Lögberg - 26.01.1939, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. JANÚAR, 1939
-—GUÐSDÓMUR---------------------------------1
“Gaztu búist viÖ öðru er þú mintist þess, hversu
Stefán tók bónorði mínu?” mælti Gerald. “Hann
virtist helzt telja þaÖ móÖgun viÖ sig, og gerÖi alt,
sem hann gat, til aÖ aftra því að við næÖum saman.
— Þú getur ekki ímyndað þér, hve sárt mér þótti
þaÖ, að vita þig hjá mönnum, er gerðu alt til að aftra
hjúskap okkar.”
“En var ekki sama reynt, aÖ því er þig snertir?”
mælti Daníra. “HeldurÖu að mér hafi eigi einnig
sviðið það, ekki sizt þar sem sú mótspyrnan kom úr
þeirri áttinni sem þú myndir sízt kosið hafa? Móðir
þin hefir enn eigi lýst blessuninni yfir hjúskap okkar.”
“Ekki er það mér að kenna,” svaraði Gerald. “Eg
hefi gjört alt, sem auðið var, til þess að öðlast sam-
þykki hennar. — MánuÖ eftir mánuð hefi eg beÖið
og grátbænt hana í bréfum minum, en' því miður —
árangurslaust. — Alt af var sama gallharða nei-ið,
og sama blábera bannið, svo að eg gat eigi annað en
minst þess að lokum, að eg var eigi neinn krakki,
heldur fullorðinn maður, sem sjálfur vill ráÖa gæfu
sinni, hvað sem öllum hleypidómum líður.”
"Já, þaÖ er satt sem þú segir,” mælti Gerald enn-
freniur, "að við höfum orðið að kaupa gæfu okkar
dýru verði, orðið að afsala okkur fyrri heimilum okk-
ar, og sjá á bak ást ættingjanna, en — finst þér þó
það verðið of hátt?”
Tillit ungu frúarinnar svaraði þessar spurningu
Geralds, sem hann vænti.
Eftir nokkra þögn, mælti Daníra síðan, ofur-
stillilega:
“Ætlarðu þá eigi að koma aftur inn fyrir dyr í
gamla heimkynninu þínu? Ætlarðu ekki að reyna að
iiafa sjálfur áhrif á móður þína?”
“Nei, greip Gerald fram í. “Hún vill ekki sjá
þig, °g þá kem eg þar eigi heldur inn fyrir húsdyr.
Eg veit hvaða skyldur hvíla á mér gagnvart konu
minni, og annað hvort verður tekið á móti þér í höll-
inni Steinach sem stöðu þinni sæmir, eða hvorugt
okkar kemur þar.”
“Annars veit eg að þetta er alt Arlow ofursta að
kenna,” mælti Gerald enn fremur. “Eins og þér er
kunnugt, ritaði eg honum hreinskilnislega hvernig
komiði væri, jafn skjótt er við trúlofuðumst, en hann
lét ekki svo lítið að svara bréfi mínu einu orði, en
skrifaði í þess stað móður minni og skýrði málið fyrir
henni, frá sínu sjónarmiði. — Þetta bréf barst henni
áður en hún fékk bréf mitt, og af svari hennar get
eg ráðið, hvernig það hefir verið. — Síðan hefir ]
Arlow sjálfur átt tal við móður mína, svo að við I
mæðginin erum að lokum orðin algjörlega ósátt.”
"Hatur hans get eg þolað,” mælti Daníra, sem
enn hafði augun stöðugt á húsi setuliðsstjórans. “Það
var mér ósjálfrátt, að eg varð þröskuldur í vegi þess-
arar fyrirætlunar hans, og hann hefir einatt haft óbeit
á mér. — En hitt fellur mér illa, og það þótti mér
í fyrstu óbærilegt, að Edith skuli vera ósátt og reið
við mig. — Eg skrifaði henni hvar og hvernig við
hefðum kynst og þagði yfir engu, en beiddi hana
innilega, sem systir og vinu, að fyrirgefa mér, að eg
hefði gjört henni ilt, og þó hefir hún enn eigi svaraði
bréfi mínu einu orði.”
“Að líkindum hefir faðir hennar aftrað henni,”
svaraði Gerald, “og banni hans liefir hún eigi þorað að
óhlýðnast.”
“Edith lét ekki banna sér neitt,” mælti Daníra.”
“Hún var alin upp í eftirlæti og hafði algjörlega vald
yfir föður sínum. Hefði hún viljað skrifa mér, hefði
enginn getað aftrað henni frá því. — En hún getur
eigi fyrirgefið, að eg hefi svift hana ást þinni, og —
það get eg vel skilið.”
Gerald svaraði engu. Hann vildi eigi játa, hve
þungt honum féll ónáð móður sinnar, og reiði Edithar,
og hve mjög þctta varpaði skugga á gæfu hans.
Meðan þau Gerald og Daníra töluðust við, svo
sem nú hefir verið skýrt frá, voru hinir liðsforingj-
arnir komnir út í hrókaræðu, og fórust þá Salter
liðsforingja orð á þessa leið:
“Gerald var hyggnari en vér og hefir langskemti-
legastar endurminningar úr herförinni. — Það sann-
ast, að það verður tekið eftir honum, er hann kemur
heim með þetta fagra herfang, ekki sízt er menn
heyra söguna um það hvernig hann hrepti það.”
“En þú varst víst einnig eitthvað við þá sögu
riðinn,” greip einn hinna liðsforingjanna fram í. “Að
minsta kosti kemur bréfaveskið, sem stolið var frá
þér töluvert við söguna.”
“Já, þrælmennið, sem þóttist ætla að gera mér
greiða stal veskinu frá mér, og notaði það svo í }?ví
skyni, að ginna Gerald í gildruna; en ráðabruggið
tókst þó eigi sem ætlað var, enda hefðurn vér þá
átt góðum lagsbróður á bak að sjá I”
“En þarna koma þá ungu hjónin,” mælti Salter
enn fremur. “Það er svei mér lítandi á frúna núna,
er morgunsólin vermir hana, og því segi eg það, að
Gerald fer heim með bezta herfangið.”
Hinir liðsforingjarnir virtust vena sömu skoðunar,
og keptust við, að gera sig sem stimamjúkasta við
frú Steinach, er þau hjónin komu í hópinn og tóku
þátt í samtalinu.
Af Jörgen er það á hinn bóginn að segja, að
honum hafði loks tekist að ná i Jovíku, og gekk nú
með henni fram eftir þilfarinu og gætti þess þó, að
vera í nokkrum fjarska frá lagsbræðrum sínum, enda
gættu þeir þess, að yrða ekki á hann, því að þeir gátu
vænst þess, að h&nn léti brátt hendur skera úr málum,
ef þeir færu að stríða honum.
Jörgen var mjög alvarlegur og hátíðlegur á svip-
inn, rétt eins og séra Leonhard sjálfur, og mælti
hann nú við Jovíku.
“Líttu á heimkynni þitt, Jovíka, því þú sérð það
í síðasta skifti. — Satt er það að vísu, að ljótt er
landið, og lof sé öllum helgum mönnum, að við slupp-
um þaðan. — En föðurland þitt er það þó, og það
verður ntaður að virða.”
Jovíka starði á fjöllin, af því að hún sá, að
Jörgen benti í þá áttina, en hvað hann sagði, skyldi
hún víst naumast. — Á hinn bóginn var eigi neinn
saknaðar-né sorgarsvip að sjá á henni, því að hún
virtist vera mjög ánægð, enda þótt hún vissi, að
skipið ætti að flytja hana til ókunnugs lands.
“Við erum nú á leiðinni til Tyrol,” hélt Jörgen
áfram máli sínu, “og það er nú dálítið fallegra en
grjóteyðimörkin yðar. Þar eru skógar, ár, vínviðir og
hallir, og bóndabýlið hans föður míns á sér naumast
líka í víðri veröld, — Eg eignast nú einhverntíma bæ-
inn þann. Skilurðu það, Jovíka? Eg er enginn fá-
tæklings-aumingi, heldur er.eg einkason 'og erfingi
gamla Moos, og það hefir nú dálítið að segja.”
Jovík hlustaði á lesturinn í Jörgen með stakasta
athygli, en var enn eigi svo fær í málinu, að hún skildi
helminginn af allri lofdýrðar-prédikuninni.
Jörgen duldist eigi þetta skilningsleysi hennar og
greip því báðar hendurnar á henni, og dró hana að
sér, sennilega til að skerpa ögn skilningsgáfu hennar.
En rétt í sömu andránni rak séra Leonhard höfuðið
út úr káetudyrunum og stóð á sama augnabliki hjá
þeim.”
“Hvað hefir þú hér að gera, Jovíka?” spurði
hann, og var röddin óvanalega hvöss. “Þú veizt, að
þú átt að vera hjá frú Steinach.”
“Rólegur séra minn!” greip Jörgen fram í. “Eg
var hérna hjá henni, og þá var henni óhætt.”
Séra Leonhardi lét samt sem hann veitti því enga
eftirtekt, er Jörgen sagði, en sneri sér að Joviku og
mælti.
“Farið nú til frú Steinach!”
Að svo mæltu sneri hann sér að Jörgen og sagði:
“Hvað á þetta að þýða? Hefi eg ekki bannað
þér að vera svona alúðlegur við ungu stúlkuna? Það
sér ekki á að þú metir bann mitt mikils, og því er eg
mjög óánægður með þig.”
“Það liggur ekki heldur við að eg sé ánægður,
klerkur góður,” svaraði Jörgen. “Það var eg, sem
fann hana, og tók hana að mér, sem mitt barn; en
svo er að sjá, sem enginn vilji viðurkenna mig sem
föður hennar. Líti eg á telpuna, þá dynur óðar yfir
mig refsiræða frá yður, eða Gerald kemur og fer
með hana til konu sinnar. — Eg er ekki spurður,
og fæ engu að ráða; en — slíkar aðfarir læt eg nú eigi
bjóða mér lengur.”
“Hefi eg eigi sagt þér það margsinnis, að þú ert
alt of ungur, til þess að geta talizt fósturfaðir?” mælti
séra Leonhard. “Þetta hátterni þitt má ekki þolast.”
“Þér hafið rétt að mæla, prestur minn,” mælti
Jörgen, og lagði svo mikla áherzlu á orðin, að séra
Leonhard horfði alveg forviða á hann. “Eg hefi
löngu séð, að þettta á ekki svo að vera, og hafði
því ásett mér að spjalla um þetta við yður. Eg er
farinn að hugsa um að breyta ögn til, og svo að eg
ekki orðlengi þetta frekar, ætla eg mér að ganga að
eiga Jovíku.”
Það var auðséð að sé.ra Leonhard kom þessi saga
eigi á óvænt, en engu að síður hnyklaði hann þó
brýrnar og mælti mjög alvarlega:
“Þú lætur það vera. Hún má enn heita krakki,
og þið skiljið naumast hvort annað.”
“Satt er það nú að vísu,” svaraði Jörgen í mestu
einlægni, “en okkur þykir fjarska vænt hvoru um
annað, og þvi er það óefað réttast að við giftumst.”
“En foreldrar þínir?” mælti síra Leonhard.
“Hefir þér eigi komið til hugar hvernig þau myndu
taka þessu?”-
“Eg efa ekki að þau setji alt á annan endann, og
þessvegna hefi eg ásett mér að fara að dæmi Geralds
að vera kvongaður áður en eg kem heim,” mælti
Jörgen. "Vér eigum að dvelja átta daga í borginni, og
þá fáið þér tíma til að pússa okkur; en fyrst verður
auðvitað að skíra Jovíku, því að heiðin má hún eigi
vera, eigi hún að verða heiðvirðs, kristins manns
kona.”
"En jafnskjótt er skírnin er urn garð gengin,”
mælti Jörgen enn fremur, “þá verður giftingin að
fara fram, svo að henni sé lokið áður en eg kem
heim, og geta þá foreldrar minir sagt, hvað þeiin
sýnist.”
Það var auðheyrt að Jörgen hafði lengi hugsað
málið og staðráðið hvað gera skyldi.
Séra Leonhard virtist á hinn bóginn eigi mjög
hrifinn af tillögu þessari, þvi að hann svaraði alvar-
kga:
“Sleptu þessari heimsku úr höfðinu á þér, því
þetta kemur ekki til neinna mála.”
“Eg fer aðeins að dæmi Geralds,” svaraði Jörgen
all-ýtinn! “Hann kærði sig kolaðan þó að móðir
hans, Arlow ofursti og móðurinn, risu öndverð gegn
giftingunni, og þó að alt klerkavaldið í Dalmatíu
ætlaði alveg af göflunum að ganga.”
“Hér er óliku saman að jafna,” svaraði séra
Leonhard. “Hann er löngu fullveðja og hafði gjört
alt sem auðið var til að öðlast samþykki móður sinnar,
áður en hann framkvæmdi áform sitt. — Mér var
það eigi ljúft að lýsa blessun yfir hjónabandi, sem
stot'nað var án samþykkis móðurinnar, og það voru
aðeins atvikin, sem knúðu mig til þess.”
“Stefán Hersovac reis mjög öndverður gegn
giftingunni,” mælti séra Leonhard enn fremur, “svo
að í hans húsum gat Daníra ekki verið og það átti
ekki við, að hún fylgdi unnusta sínum fyr en hjóna-
vigslan liafði farið fram.
Þetta var aðal-orsökin til þess, að eg framkvæmdi
hjónavígsluna, og gerði eg það jafnframt í því trausti,
að mér tækist siðar að telja móður hans hughvarf.
’En að því er þig snertir, þá er þér óheimilt að
kvongast, nema með samþykki foreldra þinna, og að
þú ekki færð það, veiztu alveg eins vel og eg. — Þau
munu blátt áfram ætla, að þú sért genginn frá vitinu.”
"Það hugði eg einnig sjálfur í fyrstu,” svaraði
Jörgen ofur-rólega, “en nú dettur mér það alls ekki
í hug. — En eins og eg hefi áður minst á við yður,
séra minn, þá kunna þeir margt fyrir sér í Dalmatíu,
ekki sízt kvenþjóðin. Svona fór Dan ... — nei,
frú Steinach, með Gerald, og síðán Jovíka með mig.
—En kynlegt er, að manni verður alls ekker# meint
við þessa töfra, en líður ofurvel, enda sízt neins ills
að vænta, þegar prestsleg blessun er lögð yfir eftir á,
eins og við sáum, að gjört var í kirkjunni í gær.”
"En þar var alt öðru máli að gegna,” tók séra
Leonhard upp aftur. — “Kona Geralds er af beztu
ættutn í Dalmatíu og mentun hennar og persónulegir
eiginleikar gerir hana að öllu leyti vel hæfa í stöðu
hennar í lífinu. — Jovíka er á hinn bóginn bláfátæk
smala-telpa, sem enn er ókristnuð, og skilur hvorki
mál vort né menningu, og fellir sig ef til vill aldrei
við Tana, enda hlýturðu að sjá, hve illa færi á því að
gera hana að maddömu á gamla bændasetrinu i
Tyrol.”
“Það sé eg alls ekki” svaraði Jörgen. “En það
veit eg, að konan mín verður hún að verða, og eg
er ekkert hræddur um að það fari út um þúfur.”
“En ef foreldrar þínir koma sér þá saman um
að gera óhlýðna soninn sinn arflausan?” mælti séra
Leonhard. “'Gerald Steinach hefir þegar erft föður-
leifð sína, en þig getur faðir þinn svift búinu, ef
honum þóknast, og þekki eg hann rétt, þá gerir hann
það ef þú óhlýðnast honuim í þessu efni. — Og hvað
gerirðu þá?”
“Þá hirði eg ekkert um það,” svaraði Jörgen
blátt áfram. “1 mínum augum er Jovíka dýrmætari
en öll bændabýlin í Tyrol. — Gerald er það og ekkert
óljúft, að eg sé hjá honum, og kona hans hefir þá
samlendan kvenmann á heimilinu. Mér er það þvi
full alvara, að afsala mér arfinum, sé uni hann og
Jovíku að velja.”
Séra Leonhard íéll þetta mjög illa, en vissi á
hinn bóginn, að ekki var til neins að ætla sér að telja
Jörgen hughvarf.
Samræðurnar urðu og eigi lengri að þessu sinni,
því að i þessum sVifum kallaði einn liðsforinginn á
séra Leonhard, svo að klerkurinn gekk brott með
honum, en kallaði þó fyrst til Jörgens: “Við tölumst
betur við seinna.”
Meðan þetta fór fram, var Jovíka að tala við
Daníru á þilfarinu, og var nú send niður í káettuna,
til að sækja eitthvað, og stökk Jörgen þangað þá
jafnharðan á eftir henni.
Það kom gleðiblær á andlitið á Jovíku, er hún
sá hann, en leit þó jafn framt all-áhyggjufullur upp í
stigann, og mælti:
“Séra Leonhard!”