viS símalínu í
Hraunadal. Þegar hann hafSi lokiS
því, fór hann út Almenning og fann
þá lík Kristjáns hjá Kvígildi.
Þegar hann konr til Dalabæjar,
hitti hann leitarmenn þar fyrir. I
morgun fóru þeir aS sækja lík
Kristjáns og fundu þá lík GuS-
mundar heitins á Arnbjargarhálsi
upp af Hrólfsvallardal, um kílómeter
frá þeim staS, sem lík Kristjáns
fanst.
Orsök þessa slyss er álitin vera
sú, aS Kristján hafi orSiS lasinn,
eSa -gefist upp í ofveSrinu á mánu-
daginn. Háfi Haraldur síSan fariS
til aS sækja hjálp, en GuSmundur
orSiS eftir hjá Kristjáni. Hafi þeir
svo allir orSiS úti í krapahríSinni.
Haraldur heitinn átti ekki nema
300 faSma eftir aS Máná og hefir
hann þá auSsjáanlega veriS orSinn
örnragna af þreytu og vosbúS. HafSi
hann fariS úr skónum sennilega til
aS geta hetur fótaS sig á hálkunni.
Kn.
—Mbl. 8. nóv.
ÞINGKOSNINGAR A
NÝJA SJALANDI
ViS kosningar þær, er fram fóru
til þjóSþingsins á Nýja Sjálandi á
miSvikudaginn Jrann 27. nóvember
síSastliSinn, urSu úrslitin þau, aS
verkamannaflokkurinn, undir for.
ustu Mr. Savage, vann hinn glæsi-
legasta sigur; • hlaut sá f lokkur 53
þingsæti. Samsteypuflokkurinn, sem
Forbes-stjórnin studdist viS fékk
19 sæti, en utanflokkamenn 8.