Lögberg - 08.12.1938, Síða 4

4
LÖCrBER/Gr, FIMTUDAGrlNN 8. DESEMBER 1938
I---------------- Högberg ------------------------------
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLiIIMBIA PRES8, IjIMITIOI)
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
KDITOR LÖGBERG, 69 5 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfrain
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press,
Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Avarpsorð Hermanns Jónassonar,
forsætisráðherra
til Vestwr-íslendinga 1. desember, 1938, er endurvarpað
var í Winnipeg frá CJRC útvarpsstöðinni á eftir
kveðjimum að vestan.
Islendingar í Vesturheimi:
Fyrir hönd íslenzku ríkisstjórnarinnar og hinnar
íslenzku þjóðar, þakka eg ykkur, bræður og systur í
Vesturheimi fyrir þessa hlýju kveðju, sem þið hafið
sent okkur í dag á öldum ljósvakans, austur yfir hafið.
Þið getið verið þess fullviss, að þessi kveðja, og sú
ástúð. sem þar kemur fram til okkar sameiginlega
feðralands, Islands, og íslenzku þjóðarinnar, hefir hlýjað
mörgum okkar um hjartarætur og sett sinn svip á
þennan hátíðisdag.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem þið réttið ykkar
sterku hönd yfir hafið; altaf þegar Island hefir þurft
þess mest með, höfum við fundið hjá ykkur hinn rétta
skilning; hinn reiðubúna vilja.
Við gleymum því ekki heima hvernig þið brugðust
við, er ráðist var í að eignast millilandaskip, og stofnað
var Eimskipafélag Islands; þó þörfin væri mikil var
fórnarlundin og trúin á sameiginlegt átak meiri. Við
gleymum því ekki heldur, að þið ætíð stóðuð á okkar
hlið í sjálfstæðisbaráttunni; og þó þið byggjuð í fjar-
lægu landi, þá fögnuðuð þið, eins og við, yfir sigrinum,
sem unninn var 1918.
Hin mikla og hjartanlega þátttak^, sem þið sýnduð
á þúsund ára afmælishátíð Alþingis var okkur mikið
gleðiefni og sönnun þeirrar ástar, sem þið berið til
þeirra minninga, sem okkur eru öllum helgar. Sjóður
sá, sem þið þá stofnuðuð til þöss að Islendingar að
heiman, gætu sótt mentun vestur um haf, ber vott um
framsýni ykkar og manndóm, og er þegar farinn að bera
árangur. Og ýmislegt fleira í sambandi við Alþingis-
hátíðina sannar það, hve mikils þið megið ykkar í hinu
nýja heimkvnni, og hversu þið notið hvert tækifæri til
þess að efla heiður Islands. Og ekki skal heldur gleymt
að'stoð ykkar og áhuga fyrir því að gera sýningardeild
íslands á New York sýningunni bæði myndarlega og
gagnlega fyrir Island, og til sóma íslendingum hvar
sem þeir. búa. Þannig hafið þið komið fram gagnvart
íslandi.
Eg hefi rætt um það í dag, að okkur íslendingum
heima beri með víðsýni og fórnarlund að hefja okkur
yfir alla blinda baráttu um lítilfjörleg efni til þess að
tryggja með sameinuðu átaki menningarlegt og fjárhags-
legt sjálfstæði Islands. Og eg fullyrði, að engir hafi
lýst okkur betur veginn til þessa takmarks en þið, með
fordæmi ykkar og fórnarlund. Astæðurnar fyrir því, að
skilningur á þessu hefir ekki ávalt verið nægilega mikill
á Islandi er, að eg ætla, fólginn í því, að vesturferðirnar
ollu sársauka. Og eg veit ekki hvort við fáum nokkru
sinni að fullu lýst. hér tilfinningum þeirra, sem eftir
sitja, og horfa á eftir þeim dætrum og sonum lands síns,
sem láta frá landi fyrir fult og alt.’ En nú skiljum við
að hjá þessu varð ekki komist; nú vitum við það, að þið
fóruð í víking og settuð ykkur ]>að mark, að gera Is-
lendingsheitið að heiðursnafni í hinni nýju álfu, og ykkur
hefir tekist það. Við þekkjum baráttu vkkar; við erum
stoltir af þreki vkkar. Þið eruð sannir Islendingar;
synir og (Tætur íslands; við vitum að þið eruð borgarav
annars ríkis; þar er ykkar heimilisarinn, og þar er
ykkar lífsstarf.
Við gleðjumst yfir því, að þið rækið sem bezt skyld-
ur ykkar við hið nýja fósturland, en í heimi andans,
upprunans og minninganna erum við ein ])jóð; þar fær
ekkert úthaf aðskilið.
Og það er fyrst og fremst ykkar verk, að það hefir
ræzt, sem þjóðskáldið Einar Benediktsson segir: Að—
Standa skal í starfsemd andans
stofninn einn með greinum tveim.—
Brúnni slær á Atlantsál
okkar feðramál,
okkar fagra, sterka mál.
Við skulum láta það verða verk okkar beggja, ís-
lendinganna austan hafs og vestan, að verja þessa hrú
og láta hana standa um ókomnar aldir.
Lengi lifi Island!
Verið þið sæl!
A krossgötum
Samkvæmt útreikningi Hag-
stofunnar um smásöluverð í
Reykjavík hefir orðið talsverð
verðlækkun frá/ því á sama tíma
í fyrra á kornvörum, kaffi,
smjörlíki og feiti. Mun þetta
stafa af verðlækkun erlendis. Á
brauðvörum, garðávöxtum, kjöti,
slátri og fiski, er verðið næstum
óbreytt. Hinsvegar hafa mjólk,
egg og ostur hækkað lítið eitt.
Eldsneyti (kol) og ljósmeti hafa
lækkað talsvert í verði, en fatn-
aður hækkað. Húsaleiga mun
vera óbreytt, þó Hagstofan telji
hana hafa hækkað. Gefur út-
reikningur Hagstofunnar tæpast
rétta hugmynd um húsaleiguna,
þar sem hann bygist á bygging-
arkostnaðinum, en ekki upplýs-
ingum um húsaleiguna eins og
hún er. Samkvæmt þessum út-
reikningum Hagstofunnár ætti
að vera nokkru ódýrara að lifa
í bænum nú, en var á sama tíma
í fyrra.
+
Um síðastl. mánaðamót voru
aflabirgðirnar í öllu landinu
9,884 smál. og er það 2,474
smál. minna en var á sama tíma
i fyrra. Tölurnar eru miðaðar
við þurfisk. Allur þessi afli, að
frádregnum 1200—1500 smál. af
smáfiski, hefir verið seldur til
Spánar. Verður sá hluti fiskj-
arins, sem seldur er til Spánar,
fluttur út fyrir áramót, en fisk-
urinn, sem fer til Suður-Ame-
ríku, verður ekki sendur héðan
fyr en eftir áramót.
'I'
Jóhann Albertsson bóndi á
Klukkufelli í Reykhólahreppi er
á ferð hér í bænum þessa dag-
ana. Hann hefir sagt Tíman-
um ýms tíðindi þaðan að vestan.
Nokkur undanfarin ár hefir
verið unnið að leggja veg úr
Gilsf jarðarbotni vestur Barða-
strandasýsluna. Var í vor gert
fært bifreiðum að Kinnarstöð-
um við Þorskafjörð. Siðastliðið
haust var reist brú á Bæjará,
sem heita mátti ófær bifreiðum
áður. I sumar hefir verið unn-
ið þar við brúna að upphleðslu,
og er því verki ekki enn lokið
að öllu.
+
Miklar umbætur í húsbygging-
nm og jarðrækt hafa átt sér stað
í Reykhólahreppnum hin síðari
ár. Einkum hefir verið bygt
mikið af peningshúsum og hey-
hlöðum, en sumir hafa reist sér
vönduð íbúðarhús. Fyrir átta
árum keypti búnaðarfél. hrepps-
ins dráttarvél og hefir verið
unnið mikið með henni á hverju
ári, venjulega frá því í maí til
miðs júlímánaðar, og stundum
einnig að haustlaginu. 29 jarðir
eru í hreppnum, sem munu flest-
ar eða allar hafa notað dráttar-
vélina og sumir jafnvel flest ár-
in, en auk þess hefir hún tví-
vegis verið lánuð til jarðvinslu
inn í Geiradal. Mikil umbreyt-
ing hefir orðið á búnaðarháttum
síðan dráttarvélin kom og hafa
t. a. m. verið keyptar fjórar
sláttuvélar í sveitina, sem senni-
lega hefði ekkí orðið af, ef hin-
ar nýju sáðsléttur hefðu ekki
komið til sögunnar. Mikið hefir
verið sléttað af því, sem þýft
var í gömlu túnunum, en þó öllu
meira sint nýrækt.
+
Frá Stykkishólmi stunduðu
tvö skip sildveiðar í sumar, vél-
skipið Olivette og línuveiðarinn
Aldan. Munu hlutir sjómann-
anna hafa orðið í meðallagi. I
haust hafa dragnótabátar stund-
að veiðar, en afli verið tregur.
Tíðin hefir einnig verið um-
hleypingasöm og gæftir nokkuð
misbrestasamar. Hraðfrystihús
kaupfélagsins var starfrækt í
hálfan fjórða mánuð í sumar
og unnu þar þá oft um þrjátíu
manns að fiskflökun og fryst-
ingu. Fiskitregðan hefir hins-
vegar hamlað hauststarfræksl-
unni. +
Síðastl. mánudagskvöld varð
eldur laus að Strönd í Reyðar-
firi og brann íbúarhúsið til
kaldra kola, ásamt heyskúr með
100 hestburðum heys i. Innan-
stokksmunum tókst að miklu
leyti að bjarga. Að Strönd bjó
ekkja, Aðalbjörg Kristjánsdóttir
með tveimur sonum sínum.
—Tíminn 10. nóv.
V erzlunarjöfnuður
Tölur liggja nú fyrir frá Hag-
stofunni um heildar inn- og út-
flutning til loka októbermánað-
ar, og eru þær þessar, talið í
þús. króna:
Innflutt .......412,072
Útflutt ........45,224
Og er því verziunarjöínuðurinn
hagstæður um 3.2 milj. kr., en
mikið vantar enn til þess, að
greiðslujöfnuður sé fenginn.
Á sama tíma í fyrra nam inn-
flutningurinn 44,060 þús. kr.,
en útflutningurinn 45,519 þús. og
verzlunarjöfnuðurinn hagstæður
um 1,5 milj. kr. Er útkoman
því lítið eitt betri nú.
Októbermánuður hefir verið
hár í útflutningnum að þessu
sinni. Nam útflutningurinn alls
í mánuðinum 8,226 þús. kr., en
innflutningurinn var 3,548 þús.
kr.
Þetta eru stærstu útflutnings-
liðirnir: Saltfiskur, verkaður og
óverkaður um 1 milj. kr., ísfisk-
ur um 900, þús., sild 1,874 þús.,
síldarolia 318 þús., síldarmjö!
63o þús., freðkjöt 555 þús., salt-
kjöt 602 þús., gærur 858 þús.,
ull 242 þús. og Esja 450 þús. kr.
Nokkrar hvalafurðir hafa ver-
ið fluttar út, svo sem: HvaloHa
30 þús., hvalkjöt 40 þús. og
hvalmjöl 7 þús. kr.
Flutt voru út 5 tonn a^ karfa-
lýsi, sem er verðlagt 20 þús.
kr.; þetta er dýr vara.
Athygli vekur einn liðurinn,
sem er reykt síld, 15 tonn og er
hún verðlögð 10 þús. kr.
Fiskaflinn.
Hann er talinn á öllu landinu
ti). loka októbermánaðar 36,335
tonn, en var 27,356 tonn á sama
tima i fyrra. Er fiskaflinn þvi
nú um 9 þús. tonnum meiri en
á sama tíma í fyrra.
Fiskbirgðir.
Samkvæmt talningu yfirfiski-
matsmanna voru fyrirliggjandi i
andinu 1. nóv. 9,884 tonn af
saltfiski, miðað við fullverkaðan
fisk.
Birgðirnar skiftast þannig á
umdæmlf!: tonn
Reykjavíkurumdæmi ... .4,148
safjarðarumdæmi ........1,510
AAureyrarumdæmi .*... .2,257
Seyðisfjarðarumdæmi .... 1,348
Vestmannaeyjaumdæmi .. 621
Af birgðunum sem fyrir eru
er mest af stórfiski, eða 5,602
tonn, þá labri 2,731 tonn, ufsi
um 1,000 tonn og millifiskur
380 tonn.—Morgunbl. 10. nóv.
ÞAKKLÆTI
Mér er bæði ljúft' og skylt að
votta rnitt hjartfólgið þakklæti
til allra þeirra mörgu vina og
kunningja minna, sem heiðruðu
mig með fjölmennu samsæti í
Embassy Háll þann 28. nóvem-
ber síðastl. Ennfremur þakka
eg innilega öllum þeim, sem þar
tóku til máls og beindu orðum
til mín. Einnig þakka eg skáld-
unum dr. Richard Beck og Mr.
Þ. Þ. Þorsteinson fyrir þeirra
góðu kvæði til mín við áminst
tækifæri, sem eg geymi í þökk
og kærri minning.
M. Markússon.
«
Næturátaður
(Nils Ferlin)
Magnús Ás.geirsson
Er brend til ösku eru andi og sál
í ofni holdsins vamma,
og morfín, rjól og mjaðarskál
ei metta hinn gamla leir,
í auðmýkt, bróðir, er þér mál
í eilífðina að þramma.
—Þaq umskifti eru fjölda fólks
hrein formsök, að það deyr.
Svo gakk þú rór móti endi alls,
og enn þótt fætur reiki
við Dauðans gráa gamalvals
sem gnýr við eyrun þreytt.
I miðjum ljóma lífsins sals
hann Ijós þitt blæs af kveiki . . .
Það gerist fyrir formsins sök,
þér finst það ekki neitt.
Svo tekur við þér tomið eitt.
Þín torfa er græn og fögur,
og gleymskulíknar lín er breitt
á lífsins hermdargjöf.
Þín hönd með gamla hringnuni
skreytt,
hún hvítnar, verður mögur,
en ekki neins þú verður var
í værri, djúpri gröf.
Þú þráir enga árdagsbrún,
en eins og Þyrnirósa
þú sefur — ekkj í öld sem hún,
en ennþá meira en það.
Þú litur enga ársdagsbrún,
og auðnu máttu hrósa.
því nógu þungt var þá um gang
í þemjan næturstað.
—Dvöl.
SEALED TENDERS addressed to the
undersigned and endorsed “Tender for
Breakwater-Wharf Improvements, Vic-
toria Beach, Man." will be received until
12 o’dock noon, ThurHday, December 22,
1Í>88, for the construction of breakwatef-
wharf improvements at Victoria Beach,
Manitoba.
Plans, forms of contract and speci-
fication can be seen and forms of ten-
der obta-ined at the office of the Chief
Engineer, Department of Public Works,
Ottawa, at the office of the District
Engineer, Customs Building, Winnipeg,
Man.; also at the Post Office at Vlc-
toria Beach, Man.
Tenders will not be considered unless
made on printed forms supplied by the
Department and in accordance with
conditions set forth therein. ^
Each tender must be accompanied by
a certified cheque on a chartered bank
in Canada, payable to the order of the
Honourable the Minister of Public Works,
equdl to 10 per cent. of the amount of
the tender, or Bearer Bonds of the Do-
minion of Canada or of the Canadian
National Railway Companv and its con-
stituent companies, unconditionally guar-
anteed as to principal and interest by
the Dominion of Canada, or the afore-
mentioned bonds and a certified cheque
if required to make up an odd amount.
Note—The Department will supply
blue-prints and specification of the work
on deposit of a sum of $10.00, in the
form of a certified bank cheque payable
to the order of t,he Minister of Pubilc
Works. The deposit will be released on
the return of the blue-prints and speci-
ficatlon within a month from the date
of reception of tenders. If not returned
within that period the deposit will be
forfeited.
By order,
J. M. SOMERVILLE,
Secretary.
Department of Public Works,
Ottawa, December 1, 1938.