Lögberg - 19.11.1936, Síða 2

9
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. NÓVEMBER 1936
Magnús Stephensen
landshöfðingi
ALDARMINNING
Eftir A. J. Johnson.
í dag )eru liÖin ioo ár frá fæÖ-
ingu Magnúsar Stephensen lands-
höfðingja, sem var einn af beztu
sonum er þjóðin hefir átt, og ein-
hver vandaðasti og merkasti em-
bættismaður, sem hér hefir farið
með embætti, fyr og síðar.
Það virðist þvi ekki nema sjáífsagt
að rifja upp nokkur atriði úr sögu
þessa mæta manns nú á hundrað ára
afmælinu, minningu hans til maklegs
heiðurs, og öllum til fyrirmyndar.
Ekki er þó svo að skilja, að mikið
verð hér sagt um Magnús lands-
höfðingja sem eigi hefir verið áður
sagt, því þann er þetta tekur saman
skortir með öllu persónulegan kunn-
ugleika, og tíma til að kanna heim-
iidir m. m., og verður því hér að
mestu rif jað upp nokkuð af því, i
sem merkir samtiðar- og samstarfs-
menn hafa sagt um afmælisbarnið á ,
liðnum tímum', og verður aðallega
stuðst við tvær ágætar ritgerðir eftir
dr. Jón Þorkelsson þjóðskjalavörð
í Sunnanfara 1893 og Skirni 1923.. |
Magnús landshöfðingi var af
mjög góðu bergi brotinn í báðar
ættir. Faðir hans var Magnús
Stephensen sýslumaður á Höfða-
brekku í Mýrdal (síðar í Vatnsdal
í Rangárþingi) sonur Stepháns amt- (
manns á Hvítárvöllum í Borgar- j
firði, en Stephán amtmaður var son-.
ur Ólafs stiftamtmanns Stepháns-
sonar í Viðey. Voru það synir Ólafs
stiftamtmanns sem' fyrst tóku sér!
ættarnafnið Stephensen, þvi sjálfur ,
hafði stiftamtmaður skrifað sig
Stephánsson, en hann var sonur |
Stepháns prests á Höskuldsstöðum !
(d. 1748) Ólafssonar prófasts á
Hrafnagili (d. 1730), Guðmunds-
sonar, Jónssonar á Siglunesi Guð-
mundssonar. Kona Ólafs prófasts
á Hrafnagili, og amma Ólafs stfit-
amtmanns hét Anna, og var dóttir
séra Stepháns skálds i Vallanesi, Ól-
afssonar prests í Kirkjubæ í Hró-
arstungu, Einarssonar, bróður Odds
biskups í Skálholti, en móðir Steph-
áns skálds i Vallanesi, var Kristín
dóttir séra Stepháns í Odda á
Rangárvöllum (d. 1615), Gíslason-
ar biskups í Skálholti, Jónassonar.
Til séra Stepháns í Odda er rakið
Stepháns (síðar Stephensens) nafn-
ið í þessari ætt.
Móðir Ólafs stiftamtmanns var
Ragnh. Magnúsdóttir á Espihóli,
Bjömssonar, Pálssonar Guðbrands-
sonar biskups, en kona Ólafs stift-
amtmanns, og langamma Magnúsar
landshöfðingja var Sigríður, dóttir
Magnúsar Gíslasonar amtmanns á
Leirá, stórmerks höfðingja. Er sagt
að hún hafi fært Ólafi stiftamt-
ntanni “og kyni hans mestan bata,”
því hún var bæði ættstór og ættgöf-
ug. Var faðir hennar Magnús amt-'
maður, sonur Gísla lögréttumanns í
Máfahlíð, Jónssonar Vigfússonar
sýslum'. í Borgarfjarðarsýslu, síðar
biskups á Hólum, (Bauka-Jóns), en
Jón biskup var sonur Vigfúsar
sýslumanns á Stórólfshvoli, Gísla-
sonar lögmanns í Bræðratungu, Há-
konarsonar sýslumanns í Stóra-
Klofa á Landi, Árnasonar, Gísla-
sonar sýslumanns á Hlíðarenda í
Fljótshlíð. (Konur þessara manna
voru og af hinum göfugustu ættum.
Um þessa ætt má því segja, að hún
“var göfug og höfðingjastoð”). Var
Árni Gíslason sýslumaður á Hlíðar-
enda alkunnur höfðingi á 16. öld, og
er afar mikill ættbálkur frá honum
kominn. Fjöldi af merkustu mönn-
um þjóðarinnar á síðari öldum, eiga
ætt sína að rekja til hans, eða Gísla
biskups Jónssonar í Skálholti, og
margir til beggja, og svo er um
Magnús landshöfðingja. Kona Gísla
í Máfahlið var Margrét dóttir
Magnúsar lögmanns Jónssonar á
Reykhólum Magnússonar s. st. Ara-
sonar hins stóra í ögri (var 3V2
alin á hæð) Magnússonar “prúða”
í ögri, Jónssonar á Svalbarði,
Magnússonar í Skriðu Þorkelssonar.
Og til Magnúsar sýslumanns í
Skriðu í Reykjadal sem talinn er að
liafa verið “auðugur og mikilmenni
(uppi fyrir og eftir 1500) er að
rekja Magnúsar nafnið í Stephen
sens-ættinni að fróðra manna sögn
Kona Magnúsar sýslumanns
Vatnsdal, og móðir Magnúsar lands
höfðingja, var Margrét dóttir Þórð
ar prófasts á Felli í Mýrdal, Bryn
jólfssonar í Skipagerði í Landeyj
um, Guðmundssonar á Strönd
Stefánssonar í Skipagerði, Jónsson
ar s. st. Er þessi karlleggur rak
inn til Páls sýslumanns Jónssonar á
Skarði á Skarðsströnd, sem var
"mesta afarmenni og harðfengur,’
en var veginn 1498. af keppinaut
sínum í ástamálum. Páll sýslumað
ur var föðurbróðir hins stórbrotna
höfðingja Björns Guðnasonar
Ögri, og móðurfaðir Páls Vigfús
sonar lögmanns á Hlíðarenda (sem
líklega hefir borið nafn hans) og
Önnu á Stóru-Borg. Fyrri kona
Páls sýstumanns á Skarði var Sól-
veig dóttir Björns hirðstjóra Þor-
leifssonar, og Ólafar dóttur Lofts
ríka Guttormssonar, en siðari kona
hans var Akra-Guðný, og í hefnd
fýrir það að hann átti hana, var
hann veginn af Eiríki á Álftanesi
sem var keppinautur hans um þessa
stúlku.
Kona Þórðar prófasts á Felli var
Margrét Sigurðardóttir prests
Stafholti, og er sá ættleggur rakinn
til séra Ólafs Guðmundssonar
Sauðanesi (d. 1608) sem einnig var
ættfaðir Högna “prestaföður” Sig-
urðssonar á Breiðabólsstað í Fljóts-
hlíð, en Guðríður kona séra Högna
var hálf sysrir (sammæðra) Guð-
mundar á Strönd, föður Brynjólfs i
Skipagerði langafa Magnúsar lands-
höfðingja, og Margrétar á Árbæ
Pétursdóttur (d. 1935). Móðir Guð-
mundar á Strönd og Guðríðar konu
séra Högna, var Vigdís Árnadóttir
Þorsteinssonar sýslum. í Þykkva-
bæjarklaustri (mjög merks manns,
er ritað hefir um Kötlugosið 1625)
Magnússonar í Stóra-Dal, Áma-
sonar, Péturssonar, Loftssonar,
Ormssonar, Loftssonar ríka, en
kona Magnúsar í Stóra-Dal, og
móðir Þorsteins sýslumanns
Þykkvabæjarklaustri, var Þuríður
laundóttir séra Sigurðar á Grenjað-
arstað, Jónssonar biskups Arasonar,
og ættleiddi séra Sigurður hana fyr-
ir kirkjudyrum á Grenjaðarstað, og
erfði Þuríður því mest alt fé föður
síns vegna ættleiðslunnar, enda
mælti hún við þetta tækifæri: “Guð
eigi hana móður mína, því hún valdi
mér svo gott faðerni.”
Af framangreindu má sjá, að
Magnús landshöfðingi var ættgöf-
ugur maður í bezta lagi. Mjög er
það rómað af samtíðarmönnum1 hvað
faðir og föðurfaðir hans hafi verið
góðir menn, jafnframt því sem þeir
voru mikilhæfir embættismenn. Jón
Esphólín hinn fróði sagði um
Stephán amtmann á Hvítárvöllum
látinn: “Allir það mæla einu hljóði:
Veit eg ástsælli engan.” Og Magn-
úsi sýslumanni í Vatnsdal er svo
lýst, að hann hafi verið höfðingi
“sem ætíð lét drengskapinn verða
snildinni samfara, og að sem vinur
hafi hann verið tröllum tryggari,
sem nágranni greiðvikinn, friðsam-
ur og hjálpsamur. Heimili hans var
rómað, fyrir alt sem eitt heimili
getur prýtt, svo sem reglusemi,
þrifnað, frið og saklausa gleði.”
Á þessu góða heimili að Höfða-
brekku i Mýrdal, fæddist Magnús
landshöfðingi 18. okt. 1836, og var
þriðji sonur foreldra sinna. Höfðu
hinir báðir verið látnir heita eftir
Magnúsi konferensráði í Viðey,
föðurbróður og fósturföður Magn-
úsar sýslumanns, en urðu mjög
skammlífir. Lifði annar fáa daga,
hinn fáa mánuði. Þegar þriðji son-
urinn fæddist, réðu ýmsir vinir
sýslumanns honum mjög frá því, að
láta hann heita Magnús, því sýnt
væri að það mundi ekki blessast. En
mælt er að Magnús sýslumaður hafi
svarað þeim ráðleggingum á þann
veg, að hann skyldi aldrei láta af
því, að láta syni sína heita eftir
frænda sínum og fóstra, “og fyr
mættu þá synir sínir allir fara.”
En senr betur fór lifði þriðji Magn-
úsinn “og tókst þá óaðfinnanlega að
endurreisa nafn Magnúsar konfer-
ensráðs” því ^lagnús landshöfðingi
varð “laukur ættar sinnar og sómi.”
Fyrstu 8 ár æfinnar ólst Magnús
landshöfðingi upp með foreldrum
sínum á Höfðabrekku, en síðar í
Vatnsdal í Fljótshlið, því faðir hans
fékk Rangárþing 1844. Og þó hann
dveldi aldrei langdvölum í Rangár-
þingi, mun hann æfinlega hafa talið
sig Rangæing, og órjúfandi vináttu
og trygð batt hann við ýmsa Rang
æinga og ættmenn þeirra, (og eins
systur hans'Þórunn og Marta), er
hélst alla æfi, alvég eins og faðir
hans hafði gert við Skaftfellinga frá
veru sinni þar. Ættmenn hans sum
ir, höfðu og búið í Rangárþingi
mann íram af manni eins og áður er
sýnt, og síðustu opinber störf sín
vann hann í þágu Rangæinga sem
fulltrúi þeirra á Alþingi.
NUGA-TONE STYRKIR
LÍFFÆRIN
Séi!'líffæri yðar 'iimuö, eða þér kenn-
ið til elli, ættuð þér að íá yður NUGA-
TONE. pað heíir hjálpað mljónum
manna og kvenna í síðastliðin 45 ár.
NUGA-TONE er verulegur heilsu-
gjafi, er styrkir öll líffærin.
Alt lasburða fólk ætti að nota NUGA-
TONE. Fæst I lyfjabúðum; varist stæi-
íngar. Kaupið ekta NUGA-TONE.
Við hægðaleysi
bezta lyfið, 50c.
notið UGA-SOL —
Magnús landshöfðingi var aðeins
13 ára þegar hann gekk inn í latínu
skólann, og þá sjálfsagt vel undir-
búinn þó ungur væri, því faðir hans
hafði jafnan haft ágæta kennara til
að kenna börnum' sínum, og fermdur
var hann á öðru skólaári sinu 1851
af föðurbróður sínum séra Pétri
Stephensen á Ólafsvöllum, og fékk
hjá honum þann vitnisburð að hann
væri “afbragðs gáfaður og siðsam
ur.”
Eftir sex ára skólavist í latínu-
skólanum, útskrifaðist hann þaðan
(1855) “með hæstri einkunn allra
sambekkinga sinna.” Sama ár fór
hann til háskólans í Kaupmanna-
höfn og tók þar embættispróf í lög-
um 4. júní 1862 með hárri 1. eink
unn. Ari síðar varð hann starfs
maður við íslenzku stjórnardeildina
i Kaupmannahöfn, og 1865 varð
hann aðstoðarmaður þar hjá frænda
‘sínum Oddgeir Stephensen, sem þá
var stjórnardeildarforstjóri. Af
bréfi sem Oddgeir skrifaði Magnúsi
sýslumanni í Vatnsdal 1866, er helzt
svo að sjá, sem hann hafi ekki kært
sig um að missa hinn unga frænda
sinn til íslands, heldur jafnvel viljað
að hann settist að i Kaupmanna-
höfn, því hann segir að hann sé nú
þegar kominn “hér í svo góða stöðu”
(þ. e. við stjórnardeildina) að það
sé mikið áhorfsmál fyrir hann að
sækja til íslands, “nema amtmanns-
embætti byðist,” því ekki leist hon-
um meira en svo á yfirdómaraem-
bættin af ótta við að ungur maður í
þeim legðist í leti, eða færi að slá sér
út í pólitík, eða eitthvað annað em
bættinu óviðkomandi. En alveg var
Oddgeir Stephensen viss um að
Magnús væri, þá þegar, fær um að
‘veita forstöðu hverju verzlegu em-
bætti á íslandi sem vera skal.”
Ekki hefir hugur Magnúsar lands-
höfðingja staðið til þess að ílendast
erlendis. Heima á ættjörð sinni
vildi hann starfa, þar vildi hann una
æfi sinnar daga, og þangað hverfur
liann undir eins og sæmilegt tæki-
færi býðst. Árið 1870 var hann
settur yfirdómari við landsyfirrétt-
inn i Reykjavík, og ári síðar skip-
aður í það embætti. Fyrsti dómari
varð hann 1877, °S ^883 var hann
jafnframt dómaraembættinu settur
amtmaður sunnan og vestan, og
gegndi hann þessum embættum
báðum þangað til hann var skipað-
ur landshöfðingi 10. apríl 1886. Því
virðulega embætti gegndi hann í 18
ár, með heiðri og sóma, eða þangað
til 1. febr. 1904 að stjórnin var flutt
inn í landið, og innlendur ráðherra
tók við stjórnartaumunum, og
landshö f ðing j aembættið j af n f ramt
lagt niður. Hafði Magnús lands-
höfðingi þá verið embættismaður í
33 ár, og gegnt þremur virðulegustu
embættum landsins, en auk þess
vann hann íslandi þau 7 ár, sem
hann starfaði hjá islenzku stjórnar-
En svona var þá farið með mann-
inn, sem 1886 var talinn að hafa svo
mikla yfirburði yfir alla aðra, að
það “þótti sjálfsagt að hann og eng-
inn annar” yrði landshöfðingi, og
sem þjóðin átti allra manna mest
það að þakka, að hún var “í efna-
legu tilliti sjálfstæð þjóð.”
Svona sem vænta mátti, hlóðust
fljótlega ýmisleg trúnaðarstörf á
Magnús Stephensen eftir að hann
kom til landsins 1870. Árin 1871
°g 1873 var hann aðstoðarmaður
konungsfulltrúa á Alþingi, og 1874
var hann kjörinn i bæjarstjórn
Reykjavíkur og átti sæti í henni í
12 ár, þangað til hann varð lands-
höfðingi. Hann var fyrsti skrif-
stofustjóri Alþingis 1875. Sama ár
var hann skipaður af stjórninni for-
maður nefndar um skattamál, til
undirbúnings skattalögunum sem
sett voru 1877 °S voru gildandi til
1921 eða í 44 ár.
I 10 ár var hann endurskoðunar-
maður landsreikninganna, og í 9 ár
í stjórn landsbókásafnsins. Konung-
kjörinn þingmaður var hann skip-
aður 1877. Öll þessi störf hafði
hann með höndum auk tveggja em-
bætta síðustu árin — þangað til
hann varð landshöfðingi. En auk
þessa var hann forseti Reykjavíkur-
deildar Bókmentafélagsins, frá 1877
til 1884. Var hann Bókmentafélag-
inu hinn þarfasti maður í hvevetna,
sem vænta mátti, enda gerði það
hann að heiðursfélaga.
í hans forsetatíð hóf Tímarit fé-
lagsins göngu sina og ritaði hann i
það nokkrar merkar ritgerðir.
Magnús landshöfðingi starfaði á
Alþingi í 35 ár, og þritugasta og
sjötta árið var hann skrifstofustjóri
þess. Fram til þessa, mun aðeins
einn maður (Ben. Sv. sýslumt) hafa
átt þar lengri starfstíma. Fullyrt er
af kunnugum “að enginn einn mað-
ur (á þessu tímabili) hafi haft jafn-
mikil áhrif á þingið, og hann, ....
orð hans voru jafnan mikilsmetin,
og á engan var hlýtt með meiri at-
hygli en hann.” Stundum, t. d. með-
an hann var konungkjörinn þing-
maður, er hann talinn að hafa verið
næstum einvaldur í efri deild, “sök-
um' dugnaðar síns, þekkingar og
andlegra yfirburða.”
í fjármálum var hann mjög var-
færinn, en samgöngur vildi hann
efla og styrkja, sem mest hann
mátti, enda var það fyrst í hans
landshöfðingjatið, að nokkuð er
unnið varanlegt að samgöngubótum
hér á landi. Þá voru bygðar fyrstu
stórbrýrnar, yfir Ölfusá 1891, og
Þjórsá 1895, og var með þeim brú-
arbyggingum fullkomnuð hugsjón,
sem frændi hans séra Hannes Steph-
ensen prestur í Fljótshlíðarþingum,
hreyfði fyrstur manna á fundi að
Stórólfshvoli 1872.
Þegar Magnús landshöfðingi
vigði Ölfursárbrúna 8. sept. 1891,
“bað hann til guðs um það, að gefa
jjóðinni dug og dáð, áræði og fram-
takssemi, til að halda því áfram, sem
svo vel er byrjað, með þessu fyrir-
tæki, svo það marki nýtt tímabil í
sógunni, henni til hagsbóta.” Og að
siðustu mælti hann: “Óskum þess,
að sama náttúra fylgi þessari ger-
semi vorri og hringnum Draupnir,
að af henni drjúpi á skömmum tíma
viðlíka margar brýr jafngóðar, yfir
?au vatnsföll landsins, er þess
?arfnast mest.” Þessi orð Magnús-
ar landshöfðingja lýsa vel hug hans
til samgöngumálanna, og sem betur
fer hafa þessar óskir hans og bæn-
ir verið heyrðar, því nú eftir 45 ár
er búið að brúa öll stærstu vatns-
, _ , föll landsins, sem unt er að brúa,
deildinm 1 Kaupmannahofn. Starfs- , , ■, , - ,
u ’w 1 a ! og tvær og þrjor brýr komnar a sum
þeirra.
tími hans í þágu lands og þjóðar var
því full 40 ár, og hefði vissulega
getað orðið lengri, hefði hinn nýi
tími ekki krafist þess að þekking
hans og reynsla væri “grafin 1. febr.
1904.”
(Framhald í næsta blaði)
♦ Borgið LÖGBERG!
Jón Joseph Daniel
Leitar kosningar til bæjarfulltrúa
fyrir 2. kjördeild við kosninga'rnar,
sem fram fara í Winnipeg þann 27.
| þ. m. — Fylgir fram lækkuðum
sköttum og því að atvinnuleysis-
styrkur verði greiddur í peningum.
Frá Latvíu við
Eystrasalt
Eftir W. F. Kirsteins.
Grein þessa hefir ritað Lett-
lendingur, W. F. Kirsteins að
nafni, skrifstofumaður hjá eim-
skipafélagi í Ventspils i Latvíu.
Það er frásagnarvert urn þenn-
an Lettlending, að hann hefir
lært íslenzku svo vel, að hann
eigi aðeins les málið’ til fulln-
ustu, heldur skrifar það einnig.
Grein, sem fer hér á eftir um
ættland hans og þjóð barst
Fálkanum í hendur á íslenzku
og hefir aðeins verið vikið til
setningum á stöku stað. Má
nærri geta, að svo ítarlegt is-
lenzkunám hefir kostað ærna
fyrirhöfn, ekki sízt þann, sem
talar jafn gjörólikt mál og lett-
neskan er, og ekki sízt þegar á
það er litið, að eigi var til á
lettnesku nein kenslubók í ís-
lenzku. Varð Kirsteins að læra
frönsku til þess að læra íslenzku
og studdist síðan við ófull-
komna franska kenslubók í is-
lenzku. Og vitanlega hafði hann
engan kennara. Má marka af
þessu, hve málhneigður grein-
arhöfundur er, svo og hitt, hve
ríkan vilja hann hefir haft á því
að kynnast elztu tungu norður-
landa.—Ritstj.
Síðan hinn 15. maí 1934 er hagur
Latvíu á batavegi og þjóðin er nú að
safna kröftum til sajrfeiginlegra á-
taka um að bæta velgengni þjóðar-
heildarinnar ekki síður en hvers ein-
staklings. Lettneska þjóðin hefir
nú brugðist við kalli hins ágæta leið-
toga þjóðarinnar, dr. Karlis Ulm-
anis, sem nú er/ríkisforseti og for-
sætisráðherra Latvíu. Hann hefir
með aðstoð hins fræga herforingja
Letta — Janis Balodis og annara
góðra Lettlendinga, komið nýrri
skipun á innanlandsmálin. Aðfara-
nótt 16. maí 1934 skaut hann loku
fyrir það, að pólitískum flokkum
héldist uppi að spýja eitri sundrung-
arinnar í þjóðina. Á síðustu tveim-
ur árum, síðan hið nýja ráðuneyti
komst til valda, hefir margt verið
gert til þess að reisa landið við og
bæta ástand þess. Guðstrú og góðir
siðir þjóðarinnar er nú á ný komið
til vegs, og rannsóknir á sögu þjóð-
arinnar til forna eru nú í hávegum
hafðar og mikill gaumur gefinn.
Lettneskir vísindamenn — einkum
sagnfræðingarnir, hafa leitt í ljós
margt það, sem flestum var áður
hulið um lífskjör og sögu Lettlend-
inga á umliðnum öldum, og allar
rannsóknir þessar sýna, að menn-
ing Lettlendinga hefir forðum verið
á háu stigi — lík mfenningu þeirra,
sem lögðu landið undir ?ig og leiddu
Lettlendinga undir ok kúgunarinn-
ar.
Mikil áherzla hefir verið lögð á að
bæta landið sjálft. Nú eru t. d. á
hverju vori haldnir svonefndir
“skógardagar” — þá planta allir í-
búar landsins tré fram með akveg-
um og kringum búgarða, bæði í
sveitum og borgum.
Og Latvía, sem náttúran hefir
prýtt fögrum skógarlundum og blám
stöðuvötnum milli grænna haga,
verður enn fegurri ásýndum, og út-
lendingum finst landið töfrandi.
Ilöfuðborg landsins, Riga, vekur
sérstaka athygli. Þar eru nú 385,-
063 íbúar, og er hún stærsta borg í
Eystrasaltslöndunum — stærri einn-
ig en bæði Osló og Helsingfors.
Riga hefir lengi verið fræg borg,
með prýðilegum skemtigörðum og
fögrum græðireitum, en nú fríkkar
hún með hverjum degi sem líður. í
miðbænum stendur, síðan 18. nóv-
ernber 1935 minnisvarði frelsisins,
sem reistur hefir verið með almenn-
um gjöfum allrar þjóðarinnar, til
þess að minnast frelsisins, sem náð-
ist í baráttunni gegn óvinum þjóð-
arinnar fyrir nítján árum, og hinna
beztu. sona þjóðarinnar, sem fórn-
uðu sér til þess að hún gæti orðið
frjálst og sjálfstætt ríki — Latvía.
Miðbik borgarinnar er enn með
miðaldasniði og gömlum, lélegum
húsum. Verður það rifið að mestu
leyti og breytt í skrautgarða og torg.
Öll þjóðin er nú að safna fé til
þess að gera stórt torg í vesturhluta
borgarinnar, beggja mtegin við ána
Daugava. Á þessu torgi og görðun-
um þar umhverfis verða í framtíð-
inni haldnar hersýningar, söngvara-
hátíðir og íþróttasýningar. Það er
fyrir hvatningu leiðtoga þjóðarinnar
— dr. Karlis Ulmanis, sem ráðist
hefir verið i þetta.
Á nálægt tuttugu kílómetra svæði
meðfram strönd Rigaflóans eru á-
gætir baðstaðir, og þúsundir er-
lendra ferðamanna, úr ýmsum lönd-
um hnattarins koma þangað og á
hverju sumrí til þess að baða sig í
hinu hlýja vatni Rigaflóans. Hvergi
mundu íslendingar geta kosið sér
betri og skemtilegri skilyrði en þar.
Skamt frá er hinn frægi baðstaður
Kemeri, með brennisteinshverum og
lækningaböðum; — er þar nú kom-
ið stærsta og fegursta gistihús í
baltisku löndunum. Kemeri er í
raun og veru með beztu baðstöðum
öllum þeim, sem vantar hvild og
heilsubót; aðsókn ferðamanna þang-
að hefir aukist talsvert á síðari árurn
og mikið hefir verið gert til þess að
hæna útlenda ferðamenn að landinu.
Fagrir hressingarstaðir (Kurort)
liggja ennfremur við ána Gallja, i
norðaustur frá Riga, og er þetta
hérað kallað “Vidzemes Sviss,” og
eru þetta ákjósanlegir staðir öllum
þeim, sem unna náttúrufegurð. Af
öðrum baðstöðum má nefna: Lie-
paja (sem er næst stærsta borgin 1
landinu, 56 þús. íbúar) við Eystra-
salt og Ventspiels (í norðvesturhluta
landsins. Vaxa þar greniskógar
með ströndum fram.
Velgengni landsbúa stendur og
fellur með landbúnaðinum, sem er
mesti atvinnuvegur, Latvíu. Iðnað-
urinn er einnig á framfarabraut og
hafa framfarirnar orðið miklar, sér-
staklega í stærstu borgum landsins.
Sem stendur er ekkert atvinnuleysi
í landinu, en á hverju ári koma 10—
20 þúsund erl. verkamanna til Lat-
víu til þess að vinna þar að land-
búnaðarstörfuni um annatimann.
Lettlendingar leggja mikla áherzlu
á umbætur i samgöngumálum og
margar járnbrautalínur og áætlunar-
ferðir almienningsvagna (autobus)
tengja saman fjarlægustu héruð
landsins.
íbúar Lettlands voru orðnir dap-
urlegir og vonlitlir um betri tíma,
meðan hið pólitiska dægurþras og
sundurdægni var þar í algleymingi.
En þeir eru að vinna aftur lífsgteði
sína og trúna á landið, og sjá nú
betri og farsælli framtíð blasa við.
Nú geta Lettlendingar haldið áfram
leiðina til frekari fullkomnunar. Nú
er sá tími kominn, að Lettlending-
urinn getur af öllu hjarta sungið
hinn fagra þjóðsöng sinn: “Dievs
sveti Latviju” (Guð blessi Latvíu).
—Fálkinn.