Lögberg - 10.02.1938, Blaðsíða 1

51. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. FEBRÚAR, 1938
Úr borg og bygð
MatsöluhúsiS Wevel Cafe hefir
nýverið skift um eigendur. Mr
Viklund, sem stjórnaði þvi um hríð,
hefir nú selt það ungri, íslenzkri
stúlku, Miss Dorothy Kjartansson.
Þessi unga stúlka hafði unnið um
hríð á Wevel áður en hún tók við
forstjórn, og er því vel kunn öllu,
sem lýtur að starfrækslu slíks stað-
ar. Hún er dóttir þeirra Mr. og
Mrs. Júlíus Kjartanson að 6io
Toronto Street. — Það er gott til
þess að vita að Wevel Cafe er nú
aftur komið í eigu íslendinga, og er
þess að vænta, að þeir láti staðinn
njóta viðskifta sinna.
Apology
The Men’s Club of the First Luth-
eran Church wish to apologize for
being unable to accomodate all those
persons who wish to attend the an-
nual “Ladies’ Night” dinner which
will be held in the Church Parlors
on Monday, February I4th, at 7.00
p.m. It was promised tíhat only two
hundred dinner tickets would be
sold, However, as this number had
been exceeded by February 5th last
the Ladies Aid have kindly consent-
ed to set on additional fifty places
and there are still twenty-nine of
these additional fifty tickets left.
Therefore; anticipating that tmny
persons will lack the foresight to
order tickets right away the execu-
tive tender their apologies in being
unable to accommodate last minute
purchasers.
Laugardagsskóli Þjóðræknisfélags-
ins hefir ákveðið að halda Barna-
samkontu í Fyrstu lútersku kirkj-
unni á Victor St., föstudagskveldið
25. rnarz n.k. Önnur íslenzk félög,
sem samkomur hafa um það leyti,
eru beðin að gæta þetta. Nánar aug-
lýst síðar.
Head table guests at the annual
“Ladies Night” dinner of the First
Lutheran Church Men’s Club,
which will be held in the Ohurch
Parlors on Monday evening, Febru-
ary I4th, will include, Dr. and Mrs.
B. J. Brandson, Dr. and Mrs. B. B.
Jónsson, Dr. and Mrs. Sidney E.
Smith, Dr. and Mrs. E. M. Howse,
Miss Jean Laing, Messrs. R. D. Guy,
Jr. and N. S. Bergman.
FRÓNSMÓTIÐ
Hin árlega miðsvetrarhátíð þjóð-
rknisdeildarinnar “Frón” verður
haldin miðvikudaginn 23. febrúar
n.k. sem auglýst er á öðrum stað i
þessu blaði. Sökum þess að kostn-
aður við samkomuna er meiri en
Mannskaðabylur
Andvaka ligg eg langa vetrarnótt,
ljúfur svefn mig flvr, því hart er að mér sótt;
fyrir utan gluggann minn geysar lieiftar bylur,
getur nokkur skilið þann boðskap, sem hann þylur.
Dessi myrkvi manndrápsbylur
magnast, tryllist, alla vegi hylur.
Hríðin á glerinu glymur og hvín,
í glugganum marrar og tístir,
fönnin sér þrengir og þrýsltir
og þjappast að liliðum og göflum.
Fárveðrið æðandi öskrar og hrín
sem óveðursguðinn sé kvalinn af djöflum,
það hamast, sem blótneyti í böndum,
og brimskafl á feigðar söndum.
Jörðin og himininn hangir á þræði
og holskeflan springur af mæði.
Brotna greinar, bjarkir kveina,
bliknuð ílustráin veina;
köld og dimm er dauðans nótt,
dvínar líf og ylur.
Húsið í stormsins lioljarklóm
hristist 0g skekst á veikum grunni;
feigðarnornir með rámum róm
rífast 0g bítast með freðnum munni.
Það brakar og brestur hátt
í bitum, sperrum og stoðum;
Mér finst eg vera að missa mátt,
er móki eg undir voðum
öráðugur dauðinn um gluggann minn
^fegist nú inn með lieljaraugum
helgustinn bitra af lionum eg finn,
uann má ekki, skal ekki, komast inn
með flokk sinn af feigðardraugum.
Nú lirökk eg svo við, að eg hentist á fætur
1 helkulda og dimmu miðrar nætur,
mer hitnaði um hjartaræitur;
eg ferlegan dauðann eg óttaðist eigi,
P?tt ógnandi væri sem fyr,
1 'amJ erum víkings eg varði honum dyr
jf’. v;ð lUum { eldmóði sagði:
v , J'Gugi dauði liugsar þér,
J. * 1 •(rnma það, sem mér kærast er;
7 guðs miskunn er meiri en þín
KV, ^nu fyrir henni dvín.—
,aiJ J.hann sig dálítið fjær mér, en þagði.—
" 1 að lægja storminn sitríða
og stiiia þrautir allra, sem að líða,
1 helhriðum lífsins hann leiði alla
og lah engan týnast né falla.
u tjarlægðist veðrið, það lygnir, það lygnir,
?? tokl?r friður fenginn.
elhriðin dvín og dauðans nótt
°g dagur skín, mér or hlýtt og rótt
g uauðinn frá glugganum genginn;
ö gægðist út, — þar var enginn.
V. J. Guttormsson.
venjulega, þá verður aðgangur ofur-
lítið dýrari en undanfarin ár. En
hjá því varð eigi komist, þvi að-
göngumiða salan er takmörkuð, og
er félaginu ekki leyft að selja nærn
eins marga og síðastliðið ár eða alt
að þriðjungi færri. Utanbæjarfólki
er því ráðlagt áð kaupa aðgöngu-
miða nú þegar og skrifa féhirði
“Fróns”, Mr. Sveini Pálmasyni, 654
Banning St.; Winnipeg, því viðvikj-
andi. Það verða aðeins seldir jafn-
margir aðgöngumiðar og sæti verða
í salnum. Aðgöngumiðar eru nú ti!
sölu hjá stjórnarnefndarmönnum
Fróns, einnig hjá Thorgeirsons
Bros. á Sargent Ave., og Steind.
Jakobsson, West End Food Market,
Sargent Ave.
MAP OF CANADA IN GREAT
DEMAND
The Department of Mines and Re-
sources has issued a third edition of
the new map of Canada. This 100-
mile-to-the-inch sheet has proved
very popular and since it was first
published about two years ago over
20,000 copies have been distributed
to applicants in all parts of the Do-
minion and abroad. The new issue
of 10,000 copies is to meet the con-
tinued demand for this map. The
map shows the provinces, districts,
railway lines, cities, towns, main
rivers, and principal lakes and is-
lands. It is 25 inches by 36 inches
in size and is suitable for ready re-
ference for general information
about Canada’s 3,694,863 square
miles of territory.
Copies of the map may be obtain-
ed from the Surveyor General, De-
partment of Mines and Resources,
Ottawa, at 25 cents per copy. A
copy will be furnished free to any
school upon the application of the
principal or school board.
Fjölmennið á sýningu þá á ís-
lenzkum heimilisiðnaði, sem frk.
Halldóra Bjarnadóttir heldur í sam-
bandskirkjunni á fimtudagskveldið
þann 10. þ. m. kl. 8. Þetta verður
síðasta tækifærið, sem Islendingum
hér í borg gefst kostur á að skoða
þá sýningarmuni, sem frk. Halldóra
kom með að heiman.
Mr. Thordur Thordarson kaup-
maður á Gimli var staddur i borg-
inni um miðja fyrri viku.
Mr. B. J. Lifman sveitaroddviti
frá Árborg kom til borgarinnar um
helgina.
Mr. og Mrs. Th. Stone komu
heim á laugardaginn var úr þriggja
vikna skemtiferð suður um Banda-
ríki.
Mrs. J. A. Vopni frá Davidson,
Sask.; hefir dvalið í borginni undan-
farna daga hjá foreldrum sinum,
Mr. og Mrs. Halldór Bjarnason,
Victor Street.
The Junior Ladies Aid of the
First Luthenan Churdh, Victor St.,
will hold a Sale of Home Cooking
011 Friday, February nth, after-
noon and evening. General Con-
vener, Mrs. H. Benson. Refresh-
ments will be in charge of Mrs. A.
Blondal and Mrs. L. Johnson.
Laxness-kvöld
Síðasti fundur þjóðræknisdeildar-
mnar Frón, var helgaður umræðum
um skáldið og rithöfundinn Halldór
Kiljan Laxness, og ritverk hans.
Fjórir menn tóku þátt í umræðun-
um, og fluttu sitt erindið hver, um
skáldið og ritverk hans.
Langt var frá því að ræðumenn
væru sammála, eða skildu, eða mis-
skildu, skáldið eins.
DR. A. BLONDAL.
who ill give a dessertation on Men’s
Clubs at the annual First Lutheran
Church Men’s Cluh “Night” dinner
whicli will be held next Monday
evening.
Á förum til Ottawa
Svanhvít Jóhannesson, dóttir Sig.
Júl. Jóhannessonar og konu hans,
leggur af stað til Ottawa næstkom-
andi laugardag. Hún 'hefir fengið
þar stöðu í verkamáladeildinni.
Starf hennar þar verða rannsóknir
viðvikjandi ýmsum hliðum atvinnu-
málanna, o. s. frv.
Hún er útskrifuð af lagaskólanum
i Manitoba og tók próf í mannfé-
lagsfræði við Toronto University
síðastliðið sumar. En fyrir þessa
stöðu varð hún að taka próf (Civil
Service) í: 1. Fjármálafræði, 2. At-
vinnumála löggjöf og 3. Almennri
þekkingu opinberra mála. Þetta
próf tók fjöldi fólks úr öllum fylkj-
um landsins og varð hún önnur í
röðinni.
Tveir ræðumanna litu svo á; að
H. K. L. væri einn hinn snjallasti
og ritfærasti skáldsagnahöfundur,
sem nú er uppi með þjóð vorri. Hin-
ir tveir ræðumennirnir höfðu margt
út á skáldskap Laxness að setja, og
voru ræður þeirra i eðli sinu mest-
megnis aðvörun til fólks gegn hinum
siðspillandi hugsunarhætti, er þeim
fanst svo mjög áberandi i ritverkum
skáldsins.
Fyrst tók til máls Dr. Sig. Júl.
Jóhannesson og talaði skýrt og f jör-
ugt, eins og hans er vandi. Hann
sýndi fram á hinn fáránlega mis-
skilning fólks á skáldsögum Laxness
að því er snerti hinn siðferðilega
grundvöll er sögur hans bygðust á.
Hann færði skýr rök að því, að
skáldið sýnir hið ógeðslega og Ijóta
i fari íslenzku þjóðarinnar, með
býsna sterkum dæmum, til þess að
slík dæmi verði sem eftirminnan-
legust til viðvörunar, öldum og ó-
bornum. Benti hann á í því sam-
bandi, söguna um Jósep og konu
Pótifars, sem hann kvað mundi setta
vera í Biblíuna( sem dæmi til við-
vörunar, en ekki til eftirbreytni.
Þá tók J. J. Bíldfell til máls, og
flutti alllangt erindi; ekki svo mjög
um Laxness og skáldsagnaritun
hans, heldur miklu fremur sem leið-
beining fyrir skáld yfirleitt, og
hvernig þeim bæri að brúka sína
skáldlegu hæfileika, og færði nokk-
ur gömul dæmi og umsagnir máli
sinu til stuðnings. Ræðumaður
virtist að 'hafa hiná mestu ömun á
þvi, að skáldin geri sér það að yrkis-
efni, að sýna skuggahliðar mannlífs-
ins i skáldsögum sinum; kvað slíkt
vart geta verið til bóta, betur óum-
rætt. Ræðumaður áleit það óhæfu
að skáldin brúkuðu list sína til þess
að flytja einhverja sérstaka kenn-
ingu eða boðskap, sem ekki ætti við
eða aknenningi geðjaðist <jkki að.
Hann komst að þeirri niðurstöðu, að
skáldin ættu <að yrkja og semja sög-
ur; sem ekki röskuðu hugarró fólks,
og allir gætu haft gaman af.
Hvaða dóm ræðumaður lagði á
skáldsögur Laxness, er ekki auðvelt
að gjöra sér glögga grein fyrir, nema
ef sá dómur hefir átt að vera fólg-
inn i inngangi ræðunnar, sem ræðu-
maður kvað vera dæmisögu eftir
einhvem franskan fræðimann, en
hún var eitthvað á þessa leið: —
Djöfulinn langaði til að sýna Guði
tuennina eins og þeir eru, með öllum
sínum göllum, en Guð var þá stirð-
ari við Kölska en á dögutn Jobs, og
vildi ekki leyfa Kölska að sýna sér
mennina, eins og þeir eru, með öll-
um sínurn göllum. Kölski, sem sagt
er að hafi ráð undir rifi hverju fór
þá til verks og fékk Guttemberg til
að prenta alt, sem mennirnir höfðu
skrifað. . . . Þegar prentuninni var
lokið, fór Kölski á fund Guðs með
alt saman og ætlaði að sanna sögu
sína fyrir Guði, utn það, hversu
mennirnir væru vondir og husuðu
ljótar hugsanir, en Guð vildi alls
ekki lita á þessi ritverk ntannanna,
og skipaði Kölska að fara burt frá
sér með það alt saman. Guð vildi
ekki líta á það ljóta, sem mennirnir
höfðu hugsað og gert. — Hvort
þessi saga hefir átt að tákna, að
Kölska tiiuni ekki ganga betur að
koma ritverkum Laxness fyrir augu
tnannanna eða að Guð vilji alls ekki
vita neitt utn þá eymd og það böl
mannanna, sem stafar af óréttlæti
og vondum lifskjörum, og gerir þá
margfalt verri en þeir annars voru;
um það sagði ræðumaður ekkert.
Næst talaði Ragnar H. Ragnar;
hann ræddi um skáldsögur Laxness
frá ahnennu sjónastuiði, og benti á,
máli sínu til skýringar, gullfallegar
málsgreinar úr ritum skáldsins.
Hann sýndi fram á hversu næma
hluttekningu að skáldið hefir með
þeim ógæfusömu og undirokuðu i
tnannfélaginu, og hversu erfið og
miskunnarlaus lífskjör þeirra eru.
Ræðumaður kvaðst í engum efa um
það, að tilgangur skáldsins með sög-
um sínum væri að benda íslenzku
þjóðinni á það, sem að væri í fari
hennar bg hvetja hana til tneiri
tnannúðar, og menningarlegra lífs.
Þá flutti Hjálmar Gíslason all-
langt erindi um Laxness og skáld-
sagnaritun hans. Hann hafði áður
látið í Íjósi skoðun sína og skilning
á skáldsögum Laxness, í ritdómi, er
birtist í “Lögbergi” á síðastliðnu
ári, og virtist ræðumaður hvorki
hafa breytt um skoðun né skilning
á Laxness né skáldsögum hans, frá
því er hann reit áminstan ritdóm.
Virtist ræðumaður bera mikinn
kvíbboga fyrir því, hversu siðspill-
andi áhrif að skáldsögur Laxness
væru líklegar til að hafa. Fanst
ræðumanni mjög til um þá óskáld-
legu og óbókmentalegu aðferð, að
draga fram í dagsljósið hið ljóta i
fari mannanna, sem ræðumanni virt-
ist gjört frekar, öðrum til eftir-
breytni, en fiðvörunar. Ræðumað-
ur tók það fram, að hann hefði ekki
svo mjög á móti Laxness og að-
finslur sínar ættu aðallega við penna
skáldsins. Ræðumaður gat þess, að
það sem hefði komið sér á stað til
að skrifa um ritverk Laxness, hefði
verið öfgafullur ritdómur eftir
Kristján Albertsson. Það var aðal-
lega tvent, sem ræðumaður fann
skáldinu hvað mest til foráttu, og
dæmdi óvægilegast um : Meðferð
málsins fanst ræðumanni víða litt
frambærileg, og því til sönnunar las
hann upp heilmikið registur orða, er
hann hafði dregið saman sem sýnis-
horn slíkra orðskrípa. Ræðumaður
reyndi ekki að gera neina grein fyr-
ir því hvort þessi orðskrípi væru
brúkuð í daglegu alþýðumáli á Is-
landi eða ekki. Ræðumanni fanst
þessi orðskrípi, er hann tilfærði,
sem skilgetin afkvæmi skáldsins.
Hið annað sem ræðumaður fann
t
hvað mest af, var frásögn í sögunn-
DR. RICHARD BECK
Einn þeirra skálda, er kvæði flytja
á næstu árshátið þjóðræknisdeildar-
innar Frón.
“Salka Valka,” er setur lesaranum
fyrir sjónir ruddalegan og ofbeldis-
fullan drykkjumann, sem skeytír
hvorki um skömm né heiður. Ræðu-
manni fanst það lítið til bóta að
draga slik dæmi fram i dagsljósið,
þó til kynnu að vera, og kvað slíkar
lýsingar lítt til betrunar, ef ekki til
stórskaða. Þess má geta að ræðu-
maður er gamall og góður Good-
templari. Margt fleira mintist ræðu-
maður á, og brá fyrir sumstaðar
talsverðri aðdáun á hæfilegleikum
Laxness sem skáldsagnahöfundi.
Ræðumaður komst að þeirri nið-
urstöðu í lok ræðu sinnar, að margt
af því, sem þeir Laxness og Gunnar
Benediktsson skrifuðu, gæti ekki
talist að vera skrifað á siðaðra
manna máli.
Það var í alla staði viðeigandi af
deildinni “Frón,” að stofna til þessa
“Laxness”-kvölds. Fundurinn fór
mjög vel fram, og öllum ræðumönn-
um var gefin hin bezta áheyrn. Um
það að ræðumenn hafi ekki litið
sömu augum á ritverk skáldsins, er
sízt um að sakast. Það sem mest
var um vert, var það, að tvær hliðar
á skáldverkum Laxness voru settar
frain fyrir áheyrendurna, og verður
hver að dæma um það eftir þeirri
þekkingu og skilningi er hann hefir
á skáldsögum höfundarins.
G. E. Eyford.
Þann 7. þ. m. lézt hér í borginni,
82 ára að aldri, Helga Sigmundsson,
ekkja Ólafs Sigmundssonar frá
Aðalbreið í Austurárdal í Miðfirði
i Húnavatnssýslu; dó Ólafur árið
1918. Þau Ólafur og Helga áttu 7
börn og eru eftirgreind fimm þeirra
á lífi: Helga Kristjánsson, Beaconia,
Man; Margrét Bardal, East Kil-
donan; Maria McFadden, Bevard-
ley, Sask.; Sigríður Henderson,
Cumberland, B.C., og Ólafía, búsett
í Winnipeg. er hjúkraði móður sinni
ástúðlega til hinstu stundar. Útför
Helgu fer fram frá útfararstofu
tengdasonar hennar, A. S. Bardals,
kl. 2 á föstudaginn kemur, en jarð-
sett verður í grafreit íslendinga við
Selkirk, þar sem rnaður hennar ber
beinin.