Lögberg - 26.11.1936, Blaðsíða 4

4
LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 26. NÓVEMBEE 1936
Högberg
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLXJMBIA PHE88 L 1 M 1 T E D
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjðrans:
EDITOR LÖGBERG, 69 5 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg" is printed and published by The
Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Gróði vefnaðarvöru verk-
smiðjanna og Vesturlandið
Fólkið í Vestur-Canada veitir athygli
með lífi og sál hinum nýju opinberunum um
hulinn stórgróða vefnaðarvöru fyrirtækjanna
austanlands; því eins og Turgeon rannsókn-
arnefndin hefir leitt í ljós, eru þessir svo-
nefndu “varasjóðir ” hreint ekki neitt smá-
ræði. Canadian Cotton verksmiðju fyrirtæk-
ið hefir safnað í leynisjóð $2,377,000 undir því
yfirskyni að tryggja tilveru sína gegn verð-
falli. Dominion vefnaðarvörufélagið hefir
einnig $2,000,000 “varasjóð” í sama tilgangi.
Dr. A. C. Dawson viðurkendi jafnframt fyrir
Turgeon-rannsókinni að enn eitt vefnðar-
vörufélag, sem sé Belding-Corticelly félagið,
ætti í fórum sínum tilsvarandi upphæð í dul-
arfullum “varasjóðum. ” Það hefir auðsjáan-
lega viðgengist hjá þessum félögum, að klípa
utan úr ársgróðanum án vitundar þeirra yfir-
valda, er við innköllun tekjuskatts fást, al-
mennings yfirleitt og jafnvel sinna eigin
hluthafa.
Fólkið í Vesturlandinu lætur sér vitan-
lega ekki á sama standa um þetta, þó það ef
til vill sýni það ekki á yfirborðinu; það þarf
að kaupa vefnaðarvöru og vill að sjálfsögðu
fá hana á sanngjörnu verði. Ekki er það ný-
lunda þó vefnaðarvöru fyrirtækin í Ontario
og Quebec noti sér tollverndina til að krækja
í síðasta skildinginn sem hugsanlegt er, frá
neytendum, eða þeim, sem þurfa að kaupa;
slíkt hefir viðgengist í háa herrans tíð.
Fólkið í Vesturlandinu framleiðir vörur
langt fram yfir það, sem það þarf til heim-
ilisnota; hjá því getur þessvegna ekki farið,
að þær niðurstöður, sem Turgeon-rannsóknin
kemst að, vekji óhemju athygli þess á meðal;
það þarf að selja vörur engu síður en kaupa
þær. Við það að renna augunum yfir fjár-
mála- og viðskiftasögu canadisku þjóðarinnar
síðan 1930, skýrist það æ betur og betur
hvernig vefnaðarvöru fyrirtækin í þessu
landi hafa notað sér tollverndina sem skálka-
skjól; hvernig bókhald þeirra þeirra hefir
verið notað að yfirskyni til ýmissa þeirra
breytinga á tollareglugerðinni, er mjög hafa
spilt fyrir vöruútflutningi úr Vesturlandinu,
og jafnvel hefðu getað með öllu útilokað hann,
ef ekki hefði verið tekið í taumana.
Um sumarið 1932 gerði Bennettstjórnin
viðskiftasamninga við Bretland; hafa þeir í
daglegu máli verið nefndir Ottawasamning-
arnir. Að fyrirmælum þeirra samninga gekst
stjórn Breta inn á það, að veita canadiskum
búnaðarafurðum viss hlunnindi á .brezkum
markaði. Til móts við þetta hét hin canadiska
stjórn því, að veita brezkum verksmiðjuvarn-
ingi tilvarandi eða hliðstæðar ívilnanir í
Canada. Bennett-stjórnin undirgekst það, að
koma á fót tollmálaráði, er kveða skyldi
þannig á um innflutningsgjöld og tollvernd,
að brezkir framleiðendur nyti jafnréttis í
samkepni á canadiskum markaði við cana-
diska framleiðendur viðvíkjandi vissum vöru-
tegundum. Þegar til framkvæmda kom, eða
réttara sagt efndanna, túlkaði Bennett-stjórn-
in loforð sín á svo þröngan og smásmugu-
legan hátt, og grautaði svo í tollverndarreglu-
gerðinni, að loku var að heita mátti fyrir það
skotið, að Bretar mætti nokkurra þeirra
hlunninda vænta, er til var ætlast í fyrstu;
fór svo að lokum, að Bennett-stjórnin hvorki
meira né minna en gekk á bak orða sinna við
Breta í þessu tilliti. Þetta er nú fyrir löngu
orðið lýðum ljóst. Hverjum til hagsmuna
rauf Canadastjórn Ottawa-samninganaf
Svarið er á þessa leið: Það var aðallega
vegna vefnaðarvöru fyrirtækjanna, sem nú er
verið að rannsaka vegna fyrgreindra ástæðna.
Bretum er það áhugamál að selja vefn-
aðarvörur sínar í Canada, og þetta geta þeir
gert sé þeim veitt til þess sanngjörn aðstaða.
Skömmu fyrir 1920 meðan utanríkisviðskiftin
höfðu sinn eðlilega gang og máttu í rauninni
teljast í blóma, námu innfluttar vörur hingað
til lands frá Bretlandi árlega nálægt $165,-
000,000. Af þessari upphæð hlupu innfluttar
vefnaðarvörur upp á $70,000,000, eða freklega
það; aðallega voru það baðmullar, silki og
ullar vörur, sem Bretar vildu fá markað fyrir
í Canada; þær voru ódýrar og vel til notkunar
fallnar í þessu landi. Með þetta fyrir augum
undirskrifaði stjórn Breta hina svonefndu
Ottawa-samninga. En hver verður sVo nið-
urstaðan, er til framkvæmdanna kemur? Því
er fljótsvarað. A einu einasta stjórnarári
Bennett-stjórnarinnar, lækkar' vefnaðarvöru-
innflutningurinn frá Bretlandi niður í aðeins
$25,000,000. Samkvæmt gildandi viðskifta-
fyrirkomulagi var það óhjákvæmilegt að
fram kæmi í einhverju formi viðskiftahefnd
I af hálfu hinnar brezku þjóðar; þess var
heldur ekki langt að bíða, því svo að segja
samtímis takmarkaði stjórn Breta næsta til-
finnanlega hveitikaup sín héðan, auk þess
sem blindni Bennett-stjórnarinnar í þessu at-
riði verður beinlínis um það kent, hve hömlur
gegn innflutningi annara fæðutegunda frá
Canada til Bretlands eru jafnt og þétt að
verða víðtækari, og að sama skapi hættulegri
fyrir canadiskt viðskiftalíf.—
Fólkið í Vesturlandinu á heimtingu á því
að öll gögn verði lögð á borðið viðvíkjandi
starfrækslu vefnaðarvöru fyrirtækjanna
eystra;,það á heimtingu á því að vita vegna
hvers Mr. Bennett reisti tollmúra sína gegn
brezkri verksmiðjuvöru 1930. Hversvegna
var það gert ? Ástæðan var sú, að canadiskir
vefnaðarvöru framleiðendur flatmöguðu sig
fyrir stjóminni, grátbændu hana um vernd og
báru upp fyrir henni kveinstafi vegna fátækt-
ar. Tvær miljónir í huldum varasjóði, og
jafnvel meira. Fyr má nú vera fátæktin!
*Inntak greinar þessarar er úr dagblað-
inu Winnipeg Free Press.
Starf og hamingja
Svo má segja að á öðru hvoru götuhorni
verði á vegi manns einhver kvartandi land-
eyðan önnum kafin við það, að prédika
heimsku fyrir þeim heimsku í þeim tilgangi
að geta vafið þeim síðar sem auðveldast um
fingur sér; um nytsamlega hluti er sjaldnast
talað, heldur hitt, hvernig komist verði hjá
því að leggja á sig erfiði.
Vélarnar sjálfar framleiða ekki hinn
sanna þjóðarauð, og það gerir peningaslátt-
an ekki heldur; um farvegu hins látlausa
starfs streyma elfir hinnar sönnu lífsham-
ingju.
Sá, sem fengið hefir þá flugu inn í höfuð-
ið, að í auðveldustu störfunum sé hina sönnu
lífshamingju að finna, hefir ávalt alt á horn-
um sér og er sárreiður við tilveruna yfir því,
að þurfa eitthvað að leggja á sig.
Menn, sem í eigingjörnum tilgangi.hlífa
vöðvum sínum, draga að sama skapi úr skil-
yrðunum fyrir heill samferðasveitar sinnar.
Menn, sem afbrýðissamir eru og öfund-
sjúkir, ala þá kend í brjósti, að byrðar þeirra
sjálfra séu ávalt þyngstu byrðarnar.
Bóndinn vill verða bankastjóri, og banka-
stjórinn ef til vill bóndi; menn vilja verða
eitthvað annað en þeir eru og geta orðið.
Daglaunamaðurinn öfundar stundum fé-
sýslumanninn af hvíta kraganum, en fésýslu-
maðurinn öfundar á hinn bóginn daglauna-
manninn af ágætri meltingu og værum svefni.
Ef maðurinn með hvíta kragann telur sig
rangindum beittan fyrir þá sök að mánaðar-
kaupið hækkar ekki í jöfnum hlutföllum og
verð matvörunnar, því flytur hann þá ekki
út í sveit og framleiðir lífsnauðsynjar sínar
sjálfur?
Hver er sinnar gæfu smiður, segir ís- •
lenzka máltækið. Sá, sem skilur í insta eðli
gildi starfsins, gildi hins látlausa erfiðis,
finnur hamingjuna fyr eða síðar; hjá því
getur ekki farið.
Mennirnir kvarta oft af vana; þeim er
það svo tamt að öfundast yfir velgengni með-
bræðra sinna, að þeir vilja ekkert á sig leggja
til þess að öðlast hnossið.
Jafnvel þann dag í dag má það furðulegt
kallast hve auðteymdir sumir menn eru; jafn-
vel strætalandeyðan virðist geta sent þá hvert
á land sem vill. Ekki lánast það samt um
aldur og æfi, því
“Þótt heimskan endist elztu mönnum betur,
hún yfirlifað sannleikann ei getur. ”
Það er margt, sem af þessum vísuorðum
skáldspekingsins Stepháns G. Stephánssonar
má læra, og þá ekki hvað sízt með tilliti til
starfsins og hinnar sönnu hamingju.
Á yíð og dreif
Kettir í opinberri þjónustu
Það er ekki óalgengt að kettir séu
í opinberri þjónustu. Þannig eru
laun til kattar nokkurs, sem Rufus
heitir, fastur liður á ríkisreikningi
Stórbretalands. Rufus hefir það
starf að verja f járhirzlur Bretaveld-
is fyrir músum og eru honum ætluð
fyrir það 3 pence á dag. Laun hans
hafa þó hækkað um þriðjung síðan
fyrir stríð, — Rufus er sextugasti
kötturinn í þjónustu f járhirzlunnar,
en ekki gengur þó embættið í erfðir.
í Frakklandi gætir flokkur katta
rikisfjárhirzlunnar og í söfnum og
skjalavörslum víða út um heim eru
fastir starfskettir.
í ýmsum borgum Austurlanda,
þar sem hreinlæti er í lakara lagi og
sífeld hætta á að mýs og rottur
dreifi sjúkdómum, eru kettir hinar
þörfustu skepnur og í Hong-kong í
Kína er hverjum húseiganda gert að
skyldu að eiga minsta kosti einn
kött, og liggja sektir við ef út af
er brugðið.
Alþýðlegur konungur
Nikulás I. stjórnandi Svartfjalla-
lands (1860-1918) var einn hinn al-
þýðlegasti konungur sem sögur fara
af. Hann gekk aldrei í einkennis-
búningi og auk þess að vera æðsti
stjórnandi lands síns var hann einn-
ig póstmeistari í höfuðborginni
Cettinje og lét innrétta pósthús í
konungshöllinni og vann þar jafnvel
stundum við almenna afgreiðslu.
Hann var einnig dómari og leikhús-
stjóri.
Japönsk skapgerð
Eins og kunnugt er eru Japanir
mjög ólíkir vestrænum þjóðum, bæði
að útliti og skapgerð. Rússneskur
visindamaður lýsir þeim á þessa
leið:
1. “Frá sjónarmiði hvítra manna
hefir Japaninn mjög óþroskaða ein-
staklingskend. — Hann skoðar
sjálfan sig sem hluta af “Kokutai”
eða líkama landsins. Hann er í
fyrsta lagi Japani, í öðru lagi borg-
ari lands síns og í þriðja lagi ein-
staklingur.
2. Átrúnaður á keisarann er
sterkur þáttur í lífi hvers Japana,
ekki á keisarann sem einstakling,
heldur sem miðkjarna þjóðernisins,
réttlætis og vizku.
3. Virðing fyrir þeim dauða er
þriðja atriðið og skýrir ef til vill |
hin tíðu, og að því er virðist ástæðu- j
lausu sjálfsmorð Japana. Það þykir ,
heiður að deyja fyrir eigin hendi.
4. Einkennilegur eiginleiki er ótt-
inn við það, að segja satt, ekki vegna
þess að það kunni að spilla ánægju
einhvers, sé um óþægilegan sann-
leiða að ræða, heldur þann sannleika,
sem eftir siðalögmáli hvítra manna
á að vera sagður.
5. Japanska konan á sérstakan
sess í japanskri þjóðarskapgerð, og
ef til vill þann, sem erfiðast er að
kynnast. Gegnum óteljandi kyn-
slóðir hefir hún verið alin upp í al-
gjörðri hlýðni og við það, að sætta
sig við alla 'hluti án möglunar. Af
þessum ástæðum hefir hún sennilega
náð meira valdi yfir skapgerð sinni,
en nokkur önnur vera jarðarinnar.”
Nýlendur Þjóðverja
Nýlendur þær, sem teknar voru af
Þjóðverjum í Evrópustyrjöldinni,
voru þessar:
1. Austur-Afríka, 370,000 fer-
mílur (enskar). Nú í höndum Breta
og Belgja.
2. Suðvestur-Afríka, 332,400 fer-
mílur. Nú í höndum Suður-Afríku
(Union of S. Africa).
3. Cameroon, 305,000 fermílur.
Nú í höndumi Frakka og Breta.
4. Togoland, 34,439 fermílur. Nú
í höndum Breta og Frakka.
5. Karolinueyjar, 560 fermilur.
Nú í höndum Japana.
6. Kiaochow i Kína, 200 fermil
ur. Nú í höndum Japana.
7. Marshalleyjar, 158 fermílur.
Nú í höndum Japana.
8. Naru, eyja, 8V2 fermílur. Nú
í höndum Ástraliu.
Alls mistu því Þjóðverjar nýlend-
ur, sem voru 1,032,765% enskar fer-
mílur að stærð.
Köngulóarvefur
Menn gera sér naumast grein fyr-
ir, hvað köngulóarvefurinn er finn.
Vísindamaður einn, Poul Wiessner
hefir reiknað út og staðhæfir rétt
að vera, að það þurfi hundrað
köngulóarvefsþræði á móti einu
mannshári og átján þúsund þræði á
móti venjulegum tvinna.
Hvað þýðir sovétf
Orðið sovét er gamalt rússneskt
orð, en það er ekki fyr en að bylt-
ingunni lokinni, sem það fær núver-
andi merkingu. Orðið er myndað
að forskeytinu “so” og “vét”, “so”
svarar til “sam” hjá okkur, t. d.
samvinna, en “vét” þýðir “að tala.”
Alt orðið þýðir því upphaflega
“samtal,” en nú hefir það fengið
merkinguna “ráð.”
Ný uppgötvun
I Ameríku er farið að framleiða
lindarpenna með sjálfvirkum mæli-
tækjum, er sýna hvað maður hafi
skrifað marga stafi með pennan-
um, og hvað maður geti skrifað
marga stafi með honum, áður en
hann tæmist af bleki.
Stórt rúm
Stærsta rúm í heimi er á Victoria
og Albert safninu í London. Það
er hið fræga rúm frá Ware, bæ á
Suður-Englandi. Það er ca. 3%
meter á hvern veg, og 18 menn geta
hæglega sofið í því í einu.
Hvað gerum við?
Það er talið að maður, sem nær
meðalaldri, hafi sofið í 23 ár, talað
í 13 ár, borðað í 6 ár og eytt 20 ár-
um til þ^ss að skemta sér og hvílast.
T óbak
Indíánar kölluðu pípuna, sem þeir
reyktu úr tobago. En Columbus
misskildi orðið og hélt að þeir köll-
uðu tóbaksjurtina svo. Orðið hefir
nú lagt undir sig heiminn í þessari
röngu merkingu.
Gerfinef
Það kom oft fyrir í hólmgöngun-
urn fyr á tímum, að menn mistu
nefið og gengu síðan með gerfinef.
Stjörnufræðingurinn Tycho Brahe
hafði eins og kunnugt er silfurnef.
Sagan nefnir ennfremur Vassilij
stórfursta af Moskva meðal þeirra
“neflausu.” Hann misti nefið í
skilmingum og hafði síðan kíttis-
nef.
Frá Englandsbanka
Gullsins í Englandsbanka er á
hverri nóttu gætt af 24 velvopnuðum
hermönnum: 20 óbreyttum liðs-
mönnum, 2 riðilstjórum, 1 liðþjálfa
og 1 herforingja. Þeir koma til
bankans stundvíslega kl. 7 á hverju
kvöldi, og eru til skiftist á verði til
kl. 6 næsta morgun; þá fara þeir
burtu. Þessi siður var tekinn upp
árið 1870, eftir næturárás, sem þá
varð gerð á bankann í sambandi við
óeirðir, sem urðu í borginni. Síðan
hafa hermenn ávalt haft nætursetu
í bankanum.
Ungir heimsmeistarar
“Undrabörn” íþróttanna má vafa-
laust telja Sonja Henie og Willy
den Ouden. Sonja Henie er norsk
og var 14 ára að aldri orðin heims
meistari í skautahlaupi. — Willy
den Ouden, sem er hollensk, var 15
ára þegar hún var orðin bezta sund-
kona í heimi.
Kaldasti staður heimsins
er hvorki Norður- eða Suðurpóll-
inn, heldur lítill bær í Austur-Sí-
beríu, semi heitir Oi-Mekon. Vetr-
arhitinn er jafnaðarlega minni en
+2>9 gráður á Celsíus, það er að
segja, á venjulegan hitamæli er ekki
hægt að mæla þetta frost, því að
kvikasilfrið frýs. Vatn, sem helt er
úr könnum frýs áður en það kemur
til jarðar. íbúarnir finna þó ekki
mikið til kuldans, og er það talið
stafa af þvi, að loftslagið þarna er
afar þurt.—Fyrrum var Verchoj-
ensk, einnig í Austur-Síberíu, tal-
inn kaldasti staður heimsins. Meðal-
hiti vetrarins þar er +52 gráður.
Frá Hollywood
Kvikmyndaleikarar þurfa venju-
lega að koma fram í ýmiskonar
klæðnaði í hverri kvikmynd. Vana-
lega eiga fötin að vera meira eða
minna notuð. Það er líka töluvert
af ungum stúlkum í Hollywood,
sem lifa á því að gera ný föt gömul.
Á tuttugu mínútum breyta þær spá-
nýjum og fallegum karlmannsföt-
um í snjáða, blettótta og gatslitna
fatagarma. Til þess að ná þessum
árangri nota þær sandpappír, kaffi-
korg, krulluvélar o. m. fl.
—Dvöl.
Bryant’s Studio
Phone 22 473 - - Evenings 45 427
611 WINNIPEG PIANO BLDG.
PORTAGE AVE.
are giving special discount for Exmas, this year
Send the most personal of all gifts—YOUR PHOTOGRAPH
Over fifty-five years of experience is our guarantee.
Hvergi betra að gera viðskifti, né vandaðri myndir.
Kjósið Garnet Coulter
/ BÆJARSTJÓRNINA
SEM BÆJARFULLTRÚA FYRIR
2. kjördeild
Garnet Coulter á heima að
372 Banning Street; hann
er fæddur í Manitoba og
hefir verið búsettur 35 ár í
2. kjördeild. Hann er ger-
kunnugur bæjarmálum og
átti sæti í skólaráði í 13 ár;
dró sig í hlé 1931. Sem
stendur er hann annar með-
ráðamaður af tveimur, sem
tilnefndir eru af konungs-
rétti fylkisins til þess að
stjórna sjóðseignum skóla-
ráðsins í Winnipeg.
Eftirgreindir borgarar mæla með kosningu Mr. Coulters:
S. S. Kennedy
G. S. Thorwaldson
R. R. Pattinson
Mrs. James Lennox
Hugh R. Ross
J. Á. McKerchar, fyrrum
bæjarfulltrúi
W. Sanford Evans
Paul Reykdal
Larry Ranson
E. G. Baldwinson
Björn Stefánsson
Mrs. C. W. Martin
Colin Campbell
og margir fleiri
Nefndin, sem komið hefir því til vegar, að fá jafn ágætt
bæjarfulltrúa efni fyrir kjördeild vora, skorar á alla kjósendur
að auðsýna honum verðuga viðurkenningu með því að greiða
honum forgangsatkvæði.
Y. S. KENNEDY
forseti
R. R. PATTINSON
skrifari