Lögberg - 19.05.1938, Blaðsíða 1

51. ÁRGrANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 19. MAl, 1938
NCMER 20
Dr. Björn B. Jónsson látinn
“Og loks sjást hér engin fjöll.”
EitthvaS þessu svipað féllu skáld-
konunni Qlínu Ancírésdójttur orð,
er hljóÖbært varð um andlát séra
Matthiasar þjóðskálds; mun það
sízt hafa verið ofmælt, þar sem vit-
að var, að hann var einn þeirra fáu
útvöldu, er klifið ihöfðu brattann,
unz náð var hátindi andlegrajr glæsi-
mensku, og úr Hliðskjálf hafdjúpr-
ar hyggjiv horft of heima alla. Og
eitthvað þessu svipað, snertir nú
viðkvæman streng í hugum vest-
rænna siamferðamanna af íslenzkum
uppruna, við fráfall dr. Björns B.
Jónssonar, sem að bar á fóstudags-
kveldið var, því svo hátt ihafði hann
risið i þjóðlífi voru siðustu fjörutíu
og fimm árin; svo fjölþætt verið
æfi hans og auðug að litlirigðum, að
menn nú sakna fjalls, sem borið
hafði lengi hátt við himinn. Dr.
Björn var merkur landnámsmaður í
f leiri en einum skilningi; hann kom
til þessa lands á barnsaldri og hann
ruddi sér snemma glæsilega ment-
unarbraut; prestvigðist yngri að ár-
um en dæmi voru áður til um íslend-
ing; í landnámi óvenju listræns og
skarpskygns anda verður hans þó al-
veg vafalaust langlengst minst; þar
átti hann sérstöðu, sakir markhæfni
i rökum, blóðríks stílþrótts og frá-
bærs innsæis í skáldrit og ljóð; sem
bókmentakrítík eða ritskoðari, stóð
enginn samferðamanna hans vestan
hafs honum á sporði; hann bjó yfir
ríkri skáldlhneigð þótt litt léti hann
það opinberlega í ljós; tóku simárit-
gerðir hans, ýmsar hverjar af öll tví-
mæfi í því efni; má í JjvTsambandi
minna á erfimælin um Guðmund
Dalman og Ekkjan í Ási, sem hvort-
tveggja birtist í Lögbergi.—
Dr. Björn heimsótti ísland árið
1933 ásamt Ingiríði frú sinni, og
auðgaðist á margan hátt við þá för.
Þegar heim kojm, flutti hann pré-
dikanakeðju í Fyrstu lútersku
kirkju; allar þessar blikmynda-
prédikanir báru íslenzk heiti, svo
sem Ásbyrgi, Gullfoss og Goðafoss;
eru þær allar þrungnar guðmóði og
heitri andagift; minna þær að hetju-
blæ á prédikanir Jóns biskups
Vidalíns; þetta prédikanasafn þarf
að komast í bókarform, ásamt
mörgu öðru snillilegu, er Dr. Björn
reit. Kjarnyrtar ritstjórnargreinar
hans í Sameiningunni, eiga að ýmsu
leyti sammerkt við ritgerðir Þór-
halls biskups, þar sem saman fór í
fáyrðum frábær kjarnaþungi og
meitluð framsetning.
Dr. Björn unni Islandi og ís-
lenzkri þjóðmenningu, þótt misskil-
inn væri á ýmsa lund í vestrænni
þjóðræknisbaráttu ; honum var ann-
ast um það, öllu öðru fremur, að
íslendingar sýndi í hvívetna dáð og
framtak; að þeir teldist á öllum
sviðum ög á öllum tínnum menn með
mönnum í ihérlendri samkepni; að
þeir týndu eigi metnaði sínum, er
þeim samkvæmt upprúna og eðli var
borinn í merg og bein, jafnframt
því sem hann brýndi fyrir þeim ljóst
og leynt hollustuskyldurnar við hin
nýju kjörlönd, Canada og Banda-
ríkin. Þessari afstöðu sinni lýsir
Dr. Björn nneð skýrum dráttum í á-
gætri ræðu, sem hann flutti í Fyrstu
lútersku kirkju þann 13. júlí 1930,
í tilefni af sextugsafmæli Manitoba-
fylkis; ræðunni lýkur með svofeld-
utn orðum: “Vér eldri menn og
gamlir landnemar hefjum nú æ
fleiri svanasönginn hinsta í jarð-
nesku landnámi. En sá sé söngur
vor hinn síðasti, að kunngera niðj-
um vorurn dásemdir Drottins frá
landnámstíðulm og segja börnum
vorum frá dáðum Drottins, þeitn, er
hann drýgði í nýlendum vorum. Sé
sá tónn hinstur og hæstur, sem
Dr. Björn B. Jónsson
syngur inn í sálir afkomenda vorra
trú á Guð og ást til þessa lands.”
“Vér, sem eigum íslenzkt blóð i
æðum, og erum fyrir það þakklát,
óskum þess sízt að einangrast. Vér
þráum fullkcimið samneyti við sam-
landa vora hér, hvaðan sem þeir eru
komnir. En vér biðjum Drottinn að
gefa oss mátt til þess að fara vel
með pundin þau, er hann hefir gefið
oss sérstaklega, að vér ávöxtuðum
þau í þessu landi. Vér viljutn vera
í öllutn efnum sjálfstæðir og sjálf-
ráðir menn. Vér viljum ekki vera
upp á neina komnir í neinu, Ihvorki
í jarðneskum né andlegum efnum.
Vér viljum ekki vera þurfamenn í
neinu, Vér viljum miklu fremur,
ef oss er unt, vera veitandi heldur
en þ*ggjandi menn. — Svíf þú,
hrausti landnáms-andi, enn yfir
bygðum vorum og halt við hreyst-
inni og sjálfstraustinu, svo vér ís-
lendingar ekki verðum lítilmenni.”
Dr. Björn var skapríkur maður,
er fór ferða sinna hvernig sem viðr-
aði og hvað sem á móti blés; stóð
því oft og einatt um hann nokkur
styr; fer svo jafnan um þá, sem
eitthvað verulegt er spunnið í; hann
var berhöggur í riti, en þó á hann
væri ráðist til andsvara, lét hann
það eins og vind utn eyru þjóta og
treysti á dómgreind lesenda til nið-
urstöðu og úyslita; jstælum undi
hann illa.
í greinarkorni, sem nefnist Pásk-
ar, og birt er í apríl-hefti Samein-
ingarinnar, ketnst Dr. Björn þann-
ig að orði:
“Orðið “Páskar” segja lærðir
kornið úr iherbreskri tungu og þýði
framhjáganga.” En páska héldu
Gyðingar til minningar um það, að í
Egyptalandi gekk engill dauðans
fram hjá húsuim, er roðið höfðu
lambsblóði á dyrustafi húsa sinna.
Páskar bera nafn með rentu, þvi
alla daga verður dauðinn að. ganga
fram hjá þeim. Þeir eru líka það
eina, sem hann hræðist.
Hvort vér mikið eða lítið skiljum
í því, sem við bar í grasgarðinum i
lautinni neðan við Hauskúpu-hól-
inn, páskadaginn fyrir nítján öld-
um, þá er þar nú einasta Hfsvonin
vor mannanna. “Upprisa líkamans!”
—Stæli þeir um það, seim ekki hafa
þarfari verk að vinna, hvað orðið
hafi af jarðneskum líkanta Krists
við upprisuna og hvernig iholdi
sjálfra vor reiði af, þá það hverfur
í moldinia, Hitt er víst, að Kristur
lifir og vér munum lifa.” Hvorki
um þetta atriði né nokkurt annað,
taldi Dr. Björn sér sæmandi að
stæla.
Um afstöðu Dr. Björns til mann-
úðarmálanna og þess lýðs, er hátð-
ast varð leikinn í lífsbaráttunni, vís-
ast til ritgerðar eftir hann í apríl-
hefti Sameiningarinnar 1931; er
hún endurprentuð í þessari viku á
ritstjórnarsíðu þessa blaðs; mun hún
vera sannur spegill af hjartalagi
hans og tilfinningalífi gagnvart ör-
eigum og ui.nkomuleysingjum.—
Dr. Björn B. Jónsson var fæddur
á Ási í Kelduhverfi í Norður-Þing-
eyjarsýslu, þann 19. dag júnímán-
aðar árið 1870. Til Vesturheims
fluttist hann með foreldrum sínum,
þeim Birni Jónssyni, bróður Krist-
jáns Fjallaskálds, og Þorbjörgu
Björnsdóttur, árið 1876, og kom til
Gimli i “stóra hópnum" svokallaða;
dvaldi hann tneð þeim þar fram á
árið 1881, er þau fluttu til Winni-
peg, en þaðan til Argylebygðar; var
hann upp frá þessu annað veifið
burtu frá foreldrum sínutn, ýmist i
Winnipeg eður í North Dakota, og
stundaði bóknám eftir föngum. Frá
1889 til 1891, var hann að námi við
Gustavus Adolphus College í bæn-
um St, Peter í Minnesotaríkinu og
sóttist nárnið hið bezta. Leiddi dvö!
hans við þá mentastofnun til þess,
að hann ákvað að gerast prestur;
lauk hann guðfræðaprófi við presta-
skóla í Chicago um vorið 1893 með
ágætiseinkunn og þáði prestvígslu
af v^ra-forseta KSrkjufélagsins,
séra Friðriki J. Bergmann á kirkju-
þingi í Winnipeg, i sjúkdómsforföll-
um forseta, Dr. Jóns Bjarnasonar,
i júnímánuði þá um sui.narið. Gekk
hann fyrst í þjónustu kirkjufélags-
ins sem trúboðsprestur, en var
skömmu síðar kvaddur til fastrar
prestþjónustu við íslenzku söfnuð-
ina i Minnesotaríkinu, og settist að
i bænum Minneota. Arið 1902
stofnaði Dr. Björn blaðið \'ínland
i félagi við þá Þórð lækni Þórðar-
son og Gunnar B. Björnson rit-
stjóra; höfðu þeir Þórður og hann
ýmist báðir ritstjórn blaðsins með
höndum, eður þeir skiftu með sér
verkum; annar, sem ritstjóri, en
hinn sem fraiinkvæmdarstjóri. Þetta
ágæta og stórfróðlega blað hætti út-
komu 1906; ihafði það þá eignast
marga aðdáendur, er söknuðu mjög
hvarfs þess af sjónarsviðinu.
Dr. Björn B. Jónsson var hinn
mesti elju og athafnatnaður. For-
seta embætti i Kirkjufélaginu
gegndi hann frá 1908 til 1921, en
hafði jafnframt með hendi ritstjórn
Sameiningarinnar frá 1907 til 1932,
að einu ári undanskildu. Og þetta
voru í raun og veru hjáverk, sem
hann bætti á sig í ofanálag við um-
fangsmikið prestselinbætti, fyrst í
Minneota, en siðan i júní 1914 i
Winnipeg, er hann var kvaddur til
prestsþjónustu við Fyrsta lúterska
söfnuð; helgaði hann þeim söfnuði
krafta sína í þvi nær fjórðung ald-
ar og hlífði sér lítt, þó heilsan væri
ekki ávalt sterk, þar til lifskveikur-
inn að lokum hrökk í sundur áminst
föstudagskveld.
Árið 1921 var Dr. Björn sæmdur
doktorsnafnbót í guðfræði af
Luther Seminary í St. Paul, Minn.
Árin 1925 og 1928 var hann kjörinn
forseti prestafélags Winnipegborgar
og má telja það fulla sönnun þess
hvers álits hann naut meðal kenni-
manna hérlendra. í marzmánuði
1927 sætndi konungur Islands og
Dantinerkur liann riddarakrossi
Fálkaorðúnnar.
Dr. Björn var tvíkvæntur; fyrri
konu sinni, Sigurbjörgu Gunnars-
son, systur frú Margrétar Stephen-
sen, kvæntist hann 1893, en
misti hann hana árið 1905 ; af því
hjónabandi lifa fjögur börn, Emil í
Ghicago; Mrs. W. Grant Beaton,
Mrs. Ronald Stewart og Mrs. Ed-
ward Pitblado, allar í Winnipeg.
Síðari konu sinni, Ingiríði Johnson,
kvæntist Dr. Björn árið 1908;
lifir hún tnann sinn ásamt þrem
börnum þeirra hjóna, Ralph, Maríu
og Lillian, í foreldrahúsum; töld-
ust eiginkonur hans báðar til hinna
Tvö systkini misti Dr. Björn fyrir
fáuut 'árum, þau X'algerði Fredrick-
son í Wynyard og Kristján bónda
við Glenlxtro. Á ltfi eru Jón B.
Jónsson og Miss Sigurbjörg Jóns-
son við Kandahar.—
Myrkvængjuð harmský flögra
yfir vestur-íslenzka mannfélaginu
við brottför Dr. Björns B. Jónsson-
ar af sjónarsviðinu; hann prýddi
það lengi með glæsilegri persónu
sinni og gladdi félagslífið með hlát-
urmildi og fyndni. En að baki stóð
ávalt alvörumaðurinn, sem ritað
hafði á skjöld sinn orðin ó|leyman-
legu: “Aldrei að víkja.”
Ctför Dr. Björns hófst á þriðju-
daginn með húskveðju á heimilinu
að 774 Victor Street, er séra Rún-
ólfur Marteinsson stýrði, en i kirkju
Fyrsta lúterska safnaðar kl. 2 e. h.
Tveir prestar tóku þátt i kveðju-
athöfninni í kirkjunni, þeir séra
Valdimar J. Eylands, sem verið hef-
ir aðstoðarprestur safnðaarins frá
því í marzbyrjun, og séra K. Kl Ól-
afson, forseti kirkjufélagsins. Mrs.
B. H. ölson, söng yndislegt kveðju-
lag, en söngflokkur safnaðarins
kvaddi hinn látna leiðtoga
mjúkum og máttugum tónum.
Svo má réttilega segja, að skamt
sé nú stórra höggva á milli i vestur-
islenzku mannfélagi, því tveim dög-
um eftir andlát Dr. Björns B. Jóns-
sonar, var Albert C. Johnson, ræðis-
maður íslands og Daninerkur i þess-
ari borg, kvaddur burt af sjónar-
Albcrt C. Johnson
sviði þessa jarðneska lifs; hann lézt
með ag heimili sínu 414 Maryland Street,
j eftir langvarandi vanheilsu; er með
Heiðurslíkmenn voru átta prestar j honum genginn grafarveg mætur at-
kirkjufélagsins, en likmenn sex af ^ hafnamaður og góðhjartaður.
safnaðarfulltrúum, þeir Dr. B. J. | Albert • Christofer Johnson var
Brandson, forseti safnaðarins, J. J. j fæddur 2. nóvember 1866 á Akur
Swanson, G. F. Jónasson, Albert | eyri við Eyjaf jörð. Hétu foreldrar
Wathne, J. J. Vopni og Th. Stone.
Séra K. K. Ólafson stýrði útfarar-
siðum i Brookside grafreit.
Jarðarförin, er íór fram undir
umsjón Bardals, var ein hin allra
fÁölmenpasta- er sögur fara af
meðal Islendinga vestan hafs. Yfir
kveðjuathöfninni allri hvíldi raf-
þrunginn blær dramatískrar tignar.
E. P. J.
Or borg og bygð
Dr. Tweed verður staddur í Ár-
borg á fimtudaginn þann 26. þ. m.
Mr. Fred Frederickson, sonur
þeirra Mr. og Mrs. Kári Frederick-
son 'í Toronto, Ont., er nýkominn til
borgarinnar í heimsókn til ættmenna
sinna.
hans Jón Jónasson og Guðný Guð-
mundsdóttir. Fimtán ára að aldri
fór 'hann úr foreldrahúsum, var
nokkur ár i Skagafirði og gegndi
búðarstörfr.i 11 á Sjauðárkróki, þar
til hann, tvitugur, fluttist til Vestur-
heims 1886. Kom hann síðla sumars
til \\ innipeg, og var í vinnu á járn-
braut fram undir hátíðir. Skömmu
eftir nýárið gerðist hann prentari
við vikublaðið “Lögberg,” sem þá
hóf göngu sítia. Stundaði Albert
prentiðn í allmörg ár bæði í Winni-
peg og Minneapolis. Þar eftir rak
liann kjötverzlun i Winnipeg í nokk-
ur ár og græddi allmikið fé á verzl-
aninni. Fyrir fjórðungi aldar hóf
hann starf það, er síðan hefir hann
liaft, en það var fasteignaverzlun og
húsaleiga. Hafði hann látið reisa
nokkur stónhýsi i borginni og keypt
önnur, og haft utnráð yfir híbýlum
fjölda fólks. Á hinum betri árum
græddist Albert fé á atvinnu þessari,
og var hann lengi talinn með efn-
uðustu íslendingunn í Canada.
Árið 1893 kvæntist Albert John-
son. Heitir kona hans Elízabet Sig-
ríður og er dóttir þeirra merkishjóna
Sigurðar J. Jóhannessonar, skálds
og Guðrúnar Guðmundsdóttur, sem
alkunn voru hér í borg á sinni tíð.
Börn þeirra Alberts og Elizabetar
eru fimm á lífi: Albert N’altýr. tann-
læknir í Winnipeg; Guðný, gift df.
Deeks í Winnipeg; Guðrún, gifl
Mr. Grey, starfsmanni hjá Ford-
félaginu í Calgary; Alma, ógift í
foreldrahúsum; Helen, gift Mr.
Peterson, málara i Winnipeg. Son,
Harald að nafni, mistu þáu, rúmlega
tvítugan, fyrir nokkurum árurn.
í íslenzku mannfélagi lét Albert
Johnson imikið til sin taka aðallega
i tveimur félögum: "Helga magra,”
félagi Eyfirðinga í Winnipeg, og
Fyrsta lúterska söfnuði. Um langt
skeið var Albert einn af máttarstólp-
um safnaðarins og gegndi þar em-
bættum með alúð i mörg ár. Hann
var jafnan heill og óskiftur fylgis-
maður þeirra mála og manna, er
iiann lagði lag sitt við.
Það verður lengst i minnum haft
uni Albert C. Johnson-, hver líkn og
hjálparhella hann hefir alla daga
reynst bágstöddum. Hjálpfýsi þans
og gjafmildi var á nargra vitorði,
þó sem minst hefði hann viljað láta á
því bera. Óteljandi eru þeir tneun. ís-
lenzkir og aðrir, sem í erfiðum á-
stæðum hafa knúð á drengskap Al-
berts, og aldrei árangurslaust. Fyrir
því verður nafni hans lengi á lofti
haldið.
í aprílmánuði 1937, var Albert
sæmdur riddarakrossi Dannebrogs-
orðunnar af konungi íslands og
Danmerkur.
Auk ekkju sinnar og fyrgreindra
barna, lætur Albert eftir sig fjögur
systkini, Fanney í Vancouver, Jó-
hann, Kristján og Mrs. Pétursson í
Winnipeg.
Útförin fór frann frá Fyrstu lút-
ersku kirkju, undir umsjón Bardals,
á miðvikudaginn, að viðstöddu afar
miklu fjölmeiini. Séra Rúnólfur
Marteinsson jarðsöng.
The Junior Ladies Aid, First
Lutheran Church, Victor St., will
hold ttheir next meeting on Tuesdáy,
May 3ist, at 3 p.m. in the Church
Parlors.
Mr. Carl Tilxorlaksson úrsmiður,
leggur af stað norður til Arborgar á
föstudaginn kentur þann 20. þ. m.,
og gerir ráð fyrir að dvelja þar
nyrðra í vikutíma. Hefir hann
feðferðis vasaúr, klukkur, giftinga-
hringi og margs konar skrautmuni,
er hann býður íslendingum til kaups
í Árborg og grend. Hér er aðeins
um úrvals varning að ræða, sem
selst við afar sanngjörnu verði.
Einnig gerir hann við úr og klukk-
ur fljótt og vel.
tJtvarp
Akveðið er að hið fjórða útvarp
Hins ev. lút. kirkjufélags fari fram
fimtuddaginn 26. maí, kl. 8.30—9
siðdegis. Sr. E. H. Fáfnis flytur
ræðuna. Veitið athygli nánari aug-
lýsingu í næsta blaði.
Samkoma verður haldin í kirkju
Gjmli lúterska safnaðar, mánud., 23.
maí, kl. 8.30 e. b, Kappræða fer
þar fram milli séra Vald. J. Eylands
og séra Jóh. Bjarnasonar. Ólafur
N. Kárdal, tenórsöngvari, syngur
einsöngva; Mrs. CC. O. L. Chiswell
með framsögn kvæða; og einnig
fíóHn og píanó samspil, Miss Steina
Sveinsson og Miss Björg Guttorms-
son. Inngangur verður 25C, en
kaffiveitingar ókeypis.
VEITID ATHYGLI !
Vegna^ fráfalls Dr. Björns B.
Jönssonjar, \jerður þeirri “Recep'-
tion” sem ákveðið var og auglýst að
færi fram á heimili þeirra Dr. og
Mrs. Thorlaksson i tilefni af gull-
brúðkaupi séra N. S. Thorláksson
og frúar hans, föstudaginn þann 20.
þ. m., frestað um óákveðinn trrna.
Munið eftir sönskemtun Karla-
kórs íslendinga i Winnipeg, sem
haldin verður á Gimli föstudags-
kvöldið 20. mai. Flokkurinn fékk
mjög góða dóma í ensku og islenzku
þlöðunum hér i Winnipeg, eftir
söngskemtun, sem kórinn hélt hér
nýlega.
Séra Kristinn K. Ólafsson, forseti
lúterska kirkjufélagsins flvtur fyr-
irlestur um “Nýjar íslenzkar bók-
mentir” í kirkju Mikleyjarsafnaðar,
laugardaginn 28. maí, kl. 9 e. h., en
messar á sama stað sunnudaginn 29.
maí, kl. 2 e. h.
Eg hefi verið beðinn að gera fyr-
irspurn um uppruna eftirfylgjandi
vísu; svar óskast í blaðinu eða bréf-
lega:
“Nú minn andi fjötrum fleygir
finnur Jiýjar lifsins dyr.
Hið deyjandi auga eygir
æðri heiima en þekti fyr.”
Churchbridge, Sask.,5.-i2.—38.
N. N. Christopherson.
Kirkjuþing
Hið fimtugasta og fjórða ársþing Hins evangeliska lúterska
kirkjufélags íslendinga í Vesturheimi verður sett föstudaginn 17.
júní, 1938, kl. 8 e. h. í kirkju Frelsissafnaðar að Grund i Argyle-
bygð í Manitoba. Þingsetningarguðsþjónusta með altarisgöngu
fer þá frant. Eru allir söfnuðir kirkjufélagsins beðnir að senda
erindreka til þingsins eftir þvi sem1 þeirn er heimilt að lógum, einti
erindreka fyrir hvert hundrað ferntdra meðlima eða brot af hundr-
aði. en enginn söfnuður þó fleiri en fjóra eindreka. Prestar
kirkjufélagsins og embættismenn eiga einnig þnigsæti.
Allar skýrslur embættismanna og fastanefnda eiga að vera
lagðar fram laugardagsmorguninn 18. júní. Hlutaðeigendur geri
svo vel að taka það til greina.
Dagsett í Winnipeg, Man. 6. maí, 1938.
K. K. Ólafsson, forseti.