Lögberg - 07.01.1937, Blaðsíða 2

9
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. JANtJAR, 1937
Sjórœningjarnir
frá Algier
Skúli Þórðarson segir frá ráns-
ferð “ Tyrkja” hingað til lands
árið 1627, þegar fjögur sjórœn-
ingjaskip frá Algier rcendu
strendwrnar og fluttu fleiri
hv.ndruð Islendinga í þrældóm
til Norður-Afríku, flesta frá
Vesimannaeyjum.

Um leið og höfuðsmaSurinn frétti
um ránið í Grindavík, gaf hann
skipun um, aÖ öll skipin skyldu safn-
ast saman á höfninni Seilu hjá
Bessastöðum. f’rjú skip komu
þangað og voru útbúin eftir beztu
getu. Menn héldu vörð við ströndina
og áttu að gefa merki, ef framandi
skip sæist. Allir karlmenn á Bessa-
stöðum voru vopnaðir, og bygt var
virki við höfnina, og þar var komið
fyrir fallbyssum.
Ræningjarnir virðast ekki hafa
borið mikla virðingu fyrir þessum
Árið 1627 var mikið ógæfuár víða
um Evrópu. Þá geisaði 30 ára' skipum, sem lágu úti fyrir Bessa-
stríðið í Þýzkalandi og fleiri lönd- stöðum, því að þegar þeir sáu þau,
um. Danmörk slapp ekki heldur; stefndu þeir beint að þeim.
Jótland lenti í höndunum á Wallen- Skipin bar fljótt að landi. Ræn-
stem- ingjaskipið var á undan og verzlun-
Á sjónum var ekki heldur örugt. arskipið á eftir. Þegar að hafnar-
Sjóræningjar óðu um alt. Rán og mynninu kom, skutu ræningjarnir
þrælaveiðar var mjö|g arðberandS nokkrum fallbyssuskotum á virkið,
atvinnuvegur. Sjóræningjar þess- og var þeim svarað með fallbyssu
ir, "Tyrkjar” eins og almenningur skotum úr landi. Enginn skaði varð
kallaði þá — höfðu fyrst og fremst þó af skotunum. En þegar ræn-
starfssvið sitt á MiðjarÖarhafinu, en ingjaskipið var að sigla inn úr hafn-
fóru þó oft út í Atlantshafið og einu armynninu stóð það alt í einu á
grunni og gat ekki losnað.
Nú voru ræningjarnir í mdklum
vanda staddir. Fallbyssuskip þeirra
sat fast og þrjú dönsk skip lágu inni
sinni alla leið upp til íslands.
Menn vita ekki hvernig sjóræn-
ingjar þessir, “Tyrkir”, eins og þeir
voru kallaðir, gátu látið sér detta í
hug að senda leiðangur svona langt a höfninn, undir það búin að ráðast
norður á bóginn. Sagan segir, að á það.
danskur fangi hafi vakið athygli Nokkrir af þeim, sem i virkinu
þeirra á því, að hér væri varnarlaust voru, báðu höfuðsmanninn að ráð-
land, þar sem auðvelt væri að ná ast á skipin, en Rosenkranz áleit
fjolda fanga. Staðreyndin var sú, hyggilegast að hafa sig ekki í neinni
að vorið 1627 lögðu mörg skip af hættu.
stað vit á Atlantshafið og fjögur Alla þessa júlínótt lá skipið
skip af þessum leiðangri komu til þarna, beint fra mundan virkinu, og
Islands. enginn hreyfði sig til þess að ráðast
20. júní 1627, snemma morguns a það. Fallbyssunum, sem í virk-
urðu ibúarnir í Grindavík þess var- inu voru, var miðað á skipíð, en.
ir, sér til mikillar undrunar, að ó- hö.fuðsmaðurinn bannaði að skjóta.
kunnugt skip nálgaðist höfnina. Hann var alla nóttina á hestbaki á-
Danska verzlunarskipið, sem árlega samt fylgdarliði sínu.
kom þangað á höfnina, lá þar ein- Þannig lá ræningjaskipið í tvö
nntt um þessar mundir. Hið ókunna dægur í skotfæri. En þá fluttu
skip varpaði akkerum rétt hjá ræningjarnir farminn yfir í kaup-
danska kaupskipinu, skaut út báti skipið, og þá komst ræningjaskipið
með tveim mönnum og réru þeir að a flot aftur.
kaupfarinu. Menn þessir töluðu Hn nú höfðu ræningjarnir enga
þýzku og sögöust vera sendir af löngun til þess að kanna þessa höfn
Danakonungi til þess að veiða hvali meira, og þessi tvö skip sigldu vest-
í norðurhöfum og spurðu, hvort ur með landi til þess að reyna þræla-
þeir gætu fengið keyptar vistir. I veiðarnar á Vestfjörðum. Á leiðinni
Hinn danski skipstjóri fékk óðara ' hittu ræningjarnir fiskiskip og
slæman grun, og danski kaupmaður- fréttu þá, að tvö ensk orlogsskip
mn 1 Grindavík varð ekki síður lægJu við Vestfirði. Þetta haf|Si þau
undrandi á ferðum þessa skips. 1 áhrif, að ræningjarnir snéru við og
I íann sendi því átta fslendinga á ' sig!du aftur beina leið heirn til sín
báti fram að skipinu, til þess að —ti1 Algier.
rannsaka, hvernig stæði á ferðum ■ Austfirðirnir eru dreifbygðir og
þess. En þegar þeir komu grun-1 ströndin mjög hálend. Þá var dönsk
lausir um borð, var ráðist á þá og verzlun á Berufirði, og þangað kom
þeir bundnir. f sama bili réri öll
skipshöfnin af danska skipinu í
land, að undanteknum skipstjóran-
um, sem ekki vildi yfirgefa skipið.
Regar skipshöfnin kom að landi,
sendi kaupmaðurinn þegar í stað tvo
menn fram aftur, til þess að sækja
skipstjórann.
í sama bili hafði ókunna skipið
sett út stóran bát með 30 manna á-
hofn, vopnaðri. Þeir tóku skipstj
ann til fanga og hina tvo menn, sem
sendir voru til þess að sækja hann.
En kaupmaðurinn og menn hans
flýðu inn í landið.
Að þessu loknu rændu ræningj-
arnir bæði skipið og verzlunarhúsin.
Einnig réðust þeir á bóndabæ í ná-
grenninu og náðu í nokkra menn,
sem ekki höfðu haft tíma til þess að
sleppa. En flestir höfðu flúið inn
1 landið, þar sem þeir höfðu falið
sig í hellisskútum. Ræningjarnir
flýttu sér því um borð með bráð
sína.
En þegar þeir voru að leggja af
stað úr höfninni, komu þeir auga á
danskt verzlunarskip, sem sigldi
fram hjá. Og þegar skipið dró upp
danska fánann réðust ræningjarnir
á það. Skipshöfnin gafst upp og há-
setarnir voru teknir til fanga. Sjó
ræningjarnir sendu nokkra af sínum
mönnum um borð i verzlunarskipið.
Svo sigldu bæði skipin inn í Faxa-
flóa.
I' regnirnar um komu ókunnugra
sjóræningja bárust strax út. Alls
staðar áttu menn von á þeim. Menn
grófu skartgripi sína í jörð niður, og
konur og börn flýðu lengra inn í
landið. Á þessum tíma voru Bessa-
staðir höfuðstaður landsins. Þar bjó
Holger Rosenkranz. Þegar þingtím-
inn stóð yfir, var fjöldi fólks á
Bessastöðum og þá lágu skip hér á
höfnunum.
til þess að
ræningjanna,
skip með vörur á hverju sumri.
Fregnin um rán “Tyrkjanna” í
Grindavík hafði naumast borist
þangað, þegar íbúarnir á Berufirði
sáu tvö skip á höfninni einn morg-
un. Þetta voru tvö ræningjaskip
frá Algier. Þau réðust þegar
danska verzlunarskipið, tóku skips-
höfnina til fanga og rændu síðan
verzlunarhúsin. Fólkið var lostið
skelfingu og flýði sem fætur tog
uðu upp í fjöllin. Tveir menn sem
sendir voru ríðandi
njósna um ferðir
fundu einn sjóræningjá, sem rak á
undan sér sjö fanga. Það var sót-
svört þoka, og mennirnir þorðu ekk-
ert að aðhafast, en flýttu sér til
baka. Fljótt bárust fregnirnar um
þrælaveiðarnar um alla Austfirði,
og fólk flýði inn i landið. Ræningj-
arnir höfðu því ekkert að gera þar
lengur og héldu á braut. Þeir höfðu
tekið 110 fanga og drepið marga.
Frá Berufirði sigldu svo þessi
tvö skip suður með ströndinni og
mættu þar þriðja sjóræningjaskip-
inu. Nú ákváðu sjóræningjarnir að
ráðast til fanga í Vestmannaeyjar,
því að þar var mjög þéttbýlt á þeim
tíma. En þetta var mjög hættulegt,
því að mjög var erfitt að lenda við
eyjarnar. Á leiðinni hittu ræningj-
arnir enska fiskiskútu, og var þar
um borð Islendingur, Þorsteinn að
nafni. Hann hafði verið í Vest-
mannaeyjum og var því kunnugur
þar. Ræningjarir tóku skútuna, en
lofuðu að sleppa skipshöfninni, ef
þeim yrði vísað til vegar til Vest-
mannaeyja. Þorsteinn gekk inn á
þetta til þess að bjarga lífinu.
í Vestmannaeyjum höfðu menn
fengið fregnir um ránið í Grinda-
vík. fbúarnir urðti óttaslegnir og
bygðu sér virki úr grjóti og hnaus-
um við dönsku verzlunarhúsin. En
þegar timinn leið og engir ræningj-
ar komu, urðu menn rólegri, fyltust
ofdirfsku og gerðust stórorðir. Þeir
þóttust hvergi varbúnir að taka á
móti “Tyrkjanum.” f fyrsta lagi
var mjög erfitt fyrir ókunnuga að
komast í land og auk þess hafði
danski kaupmaðurinn eitthvað af
vopnunT, sem átti að útbýta, ef hættu
bæri að höndum. Og svo var virkið
sem þeir ætluðu sér að verja, hvað
sem á dyndi.
Einn góðan veðurdag, fjórum
vikum eftir ránið í Grindavík, sáu
Vestmannaeyingar þrjú skip og eitt
fiskiskip koma siglandi úr austur
átt. Allir voru kallaðir til vopna og
menn fylktu sér við dönsku verzl
unarhúsin. Skipin fóru eklci inn'á
höfnina, en fóru suður fyrir eyjarn
-r og stefnu því næst í vesturátt
Mönnum hægði; þetta voru áreið
anlega dönsk og ensk herskip, sem
höfðu verið send til þess að vernda
iandið. Hver maður fór heim til
sín og menn voru settir á vörð, til
þess að hafa auga með skipunum.
Alt í einu tilkyntu varðmennirnir
að skipin hefðu snúið við og nálg-
uðust eyjarnar. Danski kaupmað
urinn, sem nú hafði öðlast herfor-
ingjatign, hraðaði sér til strandar
Skipin höfðu þegar varpað akker-
um og voru að setja á flot stóran
bát, sem þegar var róið í áttina til
Iands. Kaupmaðurinn hleypti af á
þá úr byssu sinni, en sjóræningj
arnir bara hlógu að honum og'veif-
uðu framan í hann höfuð.fötum sin-
um. Þá varð hann óttásleginn og
flýði sem hraðast heim til dönsku
verzlunarhúsanna, og 300 sjóræn-
ingjar voru .settir á land á eyjunni
Kaupmaðurinn, sem> sá að öll vörn
var árangurslaus, náði sér í róðrar-
bát og flýði ásamt skipstjóranum af
danska verzlunarskipinu og nokkr-
um öðrum til lands.
Þegar menn fréttu að skipin væru
komin aftur, streymdu þeir að
dönsku verzlunarhúsunum. Menn
voru gripnir mikilli skelfingu og
hver hugsaði fyrst og fremst um að
bjarga sjálfum sér, og menn flýðu
í dauðans ofboði upp í hellana. En
ræningjarnir dreifðu sér brátt úm
alla eyjuna í smáhópum, 40—10 í
hverjum hóp, og rændu fólkinu,
þangað til þeir voru búnir að fara
um alla eyjuna. Aðeins fáir björg-
uðu sér með því að flýja í hella í
klettunum og fela sig þar. Að lok-
nm kveiktu ræningjarnir í, dönsku
verzlunarhúsunum og kirkjunni og
brendu inni gamalmennin, sem leit-
að höfðu hælis þar, og ekki þótti
borga sig að hafa á braut sakir elli.
240. manna tóku ræningjarnir til
fanga í Vestmannaeyjum, og í þess-
um þrem skipum voru alls 350 þræl-
ar, sem teknir höfðu verið hér á fs-
landi. Lm leið og sjóræningjarnir
voru komnir um borð með fanga
sína, undu þeir upp segl og sigldu
hraðbyri frá íslandsströndum.
Örvæntingunni, sem greip þetta
vesalings fólk, er ekki hægt að lýsa,
þegar það sá hin bláu fjöll landsins
hver.fa sjónum. Konurnar og börn-
in gijétu, en karhnennirnir sátu þög-
ulir. Tilfjnningar sínar gátu þeir
ekki látið í ljós með orðum. Annar
presturinn i eyjunum hafði verið
drepinn, en hinn presturinn, Ólafur
Egilsson var meðal fanganna. Hann
reyndi að hugga bæði sjálfan sig og
aðra með guðsorði.
Smárn saman færðist ró yfir
fangana. Það var þegar alt kom til
alls, dálítið spennandi að sjá sig um
í heiminum.
Það var ekki farið mjög illa með
fangana á leiðinni. Hugrekkið jókst,
og smám saman fóru fangarnir að
kynnast ræningjunum. Aðeins sum-
ir þeirra voru í raun og veru Tyrkir
eða Márar.
Margir þeirra voru æfintýramenn
og glæpamenn frá ýmsum þjóðum.
Foringi fararinnar, Murat Reiss,
var þýzkur liðhlaupi, frægur um all-
an heim fyrir grimd og hugrekki.
Tyrkirnir sjálfir voru ekkert nema
vingjarnleikinn við fangana, en
sumir hinna voru mjög grimmir.
Ferðalagið stóð yfir í fjórar vik-
ur. Á leiðinni ól prestsfrúin barn
og skýrði prestur það með mikilli
leynd, áður en Tyrkirnir komust að
raun um, að barnið var fætt. Þegar
þeir fréttu það, komu þeir til þess
að fá að sjá barnið, og gáfu föng-
unum nokkrar gamlar skyrtur, til
þess að sveipa það í.
Á leiðinni dóu fjögur gamal-
menni, sem tekin höfðu verið til
fanga á Austfjörðumi. Segli var
sveipað um líkin og þeim siðan sökt
í hafið. Ræningjarnir komust hjá
fór frá íslandi fékk hann rúm til stunda, sem er eytt í að framleiða þá
þess að sofa í.
eiturdropa fyrir sálarlífið, að eg ekki
í þær 16 vikur, sem liðnar voru ta.li um, ef maður leggur sig í það
frá því hann var tekinn til fanga,
hafði hann aldrei farið úr fötrun.
Á veitingahúsinu kyntist prestur
öllum hættum og sluppu gegnum mörgum holenzkum kaupmönnum.
Gibraltarsund án þess að hitta Spán-
verja, sem alt af reyndu að ná ræn-
ingjaskipunum frá Algier, þegar
þau fóru gegnum sundið.
Þegar skipin komu til Algier voru
fangarnir reknir á land eins og f jár-
Einn þeirra tók hann að sér og mgr, hvert ógnar-afl hún getur ver-
auma ástand að svala þeirri óalandi
hugsun í verki.
Svo er það hefnigirnin. Eg hefi
stundum verið að velta því fyrir
leyfði honum far með sér til Hol
lands. Eftir erfiða ferð kom hann
til Amsterdam í febrúarmánuði ár-
ið 1628.
I þessari stóru verzlunarborg
hópur. Svo voru þeir fluttir á torg- hitti hann þær beztu manneskjur,
ið, þar sem þrælamarkaðurinn var. sem hánn hafði nokkru sinni á æf-
Hér kom það í ljós, að hinar Ijós- inni fundið. Allir voru góðir við
hærðu, íslenzku bændadætur voru hann og hollenzku stúlkurnar þóttu
ágæt markaðsvara. Falleg stúlka honum fegurstu konur í heimi. Það
var þegar seld fyrir 600 ríkisdali og var heldur engum erfiðleikum bund-
kaupiandinn seldi hana strax aftur ið að komast frá Amsterdam til
iyrir 1000 ríkisdali kristnum manni, Danmerkur, því að um þetta leyti
sem bjó skamt frá Algier-borg. voru mörg skip í förum milli þess-
Tyrkirnir máttu nefnilega ekki hafa ara landa.
kristnar konur, og ef að það sann-
aðist á þá, urðu þeir að láta lífið.
Áður en fangarnir voru boðnir
upp, hafði æðsti maður borgarinnar
rétt til þess að velja sér áttunda
hvern fanga. Þegar presturinn var
fluttur á torgið, valdi höfðinginn
þegar son hans, 11 ára gamlan, sem
þannig skildist frá föður sínum.
Presti þótti afar vænt um þennan
son, þvi að hann var fluggáfaður.
Drengurinn var fluttur burtu, en
í. Þegar séra Ólafur kom til Kaup-
mannahafnar, fékk hann ágætar
móttökur bæði hjá Islendingunum,
sem bjuggu í Höfn og prestastétt-
inni.
Hann fékk þegar peninga til dval-
ar í borginni og til heimferðarinn-
ar. En hann fékk enga von um, að
konungur vildi leysa út konu hans
og hina fangana, því að mikil neyð
rikti þá í Danmörku. Hersveitir
presturinn, kona hans og tvö börn Wallensteins herjuðu þá Landið og
þeirra, annað tveggja ára og hitt voru HtiÖ betri en Tyrkirnir.
hafði fæðst á leiðinni, urðu að bíða [ Þess vegna fór Ólafur Egilsson
i sal höfðingjans í tvo tíma, en voru aftur til íslands, en 10 árutm seinna
síðan flutt í fangelsi. | voru 27 íslenzkir fangar leystir út og
Daginn eftir komu tveir menn, þar á meðal kona prestsins. En
Dani og Þjóðverji, báðir fangar, til enginn veit um afdrif barna hans.
þess að flytja þau á annan stað. Þar ! _Alþýðubl. 5. des.
var barnið látið í vöggu og konan
fékk föt. Þau fengu líka nógan mat
og ávexti.
En presturinn fékk ekki að dvelja Um hvað ertll að hugSa?
hjá konu sinni og börnum meira en 1
einn dag. Daginn eftir var hann 1 Þanni& sPyr oft einn annan' Svar'
fluttur í annað hús, þar sem fyrir , er ottast þetta: Það er uu svo
voru tveir fangar frá Vestmanna- ,sem ekki neitt' En >etta “ svo se,n
eyjum. Um þetta leyti var búið að ekki neitt” er >° æflnlega eitthvað.
selja flesta fangana, mönnum, sem ES heíi líka veriÖ sPurÖur að þessu,
bjuggu langt frá Algier-borg. Sum- , °S einiaiitt svarað eins og aðrir, og
ír fangarnir veiktust af hinum , svo hnih talih um >a®- En nu hefi
hræðilega hita, sem þeir voru svo eff ætlaf) mer ah lata yhhur heyra
óvanir og 31 dóu skömmu eftir að
æir komu til Algier.
örlítið brot af hugsunum mínum.
Stundum er eg að hugsa um, hvað
Presturinn dvaldi aðeins fáa daga mer finst heimurinn vondur. Mér
á þessum nýja stað. Hann fékk dag J virðist bera svo mikið á eigingirni,
nokkurn skipun um það, að fara til
Kaupmannahafnar, til að reyna að
fá Kristján IV. til þess að leysa út
fangana.
Fjórir sjóræningjar komu til þess
öfund, hatri og hefnigirni. Eg þarf
ekki að fara langt eftir dæmum. Eg
þarf ekki annað en taka eina ögn af
heiminum-, það er sjálfan mig. Eg
hefi svo vel fundið hvernig eg, með
ið. Hversu hún færir margt af réttri
leið, raskar ró og friði, og hve oft
hún er fljót að komast út fyrir tak-
mörk þess, sem sanngjarnt er og rétt,
t. d. réttláta refsingu fyrir framið
afbrot. Að hefna sin fyrir þetta eða
hitt, sem maður álítur sér á móti
gert, getur oft verið varasamt.
Skyldi það nú í raun og veru vera
mótgerð ? Getur ekki eins verið, að
nokkuð af henni , máske hálf, eða
næstum öll og jafnvel stundum al-
veg öll — mótgerðin — sé mér
sjálfum að kenna? Og þó skyldi eg
vilja hefna mín. En er þá víst, að
hefndin verði ekki tvíeggjað sverð?
Er ekki líklegt, að eftir nokkurn
tíma komi hefndin eins og bergmál
til baka og bitni þá á sjálfum mér.
Þá er eins líklegt, að seinni villan
verði ekki betri en sú fyrri. Hversu
sárt má ekki hugann sviða undan
sinni eigin misgerð. Því væri vel
þess vert að forðast hefnigirnina,
með því að mega vera þess viss, að
hún kemur oft sjálfum oss í koll.
Þó væri óskandi, að enginn hlífðist
við að gera það, sem rangt er, af
ótta við hegninguna, heldur af virð-
ingu fyrir því, sem rétt er.
Stundum hugsa eg um, hve margt
sé gott og fagurt í heiminum. Dæmi
þess má finna út um alt. Víða þekkj-
ast fögur dæmi um óeigingirni,
hjálpsemi, samhug, góðvilja og sátt-
fýsi. Og það er víst, að ekkert af
þessu hefnir sín, en í þess stað skil-
ur það alt eftir góðar endurminning-
ar og hefir góð áhrif, ekki aðeins á
viðkomendur, heldur er oft sem fari
hlýir straumar mann frá manni. Og
það er gott til þess að vita, því að
það þarf einmitt stundum ekki ann-
að en góð áhrif frá öðrurn til að
vekja eitt og annað gott, sem býr
með þessum eða hinum, en hefir
eins og sofið, eða máske ekki verið
fullburða né fært um að brjóta at
sér skurnið, fyr en aðkomandi áhrif
snerta það og vekja, í sumum til-
fellum, til aðdáanlegs og áhrifaríl^
lífs.
að sækja hann og hann bað þá svo J andúð minni og illum hugsunum
ákaft um að mega kveðja konu sína gagnvart öðrum , hefi skemt fyrir
og börn, að þeir létu loks tilleiðast. þeim, máske óútreiknanlega mikið og
Hann fékk aðeins að sjá þau stutta eyðilagt fyrir sjálfum mér marga
stund og svo var farið með hann dýrmæta stund frá því að hugsa um
aftur af stað.
“Tyrkjunum”
Og með bréf frá , svo margt þarflegt, uppbyggilegt og
á svo óskiljanlegu ; fagurt, sem nóg er til af, bara ef
máli, að jafnvel “erkibiskupinn í
Kaupmannahöfn” gat ekki lesið það,
var hann sendur nestislaus og pen-
ingalaus með skipi til ítalíu.
1 þessu ferðalagi lenti prestur
maður aðeins reynir að koma auga
á það og beita huganum að því. Og
hver eru svo launin? Líður mér þá
nokkuð betur, þótt eg gæti á ein-
hvern hátt svalað eigingirni minni?
'iniklum vandræðum og varð bæði að ' Ju> nokkur augnablik. En sé eg í
betla og stela til þess að draga fram i rauninni hugsandi vera, þá er slíkt
lífið. Og þó að hann kynni ekki I ckkf lengi aö hefna ,sin> °& hezt er
málið, komst hann loks til Genúa.
Á leiðinni hjálpuðu enskir og þýzkir
kaupmenn upp á hann og gáfu hon-
um peninga. 28. október kom hann
til Genúa og þaðan fór hann beina
leið til Marseilles. En þegar þang-
að kom var hann búinn með pen-
ingana, sem kaupmennirnir höfðu
gefið honum. Um kvöldið gekk
hann á f jölda veitingahús og bað um
gistingu. Alls staðar var honum út-
hýst, en um sólsetur mætir hann
konu, sem honum til mikillar undr-
unar ávarpar hann á íslenzku og
spurði hver hann væri. Hann sagð-
ist vera íslendingur og vera í mikl-
um vanda staddur. — Fyrst að þú
ert íslendingur, sagði konan, — þá
skal eg útvega þér gistingu í nótt.
Fóru þau nú inn á veitingahús,
þar sem margir Þjóðverjar og Eng-
lendingar sátu og drukku. Einn
gestanna þekti hann og sagði að
hann væri prestur frá Islandi. Þeg-
ar konan heyrði það, varð hún ótta-
slegin, bað hann að ganga út og ætl-
aði að ýta presti út úr húsinu. En
þá stóð þýzkur kaúpmaður á fætur
og Iofaði að borga bæði mat og hús-
næði fyrir hann. Þá varð konan ró-
legri °g 1 fyrsta sinni frá því hann
það, að ranglætið hefni sín sjálft á
orsökinni. Að öfunda, já, það er
nú hægt að hugsa sem svo, að það
sé bara meinlaus samanburður, hjá
mér og öðrum, en skamt er oft öfg-
anna á roilli. Ueggi eg hugann til
muna í það, að finna þennan mis-
mun, líður varla langt um, þar til eg
fer að auka hann, og áður en eg veit
af, er hann orðinn svo ranglátur, að
hugur minn nálgast aðra stefnu, og
hún er sú, að mér verður miður vel
við þann og hina, er eg ber mig sam-
an við, en ekki veitir slíkt neina vel-
líðan, síður en svo. En það er næst-
um eins og sjálfsagt, að menn séu
öfundaðir, ef dæma skal eftir gamla
málshættinum': “Aumur er öfund-
laus maður.” Mér virðist ekkert á
móti því, að sá, sem öfundar, fái
annan málshátt, á móti hinum, og
vil eg hafa hann svona: “Oft líður
illa öfundarseggnum.” Eg get af
skiljanlegum ástæðum borið um, að
hann væri ekki mjög rangur.
Veitir það nokkra vellíðan að
hata? Nei, slíkt er víti, er varast
skyldi. Hversu marga heilbrigða
hugsun hefir það ekki eyðilagt, bæði
fyrir mér og öðruro. Og hversu sárt
má maður ekki sakna allra þeirra
Stundum hugsa eg um það, sem
eg ræð ekkert við — skil ekki. Þá
fer mér eins og oft vill henda, að
maður myndar sér einhverja skoð-
un, jafnvel þó maður skilji ekki né
geti gert sér grein fyrir þeim réttu
orsökum, sem að því liggja, er mað-
ur liugsar um. Til að bæta úr skiln-
ingsleysi mínu, ^purði eg eitt sinn
roskinn og greindan mann að því,
hvað mundi þeim mönnum hafa
gengið til að skrifa Biblíuna, sem
það gerðu. Svaraði hann því með
einu orði: “Trúarþörfin.” Eg fann,
að nú þurfti eg að spyrja að svo
onörgu til þess að hafa gagn af þessu
svari, að aðstæður leyfðu það ekki,
svo að eg var einn eftir með mínar
hugsanir, er snerust mjög um hug-
takið “trúarþörf.” Til hvers er
hún? Mig fýsti mjög að komast að
einhverri niðurstöðu. Eg hugsaði
mér hana á þessa leið : Eins og hver
lifandi efnislíkami leitar, jafnvel ó-
sjálfrátt, þess, er hann þarf sér til
lífs og viðhalds, og sækir það svo
fast, að hann jafnvel breytir lögun
sinni til þess að eiga fremur kost á
að ná því, sem þörfin krefur, eins
leitar mannsandinn, sem er lítill
neisti af alheimssálinni og örlítil ögn
af alheimsheildinni, þess, sem< hann
þarfnast og honum samkvæmt eðli
sínu er samlioðið. Af því manns-
andinn er æðra eðlis, leitar hann að
því góða, því bezta, sem til er. Hann
leitar að ljósi, sem ekkert skyggir á.
Að gleði, sem engin sorg særir, Að
friði, sem ekkert fær raskað. Að
sannleika, sem örugt má treysta. Að
réttlæti, sem er óbrigðult. Að mætti,
sem ekki þarf að lúta neinu valdi.
Að valdi, sem ekki er hægt að
skerða. Að lífi, sem ekki getur dá-
ið. Að kærleika, sem ekkert fær
staðist á móti, vegna þess alheims-
máttar, sem hann í sjálfu sér er. Að
sívarandi alsælu. Að fullkomnun
alls þess, sem er gott. I öllu þessu
og mörgu fleiru virðist mér trúar-