Lögberg - 26.11.1936, Blaðsíða 3

Lögberg - 26.11.1936, Blaðsíða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. NÓVEMBER 1936 3 Negrar Eftir Ásgeir Ásgeirsson. Ásgeir Ásgeirsson, fyrver- andi ráðherra, höfundur eftir- farandi greinar, ferðaðist víða um Bandaríkjin síðastl. ár og hefir því kynst af eigin sjón og heyrn kynflokkastríðinu, sem er eitt af stærstu vandamálum Bandaríkjanna. Dvöl sagði les- endum sínum, þegar hún fór af stað sem sjálfstætt tímarit, að henni myndi sérstaklega kært að flytja vel sagðan fróðleik utan úr heimi. Eftirfarandi grein er einn liður í efndum þess vilyrðis. # # # í Bandarikjunum ægir saman öll- •um kynflokkum og þjóðflokkum. Þar er gert það sem unt er til að bræða alla upp í sömu deiglu og um- steypa \>k í mynd hins engilsaxneska “Yankee,” sem er ímynd Ameríku- mannsins. Þið þekkið hann öll af myndunum af “Uncle Sam” í rönd- óttu buxunum, með stjörnótta pípu- hattinn og andlitsfall nánast eins og Abraham Lincoln. En árangurinn er misjafn. Og eitt er það, sem -aldrei tekst, en það er að gera svert- ingjann hvítan, svo hvítan, utan á og innan í, að hann sé talinn jafn- ingi þeirra, sem hafa þau forréttindi að vera alhvítir að utan, hvernig svo sem sálin er lit. Svertingjar eru með öllum blæ- brigðum. Þeir eru svartir, brúnir, bláir og bleikir, sumir hrokkinhærð- ir, breiðleitir, flatnefjaðir, vara- þykkir, aðrir eru langleitir með spanskt bros á þunnum vörum, en aðrir rauðhærðir með írskt leiftur í aiUgunum o. s. frv. Þeir eru af öll- urn kynkvíslum Afríku, blandaðir öllum þjóðflokkum Bandaríkjanna. I tölu þeirra eru jafnvel margir, sem við myndum kalla hvíta menn. En Amerikumenn eru glöggskygnir á negrablóðið. Það er oftast eitthvað við augun eða fingurgómana, sem kemur upp um fullvaxinn rnann, ef svartur blóðdropi rennur í æðum hans. Kynblendingar hvítra og svartra eru með öllum blæbrigðum. Það má líkja því við, að einum mjólkurdropa sé helt í blekbyttu og hitt, að einum blekdropa sé helt í mjólkurfötu. Svo langt er bilið. En svartur telst sá, sem á svertingja einhversstaðar í ættinni, og hann er samkvæmt J>ví útilokaður úr samfé- lagi hvítra manna. Merkjalínan liggur ekki á neinum landamærum, heldur þvert og endilangt um þjóð- félagið. Þeir, sem gera tilraun til að stelast yfir landamærin, eiga alt af á hættu að verða hraktir til baka. Lítil stúlka er tekin í fóstur af hvítum hjónum. Hún fær gott upp- eldi og semur sig að siðum hvítra manna. Engan grunar neitt fyr en hún verður gjafvaxta. Þá fyrst fara að koma í ljós svertingjaein- kenni og henni er varpað miskunn- arlaust út fyrir landhelgi hvítra manna. Hún á engan kost giftingar í þeirra hóp. Ungur háskólamaður, hvítur að yfirlitum, söngvinn og skemtinn og óvenju þýður í öllu við- móti, giftist hvítri stúlku af efn- uðurn ættum. En þegar fyrsta barn- ið fæðist — þá er það svart. Hann fyrirfer sér, en samt ekki af því að konan hafi verið ótrú. “Hvítir” for- eldrar geta eignast svart barn og svartir foreldrar hvítt, þegar annar- legt blóð er aftur í ættum. Það er Mendels-lögmálið, sem ríkir svo grimmilega á landamærum hvítra manna og svartra. f Bandaríkjunum eru um 14 milj- ónir negra. Þeir komu ekki þangað með sama hætti og aðrir innflytj- endur, til að leita gæfunnar og alls- nægta í hinu nýja Gósen. Þeir voru veiddir eins og vilt dýr um alla Afríku og fluttir í járnum til að vinna á bómullar- og tóbaksekrum Suðurríkjanna fyrir volduga óðals- bændur af engilsaxneskum uppruna. Hinir svörtu skógarmenn, sem voru sviptir sinu vilta lífi, eiga ekki sök á þeim vandræðum, sem návist negr- anna veldur nú i félagi hvítra manna. Löngu síðar, fyrir og eftir síðustu aldamót, flutti hinn sívax- andi iðnaður og námurekstur inn til Bandaríkjanna ódýrt vinnuafl frá suður og vestur Evrópu, Itali, Balk- anbúa, Pólverja og Rússa. Það gaf einnig stundargróða en skammgóð- an. Kapitalismi Bandaríkjanna hefir sjálfur skapað sín stærstu vandræði. Hugmynd mín var áður sú, að Þrælastríðið hafi leyst vandræðin á sarnbúð hvítra manna og svartra. Eg hélt að kristilegt hugarfar Norð- urríkjanna og blóðug borgarastyrj- öld undir forustu eins hins ágætasta manns síðari tíma, Abrahams Lin- coln, hefði brotið hlekki hins fjötr- aða óg gert frelsi og jafnrétti að sameign svartra og hvítra Gúðs barna. Lincoln, sjálfur, hefir unnið til þess lofs, sem honum er sungið. Fíngur Guðs er sýnilegur í allri hans sögu. Hann var hinn sanni Ameríkumaður, hár og grannur “Uncle Sam,” langleitur og kinn- fiskasoginn, sjálfmentaður og guð- hræddur bóndi og lögfræðingur, augun djúp og alvarleg, og þó gletn- ishrukkur í augnakrókunum. Við jarðarför fallinna hermanna og kirkjugarðsvígslu mælti hann á þessa leið: “Hinir hraustu her- menn hafa, lífs og liðnir, helgað þennan reit umfram alla getu vora til að bæta þar við eða draga frá . . . Hitt er oss nær að vígjast hér til hins mikla starfs, sem fram undan er og strengja þess heit, að sjá svo til, að fórn þeirra verði ekki árang- urslaus.” Þegar honum var eitt sinn boðið í samsæti í kvenfélagi og hann sá hina risavöxnu rjómatertu, sem framreidd var í tilefni af bar- áttunni fyrir frelsi þrælanna, varð hann hálfu langleitari í framan og kinnfiskasognari og mælti: “Þið rnegið ekki halda, góðu konur, að eg sé eins hungraður og eg lít út fyr- ir að vera.” Lincoln á alt sitt lof, og er einn hinna fáu ágætu manna, sem hafa brotið alla hlekki af sjálf- um sér og eru hrós mannkynsins. En hér voru fleiri öfl að verki. Suður- og Norðurríkin voru ólík um fleira en þrælahald. I Suðurríkjun- um bjuggu stórbændur, líkastir land- aðli Norðurálfunnar. Þeir voru ýmist ríkir eða fátækir, en flestir mentaðir og gæflyndir óðalsbænd- ur, í stíl við hina hvítu, súlum skreyttu herragarða. En menning þeirra var bygð á þrælahaldi eins og hin gríska og rómverska menning. í Norðausturríkjunum bjuggu kaup- menn og stóriðjuhöldar. Þar ríkti púrítönsk þröngsýni og dugnaður. Norðurríkin voru önnum kafin við að skapa hina háreistu vélmenning, sem nú ríkir, og gera hvíta, með- bræður að láglaunuðum kaupþræl- um. Þeirra var tíðarandinn og upp- gangur hinna næstu áratuga fram að kreppunni. En nú riðar þjóðfélags- byggingin öll, og frjálsir verkamenn, hvítir og svartir, meta nú lítils frelsi sitt til að ganga atvinnulausir og krefjast sömu framfærsluskyldu af ríkinu og þrælarnir nutu áður hjá sínum húsbændum. Suðrið var orð- ið fjarlægt Norðrinu og sagði sig loks úr lögum við það, er Lincoln var kosinn forseti. En þá þrútnuðu brjóst manna í Norðri og Vestri, af tilfinning fyrir einingu ríkisins og hinum röndótta fána. Tilfinn- ingin fyrir einingu ríkjanna hafði vaxið í heila öld og orðið sterk. Stjörnunum hafði fjölgað i horni þjóðarfánans og menn gátu ekki sætt sig við að sjá þær hrapa. Bar- áttan fyrir einingu ríkisins hófst og einingin sigraði. Það hefir haft hin heillavænlegustu áhrif á alla fram- tíð Norður-Ameríku. Heimsálfan er eitt ríki að kalla, engar víggirð- ingar, engir tollmúrar, ekkert erfða- hatur við nein landamæri. Þetta er höfuðkostur Ameríku umfram Evr- ópu, skipulag, sem Ameríkumenn hvað eftir annað hafa reynt að flytja yfir hafið til Evrópu. En þó það sé höfuðstyrkur Ameríku, þá er það viðkvæmt eins og kólibrífuglarnir og hefir hingað til veslast upp á leið- inni. Bandaríki Evrópu eru enn þá langt undan. Þessi var hinn mikli ávinningur þrælastriðsins. En svo stóðu negr- arnir til hliðar og fengu mannrétt- indi, sem þeir hafa aldrei notið, kosningarrétt ,sem þeir þora ekki að beita, og mistu um leið framfærslu- rétt sinn, sem surnir hverjir sannar- lega þurftu cneð. Nú eru hvítir menn og svartir jafnréttháir að lög- um, tveir kynstofnar, sem ekki verða feldir í eina umgerð. Þrælahaldið var að vissu leyti lausn á sambúð- inni, einn settur yfir annan, en jafn- réttið hefir enn ekki reynst nein lausn, heldur skapað ný vandkvæði, sem ósýnt er hvernig ráðast. Þetta er sorgarsaga þeirrar staðreyndar, að f jarskyldir kynflokkar .búa hver innan um annan í einu landi. Negrar eru nú um öll Bandaríkin. Eg hitti þá á járnbrautarlestum. Þar eru þeir þjónar, hæverskir og vin- gjarnlegir. Eg sá þá aldrei bregða skapi, nema eitt sinn á Kýrrahafs- brautinni. Þegar eg skreið fram úr Pullmans-rúminu einn morguninn sá eg strax að mikið veður var í negraþjón. Hann vék sér sér að mér og sagði: “Massa, vitið þér að það er prizefighter” — þ. e. box-kappi með lestinni?” “Hver er það?” spurði eg, án þess að láta í ljósi undrun eða aðdáun. “Jimmy Brád- bock,’L svaraði negrinn og ljómaði í framan eins og fult tungl. “Jimmy Braddock,” svaraði eg, “hver er það ?” Negrinn hristi höfuðið, sneri sér skjótlega undan svo eg sæi ekki lítilsvirðingarsvipinn, sem kom á andlitið. Hann hefir vafalaust spurt sjálfan sig, hvaðan úr veröld- inni svo fávís og sljór bleiknefur gæti verið, sem þekti ekki deili á heimsmeistaranum í flokki hinna þungu boxara. Eg hafði brotið af mér á sama hátt og maður, seni tel- ur sig kristinnar trúar, og kannast svo e. t. v. ekki einu sinni við Sam- son, sem sló Filisteana. Blámenn kunna að meta berserki. Eg gisti á gömlum herragarði í Kentucky, í stóru hvítu húsi með há- reistum grískum súlum á framhlið- inni. Þar minti alt á hinar gömlu, virðulegu óðalsættir frá því fyrir Þrælastríð. Þar hafði til skamms tírna búið gömul ekkja, sem rak aldrei frá sér negra, sem var búinn að vinna heimilinu í nokkur ár. Þeg- ar hún dó voru gamalmennin orðin fimtíu. Húsbóndinn fullyrti við mig að þrælunum hefði orðið frelsið til bölvunar. Þeir þyrftu forsjár ann- ara. Suðurríkjabændur kynnu einir að fara með þá, stíga niður til þeirra í viðtali, láta letingjana vinna o. s. frv. Það ætti að fara vel með þá, en halda þeim armslengd frá sér. Mér fanst eg vera kominn aftur á miðja nítjándu öld. En þrátt fyrir öll vandkvæði, getum við ekki hugs- að okkur annan möguleika en þann, að negrarnir njóti sama frjálsræðis og hvítir menn. Eg sá kofa negranna í Carolina. Það eru verstu hreysi, sem eg hefi séð. “Negrinn gerir aldrei við neitt,” segir hvíti maðurinn “ef þak- ið lekur, þá kemst hann ekki að því að lappa það þegar rignir, og þegar sólin skín — þá þarf þess ekki með.” Eg kom i negrahverfi í ýmsum borgum. Venjuuega voru það lé- legustu hverfin og íbúarnir fátæk- legir, stundum fátæklega skrautleg- ir, því sundurgerð í klæðaburði er þeirra náttúra. Merkast allra þessara negra- hverfa er Harlem í New York. Þar búa á fimta hundrað þúsund negrar. Það er stærsta negraborg, sem nokkru sinni hefir verið til. C% þó var þar alþýzkt hverfi fram yfir aldamót, þýzk “Gemútlichkeit” og “Bierstuben.” Eftir 1914 áttu sér stað þjóðflutningarnir miklu af negrum frá Suðurríkjunum til iðn- j aðarborganna og þá helzt til New York. Ófriðurinn heimtaði aukna framleiðslu og síðar hermenn frá J vinnu, eftir að Bandaríkin kornust í | hildarleikinn. Stóriðjan heimtaði aukið og ódýrt vinnuafl og verk- 25c Special Xmas Offer 25c On presenting this advertisement at our Studio you will be entitled to one 8x10 Silk Finish Portrait of yourself for only 25 cents. One offer to each person. THE CHARACH STUDIO 264 PORTAGE AVE., Winnipeg, Man. Phone 93 837 fallsbrjóta og negrunum opnaðist nýr heirnur, heimur iðnhverfanna og gtórborganna, hærra kaup en þeir voru vanir og vonir um auknar mannvirðingar í Norðurríkjunum, ■ sem eitt sinn útheltu blóði sinu fyr- •ir málstað þeirra. En alt fór á eina leið. Norðurríkjamenn reynast nú litlu betri, þegar þeir eru orðnir ná- grannar negranna. Og nú eru negr- arnir taldir með öðruin stærstu vandræðamálunum, sem stórborg- irnar eiga við að stríða. Enn einu sinni hefir fjánmagnið og stóriðjan flutt inn sin eigin vandræði, og gróði striðsáranna orðið skammgóður. Saga Harlem er hin sama og ann- ara negrahverfa. Fyrst leigir hús- eigandi negraf jölskyldu íbúð, sem er orðin svo léleg, að hvítur leiguliði er ófáanlegur. Síðan flytja allir hvítir menn úr húsinu og þá úr ná- grenninu og negrar flykkjast að í staðinn. Þetta gengur koll af kolli og nú fylla negrar 90 til 160 stræti á sjálfri Manhattan. Það er þeirra mikla Kongó. Þetta er eins og þeg- ar svörtu rotturnar útrýma hinum brúnu. En mannréttinda njóta þeir ekki einu sinni í norðrinu. Þeir eru fangar í sínu svarta skinni og út úr því komast þeir ekki. í Suðurríkjunum er þeim hægt frá kosningarrétti. Þeim er sett að skilyrði að geta svarað út úr stjórn- arskránni, en hvítir menn leystir undan þessari skyldu, ef afi þeirra hefir haft kosningarrétt, enda kemur þeim það mörgum hverjum betur. Þeir eru líflátnir án dóms og laga, ef þeir snerta hvita konu. Þeir stunda þau störf sem minst virðing fylgir, ræsta götur og hús og eru auðmjúkir þjónar. Og samt brosa þeir við drotnurum sínum eins og börn og hlæja hjartanlegar í sinn hóp, en hvítum heimsborgurum er mögulegt. Þeir skapa smátt og smátt sína eigin menning, hafa sína eigin presta, lækna og lögfræðinga, rithöfunda, söngvara og dansmeyj- ar. Og.e. t. v. er þetta eina lausnin, að mynda ríki í ríkinu, ef það má þá teljast lausn. Það er hin nýja stefna mentaðra negra, sem finna að þeir eru einangraðir um leið og þeir finna að þeir eru margir hverjir jafnngjar hvítra manna. Þetta er hinn svarti Zionismi. En á einu sviði hafa þeir lagt und- ir sig Bandaríkjin og hinn mentaða heim, en það er í fögrum listym. Negrabókmentir hafa víða náð hylli. Þeir syngja eins og englar, og dans- inn er þeim söngur líkamans. Síð- degis, dag hvern, fara tíu þúsund svartir Harlembúar á kreik og dreif- ast um skemtistaði hinna hvítu drotnara. Þeir “jassa” og “steppa” af líkama og sál með svo sætt bros um alt andlitið, að hvítir menn bráðna fyrir geislunum. Til að kynnast negranum þarf að sjá hann syngja, dansa og biðjast fyrir. En það gefst alt, ef farið er á guðræknissamkomur til þeirra. Eg fór tvisvar á samkomu í Harlem hjá hinum mesta spámanni, sem uppi h'efir verið meðal amerískra negra. Eg segi spámanni, en það eru mín orð. Hann telur sig hvorki spá- mann eða konung af Guði sendan. Hann er ekki sendur, heldur Guð almáttugur sjálfur í eigin persónu. Það dugar ekki minna meðal negra í landi auglýsinganna, og mun þetta vera hin svæsnasta auglýsing, sem út hefir verið gefin í Ameríku síðan Eiríkur rauði skirði Grænland. En negrarnir trúa. Það er þeim eðli- legt að trúa eins og börn! Þessi ó- venjulega persóna, sem þeir kalla “Father Divine” kemur i sinum eigin Roll Royce-bíl og þúsundir negrar Business and Professional Cards PIIYSICIANS and SURGEONS DR. B. J. BRANDSON DR. B. H.OLSON 216-220 Medical Arts Bldg. Phones: 3 5 076 Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tlmar 2-3 906 047 Consultation by Appointment Heimili: 214 WAVERLEY ST. Only Phone 403 288 Heimili: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba . Winnipeg, Manitoba Dr. Herbert J. Scott 306-7 BOYD BLDO. Stundar augna-, eyrna-, nef- og kverka-sjúkdóma VitStalstfmi-2-5, by appointment Sími 80 745 Gleraugu útveguð DR. ROBERT BLACK Sérfrœt5ingur í eyrna, augna, nef og hálssjúkdómum. 216-2 20 Medical Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy Viðtalstími — 11 til 1 og 2 til 5 Skrifstofusími — 22 251 Heimili — 401 991 Dr. S. J. Johannesson Viðtalstlmi 3-5 e. h. 218 SHEttBURN ST. Slmi 30 877 ^-------------------------- Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phones: 21213—21144 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200 DR. JON A. BILDFELL 216 Medical Arts Bldg. Viðtalstlmi frá 4-6 e. h., nema öðruvísi sé ráðstafað. Sími 21 834 Heimili 238 Arlington Street. Slmi 72 740 DRS. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEG BARRISTERS, SOLICITORS, ETC. H. A. BERGMAN, K.C. islenzkur lögfræöingur J. T. THORSON, K.C. Skrifstofa: Room 811 McArthur islenzkur lögfrœðingur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 800 GREAT WEST PERM. BLD. PHONES 95 052 og 39 043 Phone 94 668 l BUSINESS CARDS Ákjósanlegur gististaður Fyrir fsléndingal Vingjarnleg aðbúð. Sanngjarnt verð. Cornwall Hotel MAIN & RUPERT Slmi 94 742 G. W. MAGNUSSON Nuddlæknir 41 FURBY STREET Phone 36137 Slmið og semjið um samtalstlma 4 A.S. BARDAL 848 SHERBROOKE ST. Selur llkkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá bezti. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarða og legsteina. Skriístofu talsími: 86 607 Heimilis talslmi: 501 562 J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG., WINNIPEG Fasteignasalar. Leigja hús. Út- vega peningalán og eldsábyrgð af öllu tægi. PHONE 94 221 A. C. JOHNSON 907 CONFEDERATION LIFE BUILDING, WINNIPEG Annast um fasteignir manna. Tekur að sér að ávaxta sparifé fólks. Selur eldsábyrgð og bif- reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrir- spurnum svarað samstundis. Skrifst.s. 96 757—Heimas. 33 328 ST. REGIS HOTEL. 285 SMITH ST., WINNIPEG pœgilegur og rólegur bústaður i miðbiki borgarinnar. Herbergi $2.00 og þar yfir; með baðklefa $3.00 og þar yfir. Ágætar máltíðir 40c—60c Free Parking for Guests hrópa og kalla og steppa svo yfir tekur þegar hann birtist. “Father Divine is God,” kalla þeir og: “Peace everybody,”—það er kveðja þeirra á sama hátt og Þjóðverjar segja: “Heil Hitler.” “Father Di- vine” hefur upp hönd sína og það slær í dúnalogn. “Syndin er móðir alls ills,” segir hann, “og ef þið hætt- ið að halda við hana, þá hættir hún að eiga börn. Is not that wonder- ful!” Og þúsundir negra taka undir: “Is not that wonderful!” Það er viðkvæðið, sem hrópað er allan fundartímann. Öll stemning verður að hafa viðkvæði, látlaust og einfalt viðkvæði, sem sífelt endurvekur sama geðblæ og sameinar einstakl- ingana í eina heild. Og negrarnir, sem gleðjast í Guði sinum geta ekki orða bundist. Þeir syngja sálma sina, m. a. orðin “Father Divine” endurtekin í sifellu undir laginu: “Heims um ból.” I fyrsta versinu byrja nokkrar konur að klappa og rétta upp hendurnar í Sankti- Andrésarkross. I öðru versi risa rnargir á fætur, byrja að hreyfa sig í lendunum og síðan að steppa. þeir snúa sér> í hring og brosa blítt til allra. Hraðinn og ákafinn eykst í sífellu, augunum er lygnt aftur og í lok söngsins falla sumir saman froðufellandi eins og lífskrafturinn sé allur tæmdur. Þetta heitir á þeirra máli að höndla trúna, “to get re- ligion.” Þetta er alt einkennilegt og hug- myndirnar margar fráleitar. En hversu margar trúarhugmyndir úr- eltast ekki meðal hvítra manna! Bak við liggur tilfinning, heit og sterk, hugurinn er gripinn af ókunnu afli, sem auðvelt er að gefa nafn, en erfitt að skilja. Þetta er trú og til- finning, en engin ný opinberun. Henni fylgir einhver dularfullur andvari sunnan úr myrkviði Afríku, eitthvað frumlegt og sterkt, sem eg hefi hvorki reynt fyr né síðar. Fyrir fáum árum kom út leikrit í Bandaríkjunum um trúarbrögð negranna. Það var leikið af negr- um og fór sigurför um öll lönd. Þar var lýst því, hvernig Biblíusagan rennur í 'huga þeirra saman við þeirra eigið umhverfi og hugmynda- forða. Þar voru Abraham, Isak, Nói og Móses og Guð sjálfur aðalper- sónan. Á því hneyksluðust margir. En negrunum verður ekki betur lýst en i þessu leikriti. Þeir trúa á sama hátt og Abraham, þegar Guð gekk um jörðina með englum sínum. — Þessi guðræknissamkoma flutti mig ekki einungis suður til Afríku held- ur og aftur í samtíð Abrahams. Það er nokkuð fágæt reynsla nú á tím- um, en síðan mér skildist þetta, skil eg alt betur, sem fram fór.—Dvöl.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.