Lögberg - 12.12.1935, Blaðsíða 4

4
LÖGrBERG. FIMTUDAGINN 12. DESEMBER, 1935
Hógtierg
GefiS út hvern fimtudag af
THE COLTJMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verö t3.00 um driS—Borgist fj/rirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent»Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
“ Kirkjuritið ”
Nóvemberhefti Kirkjiiritsins hefir Löíf-
bergi nýlega veriÖ sent til umsagnar, og skal
þess hér nú aÖ nokkru minst. Um rit þetta er
jafnaðarlegast ekki nema gott eitt að segja,
þó nokkuð sé innihald þess stundum mismun-
andi að andlegri kjarnfæðu. Enn jafnast það
ekki á við fyrirrennara sinn, Prestafélagsrit
Islands, þó þetta hefti sverji sig að vísu
nokkuð þar í ætt.
Efnisyfirlit Kirkjuritsins að þessu sinni
er á þessa leið:
1. Matthías Jochumsson. Trúarskáld-
ið. Eftir dr. Magnús Jónsson.
2. Matthías Jochumsson. Menning vor
og kirkja. Eftir Sigurð kennara Vigfússon
frá Brúnum.
3. Sálmur. Eftir Gísla B. Kristjánsson
kennara,
4. ‘ ‘ Hallgrímsdeild ” Prestafélagsins.
5. “Vitamina” skólalífsins. Úr bréfi
frá séra Sigtryggi prófasti Guðlaugssyni.
6. Prestafélag Vestfjarða.
7. Fullveldisljóð. Eftir Brynjólf Björns-
son á Norðfirði.
8. Frelsi. Prédikun á fullveldisdaginn.
Eftir séra Svein Víking.
9. Kirkjumál Reykjavíkur. Eftir S. P. S.
10. Fréttir.—
Veigamestu ritgerðirnar eru þær eftir dr.
Magnús Jónsson og séra Svein Víking; bera
þær, hvor um sig, vitni um flevgar hugsjónir
ágætra gáfumanna. Hin íturhugsaða og fag-
urmeitlaða prédikun séra Sveins í sambandi
við Fullveldisdaginn fer hér á eftir.
FREL8I
Prédikun á fullveldisdaginn
Eftir séra Svein Víking.
“En þar sem andi drottins er
þar er frelsi.” (2. Kor. 3, 17).
Frelsi. — Hvílíkum eldi hefir þetta eina
orð farið um hugi manna! Hvílíkar fórnir
hafa því verið færðar um aldir! Skáldin hafa
ort um það ódauðleg ljóð. Tónlistarmennirn-
ir hafa helgað því seiðmagn samhljóðanna.
Myndhöggvararnir hafa meitlað því hin stór-
feldustu minningarmerki í marmara og málm.
Málararnir hafa tignað það í línum og litum.
Mælskumenn hafa helgað því gáfu sína og
orðsnild 0g rithöfundarnir skráð um það ó-
teljandi bækur, musteri hafa því verið reist
og ölturu bygð, þar sem það hefir verið tign-
að og tilbeðið eins og guð. Og á altari frels-
isins hafa þjóðirnar löngum lagt sínar stærstu
fórnir. Þar hefir fórnað verið dýrmætu blóði
hraustra sona. Fyrir frelsið hafa miljónir
manna ruðst fram á vígvellina og látið þar líf
sitt með hryllilegum hætti. Og þó hefir
sennilega ekkert orð verið hrapallegar mis-
skilið eða því háskalegar misbeitt en orðinu
frelsi.
Saga baráttunnar um frel-sið er ein stærsta
harmsaga veraldarinnar. Hún er blóði drif-
in og tárum vætt svo að segja á hverri
blaðsíðu. Sú saga sýnir, að frelsið hefir ver-
ið þjóðunum hvorttveggja í senn dýrmætt og
dýrkeypt. En sú saga sýnir einnig, að frelsið
hefir orðið þjóðunum svo dýrkeypt, sem raun
er á orðin, vegna þess, að frelsið hefir verið
talið fólgið í því, að brjóta hömlur og slíta
fjötra. Og samkvæmt því hefir svo frelsið
verið sótt og varið með valdi hnofaréttarins
fvrst og fremst. Enn í dag leitast þjóðirnar
við að tryggja frelsi sitt með valdinu, valdi
vígbúnaðar og herafla. Og með valdi er
frelsinu haldið fyrir þeim þjóðum, sem þrá
það, en ennþá hafa ekki öðlast það.
En nú vil eg minna á þá staðreynd, sem
er harla eftirtektarverð, að engin af æðstu
og dýrustu verðmætum mannsandans er hægt
að öðlast með ofbeldi. Þau lúta ekki, þau lúta
aldrei hinum ruddalega mætti hnefaréttarins
og hins ytra valds. Þau lúta æðri lögum.
Þekkingin t. d. verður ekki tekin af mönnum
með hervaldi, né heldur verður henni tro'ðið
inn í menn með byssustingjum. Sama máli
gegnir um trúna. Ekkert valdboð getur tekið
hana frá oss, né heldur gefið oss hana. Sama
er að segja um ástina, kærleikann. Enn gild-
ir þetta um gáfur vorar og hæfileika alla,
hugsjónir og heitustu áhugamál. Með valdi
má að vísu hneppa í fjötra, með" valdi má
kvelja og krossfesta, en hugsjónir verða ekki
mvrtar á þann hátt. Þær eru hafnar yfir of-
beldisverkin. Blómið vex, þegar sólin vermir
frjóvan svörð. En þótt allar hersveitir ver-
aldarinnar legðust á eitt, gæti vald þeirra ekki
kallað fram eitt smáblað úr moldinni. Barnið
brosir við móður sinni, af því að það þekkir
hana og elskar. En vér stöndum magnþrota
gegn ómálga barninu. Þó vér ógnuðum því
með hundruðum hersveita, gætum vér ekki
knúð það til að brosa við oss.
Ef svo er, í raun og veru, áð frelsið á ekk-
ert skylt við þessi dýrustu verðmæti manns-
andans, ef að það er að engrn líkt barninu, sem
aðeins brosir við þeim, sem elska það, ef^það
er aðeins hlutur, sem 'hver getur hrifsað frá
l öðrum eftir vild með valdi þess sterkasta, þá
er frelsið áreiðanlega ekki vert þeirrar dýrk-
unar, sem því hefir fallið í skaut, eða þeirra
stóru og blóðugu fórna, sem á altari þess hafa
verið færðar. Og það má öllum vera ljóst, að
á meðan alment er litið á frelsið fyrst og
fremst sem þann hlut, er liægt sé að vinna
með herafla og glata með ósigri, getur aldrei
orðið um varanlegt -eða alment frelsi að ræða
á jörð. Um það verður þábarist hér eftir eins
og hingað til, á sama ruddalega háttinn og
barist er til landa og fjár. Frelsið heldur þá
áfram að verða mönnunum hin blindi en
grimmi guð hersveitanna, sem sífelt heimtar
fórn og blóð og hefnd, sá guð, sem aldrei
frelsar, heldur fellir stöðugt nýja fjötra að
fótum dýrbenda sinna.
En líkt 0g að baki hinnar ófullkomnustu
guðsdýrkunar siíílausra villiþjóða birtist trú-
arþörf og eilífðarþrá mannsandans, þannig
liggur einnig á bak við hina blóðidrifnu frels-
isbaráttu sú hjeilaga og göfuga frelsislþrá,
sem manninum er í eðli borin. Og eins og
guðshugmyndirnar hafa þróast og göfgast um
aldirnar, þannig mun einnig frelsLshugsjón-
in, frelsisgyðjan, breyta um eðli og svip með
vaxandi þroska mannkynsins. Sú tíð lilýtur
að renna, að einstaklingar og þjóðir taka að
sjá það og skilja, að hið sanna frelsi verður
ekki skapað eða varðveitt með blóðsúthelling.
um og hemeskju, heldur er frelsið mikíu
fremur líkt blóminu, sem grær og vex með
undursamlegum hætti, ef rétt þroskaskilvrði
eru fyrir hendi, eða barninu, sem aldrei fæst
til að brosa í faðmi þess, sem tekur það méð
valdi.
Frelsið er ekki fyrst og fremst fólgið í
því taumleysi og óstýrilæti, sem slítur alla
fjötra og opnar allar dvr, heldur er það fólgið
í víðsýni og þekking, þroska og trú mannanna
sjálfra. Það stoðar lítið að opna dyrnar fyr-
irblindum manni. Það getur orðið til þess, að
hann ani út í hina mestu ófæru. En væri hin-
um blinda gefin sýn, mundi hann bæði sjá til
að opna dyrnar 0g komast þangað, sem hann
vill. Víðsýni og þekking eru frelsisgjafar og
frelsisvehðir. Því víðsýnni og mentaðri sem
maðurinn er, því frjálsari verður hann, því
fleiri dvr opnast honum, því fleiri leiðir sér
hann til þess að velja um. Þroski mannanna
líkamlegur, en þó einkum siðferðilegur, er
éinnig frelsisgjafi. Vegna vanþroska, vegna
skorts á siðferðilegu þreki og festu, eru
mennirnir sífelt að svifta sjálfir sjálfa sig
frelsinu og gjöra si gað ánauðugum þrælum,
þrælum óhófs og eitumautna, þrælum tízku
og tildurs, þrælum ofstækis og skaplasta. Án
siðferðilegs næmleika 0g festu getur hvorki
þjóð né eintaklingur orðið frjáls. Síðast en
ekki sízt er það trúin, sem er traustasti frels-
isvörðurinn og máttugasti frelsisgjafinn.
Það er ekki ófyrirsynju, að vér nefnum Jesú
Krist frelsara mannanna. Trúin — traustið
á sigur réttlætisins og kærleikans í alheimin-
um og í hverri sál, samfara fullvissunni um
framhaldslíf eftir dauðann og eilíft gildi
hverrar mannssálar, hún gefur óhjákvæmi-
lega víðari og frjálsari útsýn yfir gjörvalla
tilveruna, hún sýnir oss nýtt mat á verðmæt-
um lífsins, hún kennir oss að virða rétt mann-
anna, ekki aðeins rétt þeirra til Hfsins, heldur
einnig rétt þeirra til þroska og frelsis.
“Þar sem andi drottins er, þar er frelsi.”
Eg hygg, að þessi orð postulans lýsi næmari
og réttari skilningi á frelsishugsjóninni en nú-
tíðin hefir til að bera, nútíðin, sem hervæðir
þjóð gegn þjóð til að sækja frelsið eða verja
það á vopnaþingi hnefaréttarins. Þar sem
andi drottins ríkir, þar sem mennimir eignast
og varðveitabjartsýni og trú Jesú Krists, sið-
ferðilegan hreinleika og eldheitan áhuga fyr-
ir malefnum, sem menn finna, að eru stærri
en maður sjálfur, slíkur maður á frelsið í
æðstum skilningi, og það engu síður, þótt hann
sé hneptur í fjötra eða negldur á kross. Frels-
ið í öðstum skilningi þess orðs lýtur engu
ytra valdi, óttast enga hótun, hræðist ekkert
ofbeldi. Frelsið, í æðstri merkingu, býr í sál
þess manns, sem engu lýtur nema rödd Guðs,
sem hann heyrir ekki sem ytra valdboð, venju
eða lögmál, heldur sem þann fimbulvilja, sem
alt verður að lúta á himni og jörð, vilja, sem
í sál hans er orðinn hvorttveggja í senn vilji
hins æðsta drottips og vilji hans sjálfs.
I dag erum vér að minnast frels-
isins, fullveldis þessarar þjóðar. Vér
höfum að vísu öðlast það frelsi fyr-
ir drengilega baráttu vorra beztu
sona. En þó er frelsisbarátta vor
að ýmsu leyti sérstæð og eftirtekt-
arverð. Vér höfum ekki farið að
dæmi margra annara þjóða í þeim
efnum. Vér höfum ekki tekið frelsi
með valdi. Það mun að vísu senni.
lega rangt að reikna oss slikt til
dygða, heldur mun þar mestu hafa
um valdið fámenni vort og fátækt.
Vér gátum blátt áfram ekki tekið
frelsið með valdi hnefaréttarins.
Vér urðum að fara aðrar leiðir.
Endurheimt íslenzks þjóðfrelsis
er, eins og kunnugt er, venjulega
þökkuð einum manni, Jóni Sigurðs-
syni forseta, og það er rétt, að eng-
inn maður hefir flýtt svo mjög fvr-
ir frelsi voru eins og hann. En án
þess að vilja skerða að nokkru heið.
ur þess óskabarns þjóðarinnar, þá
virðist mér þó réttmætt að vekja at-
hygli á því, að hann skapaði ekki
frelsisrétt þessarar þjóðar. Hann
leitaði að þeim rétti, hann fann þann
rétt og vakti athygli á honum með
skýrum og ótviræðum rökum. Frels-
isréttur Islendinga var til löngu áður
en Jón Sigurðsson fæddist. Menning
þjóðarinnar, saga hennar, semt hún
hefir skráð og geymt, og tungan,
“ástkæra ylhýra málið,” sem hún
hefir varðveitt um liðnar aldir, það
eru frelsisgjafar íslenzku þjóðar-
innar, er sköpuðu henni réttinn til
frelsisins. Hefðum vér glatað
þessu, þá værum vér nú ekki frjálst
og fullvalda riki, og það sem verst
væri, hefðum litlar eða engar varnir
eða líkur til að verða það.
Þjóðfrelsi Islendinga er ekki end.
urheimt með valdi hins sterkasta,
líkt og frelsi ýmsra stórþjóðanna.
Það frelsi verður sennilega heldur
aldrei varðveitt eða varið með vopn-
um og herafla. Það frelsi verðum
vér að vernda á annan hátt. Það
frelsi verðum vér að vernda og verja
á sama hátt og vér öðjuðumst Það.
Eins og vér sýndum oss verða þess
að endurheimta frelsið, eins verðum
vér í nútíð og framtíð að sýna oss
verða þess að halda þvi og varðveita
það.
Stórþjóðirnar hyggjast að varð-
veita og efla frelsið með því að
smíða ný og stærri herskip og flug-
flota, nýjar fallbyssur, nýjar vítis-
vélar og vopn. Þeirra frelsisverðir
er brynjað landvarnarlið. Vér setj-
um frelsinu vonandi aldrei svo ó-
samboðna verði. Verðir hins ís-
lenzka frelsis verðahér eftir, eins og
hingað til, að vera menning vor, saga
og tunga. En þeir verðir þurfa
einnig að vera siðferðileg festa, vax.
andi þroski, aukin samúð og skiln-
ingur á kjörum og högum hverrar
stéttar, en ekki sízt starfandi trú,
trú á landið, trú á framtíðina, trú á
Guð, ekki aðeins í alheimsgeimi
heldur einnig í sjálfum oss.
Og landvarnarlið vors unga frels-
is, það skyldi aldrei verða vopnaðar
hersveitir æfðar til að veita öðrum
sár og bana. íslenzkt landvarnarlið,
það er þjóðin sjálf, þjóðin öll, ung.
ur og gamall, karl og kona. Og hún
skyldi æfð til iðju og starfs, henn-
ar„vopn áhöld þau, sejti1 yrkja landið
og láta tvö strá vaxa þar sem áður
óx eitt, hennar floti fiskibátarnir og
kaupskipin, sem færa björgina á
land. Og í stað hervirkja skyldi hin
íslenzka þjóð reisa iðnsmiðjur, þar
sem íslenzk framleiðsla er unnin til
nytja og gagns einstaklingum og
þjóð.
Islenzka þjóðin tók ekki frelsi sitt
með valdi. Það gefur oss vonir um,
að frelsið megi brosa í faðmi henn-
ar, eins og barn við móður, og verða
henni til farsældar og gagns. ls-
lenzki fáninn, tákn þjóðfrelsisins,
hann er ennþá fagur og hreinn.
Hann hefir aldrei, eins og fánar
stórþjóðanna, verið ataður i sak-
lausu blóði. En ef þjóðin á að geta
haldið frelsi sínu óskertu og fána
sínum hreinum, þá verður henni að
skiljast, ekki aðeins það, að frelsið
er dýrasta verðmætið, sem hún á,
heldur hitt, að hún getur ekki haldið
frelsiny hjá sér eins og hræddum og
vængstifðum fugli í búri. Frelsið
verður að geta brosað í faðmi henn-
ar eins og barn við móður. En því
aðeins brosir frelsið við þjóðinni, að
menning og drengskapur, trúmenska
og samúð, siðferðileg festa og starf-
andi trú skipi öndvegið í sálum
þegnanna. Þar sem andi drottins er,
þar er frelsi.
Mætti þjóðin skilja það, að undir
þessu er frajmtíðargæfa og frelsi
hennar komið. Mætti hún, smáþjóð-
in við hið yzta haf , sýna stórþjóð-
unum það í framkvæmd og verki, að
þar sem andi drottins er, þar er
frelsi. — Amen.
Falleg bók
“What hast thou wrought for Right
and Truth, •
For God and man,
From the golden hours of hright-
eyed youth
To life’s mid-span?”
—My Soul and I.
Hún heitir “Second Hand”; er
rituð af konu, sem heitir Emma
Gerberding Lippard. Bókin er gef.
in út í Phildelphia, Pennsylvania,
1034, af The United Lutheran Pub-
lication House.
Það er gömul hugsun og ný, að í
því sé verðmæti að fara til fram-
andi landa og leita sér “fjár og
frama.” Seinni tíma og kristnar
kenningar hafa breytt nokkuð um-
svifum utanferðanna, svo að nú
þykir ekki við eiga að setja féð og
framann ofar öllu, heldur skal hitt
standa ofar, að færa hver öðrum
blessun. Fiskisnekkja, sem flytur
afla sinn til annara landa, (eða síns
eigin) virðist færa meiri búbót en
gunnhlaðin vikingaskipin gerðu og
athafnir framans til mannvíga.
Bókin “Second Hand” er saga af
sviði heiðingjatrúboðsins í Japan.
Hún gripur inn í Vesturlönd, dregur
dálitið til hliðar fortjaldið og sýnir
inn á svið spillingar og eigingirni í
siðaða heiminum. Sýnir líka stríð-
ið við það. Sýnir hvernig púkar í
ljósengla myndum gera árásir á
meðbræður sína, til þess að fylla
pyngjuna. Sýnir og hvað þeir eru
að gera, sem tekið hafa að sér að
vera berendur ljóssins, auk þess sem
þeir eru heiðingjatrúboðar, — ber-
endur ljóssins inn í hinn almyrka
heim.
Lýsingin af japönsku þjóðlífi í
bókinni er sérlega skemtileg, eink-
um vegna þess að svo mildum og ná-
kvæmum höndum er farið um alla
þá frásögn. Það er auðséð á öllu,
að höfundur er gagnkunnug því, er
hún f jallar um þar, og ann því líka.
Þá er lýsingin á lífi trúboðanna
þar eystra ( eg ætti nú að segja,
þar vestra) ekki síður eftirtektar-
verð. Þrautir þeirra eru oft ærið
þungar. Daglega lífið færir þeim
erfiðleikana, unclir eins, áður en
kemur til nokkurs trúboðs. Svo
kemur trúboðið sjálft, með öllum
sínum ólundarlegu þrautum og sárs-
auka, sem grípur inn í heimilislífið
og reynist öllum ærið þungbær á
köflum, en sérstaklega mæðrunum
og börnunum.
“En römm er sú taug er rekka
dregur föðurtúna til.” Svo sterk er
sú taug er þessa menn og konur
dregur til ljóssins, að eigi æðrast
þeir né uppgefast í þessum “utan-
ferðum,” þó hvorki séu þeir að
sækja “fé né frama,” eftir venju-
legu heimsmati.
Látum okkur ekki gleyma því, að
veita þeim athygli og samúð, sem
farið hafa i slíka utanför. Þó það
sé gert af veikum mætti, eins og á
sér stað með línur þessar, þá lítum
samt af og til yfir höfin og löndin,
sem aðskilja og fiugsum og biðjum
þeim blessunar, er það stóra verk
hafa að sér tekið að bera ljós Guðs
náðar inn í heiðingjaheiminn.
Fyrst þegar eg sá þessa merki-
legu bók undraði mig að henni
skyldi valið þetta nafn: Second
Hand, en þegar eg las hana„ sá eg
að það sýnir hina dýpstu hugsun svo
djúpa og gamla að bæði Vidalín og
Hallgrímur Pétursson gátu átt hana,
áttu hana víst. Líka í svo mildum
búningi auglýsta, að hverjum nútíð.
armanni ætti að vera unun að lesa.
I “Seconcl Hand” eru perlur, sem
ávalt munu færa mannssáíinni nugg-
un og gleði, og aldrei mun falla
dimma á.
Þeir, sem hugsa sér að kaupa
enskar bækur til jólagjafa, fá sér-
lega smekklega og ánægjulega bók
þarna, hvort sem viðtakandi er karl
eða kona, ungur eða gamall.
Svo ætla eg að taka tækifærið og
biðja Lögberg að bera mínar inni-
legar jóla- og nýársóskir til séra
Octavíusar Thorláksson, frú Caro-
línu og barna þeirra í Japan, sömu-
leiðis til séra Ólafs Ólafssonar og
frú Herborgar, í Kina.
Gleðileg jól og farsælt nýár í
Jesú nafni.
Rannveig K. G. Sigbjörnsson.
Fimtíu ára minningar-
rit
Hins Evangeliska Lúterska
Kirkjufélags Islendin’ga í
Vesturheimi 1885 — I935>
eftir pFófcssor Richard Beck,
Ph. D.
Það heyrist stundum talað um, að
deyfð sé yfir íslenzku kirkjulifi og
er það þá jafnframt afsakað með
dreifbýli íslenzku sveitanna, fá-
menninu og þeirri hörðu baráttu,
sem menn verða að heyja þar oft og
einatt fyrir tilveru sinni, svo að hin
andlegu mál lenda í undandrætti og
komast ekki að fyrir annríki dags-
ins.—Satt er það, að margir slíkir
örðugleikar t í götu íslenzkra mál-
efna, ekki aðeins kirkjunnar, heldur
hverskonar félagssamtaka yfirleitt,
enda munu fáar þjóðir vera sundur-
lyndari en vér íslendingar. Slíkt er
og að vonum, því að vér eigum ætt
vora að telja til hinna mestu ójafn-
aðarmanna, þar senr voru forfeður
vorir, þeir er fyrstir fóru að byggja
ísland. Þeir feldu að jafnaði ekki
skap saman við aðra menn, enda
leituðu þeir hingað, til þess að þurfa
ekki að semja sig að neinna siðum
nema sjálfra sin. Þegar landið fór
svo að byggjast og ekki varð hjá
því komist, að hafa meira samneyti
við aðra menn, en að fremja á þeim
víkingu og ránskap, lenti alt í styrj-
öld, eins og kunnugt er orðið og
varð það því valdandi, að Island
komst undir erlend yfirráð og hneig
til niðurlægingar og ómenningar um
margar aldir. Nú þegar sjálffor-
ræðið er endurheimt og þjóðin ör-
lítið að rétta sig úr kútnum, logar
alt í deilum enn á ný. Hið eina, sem
menn sýnast þá hafa nokkurn veg-
inn rænu á í dreifbýlinu, er að
flokka sig til sundurlyndis og óein-
ingar í stjórnmálum. Þetta er á-
vöxturinn af vorri hreinræktuðu
einstaklingshyggju.
En þetta er nú ekki nema útúr-
dúr! Þeir, sem blöskra örðugleik-
arnir á íslenzku félagslífi hér heima
fyrir, ættu að kynna sér sögu ís-
lenzku kirkjunnar vestan hafs.
Hvað er dreifbýlið hér í samanburði
við dreifingu landanna i Vestur-
heimi? Nokkrar þúsundir manna
búsettar frá hafi til hafs víðsvegar
um hið geysivíðáttumikla meginland
Norður-Ameríku, hafa eflt með sér
félagssamtök, er um fimtíu ára skeið
hafa staðið með furðulegum blóma.
Þeir hafa með þrautseigri atorku og
ótrúlegri fórnfýsi bygt f jölda kirkna
og myndað um þær margþætt fé-
lagslíf. Og sumt af þessu er unnið
mitt í frumbýlingsbaráttunni, með-
an þeir voru enn í lítt bygðu landi,
þar sem skorti vegi og verkfæri,
þolanlega bústaði og öll hugsanleg
þægindi likams og sálar.
Þetta sýnir, að viljinn og eljan og
hin andlega sinna ræður meira, en
nokkrir ytri örðugleikar. Það sýnir
ennfremur, að í lífsbaráttunni við
tröllauknar torfærur hins víða meg-
inlands, fann þessi nýja kynslóð
landnemanna af íslenzku bergi meiri
styrk, andlegt öryggi og gleði í
kirkjulegum félagsskap en fagrar
og mannúðlegar trúarhugsjónir, en í
því að berjast sin á milli og sitja
aldrei á sátts höfði. Kirkjan hefir
verið f jöregg þeirra, andlegt heimili
og ættarland og hefir borgið þeim
frá að týna sjálfum sér í hinu nýja
landi, hún hefir viðhaldið þjóðerni
þeirra og félagssamtökum.